|
2000
|
|
|
Zerk berezten gaitu? Zerk ematen digu gure
|
euskal
arima. Euskerak eta ezbestek?
|
|
2001
|
|
|
Lizardiren Biotz begietan hizpide harturik, zera dio gure buruak euskaldun gisa ezagutzen lagunduko liguketen literatur ispiluez: " Ez dut nik esango, harrokeriaz mintzatzea litzateke eta,
|
euskal
arima zer nolakoa den aditzera eman duenik [Lizardik]. Bai, ordea, adierazi duela zein den euskal eredua, euskaldunik gehienok, denok ez baldin bada, maite dugun ametsa, xamurtasunez eta isiltasunez nahasia".
|
|
|
Eta horrenbeste izakiren izaera itxuraberritu zuen izpirituaren gardena eta garbia! Ez dut nik esango, harrokeriaz mintzatzea litzateke eta,
|
euskal
arima zer nolakoa den aditzera eman duenik. Bai, ordea, adierazi duela zein den euskal eredua, euskaldunik gehienok, denok ez baldin bada, maite dugun ametsa, xamurtasunez eta isiltasunez nahasia.
|
|
|
Horiek horrela direlarik, teoria estetiko bat azaltzen digu Oteizak bere liburuan, eta hizkuntza ugari eta sutsuan azaldu ere. Antze bide berria zabaldu nahi digu,
|
euskal
arimaren mintzabide gerta dadin, eta antze horren eredua, oker ez banago, neolitikoan erakusten digu, euskal antzeak garaitu duen gailurrik soil eta gorenean.
|
|
|
Hala idatzi du Marc Legassek: Jainkoagana eta lege zaharretara itzulita; herriaren egiaren aurrean makurtuta; Kristogandik datorren bake, sosegu, indar hau hartuta, horrela aurkituko dugu
|
euskal
arima (129 orr.).
|
|
2003
|
|
|
" Gure herriaren arima", beraz, euskal mitologiak adierazten du Miranderentzat, eta kristautasunean du antitesirik handiena. Ildo beretik joango dira gero Krutwig, Ortzi eta beste hainbat idazle abertzale, eta are, gainera, Erdi Aro aurre kristautik aurre historiara eramanez
|
euskal
arima horren berezitasuna (Oteizaren erara), eta, nola ez, tubalismoak eta beste mitoek zekarten euskaldunen eta espainiarren arteko lotura genetikoa zeharo desagerraraziz.
|
|
|
|
Euskal
arima badabil portuan, karriketan, etxeetakopa retetan, nolaz ere 1906.ean eraiki frontoian, non ere pilotak, euskal dantzak eta indar jokoek beren lekua baitute.
|
|
2004
|
|
|
Zerk berezten gaitu? Zerk ematen digu gure
|
euskal
arima. EUSKERAK EZ BESTEK.
|
|
2005
|
|
|
Edo duela hilabete batzuk, gure lur honek emaniko artista ospetsu baten erakusketa ikustera joan, eta bere obraren inguruan berak idatzitako gogoeta labur batzuk irakurtzeak eragin zidan etsipena ere buruan geratu zait:
|
euskal
arima, ingurua, espazioa eta naturarekin duen pentsamendua berbez adierazi nahian idatzitakoa gazteleraz, noski, euskaraz ez zekien eta nabarmen zen" euskal egituraz" sortua bere barnean. Erakusketa horretan, gaztelaniaz gain, ingelesez eta euskaraz ere idatzi behar, eta gure hizkuntzara" itzulitakoan" zein zentzugabeko perifrasia irakur daitekeen!
|
|
2006
|
|
|
1888an euskararen eta"
|
euskal
arimaren" berdintasuna inoiz baino sendoago baieztatzen da eta euskaraz" Agur, arbola bedeinkatube!" artikuluan: " Gorputzarako irudije legez, bardiñ de izpirituarako berbakuntza.
|
|
|
El alma catalana es pirenaica mediterránea...", in: Alma Española 12 (1904, 24 de enero) 6 Unamuno-k
|
euskal
arimaz: " Las montañas verdes y el encrespado Cantábrico son los que nos han hecho", in:
|
|
|
Geure kolkoan itauntzen dugunean interes hori zergatik, uste izan liteke (motibo politikoengatik edo ez baita, eta gutxiago jakin min zientifiko hutsagatik) izpiritu hori latinoa ez izateagatik dela; eta, latinoa ez izanez, ez izateagatik semita ere; hots, azkenean, kristaua ez izateagatik. Bestela bitxia da, esate baterako, La leyenda de Jaun de Alzate n, adibidez,
|
euskal
arima eta mitologia nola germaniartzen duen, Ortzi eta Thor berdinduz, bertute nietzschearrez adelatuz, etab., etnografikoki itxuragabekoa, baina erakusleiho polita Baroja-ren beraren arimarentzat (Mirande-k jarraituko dio) 746.
|
|
2007
|
|
|
Zerk berezten gaitu? Zerk ematen digu gure
|
euskal
arima. EUSKERAK EZ BESTEK1180.
|
|
2008
|
|
|
Gogaikarri ari zaio bihurtzen euskararen zama, txit gogaikarri. Jakina, irakurri berri dugun aipuan bezala, euskara
|
euskal
arimaren ikurra dela esango digu jendaurrean, baina egitez ez daki zer egin problematika honen aurrean.
|
|
|
Beste hipotesi batzuk baztertu gabe, ni honako honi lotuko natzaio: , euskara,
|
euskal
arimaren ikurra, gure kultura etnikoaren altxorra, ezin dut ene bihotzetik apartatu, euskal etnokultura horren baratzean ene hazitxoa erein gabe, baina, damurik, hizkuntza etniko horrek ez dit balio ene familia bizitza modernoa funtsatzeko?. Aurreiritzi horiek oso errotuak egon dira nazionalista zaharren buru bihotzetan.
|
|
|
Uztaritzen hain zuzen, ikusia eta ezagutua ginuen guhaurek lehenagoko Blazy apeza, pilotaria hau ere bere denboran eta pilotaz liburu ederra idatzia zuena. Beste gai eta dohainik ere bazuela Blazyk erran baitugu ez zirena Greciet Kalonjea, eta biak ibiliak Uztaritzeko semenarioko elizarentzat, hau ere pilotaren berri zahiena,
|
euskal
arima onetan gaindi diru eske, beste izenik ez baitu, obra eder eta balios horrentzat, Ameriketako eskaldunetan
|
|
|
9 Argi dago Quousque tandem?! en azpi izenburuak irakurketa hau indartu zuela: ?
|
Euskal
arimaren ulerkera estetikorako saioa?. Hala ere, gaur egun, hori Oteizaren beste tranpa bat ez ote den galde geniezaioke geure buruari.
|
|
|
|
Euskal
arimaren estetikara
|
|
|
Oteizak estetikaren gainean egin zituen gogoetetan presente izan zen musika. Quosque Tandem!... saiakera ezagunean ere musikak izan zuen bere lekua,
|
euskal
arimaren estetika interpretatze aldera. Eta Aita Donostiarekin igarotako mementoek ere eskultorearengan eragina izan zuten.
|
|
|
Beste belarrimotz burutsu bat, hizkuntza bat bere burutazioen neurrira ekarri nahirik. (
|
Euskal
arima/ estilo/ gizon/ haur/ pentsaeraren ipuin etnikoengatik ez dit neri batere inporta, baina hizkuntza ez da ipuin etniko bat). Boladatan, lau hitzetatik bat vasco (gure belarriarentzat onik ez eta zer pentsatua gaitzetik).
|
|
2009
|
|
|
Zer, euskal kultura? Zer da
|
euskal
arima?
|
|
|
Poesiak intimoa eta xumea izan nahi du. F. Jammes Hazparneko eusko biarnesak landerriko espiritu kristauaren epeltasun gozoa kantatzen du (Géorgiques Chrétiennes,), Lotik
|
euskal
arima natural eta, garbia?...
|
|
|
Iñigo, ahal zuen guztietan, jenioari entzutera hurbiltzen zen: haren bitxikeriak, oihuak, jarrera amultsuak,
|
euskal
arimari buruzko teoriak, harrespilei buruzkoak... hitz haiek barruraino hunkitzen zuten Iñigo, eta gerora aingura bihurtuko zitzaizkion aitak agindutako eginbeharra aurrera eramateko, urte batzuk geroago inudeak aitaren dokumentuak eman zizkionean. Iñigok bazekien baserrian jasotako umea zela, gurasoak hilik zituela, hori dena kontatua zioten, baina artean ez zuen gurasoei buruzko argibide zehatzagorik.
|
|
|
/ Ez daki nola hemendik goiti duen jokatu. /
|
Euskal
arima arrotzek dute hiltzeari kondenatu... / Amaren maitez harmen bidea behar ote dugu hartu,/ behar ote dugu hartu?
|
|
2010
|
|
|
Markel Olano Gipuzkoako ahaldun nagusiak antzera hitz egin zuen. Hunkituta hartu zuen Leteren heriotza,
|
euskal
arimaraino heldu baitzen. Bere herriarekin eta garaiarekin konpromisoa hartu zuen, azaldu zuen ahaldunak, eta gure euskal nortasunaren funtsezko zatia izan zen oiartzuarra.
|
|
|
Markel Olano Gipuzkoako ahaldun nagusiak antzera hitz egin zuen. Hunkituta hartu zuen Leteren heriotza,
|
euskal
arimaraino heldu baitzen. Bere herriarekin eta garaiarekin konpromisoa hartu zuen, azaldu zuen ahaldunak, eta gure euskal nortasunaren funtsezko zatia izan zen oiartzuarra.
|
|
|
Guztiok botako dugu faltan, erantsi du.Markel Olano Gipuzkoako ahaldun nagusiak zentzu berean hitz egin du. Hunkituta deitoratu du Leteren heriotza,
|
euskal
arimaraino heldu zuena. Bere herriarekin eta garaiarekin konpromisoa hartu zuen, azaldu du ahaldunak, eta gure euskal nortasunaren funtsezko partea izan zen zarauztarra.
|
|
|
Han jatea ez zen bat bateko abertzalealdi baten ondoriozko guraria, ez funtsean behintzat, nahiz eta,
|
euskal
arimaren barrunbe hondogabeen natura misteriotsua kontuan izanda, ez dagoen inoiz jakiterik. Nirea apeta literarioa zen:
|
|
|
Harrigarria iruditzen zitzaidan bere erabakiaz hain seguru sentitzea. Oteizaren Quousque tandem irakurtzeko aholkatu nion, nola ez,
|
euskal
arima artistikoa edo jainkoak dakien zer harrapatu zuelakoan. Ez zidala kasurik egingo pentsatu nuen, ez zuela irakurriko, oso zaila baita, batez ere hamazazpi urteko gazte batentzat, baina oker nengoen, irakurri egin baitzuen.
|
|
|
897. Salbatore Mitxelenaren saiakera frankismo denbora zen eta, nork, non, noiz eta halako beste argibide batzuk ostendurik inprimatu behar izan zen liburua Baionan 1958an: Iñurritza, Unamuno eta Abendats, bilbotarfilosofuaren eta
|
Euskal
Animaren jokerei antzemate batzuk.
|
|
2011
|
|
|
Baina ihes eginik akabo
|
euskal
arima, pastorala, Mauleko espartinak!
|
|
|
Eta zer dio ETAk abertzale benetakoa definituko duen?
|
euskal
arimaz?. Ez dago zalantzarik:
|
|
2012
|
|
|
– Ez dut nik esango, harrokeriaz mintzatzea litzateke eta,
|
euskal
arima zer nolakoa den aditzera eman duenik. (LIB I:
|
|
|
Jon Miranderen() pentsamendua ere testuinguru berean uler daiteke.Kristautasunaren (demokraziaren, bakezaletasunaren... hitz bitan: Nietzsche ksalatutako dekadentziaren) sitsak jandako herri batean, indarkeria eta supergizakinietzschearraren karakterea, euskal etnia zaharraren gogo basa, predikatu zituen.Ondoren, 60ko urteetan, Jorge Oteiza()
|
euskal
arimaren edo estiloarenbila abiatu zen estetikatik, nolabaiteko esentzia bat aldarrikatzeko. Asko laburtuz: abertzaletasunak faktore objektiboak azpimarratuz (kulturatik alegia) gorpuztu izanditu bere planteamolde politikoak berrehun urtetan.
|
|
|
Alde batetik euskalarima antzinakoa, 3 estilo hori, galbidera doana eta ia guztiz ahaztua duena; bestetik, arima latinoa, mendeetan zehar jaso eta bestea zapaldu duena. Oteizaren helburuada hain zuzen
|
euskal
arima hori berreskuratzea, besteak beste, estetikoki zeinexistentzialki osatuago eta aurreratuagoa delakoan. Hirugarren estiloaren erdiesteak, eta oroz gain, haren gaineko kontzientziak, artearen amaiera dakar, edo hobekiesanda, arte latindarraren amaiera.
|
|
|
Alde batetik euskalarima antzinakoa, 3 estilo hori, galbidera doana eta ia guztiz ahaztua duena; bestetik, arima latinoa, mendeetan zehar jaso eta bestea zapaldu duena. Oteizaren helburuada hain zuzen
|
euskal
arima hori berreskuratzea, besteak beste, estetikoki zeinexistentzialki osatuago eta aurreratuagoa delakoan. Hirugarren estiloaren erdiesteak, eta oroz gain, haren gaineko kontzientziak, artearen amaiera dakar, edo hobekiesanda, arte latindarraren amaiera.
|
|
|
Euskaldun gogo kolpatua! Nitan ote dago bada
|
euskal
arima herratu bat. Gune hau inguratzen duten hesien beste aldean ageri da Lorraine gurutze handi baten gain aldea.
|
|
2013
|
|
|
emakume propagandistak erabiltzerakoan emozioen erabilpenaren alde egiten ari ziren. Emakume hauek, bihotza eta sentimenduen ordezkari gisa,
|
euskal
arimaren esentzia eta ama aberriaren kultura transmititzeko figura egokienentzat jotzen ziren, eta horregatik bilakatu ziren mezulari. Zorionez euren hitzak (eta bizitzak) jasota geratu dira aipatutako erakusketan eta bestelako materialetan (liburu, artikulu?).
|
|
|
Kadiren bizkarrean lauburu bat agertzen zen zizelkatua. Dena zuen
|
euskal
arima, jakitatea. Giro patxadatsuan lanean ari zen hemengo idazlea, horrela kreazioa aska zezakeen, obra ederrak hazteko.
|
|
2014
|
|
|
Han jatea ez zen bat bateko abertzalealdi baten ondoriozko guraria, ez funtsean behintzat, nahiz eta,
|
euskal
arimaren barrunbe hondogabeen natura misteriotsua kontuan izanda, ez dagoen inoiz jakiterik. Nirea apeta literarioa zen:
|
|
|
Karaktere edo espiritu nazionalari eraunstea, erreferitzea, guztiz korrientea bilakatu da modernia guztian, teoriko politikoetan ere: B. Constant, etab.301(
|
Euskal
arimaz edo Euskal Herriaren espirituaz mintzatzea ez da Arana Goiritarren esoterismoa; kultura europarra pixka bat ezagutzea baino ez da).
|
|
|
Brouardek arestian zioen moduan, euskara ikastera doazen ikasle asko eta asko horretara baino ez doaz jada, ez Oteizaren ildotik
|
euskal
arimaren bila edota Arestiren aitaren etxea defenditzera. Euskara elkarteetan ere antzeman da joera hau, bereziki azken hamar urteotan:
|
|
|
Kaietak dira sekulan ez ezkontzen eta ttattit so egon behar, etxe segidaren egiteko, etxeko nagusia bi aldiz ezkontzen delarik. Herelle makur ibili da beraz iruzkina egin duelarik
|
euskal
arimaren balioak ateratzen. Familia, etxea, etxondoaren atxikitzea?
|
|
|
Herelle k, bere notetan, harriturik bezala ohartarazten du, etxeko andere karanek biziki maite dituztela istorio berdeak. Euskalduna giristino zurruna zaio, eta Euskaldunsa mantalina beltzez jantzirik, jarlekuan ezkoa errearazten arbasoak gogoan,
|
euskal
arimaren zaintzaile.
|
|
2015
|
|
|
Liburu bat argitaratu zuen gai horretaz 1974an, eta adierazgarria da liburuaren azala bera: h aren itxurapean zeru goienetik datorren tximistak desegiten du euskal baserria,
|
euskal
arimaren sinboloa. Liburuaren barruan, berriz, hauxe esan zuen (Arenaza 1974:
|
|
|
«Gainera Blas de Oteroren olerki guztiak euskeratzen hari naiz. Hau da erdal poeta bilbotar bat[...] oso
|
euskal
arimakoa, gaurko gaztelatar poetarik famatuena» (Aresti, 1986, 10, 153).
|
|
|
Kantu zahar poetiko horiek, badoazenak, lano uberak bailiren pagadietako orbel gorrairean gaindi bihurka. Aita Donostia biltzen ari izan da Nafarroako
|
euskal
arima poetikoaren urradurak. Hainbat urradura izan dira populuari gibelera emanak, harmonia eder gisan, beste batzuk tiraderetan zeuden moduan daude, eta giltza ez dauka aita Jorgek baizik.
|
|
|
Izpiritu argia eta idekia, bere sailari suharki emana bainan bazakiena bestek egin hautuen errespeturekin aztertzen. Urrats ainitz eta ainitz bazuen egina euskaldungoaren alde eta Ziburuk ahal bezenbat begira zezan bere
|
euskal
arima. Besteak beste Luma euskal haurtzaindegiaren sortzaileetarik ere izana zen duela hamar bat urte.
|
|
2016
|
|
|
hainbat pentsalari, artista eta arkitektorengan eragin handia izan du,
|
euskal
arima berreskuratzea
|
|
|
Bai harriek bai hilarriek zeresan handia eman dute gure kulturan, eta erro sakonak utzi dituzte. Arestiren harria Oteizaren
|
euskal
arimaren interpretazioaren argitan irakur daiteke. Harrizkoak dira harresiak eta murruak, zenbait itxitura.
|
|
|
Lan honetan liburuaren ezagutza ez dela erraza izan azaltzen digu, alde batetik eta bestetik Larzabalek Lotiri buruz eginen duen azalpena urrunagotik heldu dela agertzen zaigu. Jon Casenaven ikerketan Dibildotsek
|
euskal
arimaren azalpena, azaleko azalpena gelditzen da, kanpotik ikusi irudia:
|
|
|
ta beraz gaurgeroz eztagola munduan Euskalerririk! ez
|
euskal
animarik! zure ta nire moduko ero batzuen kaskotzarrean baizik!
|
|
2017
|
|
|
Bata Quosque Tandem?!
|
Euskal
arimaren ulerkera estetikorako saioa liburuari eskainitakoa izan zen (2009ko uztaila iraila, 70: 133138), gai berberaz hilabete batzuk lehenago argitaratu zen artikuluaren arrastoari jarraituz, eta, bestea, Telebista produkzioa liburu ezagun euskaratuari buruzkoa (2008ko urria abendua, 67:
|
|
|
XX. mendeko bigarren erdiko abangoardia artistikoetan izan du eragina, baita Euskal Herritik kanpo ere, esperimentazioarekin eta arteak gizartea eraldatzeko duen ahalmenarekin erabat konprometitutako sortzaile gisa. Euskal Herriko hainbat pentsalari, artista eta arkitektorengan eragin handia izan du,
|
euskal
arima berreskuratzea izan baitzuen helburu. Espazioari buruzko gogoetan oinarritu zuen bere lana:
|
|
|
Pierre Loti ere aritu zen papereratzen delako
|
euskal
arima hori — l’ame basque;" abendats" delakoa? —, eta, izatez, haren Ramuntcho da beti mahaigaineratzen den titulua euskal arimaren gai ebaneszente horri tira egiten zaion bakoitzean. Frantsesezko eleberri arrakastatsu hori 1897an argitaratu zen, eta hortik aurrera Ramuntxo izan da euskaldun arketipikoa.
|
|
|
Pierre Loti ere aritu zen papereratzen delako euskal arima hori — l’ame basque;" abendats" delakoa? —, eta, izatez, haren Ramuntcho da beti mahaigaineratzen den titulua
|
euskal
arimaren gai ebaneszente horri tira egiten zaion bakoitzean. Frantsesezko eleberri arrakastatsu hori 1897an argitaratu zen, eta hortik aurrera Ramuntxo izan da euskaldun arketipikoa.
|
|
|
Frantsesezko eleberri arrakastatsu hori 1897an argitaratu zen, eta hortik aurrera Ramuntxo izan da euskaldun arketipikoa. Pierre Lotik beste inork baino hobeto atzeman omen zuen
|
euskal
arima, euskalduntasunaren muina, eta, antza, maisuki etzanarazi zuen letrarik letra liburu horretan. Jon Casenavek argiro azaldu duenez (1998, 2003), euskaldunaren estereotipo horrek aurrera egin zuen kanpotarren artean eta euskaldunek berek ere ontzat jo dute hein batean.
|
|
|
Hor, gure lepoko zapi berdeekin ezagutgarri baiginen, ainitz bazkaltiar jin zauzkigu beren familien berriak jakin nahiz. Frogatu ahal izan dugu
|
euskal
arima ez dela galtzekotan Euskal Herritik urrun izanagatik. Biba hizkuntza, dantza, kantu erakasleak!
|
|
2018
|
|
|
|
Euskal
arimaren gidaliburua, euskaltasunaren entziklopedia laburra, oinarrizko gidaliburua,... Bertako zein kanpokoentzako opari bikainak dira beti Xamarren liburuak. Galizia aldean Xamarren liburu bat baino gehiago jaso dute nire lagunek.
|
|
|
Sorrera mitikoaren kontua ez da arkeologoena bakarrik, hor dago Oteiza bera ere, noiz arte, hor dago Quosque Tandem,
|
euskal
arima, prehistoria, izaki estetikoa, bere garaian eragin izugarria izan zuen liburua, ezin ote da ikusi horri egindako keinurik haitzuloaren sarrera ixtean?
|
|
|
Kontzertu ekonomikoa martxan.
|
Euskal
arima landu behar dugu. Orkestra nazionala?
|
|
|
Gure kantagintza,
|
euskal
arima elikatzen duten metaforez lepo dago. Azurmendik dioenarengandik hurrekoenak aipatzearren, Xalbadorren “herria da gorputza, hizkuntza bihotza” edota Xabier Amurizaren Euskal Herrian euskaraz kantua osorik hasi eta buka.
|
|
|
1963an Jakes Abeberrik, Ximun Haranek, Jean Louis Davantek, Piarres Larzabalek, Mixel Epherrek, Mixel Burukoak eta Labegeriek berak Enbata mugimendu politikoa sortu zuten, arlo askotako kideak baina bereziki gerora euskalgintzan eta kulturgintzan buru belarri arituko zirenak bildu zituena, hainbat kantutarako letrak idatziko zituzten Manex Pagola edo Daniel Landart tarteko. Jorge Oteizak Quosque tandem argitaratu zuen, Aitzolek erreibindikatzen zuen gure Volksgeist edo berezko
|
euskal
arima hura berriz eztabaidara ekarriz. 1964an euskal literatura eta kantagintzaren norabidea aldaraziko zituen Harri eta herri publikatzea lortu zuen Gabriel Arestik.
|
|
2019
|
|
|
Eskuara galtzen ari dela, eskual gogoa hiltzera doala, ez da bertzerik aiphazen dela kazetetan, dela mintzaldietan. Bainan guk, eskualzaleek zer egiten dugu eskual mintzaira eta
|
eskual
arima ez diten suntsi. Uste duzue Eskual Herria Eskual Herri atchikitzeko aski dela urthean behin maahin baten inguruan egun bezala jartzea eta lagunekin zonbeit oren gochoen iragaitea?
|
|
|
Margaret Bullenek eta Jone Miren Hernandezek azpimarratzen duten moduan (2017: 179), Emakume Abertzale Batzako emakume aktibistek emakumearen leku tradizionalaren mugak gainditu zituzten, nahiz eta ez zen hori berez mugimendu abertzalearen helburua, haien mintza jardunaren energia emozionalaz baliatzea baizik. Emakumeak emozioen, bihotzaren ordezkari zirenez, egokienak ziren
|
euskal
arimaren sentimendua transmititzeko eta aberriaren kultura errotzen laguntzeko (2017: 176). Baina zeregin berri horiekin batera, emakume horiek modernitatearekin harremanetan jarri ziren etxetik kanpoko lanean, hiriko bizitza askean parte hartzeko, moda eta ohitura autonomoak izateko, eta abar.
|
|
|
|
euskal
arimak behar baititu
|
|
|
Arestian azaldu dudan bezala, euskal paisaia konstante bat da Soubeleten mihisetan, Baztango belar soro zabal berde eder argitsuak, euskal etxe zuriak, teilatu gorriak, Lapurdiko kostaldeko portuak... horixe baitarama bere baitan, horixe baita bere
|
euskal
arimak beti berekin daraman ekipajea. Euskal nortasuna odolean darama, bihotzaren bazterrik sakonenetan... eta euskal paisaiaz egiten duen abstrakzioan oinarriturik burutzen ditu bere margolanak.
|
|
2020
|
|
|
Bukatuak bukatu.
|
Euskal
arimak azken hatsa eman du. Eta egia horren ekarlea da Urtzoak urrian aldatu olerkia.
|
|
|
Batez ere aurrena, eskola, herri baten bizitzarako gauzarik premiazkoena, nazioen harnasa, erresumetako kulturaren bihotza. Lastima ematen dio
|
euskal
arimari gure haur euskaldunak eskolara joaten ikusteak, bertan nola hainbeste mila urtetan moldaturiko kultura galtzen duten[...]. Euskaldunak bagera, hutsune hori lehen baitlehen betetzen alegindu behar gara.
|
|
|
Ez zen soilik eraikin erlijioso bat izango, zapalketa politikoaren aurkako ekintza bat ere izango zen, modernitate baten erakusgarri. Baita"
|
euskal
arimaren" ispilu ere.
|
|
2021
|
|
|
170). Eta naturarekin batean bertsolariak ageri dira, Oteizak azpimarratutako ildoari jarraikiz,
|
euskal
arimaren jagole gisa: " Dena historiaurretik datorren armonia batean dagoela dirudi; ura borborka dakarren ibaia, zuhaitzez betetako basoa, Mendibururen eskultura mendiaren erdian... eta txandaka, Mikel Laboa eta hiru bertsolari kantuan zurez eta lastoz egindako etxola batean" (Martinez, 2011:
|
|
|
Horrela, Jorge Oteizak arte modernoaren moldeetara eta bizipen garaikideen berezko ulermen batera hurbiltzeko bide gisa antzinako euskal pentsamendua berreskuratu beharra aldarrikatu zuen, eta bertsolaria jarri zuen eredu. Bertsolaria euskal pentsamenduaren giltza nagusietako bat,
|
euskal
arimaren ispilua zela planteatu zuen, eta artistaren ekarpenak itzal handia eman zion intelektual berrien artean (Gandara, 2015: 213; Martinez, 2011:
|
|
|
Oteizak 1963an
|
euskal
arimaren interpretazio estetiko bat eginez argitaratu zuen Quosque Tandem lanak, berebat, euskal kulturaren planteamendu abangoardistetarako ildo bat markatu zuen, euskal kulturgintza berriaren esparru oso zabaletan eragin handia izan zuena. Izatez, Arestiren lanean ere suma zitekeen eragin hori:
|
|
|
«Herri honen ordezkapena egiten ari ziren:
|
euskal
arima akitzen, eta frantses arima sartzen».
|
|
|
Hemengo jauzi egiteko era omen. Oso ondo doakio
|
euskal
arimari.
|
|
|
Oteiza da
|
euskal
arima
|
|
|
Zer da
|
euskal
arimaren interpretazio estetikoa?
|
|
|
|
Euskal
arima Oteiza da.
|
|
|
Betirako definitu zigun zer zen
|
euskal
arima?
|
|
|
Interpretazio berriak beti egongo dira, baina benetako
|
euskal
arima bera da: bere obra, bere tesia, bere poemak, bere enuntziatuak... hori dena da Oteiza.
|
|
2022
|
|
|
Ipar Amerika, Argentina, Jerusalem, Benin... Euskal Herrian berean hedadura handiko zentroa bilakatuz, ezinbestekoa,
|
euskal
arimaren bihotz. Baina garaiak aldatu dira.
|
|
|
Azken finean, fusilaketa honek —benetakoa, asmatua? – bertsolaritza garbi eta abertzalearen garaipena antzezten digu:
|
euskal
arimak behar zuen martiria sortu da.
|
|
|
|
Euskal
arima ta duintasunaren erakusle
|
|
|
“Gaizka Sarasolaren lehen notizia 2013an izan genuen, Bilboko Pabellón 6 aretoan haren Urak ttiki dire estreinatu zenean,(...) emanaldi hark Samuel Becketten Godoten esperoan en zapore nabarmena utzi zigun, egoera distopikoa lagun eta Willy pertsonaia inoiz ez datorren norbaiten zain egote haren ondorioz. Orduko hartan,
|
euskal
ariman errotuta dauden naturaren balioak irteerarik gabeko matxinadarekin kontrajartzen ziren, baina oraingo Txoriak eta zauriak en memoria historikoaren auzia planteatu digu egileak” (Berria, 2018ko otsailaren 27an).
|
|
2023
|
|
|
Benetan bere onetik ateratzen zuen kontua zen zakurrena. Ze euskaldun klase izan daiteke bat zakurrak gustatzen ez zaizkiona eta aldi berean artzaina
|
euskal
arimaren irudi eginena dela sinesten duena. Norberaren kontraesanak norberak eraman behar ditu, ordea.
|
|
|
Quousque tandem...!
|
euskal
arimaren interpretazio estetikoa liburuak txundituta utzi ninduen. Joseba Zulaika antropologoaren bidez Jorge Oteiza ezagutzeko aukera izan nuen.
|
|
|
Hola halako baten bizkortu zen kultura zinematografikoa eta arte plastikoen esparruko artisten bultzadarekin taxutu eta goratu zen Ama Lur" saioa". Euskal lurraldeari buruzko ikuspegi mitikoa, ipuin arokoa, zaharra baizen modernoa,
|
euskal
arimaren esentzia ukitzen zuen irudi sorta; ez noski, irudiengatik bakarrik, nola jarriak eta hitzez zein musika erritmoz josiak zeuden asmoengatik, hau da, estruktura artistiko bikaina, erabat plastikoa eta estilistikoa. Basterretxea eta Larruquert Oteizaren funtzio gidariaz baliatuko ziren aski, ez baitzen makala berau ere:
|
|
|
Alabaina, filma gehienbat irudiz eta erdaraz" zizelkatua" dagoela ezin ahaztu, gainera euskaldunon hizkuntzaren berritasun trazak puri purian zeuden Arantzazuko urteetan(). Orduan bukatu zuen Oteizak apostoluen frisoa (Basterretxeak kriptako margoak), monasterioko izpiritualtasun sakratuaren baitan euskara batuaren elkarrizketa debateak sutan zebiltzala; han ere elizgizonak zenbait, beste askoren artean, zinemak hainbestetan dudatan jarriko zuen euskal hizkuntza elkartuaren eztabaida esanguratsuetan2
|
Euskal
arima" prehistoriko" delakoaren oihartzunak, antza denez, ez zuen modernitatera altxatako hizkuntza modernoa hobetsi, urnan
|