|
2009
|
|
|
Bertsolaritza dugu
|
euskal
ahozko literaturan adierazpenik berezkoena. Euskaldunen herri literatura ezer izan bada, beste guztiei euren balioa kendu gabe, bertsolariek egin izan dituzten eta gaur ere egiten dituzten bertso saio, bertso kantaldi eta bertso lehiak dira.
|
|
|
Azken horien artean, Jose Maria Satrustegik (19302003) Nafarroako folklorea aztertu du gehien, bai etnografiaren ikuspegitik bai literaturarenetik. Juan Mari Lekuonak() Ahozko Euskal Literatura lanean
|
euskal
ahozko literaturaren azterketa zehatza egiten du, Manuel Lekuona osabaren lanaren ildotik.
|
|
|
|
Euskal
ahozko literaturaren lekukotasun idatzirik zaharrenak XVI eta XVII. mendeetakoak dira; ezagutzen direnak behinik behin. Mende horietan idatziz jaso zituztenean kronikagileek, tradizio bihurturik zeuden.
|
|
|
Ez da aurretik inon batu bakoa. Hainbat kopla bilketatan agertu izan da eta Jabier Kalzakorta,
|
euskal
ahozko literaturaren ikerlari nekaezinak, Antonio Goitia bibolinteruarekin lotzen du1 Gainera, honako koplaren atzean legokeen ipuinaren berri ematen digu.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, euskal literatura pre historiaren eta idazketarik gabeko indigenen alorrekoa baitzen. Hala mintzo da
|
euskal
ahozko literaturan, koplen koebaltasun gabeziaz:
|
|
2016
|
|
|
3 31 jardueran hautatutako
|
euskal
ahozko literaturaren aleak eta jarduera honetan hautatu berri
|
|
|
– adierazitako edukia bat badator
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poesiagintzari buruz ikasitakoarekin.
|
|
|
Hobetzekoak argudio baliagarriekin justifi katu baditugu: ahozko komunikazioari lotutakoak,
|
euskal
ahozko literatura
|
|
|
– Nire ahozko testuan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poemagintzari buruz adierazitakoak bat
|
|
|
– Dedikatorian baliatu ditudan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poemagintzari buruzko baliabideak
|
|
|
– Nire ekarpenetan baliatu ditudan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poemagintzari buruzko
|
|
|
Lehenengo osagaian
|
euskal
ahozko literatura tradizionaleko hainbat ale landu dituzue, kantu lirikoak
|
|
|
asko
|
euskal
ahozko literatura tradizionaletik
|
|
|
7 Horretan trebatzen joateko, unitatean zehar
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poesiagintzari
|
|
|
Ahoz aho, belarriz belarri ibilitako
|
euskal
ahozko literaturako
|
|
|
Ikusi dugu ere,
|
euskal
ahozko literaturako pertsonaiak, edo bertsolari handi Etxahun bezala edo pertsonaia historikoa Matalas bezala, mendeak zeharkatu zituztenak eta oinarrizko kulturako pertsonaiak gelditzen zirenak herriaren oroimenean, baliatu zituela garaiko problematiken aipatzeko. Erran daiteke garaiko problematikak aipatu zituela, baina aitzindari gisa egin zuen, problematika horiek jarraikiak baitziren eta gaur egun oraindik aipagarriak gelditzen direlako.
|
|
2017
|
|
|
|
euskal
ahozko literatura tradizionaletik jasoak dira; beste hainbat, euskal poeten hitzetatik abiatuta
|
|
|
– adierazitako edukia bat badator
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko
|
|
|
lotutakoak,
|
euskal
ahozko literatura eta XX. mendeko poemagintzari
|
|
|
Nire ahozko testuan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko
|
|
|
Dedikatorian baliatu ditudan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX.
|
|
|
Nire ekarpenetan baliatu ditudan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX.
|
|
|
7 Horretan trebatzen joateko, unitatean zehar
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poesiagintzari buruzko zenbait azalpen prestatu dituzue taldeka, eta gelakideei aurkeztu. Lasai, izango duzue horretarako laguntza.
|
|
|
Ahoz aho, belarriz belarri ibilitako
|
euskal
ahozko literaturako ale gehiago, ez bat, ez bi, ikusi, entzun eta kantatuko dituzue; tradizioak emana jaso, zuenera ekarri eta emanaldira eramango duzue. Zuen ikuskizun ikuskaria, zuen sentikizun sentikaria prestatzeko lanak hastera doaz:
|
|
|
3 31 jardueran hautatutako
|
euskal
ahozko literaturaren aleak eta jarduera honetan hautatu berri dituzuen XX. mendeko euskal poesiagintzakoak bilduta, zerrenda egokia osatu al duzue zuen emanaldirako?
|
|
|
adierazitako edukia bat badator
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poesiagintzari buruz ikasitakoarekin. (A)
|
|
|
genero horietako bat, eta idatzi. Bestalde, ondo legoke testuak, eta bereziki izenburuak,
|
euskal
ahozko literaturaren aztarnaren bat izatea.
|
|
|
Nire ahozko testuan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poemagintzari buruz adierazitakoak bat badatoz unitatean ikasitakoarekin. (A)
|
|
|
Dedikatorian baliatu ditudan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poemagintzari buruzko baliabideak zuzenak badira. (A)
|
|
|
Nire ekarpenetan baliatu ditudan
|
euskal
ahozko literaturari eta XX. mendeko poemagintzari buruzko baliabideak zuzenak badira. (A)
|
|
|
Hobetzekoak argudio baliagarriekin justifikatu baditugu: ahozko komunikazioari lotutakoak,
|
euskal
ahozko literatura eta XX. mendeko poemagintzari lotutakoak, emanaldiaren komunikazio asmoarekin lotutakoak, emanaldiaren hartzaileen ezaugarriei lotutakoak, emanaldiaren lekuari eta iraupenari lotutakoak. (P, K eta A)
|
|
|
3 Kantuz disko hirukoitzaren atzealdean, CD bakoitzeko kantuen zerrendak daude. Haietako asko
|
euskal
ahozko literatura tradizionaletik jasoak dira; beste hainbat, euskal poeten hitzetatik abiatuta sortutako kantak. Talde txikietan jarrita, jakingo al zenukete horiek identifikatzen?
|
|
|
Lehenengo osagaian
|
euskal
ahozko literatura tradizionaleko hainbat ale landu dituzue, kantu lirikoak batez ere. Bigarren honetan XX. mendeko poesiagintzari buruzkoak landuko dituzue.
|
|
2020
|
|
|
Antonio Zavala euskaltzain osoa da 1964az geroz. Bestalde,
|
euskal
ahozko literaturaren erreferentziazko editorea da, hogeita hiru urte lehenago, Auspoa argitaletxea sorturik, bertso idatzien eta herri literaturaren plazaratzeko asmoz. Jabier Kaltzakortak honela zehazten du Antonio Zavalaren nortasuna:
|
|
2021
|
|
|
Nik neukan bailaoraren irudi bat eta berak bertsolariaren irudi bat aurreiritzi askorekin; kanpotik eduki daitekeen irudia". Bertsolaritza
|
euskal
ahozko literaturatik dator, flamenkoa oinarria Andaluzian duen dantza bat. Baina espresio" oso desberdinak" izan arren, biak herri kulturatik eta inprobisaziotik datoz, eta" elementu komunak" dituzte, Etxebarrietak azaldu bezala:
|
|
|
Uso zuria gauza askoren irudi edo isla izan da eta da: bakearena, kristauen jainkoaren mezulariarena, zuriak sinbolizatu du purutasun, birjintasun eta garbitasuna eta, horri lotuta,
|
euskal
ahozko literaturan halakoa den neska gaztea irudikatu du uso zuriak —eperrak edota oreinak, beste kasu batzuetan—.
|