|
2009
|
|
|
Historiaren bi filosofia. Foroko hondakinei so bi biak, Arrutik
|
euskal
askatasunaren sinboloa ikusten du han, itxaropen emaile. Basterra jaunxkilarentzat askatasuna, euskaldun basatiaren erredentzioa?
|
|
|
Hirihorretan ez zegoen helburu izan zitekeen eraikuntza militarrik eta gerra frontetikaldenduta zegoen. Hala eta guztiz ere, Molaren eta Francoren aginduetara ari zenLegio Condorreko hegazkinek, hiru ordu luzez, bonbardatu zuten
|
Euskal
Askatasunen Arbolaren hiria. Inolako eragozpenik gabe, 15:30 18:45 bitartean, Gasteiztik eta Burgostik aireratu ziren Junker 52 eta Heinkel 111 hegazkinek bonbahausleak, su eragileak eta metraila ugari bota zituzten.
|
|
2010
|
|
|
Eli Gallastegik irlandar eta
|
euskal
askatasuneranzko bideen arteko zubiak landatzen buru belarri jardun zuen. 1922an bulego bat zabaldu zuen Bilbon harremana sustatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Katedradunaren esanetan, garai hartan ere Gernika balio sinboliko handikoa zen: Iparragirrek XIX. mendearen amaiera eta XX. mendearen hasiera artean sortutako ereserki ospetsuari esker, Gernika
|
euskal
askatasunen eta autogobernuaren ikurra zen. Bonbardaketaren ostean, eta Picassoren koadroak sortutako hunkipenari esker, bakearen eta bizikidetzaren ikur bihurtu zen.
|
|
2017
|
|
|
Hori baitzen Gernika, nolabait:
|
euskal
askatasunen ikurra zen munduan. Horren adibide dira Wilhelm von Humboldtek Euskal Herrira egindako bigarren bisitaldiaren ondoren 1801ean idatzitako testuak, William Wordsworth poeta ingelesak 1810ean publikatutako The Oak of Guernica poema (Gernikako haritza) eta Jose Maria Iparragirrek 1853an idatzitako Gernikako arbola kantua.
|
|
2019
|
|
|
Durangon, Elorrion, Otxandion... Baina Gernika
|
euskal
askatasunaren eta autogobernuaren ikurra zen. Bonbak jaurti zituzten astelehen batez, alegia, azoka egun batez; eta bonbak bota ostean ihesi zihoazenak metrailatu zituzten airekoetatik.
|
|
2021
|
|
|
Bestetik, bere sorkuntzarik ezagunenarekin," Gernikako Arbola" rekin, foruzaleen eta
|
euskal
askatasunen ikur bihurtu zen berehala, eta gerra karlisten testuinguruan lehenengo Espainia mailan eta gero nazioartean indartsu zabaldu zen ikur horren oihartzuna.
|
|
|
Azken alderdi garrantzitsu bat azpimarratu nahi da, bestalde. Iparragirre
|
euskal
askatasunen ikur gisa ezagutzen bada, eta gerora bertsolariei herriaren nolabaiteko bozeramailetza esleitzen bazaie, bistakoa da alor horretan ere urretxuarraren figurak eragina izan zuela.
|
|
|
Ameriketatik itzuli berria zen Iparragirre ere (1877). 1853an" Gernikako Arbola" sortu zuenetik"
|
euskal
askatasunen bardo" aren mitoak dimentsio nazionala hartua zuen, eta itzulerak izandako oihartzun mediatikoak azpimarra berezia jarri zion. Hezur haragizko ikurra eta fikziozkoa elkarren eskutik agertu ziren, bada, eszenan.
|
|
|
Bestetik, Bilintx hil eta gutxira ia bi hamarkadaz desagertutzat zeukaten Jose Mari Iparragirreren berri iritsi zen Ameriketatik. Lehen bertsolari mediatikoa da Iparragirre, 1853an" Gernikako Arbola" kantua ezagun egin zuenetik
|
euskal
askatasunen ikur bihurtua, eta bere itzulerak dozenaka testu ekarri zituen. Guztira 200 testutik gora eskaini zitzaizkion Lore Jokoen ziklo honetan, eta oihartzun hori Espainiako, Frantziako, Argentinako, Uruguaiko nahiz Ingalaterrako egunkarietara ere zabaldu zen.
|
|
|
Tamalez, 80ko hamarkadan eta aurreko belaunaldiari kontra egiteko gogo biziaz, Irungo Baldin Bada taldearen ahotsak, ereserkirik nahi ez zuenak (anarkoa baitzen, ulertzekoa beraz), letrak itxuragabe aldatu zizkion, apostasiaz edo, baita haietan Gernikako Arbola «EAJren ereserki» bihurtu ere. Bada, euskaldunen ereserkiak lur azpian bukatu zuen, are alboratu eta tristeago utziz EAJk (EAEko ereserkian) eta beste alderdiek zoko bazter batean utzitako mende eta laurdeneko
|
euskal
askatasunen ereserkia.
|
|
2023
|
|
|
Eta Iparragirrerekin izandako intuizioa ez sinestekoa da. 1853an Gernikako Arbola abesteari ekin zionetik zabaldu zen Urretxukoaren sona, denborarekin
|
euskal
askatasunen abeslari, bardo, bertsolari gisa ikur nazional bihurtzeraino. Xahok 1845ean, artean Iparragirre ezezaguna zela, jarri zuen honen fikziozko bertsioa ikur nazional gisa euskal askatasunak bertsotan abesten.
|
|
|
1853an Gernikako Arbola abesteari ekin zionetik zabaldu zen Urretxukoaren sona, denborarekin euskal askatasunen abeslari, bardo, bertsolari gisa ikur nazional bihurtzeraino. Xahok 1845ean, artean Iparragirre ezezaguna zela, jarri zuen honen fikziozko bertsioa ikur nazional gisa
|
euskal
askatasunak bertsotan abesten. Gure hipotesiaren arabera, noski.
|
|
|
Iparragirreren Gernikako arbola
|
euskal
askatasunen ikur bihurtu zen, 1850eko hamarraldiaren bigarren erditik aurrera.
|