|
2000
|
|
|
" Ez dezaizkiogula bata besteari eman etsaiari eman behar dizkiogun muturrekoak. Orregatik ez luke
|
euskal
aldizkari batek senide arteko mutur jokan parterik artu behar". Hori garbi utzi eta gero, aurrerako asmoak jakitera ematen zituen:
|
|
|
Nahiz eta sailkapen hau oso baliagarria iruditzen zaigun, badira gaur egungo
|
euskal
aldizkari eta egunkarietan aurkitzen ez ditugun zenbait kritika mota: esaterako, kritika estrukturalista.
|
|
|
Gerra ondoren Euskal Herriaren giroa nahiko ahula zen; jendea ihes eginda eta beldurrik zegoen; hemen geratu zirenak ez zeukaten larregi egiteko betarik. Orduan bururatu zitzaidan
|
euskal
aldizkari soil bat beharrezko genuela. Horrela hasi nintzen.13
|
|
|
Gerraren hasierak kultura eta gizarte panorama osoa aldatu bazuen, gatazkaren eboluzioarekin batera sasinormaltasun berri bat sortuz joan zen. Giro horretan eta Iparraldeko intelektualen eskutik,
|
euskal
aldizkariak berriro ere poliki poliki sortu ziren. Horren adibide bezalaAintzinaaldizkaria dugu, kontserbadore eta abertzale kutsukoa, 1942 urteko ekainean berragertu zena, oraingoan A. Ospitalet eta Marc Legasseren zuzendaritzapean.
|
|
|
16 zk. (1981), 70 Hirugarren mundu gerra (Orain eta Hemen). 16 zk. (1981), 73 Eusko Jaurlaritza eta
|
euskal
aldizkariak (Orain eta Hemen). 17/ 18 zk. (1981), 152 1980ko euskal liburugintza. 17/ 18 zk. (1981), 185 Ikastola Euskal/ Erdal Herrian. 19/ 20 zk. (1981), 6 Ikastolako elebitasunaz mahai ingurua. 19/ 20 zk. (1981), 120 Nafarroaren eboluzioa (Orain eta Hemen).
|
|
|
ALTZIBAR, Joan Eusko Jaurlaritza eta
|
euskal
aldizkariak (Orain eta Hemen). 17/ 18 zk. (1981), 152 Ongi etorri," Tribuna Vasca" (Orain eta Hemen).
|
|
2001
|
|
|
(...) Gure artean dagon giroa dan bezalakoa dalarik: dabiltzan ainbat eztabaida dabiltzalarik
|
euskal
aldizkarietan eta euskeraz: aldizkariak eztabaidaz aspertzen ari omen diran ontan; euskal aldizkariak iritzi bati ateak itzi eta beste bati ireki, bakoitza beren bidea artzen ari dan garai ontan, or datorkigu Villasante' ren" liburuska" eta" polemikoa" omen dena.
|
|
|
dabiltzan ainbat eztabaida dabiltzalarik euskal aldizkarietan eta euskeraz: aldizkariak eztabaidaz aspertzen ari omen diran ontan;
|
euskal
aldizkariak iritzi bati ateak itzi eta beste bati ireki, bakoitza beren bidea artzen ari dan garai ontan, or datorkigu Villasante' ren" liburuska" eta" polemikoa" omen dena. Zertara dator?
|
|
|
"
|
Euskal
aldizkari bakarra" ez ezik" euskal aldizkarien erregea" Â âitsuen herrian okerra erregeâ, hots, Euzko Gogoa irakurtzen duenak aurki dezake azken zenbakiaren 115 orrialdean honako izen hau daraman lantxo bat: " Euskera.
|
|
|
" Euskal aldizkari bakarra" ez ezik"
|
euskal
aldizkarien erregea" Â âitsuen herrian okerra erregeâ, hots, Euzko Gogoa irakurtzen duenak aurki dezake azken zenbakiaren 115 orrialdean honako izen hau daraman lantxo bat: " Euskera.
|
|
|
Alfonso Alonso Gasteizko alkateak ere estrategia bera erabili du, beste jomuga batzuen artean,
|
euskal
aldizkariekin, Geu Gasteiz adibidez: laguntzak murriztu edo ukatzea.
|
|
2002
|
|
|
Inoiz ez bezala, gaurko irakurleak eskura dauzka hainbat argitaletxetako web orrietan nobedadeei buruzko erreferentziak, edo nahi izanez gero, egunkarien hemerotekak, elkarteen orriak (EIE; EIZIE; Galtzagorri;...) edo Ibiñagabeitia Proiektua eta gisa horretako proposamen interesgarriak. Susa Argitaletxearen ekimenez,
|
Euskal
Aldizkarien Gordailua edo Literatura Fotokopietan gehigarriak ere aurki daitezke sarean28 (ik. http://armiarma.com/andima).
|
|
|
Hona hemen aldizkari horien zerrenda: ...oikuska, Azpilcueta, Bat Soziolinguistika aldizkaria, Bilduma, Boletin de Estudios Historicos sobre San Sebastian, Boletin de la Real SociedadVascongada de Amigos del Pais, Bulletin du Musee Basque, Cuademos de Etnologla y Etnograffa deNavarra, Ekaia, Ekaina, Revue d. Etudes Basques, Eleria, Enseiukarrean, Etniker Bizkaia, Euskera, Fontes Linguae Vasconum, Gerdnimo de Uztariz, Herri Ardularitzazko
|
Euskal
Aldizkaria/ Revista deAdm. Publica, Hik Hasi, Ohitura:
|
|
|
Ikasleak euskara ikasteko eta praktikatzeko dituen baliabideguztiak probatzea nahi dugu. Gure ariketez gain, beste euskaltegiek argitaratutako materialei,
|
euskal
aldizkari, egunkari, irratsaio, telesaio eta interneteko helbideei erreferentzia egiten diegu. Gaiarekin erlazionatua dagoenartikulu bat topatzen dugunean, fotokopiatu eta horrela eman diezaiekegu, baina beraiek bilatu behar badute, aurkitzen duten bitartean Egunkariarenformatua, berriak emateko modua, atalak... ezagutuko dituzte eta agian, hurrengo egunean, eguneko egunkaria irakurtzera animatuko dira.
|
|
2003
|
|
|
Bada
|
euskal
aldizkarien mundutxuan bat, guztiz berezia: Boletín Informativo del Banco de Vizcaya deritxo, eta banku ospetsu honek argitaratu eban, 1964 urtean hasi eta 1970 urtearen erdirarte, (guztira 28 zenbaki).
|
|
|
Hazi, Ermuan egin zan, eta hangoxe baserri etxe batetik hartu eban Abeletxe izenordea.
|
Euskal
aldizkari askotan argitaratu ditu bere lanak. Antzerkitxuak hainbat ditu, gehienak laburrak eta inon argitara bakoak.
|
|
|
Derioko Ikastaroan be zenbat eragin egin ete jake bere sasoian Frai Bartolomeren dantzen gatz ozpinduai! Bestetik, erraz susmau leiteke, irakasleok euskerea euren kabuz ikasi baeben, ez zala izan gramatika liburuen bidez, ezpada eskuetara etorkezan
|
euskal
aldizkari eta liburuak erlijinozkoak asko, ipuin, olerki eta kontaerazkoak batzuk astiro irakurriz eta mamurtuz baino. Baegoan hirugarren errazoi bat be, ez edozelangoa barritz:
|
|
|
Zein
|
euskal
aldizkaritan ez dituzu txitean pitean zabaldu, eten barik, azken hirurogei urteotan, zure bihotz samurraren fruturik maiteenak?
|
|
|
Zer erregulatu?. Inguruak, Soziologia eta Zientzia Politikoaren
|
Euskal
Aldizkaria, 31, 139
|
|
|
Gabonetako bileran osatuko zen taldea eta dieta eta gastuak ordainduko zitzaizkien partaideei. Propagandari buruzko proposamena ere onartu zen, eta sail bakoitzari artikulu bat eskatu zitzaion
|
euskal
aldizkarietan argitaratzeko. Finantziazioaren kontuak eztabaida gehiago sortu zuen, ohiko diru iturriak mantentzearen alde azaldu baitzen gehiengoa, EHUren bidea baztertuz, nahiz eta kontziente izan hartutako bidea edozein izanik ere «UEUren identifikazio problema planteatuko digu, zenbait instantziari buruz, bederen».
|
|
|
Gaia marxismoa Europan izan zen, hizlariak Joxe Azurmendi eta Emilio Lopez Adan izan ziren eta moderatzailea Joan Mari Torrealdai; arrakasta handia izan zuen. Asteartean, Piarres Narbaitzek histo ria landu zuen; Beñat Laxaguek eta Iñaki Larrañagak Baigorriko, Goierriko eta Arrasateko ezaugarri sozioekonomikoak erakutsi zituzten, eta horien atzetik
|
euskal
aldizkarien ordezkariek parte hartu zuten beste mahai inguru bat egin zen. Hirugarren egunean, Lur Berri kooperatiba bisitatu zuten, eta arratsaldean Iñaki Beobide mintzatu zen euskal antzerkiaz.
|
|
|
Ondoren entzuleen artean galdetuz ohartu ginen adibidez, inork gutxik edo inork ez dakiela, Espainian dauden zientzia edo kulturako aldizkarien berri, Elhuyar eta Jakin bezalako aldizkari tematikoak adibidez eta gauza bera gertatuko zela Leonen esanez.
|
Euskal
aldizkarietara etorrita ordea gertatzen zaigu euskarazko zientzia eta kultura aldizkariak mundu guztiak ezagutzen ditugula. Beraien meritua bada baina baita gure herri honetan gauzak ez daudela ongi antolatuak erakusteko ere, bere hitzetan.
|
|
2004
|
|
|
Diot hau, sarriegi euskal historia landu izan denean euskarazko testu historikoak guztiz baztertu direlako. Adibidez hainbat datu eskaintzen dituzte bertsoek eta kantuek (nekazarien bizimodua azaltzen dutenak, karlistadetakoak, Napoleonen gerretakoak...),
|
euskal
aldizkarietako artikuluek (Eskualdunakoak, Euskalzalekoak, Euzkadikoak, Argiakoak...), apaizen sermoiek (herritarren bekatuen inguruko salaketekin eguneroko bizitzaren inguruko albiste interesgarriak eskainiz), literatura lanetatik atera daitezkeen pasarte historikoek (Etxepare, Lazarraga, Axular, Mogel...), etab. Material oso heterogeneoa dago hor, hainbat zailtasunekin: ez dago euskal testu historikoen bildumarik prest helburu didaktikoekin; eskuratuta ere egungo irakurlearentzat euskalkizko testu zaharrak sarritan erdal testuen itzulpen modernoak baino zailagoak dira; etab. Baina landuz gero hezkuntzan erabiltzeko moduko hainbat material baliagarri eskura liteke.
|
|
|
d) Orain ditugun
|
euskal
aldizkari ta erakundeak indartu.
|
|
2005
|
|
|
Bere obrari herri literaturaren, eta bereziki bertsolaritzaren, kutsua dario. 1954ean hasi zen bere lanak garaiko
|
euskal
aldizkari gehienetan argitaratzen. 1957an euskaltzain urgazle izendatu zuten eta gramatika alorreko Batasunaren Kutxa eta, Kintanarekin lankidetzan Hiztegi tipia liburuak idatzi zituen.
|
|
|
Eskualduna oraindik ateratzen zen denboran, honen azken aldian, sortu zen beste
|
euskal
aldizkari bat, Aintzina hilabetekaria, aldikada bi izan zituena, eta bitartekoa. Lehenengotan, sortu aurretxoan, Iparraldean Hegoaldeko jeltzaleen bidetik alderdi politiko bat sortuko zenetz zurrumurrua zebilen, baina azkenean aldizkaria besterik ez zuten sortu, eta haren eragileek argi esan zuten beren asmoa ez zela horren aitzakian alderdi bat sortzea.
|
|
|
Proiektu berriaren xedea bada, Gasteizko Ateneoaren buletin papera betetzeaz gain, euskal kultur munduan lan egitea zen. 1878 amaierako prospektuan, ageriago adierazi zuen
|
euskal
aldizkari orokor izateko bokazio. Revista k bere burua «organo de Álava, Guipúzcoa, Vizcaya y Navarra» gisa aurkeztu eta honako helburuak aipatzen zituen:
|
|
|
Artikulu honetan garai hartako
|
euskal
aldizkari bat aztertu dugu: Gasteizen 1878an abiaturiko Revista de las Provincias Euskaras.
|
|
|
–Itxi daigun hori hurrengorako...
|
Euskal
aldizkari askok, berentzako zabalkunde gisa harturik, ezteuskue ezer bere kobratzen.
|
|
2006
|
|
|
Zuzenean eta zeharka euskararen etorkizuna, hiztunen eskuetan dagoela esan ohi da, euskaldunengan batik bat. Egia esan, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskararen aldeko mugimenduak, udalerri askotako elkarte berriak,
|
euskal
aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna euskararen alde jarri du. Horiek gabe prozesuaren norabidea bestelakoa izan zitezkeen.
|
|
2007
|
|
|
Arduralaritzazko
|
Euskal
Aldizkaria.
|
|
|
Restaurant Gartxot eredugarriariInes Intxaustiri eta euskararen, euskal kulturaren,
|
euskal
aldizkarien edota abarren alde lan egindakoguztiei, konplizitate keinuz
|
|
|
Elkar ezagutu genuen, elkarren lankide izan ginen, elkarri lagundu genion gure euskarazko kultur idazlana aurreko belaunaldiari eta euskaltzale orori aurkezten. Horren arrastoan, edo horren ondoan, sortu ziren protagonismo berriak ez ezik Ikastetxe eliztarretako barne kanpoko
|
euskal
aldizkariak (Laiaketan pasiotarrena,; Arnas sakramentinoena, 19591967; Erein laterandarrena,; Gogoz karmeldarrena,).
|
|
|
• Kulturaldi (www4.gipuzkoa.net/corporac/cul/kulturaldi/ index.asp). Antso Jakituna Fundazioak, Koldo Mitxelena Kulturuneak eta Ikertu enpresak parte hartu dute
|
euskal
aldizkarietako artikuluen datu base honetan. 30.000 artikuluren erreferentziak jasotzen ditu.
|
|
|
Adibide bat ipintzeko:
|
euskal
aldizkari baten aldeko ekintzak interesgarriak dira Kutxarentzat, inongo diru irabazirik emango ez badiote ere, inongo propagandarik edo txalorik erakarriko ez diotenean ere, gipuzkoarren bizitzarako onuragarria baldin bada. Orokorrean, herritarrentzat maitagarri den oro Kutxaren helburu da, dibidendu soziala herrian zabaltzea; bestelako erakundeentzat dirua alferrik —itzulerarik gabe— eralgitzea denean ere.
|
|
2008
|
|
|
1914ra arte euskal musikagintzan murgilduta ibili zen, eta aldizkari proiektuak aparkatuta utzi zituela dirudi. Gero artean, euskalaritza lanak berreskuratu arren ere ez diot aurkitu
|
euskal
aldizkari asmoen berririk.
|
|
|
1919an Euskaltzaindia sortuta, berriro agertzen dira Azkuerengan
|
euskal
aldizkariak bultzatzeko asmoak. Baina 1904tik 1919rako tarte horretan,
|
|
|
Giro honetan, Bilboko Euzkeltzale Bazkuna euskara elkarte sabindarrak, bere Euzko Deya hamabostekariaren bidez, iritzia agertu zuen. Gogoratu beharrekoa da, aldizkari honek, beste zenbait
|
euskal
aldizkarirekin batera, bere ordezkaria bidaltzeko aukera izan zuela falta ziren zortzi akademikoen hautaketan parte hartzeko. Baina hala ere, 1919ko irailaren 21ean Donostian egindako hautaketabatzarrera ez zen Euzko Deyaren ordezkaria azaldu.
|
|
|
Aurreproiektuaren arabera Akademia 12 kidek osatuko zuten, lau Oñatin aukeratuak (Azkue, Campion, Eleizalde eta Urkixo), eta beste zortziak
|
euskal
aldizkarien artean hautatuak. Erakundea Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako Diputazioen sostengu eta babespean egongo zen.
|
|
|
Gipuzkoako hainbat herritan erretore kargua bete zuen. Poesia idatzi zuen
|
euskal
aldizkarietan, eta literatura kritikak ere egin zituen. Haren lanen artean aipatzekoak dira:
|
|
|
Beran eta Iruritan mediku ibili ondoren, Iruñeko Ospitaleko zuzendari izan zen. Medikuntzari buruz idatzi zuen
|
euskal
aldizkarietan. Naparreko erranak liburuan, Nafarroako esaerak eta leku izenak jasotzen saiatu zen.
|
|
|
Kontsumo gizartea sortzen ari zen testuinguru hartan, euskarazko lehen iragarkiak agertu ziren idatzizko komunikabideetan. Egia esan, urte bitartean, 903.217 euskal herritarretatik erdiak baino gehiago, 471.000 inguru, euskal eledunak ziren, eta, ondorioz, ulertzekoa da zergatik hasi ziren euskal enpresak euskarazko publizitatea egiten almanaketan edo garaiko
|
euskal
aldizkarietan (Ibaizabal, Euskalzale aldizkarietan, adibidez). Euskarazko publizitateak salmentak handitzen eta lehiakideengandik bereizten laguntzen zien Hego Euskal Herriko zein Iparraldeko enpresei.
|
|
2009
|
|
|
Azken puntuari dagokionez bada ideia zehatz bat gutunean aski harrigarria gertatu zaiguna: Dauden
|
euskal
aldizkariak hobetzea aldera, aldizkari berririk atera nahi izatea kaltegarritzat jotzen du: " Gutxietsita ba dago euskera, erauzi egin bear da gutxiespen ori indar dezaken guzia.
|
|
|
Eta ildo horietatik" eginkizun praktikuak" ipini zituen: — nork bere aldetik euskara landu, euskal klasikoak ikasiz; —" ba dauden eskolak tajutu, alkartu ta eratu"; — euskaltzaleen elkarrekiko ezagutza" biziagotu"; — egon dauden
|
euskal
aldizkariak eta erakundeak indartu; — euskal jaiak antolatu eta antzerkia suspertu.
|
|
|
EITB Kulturak aste honetan Argia aldizkariren 90 urtemugari tarte zabala eskainiko dio. 2.169 azal argitaratu ditu
|
euskal
aldizkariak sortu zenetik hona. Bide luze honetan gure lurraldean jazo denaz gogoeta egin du euskal kazetak.
|
|
|
Eskualzaleen Biltzarra elkarteko lehendakari, Ikas elkarte pedagogikoko ohorezko lehendakari eta Parisko Conseil National de Défense des Langues et Cultures Régionales eko lehendakariorde izan zen.
|
Euskal
aldizkarietako kolaboratzailea. Euskaltzain osoa izan zen.
|
|
|
Internetez kontsulta daitekeen liburu honetan egilearen lan bi batzen dira. Batetik, Euskal prentsaren sorrera eta garapena, (Eusko Ikaskuntza, Donostia, 1995), bere tesi doktorala, eta, bestetik,
|
Euskal
aldizkari, almanaka eta egutegienerroldea() (Eusko Ikaskuntza, Donostia, 1995). Euskaraz idatzitakoprentsa ezagutzeko ezinbesteko lana.
|
|
|
XX. mendearen hasieran, Ibaizabal astekariak jorratu zuen herrietako informazioa euskaraz eta prentsan eredu bilakatu ere; informazio lokala zaintzearenardura, gerora sortutako
|
euskal
aldizkari ia guztietan errepikatuko baitzen.
|
|
|
Hasi dira gauzak aldatzen. Gure inguruko hiru
|
euskal
aldizkari arras aldatu zaizkigu. Zurrumurruak dioenez, euskal astekari hamabostekari zenbaiten lanasmo eta projekturik ez da falta.
|
|
|
Esaterako, garai hartan Arrasateko alkate Xabier Zubizarreta zen, HBkoa. Udaleko ordezkaritza zabala euskaltzalea izateak lana erraztu zuen
|
euskal
aldizkari bat sortzeko garaian.
|
|
|
Liberalak izan ziren euskaraz idatzitako prentsaren aitzindari eta haiena izan zen lehenengo
|
euskal
aldizkariaren proiektua. Bidean galdu zen asmo hura (euskarazko argitalpena kaleratzeko Espainiako Isabel II.a erreginaren baimena ere lortu zuten; ikus horri buruz Diaz Noci, 1995:
|
|
|
Kulturaldi
|
Euskal
aldizkarietan argitaratutako artikuluen datu basea (Koldo Mitxelena Kulturunea) (www4.gipuzkoa. net/ corporac/ cul/ kulturaldi/ index.asp)
|
|
2010
|
|
|
22 euskal marrazkilari izango dira bertan, ohorezko gonbidatu gisa. Genero honetako
|
euskal
aldizkaririk adierazgarrienak bilduko dituzte 150 metro karratuko standean.
|
|
|
Espainiako komiki azoka garrantzitsuena da Bartzelonakoa, eta Europan bigarrena. Euskal komikigintzak 150 metro karratuko stand berezia izango du bertan, eta genero honetako
|
euskal
aldizkaririk adierazgarrienak bilduko dituzte Kataluniako hiriburuan. Bartzelonan izango da ere Getxoko Komiki Azoka, komiki arloan Euskadiko hitzordu nagusiena.
|
|
|
Horien artean izango ditugu izen handiko marrazkilariak zein belaunaldi berrietako ilustratzaileak ere:
|
euskal
aldizkarietako izen ezagunak, baina baita Espainia mailan zein nazioarteko esparruan lanak argitaratu dituzten profesionalak ere: Borja Crespo, Javier de Isusi, Raquel Alzate, Santi Orue, TMEO aldizkariko marrazkilariak eta Santiago Valenzuela, besteak beste.
|
|
|
22 euskal marrazkilari izango dira igandera arte Bartzelonako komiki azokan, ohorezko gonbidatu gisa. Genero honetako
|
euskal
aldizkaririk adierazgarrienak bertan daude ikusgai.
|
|
|
Igandera arte, 22 euskal komikigile izango dira Bartzelonako Nazioarteko Komiki Azokan, ohorezko gonbidatu gisa. Euskal komikigintzak 150 metro karratuko stand berezia dauka bertan, eta genero honetako
|
euskal
aldizkaririk adierazgarrienak bildu dituzte Kataluniako hiriburuan. Bartzelonan dago ere Getxoko Komiki Azoka, komiki arloan Euskadiko hitzordu nagusiena.
|
|
|
Horien artean ditugu izen handiko marrazkilariak zein belaunaldi berrietako ilustratzaileak ere:
|
euskal
aldizkarietako izen ezagunak, baina baita Espainia mailan zein nazioarteko esparruan lanak argitaratu dituzten profesionalak ere: Borja Crespo, Javier de Isusi, Raquel Alzate, Santi Orue, TMEO aldizkariko marrazkilariak eta Santiago Valenzuela, besteak beste.
|
|
|
Hemeretzigarren mendean, J. D. J. Sallaberriren 1870 urteko Chants populaires du Pays Basqueliburuan ikusten dugu, lehen aldiz. Hogeigarren mendeko Iparraldeko kantutegirik garrantzitsuenetan ere badator;
|
euskal
aldizkarietan ere aldaera bat baino gehiago ikus ditzakegu. Aztergai dugun kantua jatorriz Zuberoakoa izan arren, Lapurdira ere zabaldu zen, itxurak direnez.
|
|
|
Liburuak Frantziatik bidaltzen ditugu, bidalketa gastuak murrizteko. AEBtako
|
euskal
aldizkari eta elkarteengandik interes eta laguntza handia jaso dut, ikaragarria dena! Izugarri gustatuko litzaidake euskal argitaletxeren batekin harremanetan jarri eta euskarara itzulita, Euskal Herrian ere argitaratu ahal izatea?
|
|
|
Horrela azaltzen dute García de la Cruz Herrero, J. J. k,. La calidad de la Administración de justicia española: valoración de los ciudadanos inmersos en asuntos judiciales?, op.cit.; egile beraren,. La satisfacción de los usuarios con la actividad de los tribunales de Justicia?, op.cit. eta Otaola Bateneta, J. k,. El justiciable como usuario del servicio de administración de justicia?, Revista vasca de administración pública Herri ardularitzarako
|
Euskal
aldizkaria, 1989/ 23 zk.
|
|
|
Euskaraz gutxi idatzi bazuen ere, berari zor zaio lehen
|
euskal
aldizkaria Uscal Herrico Gaseta (1848), bi ale baizik kaleratu ez bazituen ere. zuzenkiago zegokiona. Nafarroan ere ez da sobera zuzena, Louis Lucien Bonapartek 60 urte geroago egindako mapak zabalpen handiagoa eman ziolako (ikus 34).
|
|
|
Nahiz eta Euskal hizkuntza (Euskara) guztiz ulertezina izan Espainolentzat, eta Gipuzkoa, Bizkaia eta Araba probintzia txikietako ia baserritarrek bakarrik erabilia izan, herri handietan eta hirietan Espainola erabiltzen da.
|
Euskal
aldizkariak badira sorta bat, baina euskal aldizkari bat ez dago urrunago Polonierazko batetik, Espanierazko batetik dagoena baino..."
|
|
|
Nahiz eta Euskal hizkuntza (Euskara) guztiz ulertezina izan Espainolentzat, eta Gipuzkoa, Bizkaia eta Araba probintzia txikietako ia baserritarrek bakarrik erabilia izan, herri handietan eta hirietan Espainola erabiltzen da. Euskal aldizkariak badira sorta bat, baina
|
euskal
aldizkari bat ez dago urrunago Polonierazko batetik, Espanierazko batetik dagoena baino..."
|
|
|
783. Kazetaren hogeita zortzi zenbaki errekuperatu dira Eusko Jaurlaritzak babesturiko Urazandi Euskal Herritik kanpoko
|
euskal
aldizkari zaharren bilduma digitalean.
|
|
|
Quartier Generalean zuen lagun batek pasatzen zituen gutunak idazmakinaz, eta Armadaren papera hartzen zuten. Baimen ofizialen beharrik ez izateko, Aljer hirian argitaratzen zen beste
|
euskal
aldizkari baten izena erabili zuten. 1958ko urrian abisatu zitzaien papera ez zitzaiela gehiago dohainik emanen.
|
|
2011
|
|
|
Hor hirurogeiko urteetan Arrate Irratirako" Oiztik Anbotora" eritxon astean asteango saioa atontzen eban Durangotik, eta harako orduan idazten zituan orriak gorderik ditu oraindino. Harrezkero hainbat
|
euskal
aldizkaritan idatzi izan dau noizik noizera: behinola Anaitasuna eta Zeruko Argia n, oraintsuago Alkarren barri, Bizkaiko Eleizbarrutiaren aldizkarian, Eraz, eta batez be Durangerriko Anboto izenekoan.
|
|
|
–
|
Euskal
aldizkarien arazorik edo problemarik gogorrenetarikoa, bizirik irautea da; ia danak bizi laburra izan dabe. Aldizkari asko sortu dira gure herrian, baina bizitza laburrekoak.
|
|
|
–DVD honetan aurkezten dan mamia KARMEL,
|
euskal
aldizkaria da, hau da, Karmelen zenbaki guztiak: 1931n hasi eta 2007 urtera arte.
|
|
|
buru belarri sarturik jarraitu zuen. Militantzia politikoan ibili zen, bakearen aldeko xerkatzean Elkarri mugimenduari atxikirik, euskal presoen aldeko jarduera eta ekintzetan, euskararen irakaskuntza eta pedagogia bultzatzeko sorturiko IKAS elkartean non zenbait urtez lehendakaria izan zen, Jakintza euskal etnografia taldean,
|
euskal
aldizkarietan kolaborazioak eta literatur lanak plazaratzen, itzulpengintzan?
|
|
|
Baina 1936an gerra zibilak moztu zituen Aita Linoren lan literarioak, beste askorenak eta batez ere haren lagun A. Santirenak bezala;
|
euskal
aldizkari guztien bizitza ere gerra anker hark hautsi zuen. Basurtoko kuarteletik Soldadutzara deitua izan zen, eta gudarien ondora joan zen haien kaperau, Itsasalde batailoian, Matxin taldean, Otxandio, Urduña, Lekeitio, Zornotza, Matxikako, Lezama eta abarretan zehar ibili zen.
|
|
|
5
|
EUSKAL
ALDIZKARI JASOAK 74
|
|
|
... irakaskuntzari atxekitako aldizkari honek jadanik argitaratzen den inolako
|
euskal
aldizkariren konkurrentziarik ez luke izango, izan ere ikerketa lanak eta bidulgazio lanak euskaraz argitaratzen dituzten aldizkariak egon arren, unibertsital irakaskuntzaren eremua estaltzen duen aldizkaririk ez bait dago632.
|
|
|
RVAP Herri Arduralaritzazko
|
Euskal
Aldizkaria
|
|
|
Barandiarani jarraituz, koadernoak gerraurreko
|
euskal
aldizkari proiektuekin lotuago zeuden. RIEVekin edo Barandiaranek berak argitaratutako Anuario de Eusko FolkloreJakinrekin?, 60 eta 70ekoekin baino(, Egan, Elhuyar...). Aipa635 Cuadernos de Sección.
|
|
|
Hiztegia, eta Euskal Gramatikari, Euskal Linguistikari, Euskal Sintaxiari, Euskara Zientifikoari buruzko liburuak eta apunteak, pertsonalki eta banan banan lortu behar ditugu, gerotxoago lagunen artean erabiltzeko. / Bestalde,
|
euskal
aldizkariak ere irakurri egin behar dira, batez ere zientziarekin zerikusirik daukatenak: JAKIN eta ELHUYAR, halegia».
|
|
|
Ikusten denez, 1968 urterako euskararen batasunaren eskaria handia zen: Aresti moduko idazleak, Txillardegi erako euskalari eta euskaltzaleak, ikastoletako irakasleak,
|
euskal
aldizkarien arduradunak (Intxausti, Berriatua eta abar)... denek euskararen batasuna eskatzen zuten, eta eskari gero eta antolatuago horrek, Euskaltzaindiari gero eta presio handiagoa egiten zion literatur euskararen batasunaren gainean87.
|
|
|
5
|
EUSKAL
ALDIZKARI JASOAK
|
|
|
Azkenik, aldizkarien atal hau Branka aldizkaria aztertuz amaituko da. Horietan guztietan sartu aurretik, baina, 40 eta 50eko hamarkadetako
|
euskal
aldizkarien panorama zirriborratuko dugu. Batetik, euskarazkoak genituzke, maila apalekoak, eta bestetik, goi mailakoak, euskarazko artikuluren bat edo beste kaleratu arren, oro har, erdaraz kaleratzen zirenak.
|
|
|
J. Diaz Nocik egin du 40 eta 50eko hamarkadako
|
euskal
aldizkarien azterketa (Diaz Noci, 2001). Berak aldizkarien zerrenda, kronologia zehatza, izaera eta euskarazko testuen portzentajea ematen du.
|
|
|
Euskara kinka horretan egonik, Villasante itxaropentsu agertu zen. Motiboak bazituen, kalean goi mailako lau
|
euskal
aldizkari zeudelako (Euzko Gogoa, Egan, Jakin eta Euskera), eta bestelako aldizkari apalagoak ere bazirelako (adb. Anaitasuna).
|
|
|
5). Halaxe izan zen, Egan elebidun jaio bazen ere, elebakartasunera aldatu zen
|
euskal
aldizkari bakarra izan baita. Alderantzizkoa inoiz gertatzen da, hau da, euskaraz elebakar sortu, baina denborarekin erdal artikuluren bat edo beste kaleratzea.
|
|
|
«Irakurri ta zabaldu. Euzko Gogoa?
|
euskal
aldizkari bakarra»132 eta beranduago letra larriz baieztapen biribilagoa egiten zuen: «EUSKAL ALDIZKARI BAKARRA.
|
|
|
21 Arrazoi politikoak tarteko A. Urrestarazuk nahiago zuen ezizena erabili eta horrela aitortu zion Andima Ibiñagabeitiari eskutitz batean: «Izenorde bateaz idatziko dut ortan; ez dut nire izena eman nai, Gasteiz' en
|
euskal
aldizkari bat nik zuzenduta agertu ezkero, ango ertzañek bereala salatuko luketela uste dudalako, ta aitzaki ori naikoa izango litzake guzia bera botatzeko. Alan eta guztiz be, ene aldetik itzekin eta beste kontuz ibillia, en, ikusiko dugu igarotzen uzten ote duten» (A.
|
|
|
Ikusten denez, Elhuyar izan zen lehen
|
euskal
aldizkaria nazioarteko zirkuituetan tokitxoa egin guran, euskaratik zuzenean ingelesera pasa zena, tartean gaztelaniaren edo frantsesaren bidesaririk ordaindu gabe. Garaiko elebitasunaren aldeko giroa kontuan hartuta, «normalagoa» izango zen laburpenak gaztelaniaz eta frantsesez eskatzea.
|
|
|
Azkenean, guk dakigula, Elhuyarreko artikuluak ez ziren jaso Chemical Abstractsen. Zernahi gisaz, Elhuyar izan zen lehen
|
euskal
aldizkaria euskaratik ingelesera saltoa egiteko saiakera egin zuena, tartean gaztelanian eta frantsesean geratu gabe. Hala ere, proposamena lehenagotik zetorren, Martxel Aizpuruak eginda baitzuen 1977 urtean Jakinen.
|
|
|
Bestalde, Zabalek bere irakurle, eta bereziki idazleentzat aldizkariak onartutako hitz zerrendak argitaratu zituen. Dena den, Zabalen asmoa ez zen zerrenda ad hoc edo aldizkarian bakarrik erabiliko zen hitzen zerrenda bat proposatzea, eta Zabalek bere zerrenda beste
|
euskal
aldizkari eta argitalpenetara hedatzeko asmoa zuen. Horretarako Ikasek antolatutako Udako Ikastaroak bozgorailu aproposak ziren467 Ez zen aldi bakarra izan Zabalek Udako Ikastaroak aipatu zituena.
|
|
|
Zehatzen azpititulua Zientzia Sozialen
|
Euskal
aldizkaria zen, eta beraz Giza eta Gizarte Zientzien arloko lanak argitaratu zituen, hala Ekonomia, Politika, Soziologia, Zuzenbidea, Hezkuntzari buruzkoak, nola Literatur Kritikari edota Psikiatriari buruzkoak ere. Aldizkariaren mailari dagokionez, Zehatzen bertan 1977ko aurkezpenean agertutakoa hona ekarri dugu:
|
|
|
«Auteskundean hastera doaz, baina Mitxelena jaunak eskatzen du aurretik gauza batzuk argi utzi beharra dagoela, zenbait aldizkari eta tokitan auzitan eta dudan jartzen bai dira Arantzazuko erabakiak. Proposatzen du
|
euskal
aldizkari guztietara ohar bat bidaltzea pundu batzuk argituaz: a) Arantzazuko batzar hura, Euskaltzaindiarena zela eta ez zenbait idazlerena; b) Han irakurri ziren lanak, Euskaltzaindiak Euskaltzaindikoei eskatuak zirela; d) Han irakurritako agiria, bertan ziren jaun euskaltzain osoen artean hartuko erabakia zela» (ikus Euskaltzaindiaren Batzar agiriak,).
|
|
|
|
Euskal
aldizkariei dagokienez, oso garrantzitsua da bereiztea, goi mailakoak eta aldizkari apalagoak edo berri-emaileak, batzuek eta besteek kezka, auzi eta arazo desberdinak izan baitzituzten. Esate baterako, euskararen batasun prozesuari dagokionez, oro har, esan daiteke goi mailako aldizkariak Euskara Batuaren alde jarri zirela, nahiko modu lasaian, batzuetan ia axolagabean, eta berri-emaileak, berriz, euskararen batasun prozesuan suharki aritu zirela alde edo kontra.
|
|
2012
|
|
|
Iritzi horien guztiz aurka zeuden bai Orixe, bai Lizardi, baita garai hartako beste zenbait itzultzaile ere. Hori dela eta, Orixeren itzulpen sarituak laudorioak besterik ez zituen jaso sariketaren ondoren
|
euskal
aldizkarietan agertu ziren kritiketan. Orixeren lana gehien goretsi zuena, beharbada, lehiaketa berean saritutako beste idazle bat izan zen, Lizardi.
|
|
|
Geroago ta beteago zaitugu euskera erabiltzean[...] ta ondo litzake txekeratiko beste itzulpenik idatz zenezan gure
|
euskal
aldizkarietarako. Euskal kultura urria zabalduko da, beste errien kultur ondasunak txertatzen zaizkiolarik (Mirande 1999b:
|
|
|
Adibide gisa, Mirandek itzulitako Nietzsche-ren testuak aipa litezke: Mirandek, 1950eko hamarkadaren hasierarako, euskaratuak zituen Nietzscheren Zarathustraren hainbat atal, baina ahaleginak eta bi egin arren ez zuen lortu itzulpen haiek
|
euskal
aldizkarietan argitaratzea. Honela diotso Norbert Taueri 1955eko gutun batean:
|
|
|
Horrexegatik,
|
euskal
aldizkariek ez zituzten euskaldunen irudi tradizional eta estereotipatu horrekin bat ez zetozen testuak argitaratu nahi izaten, eta orobat gertatzen zen itzulpenekin. Mirandek hertsiegia zeritzon literatura eta itzulpengintza militantzia politiko baten mugen barruan atxikitzeari, eta ozen aldarrikatu nahi izan zuen literaturak funtzio politiko orotatik libre egon behar zuela.
|
|
|
Poema horren itzulpena argitaratu zuenerako, ordea, itzulita zituen jadanik Nietzscheren Also sprach Zarathustra liburuaren hainbat atal, lagunei idatzitako eskutitzetan aipatzen duenez. Itzulpen horiek, baina, argitaratu gabe geratu ziren,
|
euskal
aldizkariek ez zituztelako argitaratu nahi izan. Orrela mintzo zan Zarathustraren atal bat,. Emakumetxo zaar ta gazteetaz?
|
|
|
Horrelako aipuak ugariak dira eta erakusten digute, oro har, euskal liburuen zabalkundean lan handia egin beharra dagoela, garai hartako euskal irakurleen kopurua ez baita nahiko litzatekeen bezainbestekoa. Eta
|
euskal
aldizkarien irakurle kopuruari buruz ere beste horrenbeste esan ote dezakegu?
|
|
|
Garai hartako irakurle kopuruari edo aldizkariaren zabalkundeari dagozkion datuak oso urriak dira, eta ahalik eta lasterren aztertu beharrekoak. Garbi dago, ordea,
|
euskal
aldizkariek garai hartan ez zutela zabalkunde izugarririk eta harpidedunen premia izugarria zela:
|
|
|
eritxon astean asteango saioa atontzen eban Durangotik(?). Harrezkero hainbat
|
euskal
aldizkaritan idatzi izan dau noizik noizera: behinola Anaitasuna eta Zeruko Argia n, oraintsuago Alkarren barri, Bizkaiko Eleizbarrutiaren aldizkarian, Eraz, eta batez be Durangerriko Anboto izenekoan?.
|
|
|
• Euskarazko komunikabideak indartzea: " Orain ditugun
|
euskal
aldizkari eta erakundeak indartu".
|
|
|
Agian bati baino gehiagori sortu zitzaion kezkarik, aldizkari berriak kalterik ekarriko ote zion" indartu beharreko" lehenagoko beste
|
euskal
aldizkariren bati. Idatziz, Goikoetxea josulagunak, berak bakarrik, agertu zuen horrelakorik Egan eta Euzko Gogoari buruz; horregatik literaturazko idazlanik —olerkiak eta— ez sartzea eskatu zien Arantzazuko gazteei.
|