|
2000
|
|
|
ETA desagertzen den unetik etorriko zaizkio aukera handienak Euskal Herriari:
|
euskal
abertzaleok zentzuzko gauzak elkarrekin egiten hasten garen unetik, gizarteari bere interesak hobekien defenditzen ditugunak gu garela erakusten diogun unetik...
|
|
|
Juan Paredes Manot Txiki eta Anjel Otaegi, Francoren aginduz 1975eko irailaren 27an fusilatu zituzten bost lagunetako bi. Ez ziren Euskal Herriaren alde hildako azkenak, baina bai fusilatuta hildako azken
|
euskal
abertzaleak(" ofizialki" fusilatuta hildako azken euskal abertzaleak behintzat). Orduantxe bete berriak ziren hogeita bi urte.
|
|
|
Juan Paredes Manot Txiki eta Anjel Otaegi, Francoren aginduz 1975eko irailaren 27an fusilatu zituzten bost lagunetako bi. Ez ziren Euskal Herriaren alde hildako azkenak, baina bai fusilatuta hildako azken euskal abertzaleak(" ofizialki" fusilatuta hildako azken
|
euskal
abertzaleak behintzat). Orduantxe bete berriak ziren hogeita bi urte.
|
|
2001
|
|
|
" Errepublikar gobernuak ezin dit niri,
|
euskal
abertzale bati, parte hartzeko eskatu, baldin eta bere baitan bizi den eta konstituzioaren arabera estatutua izaiteko eskubidea duen herria aintzat hartzen ez badu. Nik, jauna, ez dizut independentzia eskatuko...
|
|
|
Marc Legassek eta Piarres Larzabalek garai honetan izan zuten bihurrialdiaz Piarres Larzabalek berak ez du ezer asko argitzen, baina Marc Legassek eta Xarritonek ere eman dituzte argibideak11 1942ko Larzabalek ez zuen gupidarik
|
euskal
abertzale ez agertzeko, ez baitzuen bere burua halakotzat. Aintzina ko Larzabal, eta Enbata ko Larzabal, nahiz Anai Artea koa ez dira bat, nahiz eta, gisa denez, hainbat aldetarik gizon bakarra egon aldi historiko banatan.
|
|
2002
|
|
|
Hemen, Victor Pradera, Juan Olazabaledo Gregorio Balparda bezalako idazleak, tradizionalistak edota liberal monarkikoak? aipatu behar dira; edo, hobeto esanda, idazle bihurtutako politikariakaurkitzen ditugu15 Logikoa den bezala, Gerra Zibilaren ondorengo urteetan areagotu egin zen idazlan antinazionalisten kutsu eskuindarra edo eskuin muturrekoa,
|
euskal
abertzaleek galtzaile aterako zen Errepublikaren aldeko apustua eginbaitzuten. Horren adibiderik nabarmenena da 1941ean argitaratutako Euzkadi.
|
|
|
Nire ustez, guztia ezin daiteke makurraraz historia nazionalaren ikuspegira. Ezin ditugu ekintza guztiak
|
euskal
abertzaleak versus beste abertzaleak delako ikusmirara lerrotu; edo, eskema dikotomikoan, Espainiako historiaren ispiluan arakatu. Garaiz kanpokoikuspegia gerta liteke.
|
|
|
Urrunetik euskal historiaren mistifikazio politikoak errazagoak ziren, baina ikertzaile finak ere izan ziren. Aipatzekoada Ildefonso Gurrutxagaren lana, bereziki lehen gerra karlistari buruzkoa, bertanzuzenki kritikatzen zuelako Galindezek eta beste batzuk asmaturiko interpretazioa, non karlisten borroka
|
euskal
abertzaleena bihurtzen zen Galindezen artikuluetan.Argentinan beste saiakera garrantzitsu bat argitaratu zen Euskal Herriko gerra zibilei buruz, Ramon Aldasoro errepublikarrarena. Askatasunaren kontzeptuareninguruan artikulatu zuen bere diskurtsoa, azken bi mendeetan izandako bi gerrenazalpena egiteko orduan.
|
|
|
Zer pentsatua eman behar luke «modu pazifikoan proiektu politiko oro defenda daiteke» esaldiak, baita hori beti Euskadi aberritzat nahi duten
|
euskal
abertzale kontzeptualei zuzenduz ere esateak, etnizistak direnaren diskurtso errazean eta manikeoan?.
|
|
|
Hartara, independentzia inkongruentzia bat da; euskarazko elebarkatasuna, inposizio bat.
|
Euskal
abertzaleei, inoiz, txihita adjektiboa ezarri zaie hedabideetan, iraultza txihitaren atzerapauso historikoa eta logika historikorik eza gogora ekarriz. Horrela diharduten komunikatzaileak beste kultura batean izan dira sozializatuak, eta ez dute euskal abertzaletasuna konprenitzen.
|
|
|
Euskara ren kasuan jakina da abertzaletasunak, oroha r, euskararen defentsa bere egiten duen bitartean, espainiar sentitzen direnen artean axolagabekeria eta —gutxitan— aurkako jarrera direla nagusi. Hau da,
|
euskal
abertzaleek euskara euren nortasun kultural eta asmo politikoaren zutabetzat jotzen duten neurrian, esparru ideologikoho rretatik at daudenak arerio politikoaren ezaugarritzathartzen duten hizkuntza horretatik urruntzen dira. Euskal iritzi publikoak ere hala ikusten ditu euskara normal tzeko ahaleginak:
|
|
|
Euskal iritzi publikoak ere hala ikusten ditu euskara normal tzeko ahaleginak:
|
euskal
abertzaleen auzi bezala, ez denona.
|
|
|
Euskararen aldeko aldarrikapen honek,
|
euskal
abertzaleen ikuspuntuaren mugak gaindituz espainiar abertzaleengana iristeko egokia izan ez ezik, egun nazioartekohaizeak ere baditu bere alde. Aprobetxa ditzagun! °
|
|
2003
|
|
|
Bizkitartean ETAk bere agirietan, eta
|
euskal
abertzaleen gehiengoak gatazkari aterabide baten emateko Frantzia eta Espainiaren esku hartzearen eskatzen segitzen du, gatazkaren lehen hobendunak bi estatu zapaltzaileak balira bezala. Hein handi batean erantzukizun erraldoia dute, baina euskaldunek berek ere bai funtsean.
|
|
2004
|
|
|
Hiritar guztiak behar ditugu, ordea. Eusko nazioa ezin da eraiki
|
euskal
abertzaleen artean soilik. Euskal nazio zibikoan hiritar guztiek leku izan behar dute, eta, hain zuzen ere, horretan datza gure berezitasuna:
|
|
|
|
Euskal
abertzaletzat nuen neure burua, baina Espainiako selekzioan jokatu beharra nuen.
|
|
2005
|
|
|
Nafarroakoek begirale gisa parte hartu zuten. Bizkaiko Diputazioan lehen aldiz, gehiengoz
|
euskal
abertzaleak ziren nagusi, presidentea R. de la Sota Aburto zela. Gipuzkoan, presidente L. M. Zavala integrista zen eta katoliko foruzaleek gehiengoa zuten.
|
|
|
Batzordeari atxikirik, euskal azpibatzordea ere eratu zuen: P. Chalbaud
|
euskal
abertzaleak, J. Orueta liberalak eta M. Senante integrista katolikoak osatzen zuten. Autonomiarako euskal estatutua idatzi zuten hiruren artean, foruen ildotik (1919.01.09).
|
|
|
23Azken urteotan aniztasunezko ikuspegia garatu da honezkero historiala rion artean. Horregatik historia nazionalaren ikuspegira ezin daiteke makurtu edo soildu, ezin dugu guztia ekintza guztiak
|
euskal
abertzale versus beste abertzale ikuspegira lerrotu edo eskema dikotomikoan Espainiako historiaren ispiluan arakatu. Herri baten fenomenología aberatsa dugu eta nire ustez ez da sinplifikatu edo ahuldu behar gizarte aberatsaren historia, dinamika interpre tatzaile eta diskursibo bakarrera.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi bestea ahaztendenik. Mundu guztia ez da
|
euskal
abertzalea, eta praktikan, foru milizien aipamenhoriek erudituen kontuak ziren, ez herri xehearenak. Beste gauza bat da nola interpretatzen diren borroken nondik norakoak.
|
|
|
Txillardegik dio Unamunori eskerrak" aurkitu duela bere burua". Tira, ezin esango dugu 1957ko Txillardegi
|
euskal
abertzale tipikoa zenik, abertzale tipikoek ez baitzuten Unamuno maite. Ez zen, bestalde, at ipikobakarra, besteak beste hor baitago Salbatore Mitxelena, puntu honetan, eta beharbada beste hainbatetan, Txillardegirekin sintonia osoan dagoena.
|
|
2006
|
|
|
euskaldun eta euskaltzale ez abertzaleak ugariak, bere esanetan isilik daudela, esparru publikoan eta euskaraz. Eta ez dakit horrekin esparru publikoa hau da, euskarazko komunikabideen multzoa salatu nahi duen, isilik ei dauden euskaldun/ zale ez
|
euskal
abertzaleak salatu nahi dituen edota, finean, esparru publikoan iritziemale d/ gabiltzan euskaldun eta euskal abertzaleak dituen bere kritiken helburu.
|
|
|
euskaldun eta euskaltzale ez abertzaleak ugariak, bere esanetan isilik daudela, esparru publikoan eta euskaraz. Eta ez dakit horrekin esparru publikoa hau da, euskarazko komunikabideen multzoa salatu nahi duen, isilik ei dauden euskaldun/ zale ez euskal abertzaleak salatu nahi dituen edota, finean, esparru publikoan iritziemale d/ gabiltzan euskaldun eta
|
euskal
abertzaleak dituen bere kritiken helburu.
|
|
|
Gaia interesgarria iruditzen zait oso. Euskaldun eta
|
euskal
abertzale lotzeko joera handia dago, agian ohiturak eraginda. Baina, akaso, Altunak aitortu luke Euskal Herriko aniztasuna islatzeko euskarazko komunikabideek egiten duten ahalegina.
|
|
|
Baina auskalo, agian euskal komunikabideak" Cosa Nostra" lez kudeatzen ditugu, ikuspegi eta asmo baztertzailez edo, neure aldetik bederen oharkabean,
|
euskal
abertzale ez direnak baztertuz. Autokritikarako prest behar dugu egon.
|
|
|
Horren arabera, Euskal Herriko espainiar nazionalista liberalek ere txoko bat egin zioten euskarari beraien bihotz eta asmoetan eta, haren etorkizunaz guztiz eszeptikoak baziren ere (progresoak desagertaraziko zuen euskara, Frantzian bezala), prest agertu ziren euskararen aldeko politika bat onartzeko; pragmatismo politikoak eraginda, lehenengo eta behin, baina baita ere errepresio frankistak hunkituta, ziur aski. Bestalde,
|
euskal
abertzaleak ere gai izan ziren beren ideologia eta asmoak berrizteko, dela demokrazia kristauaren bidez, dela munduko ezker berriaren ildotik.
|
|
2007
|
|
|
Egunkari ezkertiarrek lehen egunetako informazio zabala gutxitzen joan ziren eta beste guda fronteei leku gero eta handiagoa egiten. Halaber,
|
euskal
abertzaleek zentsura latza pairatu zuten, beraien kritikak azaldu ez zitzaten. Euzkadi kazetakoak, esate baterako, martxoaren 12ko alean lehen orriaren heren bat ezabatzera behartu zituzten, Asturiasko erasoaldiaren gainean 49 galdera kritiko plazaratu ez zitzaten.
|
|
|
Espainiak beti behar izan du etsai bat aurrean bere nortasuna eraikitzeko: moroak, indigenak, juduak, moriskoak, anarkistak, masoiak, rojoseparatistak eta orain
|
euskal
abertzaleak. Egun, Extremadurako edozein gizabanakok esango dizu bere problema handiena euskal separatismoa dela eta ez Albako Dukesaren latifundioa.
|
|
|
Malapartatu horiek, destainatu baino gehiago, gorrotatu egiten ditu. Askotan aipatzen da Baroja-ren
|
euskal
abertzaleekiko muzina; isildu egiten da, hori ez zela batere haien arrazismoagatik edo hain zuzen, edo kontserbakoikeria politikoagatik edo, abertzaleak erreakzionarioak zirelako eta Baroja liberal bat progresista edo, baizik eta guztiz guztiz gain jeltzaleen kristautasun aitortzagatik, h. d., semitismoagatik (inoiz aipatu izan du Euskal Herria Estatu bat izateko txikitxoa delako arrazoia ere; et... Hein horretan Baroja-k abertzaleak, komunista eta anarkistak bestetsu maitatu ditu, eta arrazoi beragatik:
|
|
|
1904ko martxoan Eskualdunaz jabetzeko asmoa berpiztu zuten, baita berriro huts egin ere, eta behin betiko, Jean Hiriart Urruty zuzendaria asmoaz ohartu baitzen eta eragotzi. Alde izan zituen Hiriart Urrutyk Larresoroko apaizgaitegiko Abbadie, Jean Blaise Adéma, Jean Baptiste Daranatz eta Jean Saint Pierre gaztea159, baita Arnaud Pochelu Eskualdunaren kudeatzailea ere, Broussainen artikuluak zentsuratzeari ekin ziona160 Beraz, Piarres Xarrittonek zehazten duenez, Broussain eta Constantin
|
euskal
abertzaleei nagusitu zitzaien Jean Hiriart Urruty161, Jean Baptiste Daranatz eta Jean Saint Pierre erregionalista frantziarrak162.
|
|
|
Bidart, 1986). Gogoan izan, dena den, Maisu Juan sasieuskalduna, kaletar elebiduna dela, eta elebidun horien artean agertuko zirela euskaltzaletasunarenekintzaileak eta
|
euskal
abertzaleak
|
|
|
Euskal abertzaletasunaren oinarrian omen dauden, edo berak aurkitzen dituen," decimononicas medidas craniometricas y peculiaridades sangumeas" gisako ideiak oraindik salatzen jarduteak, erlojua gelditu zaion pertsona baten ulertezintasunak uzten ditu agerian. Hamarkadak dira
|
euskal
abertzaleek planteamendu horiek gainditu zituztela eta gaur eskatzen dutena beren nazioaren errekonozimendua dela (sahararrek, palestinarrek, katalanek eta dozenaka herri txikik bezala). Horien artean, jakina, onirizten dituzten elementu kultural propioak garatzeko bermea, batez ere hizkuntza.
|
|
2008
|
|
|
Bai.
|
Euskal
abertzaleek ez dute Nafarroa ulertu. Erdialdea ozta ozta ezagutzen dute.
|
|
|
Eta sinestun taldeaz? Ez zait iruditzen sobera ausarta izan behar denik gehienak
|
euskal
abertzaleak ez direla errateko. Sinestedunen artean, apezak eta fraideak barne, aunitz da euskara balioztatzen ez duena.
|
|
|
Gure errealitaterik nagusiena gaztelaniaz edo frantsesez sortzen dugu. (...) Hizkuntzaren gizarte balioaren kontzientzia galeraz gain, euskal hiztunok ohitzen ari gara normaltasun osoz gurea kontsideratzen dugun hori euskararik gabe egitera (adibidez,
|
euskal
abertzaleen ikuspegitik egindako gaztelaniazko produkzio eredu ezberdinak)?.
|
|
|
Xabier Barandiaranek ohartarazi gaitu?
|
euskal
abertzaleen ikuspegitik egiten den gaztelaniazko produkzioa, euskalduntzat hartzeko joera makurra erabat geureganatua daukagula.
|
|
|
|
Euskal
abertzaleok egin genezakeen guztia egin dugu nonbait; horregatik, ahulegiak gara geure aldetik soilik jardunda. Orain has gaitezen laguntza eske euskal nazioaren eraikuntzan, identitate espainola edo frantsesa dutenak ere gogaide eta ekinkide izan ditzagun.
|
|
|
–
|
Euskal
abertzale batek daukan erronkarik gorena ez da independentziarena edo autodeterminazioarena, euskararena baizik?.
|
|
|
nahirik bezala ibili ohi dira. Ez dute jarrera garbi bat hartu nahi
|
euskal
abertzaleen eta espainiar edo frantses nazionalisten artean, bateko edo besteko izatearen gakoa jarrera esplizitu horretan balego bezala. Besterik da, ordea, kontua, Miller ek ondo asko erakutsi digun moduan:
|
|
|
Abertzaleak Euskaldunen artean, bi eratako abertzaleak dira: egiazko abertzaleak (abertzale garbiak, bihotzekoak), eta itxurazko abertzaleak (gezurrezko abertzaleak);
|
euskal
abertzale osoak eta erdi konstituzionalistek (edo konstituzionalista osoak), sasipeko abertzaleak. Bagera edo ez gera.
|
|
|
–Zer,
|
euskal
abertzaleak, beldurturik, izuturik, laborriturik!
|
|
|
Zentzu honetan barbaroa ez zaio kontrajartzen zibilizatuari, aldiz, bere osagairik behinena da. Horregatik esaten dizuet, gauzak nik uste bezala baldin badoaz, laster utziko dudala Ermuko Foroa, ezen, beste modu batera esateko, Ermuko Foroa, zuek bezala,
|
euskal
abertzaleok, Arrazoia Jainkoa, Progresoa Jauna, Politika Anderea, Historia Jainkosa, Utopia Damaren mendean bizi da. Nire patua onartuko dut, areago nire patua eraikiko dut technez, eta bizitza.
|
|
|
Nola da posible? Edo beste modu batera esateko, nola egin da Euskal Gatazka, gaizki, oso gaizki deritzon horretatik tragedia bat sortzeko, areago Euskal Gatazkak
|
euskal
abertzaleen erredentzioa helburu duelarik.
|
|
2009
|
|
|
Horrela, mitinetan eta bilera irekietan Espainiako gerraz hitz egiteko aukera ederrak izan zituen. Abagune horiez baliatuta, gero eta garbiago azaldu zen frankisten alde, eta horren ondorioz
|
euskal
abertzaleek indar errepublikanoekin bat egitea behin eta berriro gaitzetsi zuen. Pariseko Parlamentuan ere, Espainiako gerra zibilean alde errepublikanoan ari ziren guztien aurka sarritan mintzatu zen baxenafarra.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko barnealdeko jauntxo indartsuenetakoa zen eta Bigarren Mundu Gerra iritsi bitartean, pilotazale, euskaltzale, baina batez ere, gerlari ohien gogo chauvinista frantziarren adibide peto petoa izan zen. 1936az geroztik, frankista zale porrokatuen islarik argiena bihurtu zen, eta horren ondorioz, Agirrek aipatzen zuen etxe bereko bigarren gelatik aritzen zen
|
euskal
abertzaleen aurkaririk eraginkorrena eta mingarriena.
|
|
|
|
Euskal
abertzaleekin ulermen politikoa erabat beharrezkoa dela esan du gaur Ramon Jauregi Europako Hauteskundeetarako PSOEren bigarren hautagaia. Bere esanetan, herriaren oinarrizko arazoek, bakerako bidea egiteak edo autogobernua hobetzeak besteak beste, oinarrizko adostasunak behar dituzte.
|
|
|
garrasi desesperatua bilakatu da, argiak bere tragikotasuna alferrik galtzen ei diona (HGB, 153). Gerraostea da, Erroma
|
euskal
abertzaleez futitu da, Eliza katoliko ofiziala frankista da. Apostoluek, hots, euskaldun fededunek?
|
|
|
erromatartasuna versus euskaltasuna, berdin, urbe ascendente, aren argia versus, campestre noche?. Bilboko
|
euskal
abertzaleek euskalduntasun rurala (euskalduntasuna per se da rurala, nahitaez eta beti!) errebindikatzen omen duten bitartean, Basterrak hiri deseuskaldun deseuskaltzailearen primutasuna proklamatzen du. –Bilbao iridiscente que el resplandor románico/ brillas, en nuestra sombra bárbara(?)/ sé antorcha de las almas/ en el Pirineo violeta?.
|
|
|
gaur egun ere hamaika eta hamaika kasu aurki daitezke, antz antzekoak, Opuseko katoliko sutsu bezain itsu batek baino gehiagok Erroma entzun orduko usainduko baititu ausaz, ziurki? paradisuko arrosak, musulman batek Meka entzun orduko, Jean Marie Le Penek La France entzun orduko,
|
euskal
abertzale batek Euzkadi ala Euskal Herria, edo rockero batek Elvis Prestley.
|
|
|
Autonomiaren lorpena gai nagusi bilakatu zen 1931ko hauteskunde kanpainan, bai eskuinekoen koalizioarentzat bai ezkerrekoen blokearentzat. Horrela, bada, Lizarrako zuzenketen aurrean, errepublikanoek eta sozialistek autonomiaranzko bidea eskaintzen zuten, Indalecio Prietoren hitzetan, «Espainia osoarekikokonkordiaren» ondorio gisa, hau da, errepublikanoen, sozialisten eta
|
euskal
abertzaleen artean, eta ez abertzaleen eta Errepublikaren etsaitzat jotzen ziren eskuinkatolikoen artean.
|
|
|
Horiek guztiek, hein handiagoanedo txikiagoan, hartu zuten parte zigor ekintza, fusilatze eta exekuzioetan; eraberean, «zerrenda beltzak» eratzen, konfiskazioetan, isunetan, langileak kaleratzen, erbesteratzeetan, zapalkuntza publikoetan, ile mozketetan eta beste hainbat zigorretan. Euskal populazioaren zati handi bat, gehiena
|
euskal
abertzalea edo errepublikazalea, errepresioaren biktima zuzena edo zeharkakoa izan zen (seme alabak, emazteak, gurasoak), nahiz eta kasu askotan ez dagoen 1936ko Gerran, gerraosteaneta Francoren diktaduran bizitakoa eta sufritutakoa jasotzen duen dokumenturik.
|
|
|
Oraindik zinema mutua zen arren, herria erdalduntzen zuela argudiatuta (beharbada arlo hori jorratzen zuten kazeta gehienetan erdarak leku zabala zeukalako) masa komunikazioaren adierazpide berriaren aurkako jarrera hartu zuten hasiera batean
|
euskal
abertzaleek. Euskal herritarrek, ordea, mundutik zetozen irudi eta istorioez gozatzeko gogo itzela zeukaten.
|
|
|
Berrikuntza guztiak ziren etsai orduko
|
euskal
abertzaleentzat eta haserrea areagotu egin zen zinema emanaldiak frontoietan (euskal kirolaren santutegi ziren horietan) egitearekin batera. Iruñeko Euskal Jai pilotalekuko ezker horman, esaterako, zinema emanaldiak egin ziren 30 urtez, 1924an Gernikan eraikiriko frontoi berriko kontrakantxaren zati bat ere apropos zuriz margotu zen bertan pelikulak proiektatu ahal izateko, Zarauzko frontoi berriak Frontón Cinema zuen izena?
|
|
|
«Herrialde guzietan toki onak badira/ bainan bihotzak dio: zoaz Eskual herrira») baina ez abertzalea, edo ez
|
euskal
abertzalea behinik behin. Frantzia zen haren aberri maitea eta oroz gain defendatu zuen hori; hori dela-eta, Xipri Arbelbide kazetariak (1996:
|
|
|
Pare bat urte geroago, II. Mundu Gerraren amaierarekin heldu ziren, 1945eko irailean, kantonamenduetako hauteskundeak, eta
|
euskal
abertzaleak lehen aldiz bozketan presente izan ziren, Ipar Euskal Herriko kostaldean. Nationaliste Basque izenarekin aurkeztu ziren Marc Legasse Donibane Lohizunen eta Joseph Darmendrail Baiona iparraldean.
|
|
|
Aurrean ditugun datuokin, edonork pentsa dezake Parrabére
|
euskal
abertzalea zela, Hermenegildo Aramendiren antzera, eta bien artean Euskal Erria euskal etxea egitea erabaki zutela, Euskaro euskal etxeari aurre egiteko. Baina esan al dezakegu Parrabére abertzalea zela?
|
|
|
Baina eta hemen, horrek guziak ez du erran nahi egile euskaltzale sutsu hori
|
euskal
abertzalea zenik, bai zera, espainiar abertzale kementsua baizik: Si como navarros tenemos el deber de cultivar el euskera, porque es nuestra lengua, la lengua de nuestros padres, también como españoles debemos laborar por su vida y prosperidad y nos debe llamar la atención en su aspecto netamente español, por la dignificación, conservación y expansión de esta gloria española.
|
|
|
XX. mendearen hasierako hausturaz ari natzaizu, irakurle laztana: karlistak
|
euskal
abertzale eta espainiar abertzale bilakatu ziren, iskanbila handian, orduko egunkarietan ederki irakurtzen ahal denez toki bateko edo bertze bateko eliteak, kazikeek, elizak, nagusiek, orokorrean dirudunek 1936an jende xumeak hartuko zuen norabidearen, patuaren erabakitzeko.
|
|
|
Datozen lau urteetan gauza latzak jasan ditugu, batez ere PP izango delako gobernu berri honen zaindari eta gidaria, baina honek guztiak
|
euskal
abertzaleak batzera eraman behar gaitu. Gure arteko ezberdintasunak gainditu eta eraikuntza nazionala buruan izanik, egungo egoera gainditzera eramango gaituen jokaleku berria eraiki.
|
|
|
7 Reginarena, haatik, ez zen garai hartako kasu bakarra, bistan da; are gehiago: gaur egun ere hamaika eta hamaika kasu aurki daitezke, antz antzekoak, Opuseko katoliko sutsu bezain itsu batek baino gehiagok Erroma entzun orduko usainduko baititu ausaz –ziurki– paradisuko arrosak, musulman batek Meka entzun orduko, Jean Marie Le Penek La France entzun orduko,
|
euskal
abertzale batek Euzkadi ala Euskal Herria, edo rockero batek Elvis Prestley.
|
|
|
Beraz, diskurtso abertzalearen bidetik, identitatearen diskurtsoaren bidetik atxiki ahal zaizkio euskarari hainbat herritar, eta hori denek,
|
euskal
abertzale ez direnek bereziki, normaltasunez onartu behar dute; abertzaleei ezin baitzaie ukatu euskara oinarrizko elementu propiotzat kontsideratu eta aldarrikatzea. Baina ez da hori, identitatearena eta abertzaletasunarena alegia?
|
|
|
Urteotan guztiotan nola halako paktu aipatugabe bat gertatu da
|
euskal
abertzaleen eta azken boladan konstituzionalista deitzen direnen artean, bi aldeek espresuki adostu gabea, baina neurri batean bi aldeentzako eroso izan den paktua. Idatzi eta adostu gabeko paktu horren arabera, abertzaleei dagokie euskararen kontuez arduratzea, euren hesi barruko kontuak direnez gero.
|
|
|
Esan nahi dugu, euskara argudio abertzaleekin aitzinarazi badaiteke ere, argudio abertzaleekin bakarrik ezin aitzinarazi daitekeela euskarak eta hizkuntza bizikidetzak behar duten neurrian,
|
euskal
abertzale ez direnek ere euskara beren hizkuntza izan dezaten nahi eta behar baita. Argudio abertzaleekin ezin zaizkio euskarari atxiki euskal abertzale ez direnak.
|
|
|
Esan nahi dugu, euskara argudio abertzaleekin aitzinarazi badaiteke ere, argudio abertzaleekin bakarrik ezin aitzinarazi daitekeela euskarak eta hizkuntza bizikidetzak behar duten neurrian, euskal abertzale ez direnek ere euskara beren hizkuntza izan dezaten nahi eta behar baita. Argudio abertzaleekin ezin zaizkio euskarari atxiki
|
euskal
abertzale ez direnak. Ezin ahantzi, baina, euskaltzaletzea euskaltzale ez direnen gogo eta erabakiaren esku dagoela, eta abertzaletu gabe euskaltzaletu daitekeela frogatzea ez abertzaleen esku, eurena baita erabakia, abertzaleek ez baitiete ez abertzaleei" debekatzen" euskara bere egitea, sustatzea eta egunerokoan baliatzea.
|
|
|
Tristea da une madarikatu oro irudikatzen ibiltzea noiz eroriko den espainolen gandor harroa, iltzeren bat gutxienez norbere gurutzetik atera nahian bezala. Are tristeagoa, beste
|
euskal
abertzale batzuek bizi dutena: beren burua harrapatu ohi dute gorri horiaren norabidean bultza eginez, instintiboki bezala, bat batean konturatuz Espainiarekiko atxikimenduak norbere barrua kolonizatzerainoko indarra hartu duela.
|
|
|
Legez kanporatzeen bidez baino ez zezaketen aginte makila lortu. Tristea da horrela eskuratzea boterea, baina are tristeagoa
|
euskal
abertzaleen artean sumatzen den asaldurarik eza, edo asaldura hain neurtua. Bai, legez kanporatzeekin edozein gobernuk luke zilegitasun arazo larria, baita abertzaleek gidaturikoak ere?, baina zilegitasun arazook askoz zakarragoak egiten dira herrialde baten gehiengo soziologikoa bortxatzen denean, gainetik.
|
|
|
Ez da orain lekua topiko zehatz hori sakonago aztertzeko, baina hauxe bakarrik azpimarratu nahi nuke: Joan Perez Lazarragako ez zen
|
euskal
abertzalea. Areago, gure Joan Perez Espainiako erregearen miresle eta jarraitzaile porrokatua zen, eta ez da dudarik bere burua espainoltzat zeukala, garai hartako guztiak bezala, jakina.
|
|
|
Orokorrean esan dezagun XVI. mendean ez zegoela ez
|
euskal
abertzalerik ez espainol abertzalerik gaur egun erabiltzen ditugun terminoetan ulertuta. Kontrakorik esatea historialarien artean bekatu handia da eta izen zehatz bat du:
|
|
|
anakronismoa. Beraz, munduko gauzarik normalena luke izan esatea Lazarraga ez zela
|
euskal
abertzalea eta, kasu, Cervantes ere ez zela espainol abertzalea. Eta, ondorioz, bien instrumentalizazio politikoaren kontra egon genuke.
|
|
|
Eguraldiaren mapan Euskal Herriaren irudia lausotzea eta inguruko probintzien profilekin nahastea izan zen diskurtso sinboliko berriaren lehen sintoma, ordura arteko jokabide
|
euskal
abertzalea baztertuz. Hurrengo pausoak kazetaritzaren jardueran ari dira sumatzen:
|
|
|
Oharra: berariaz ez dut idatzi" euskaltzalea",
|
euskal
abertzaleak eta espainiarzaleak antzera izan baitaitezke euskaltzale, nahi badute behintzat.
|
|
2010
|
|
|
Harro zegoen nazionalista izateaz. Ez horren harro
|
euskal
abertzaleen arteko zatiketa eta ezinikusiaz. Aberriaz mintzo zenean, abertzaleen arteko zatiketak eragindako mina adierazten zuen.
|
|
|
Haatik, orain, 2010ean, Iruñeko
|
euskal
abertzale, euskaltzale, aurrerakoien eredua omen da Club de Tenis ezagunean bazkide dena, eta berari, edota bera bezalakoei eman behar ei diegu botoa, inongo eta inolako trukerik gabe, etorkizuna fosilizaturik. Denak elkarrekin, biribilketa alai bezain adinekoan, karriketan kantuz.
|
|
|
Francoren gerratik galtzaile atera ziren
|
euskal
abertzaleak, ez ordea abertzaletasuna. Oraingo honetan, mamiraino kaltetuta atera da.
|
|
|
|
Euskal
abertzaleak dira protagonista nagusienak euskarari buruzko komunikabideetako eztabaidan, honek adierazten du gure hizkuntzari buruzko eztabaidak duen ideologizazio edo politizazio maila zenbaterainokoa den, euskara abertzaletasunari lotzen baizaio gehienbat. ondoren agertzen dira euskal hiztunak eta euskal herritarrak. baita ere, badute zer esana euskararen eztabaidan agintari edo politikariak et...
|
|
|
...hitz egiten du bereziki, nafarroan euskarak bizi duen eztabaidan zentratuz. euskal prentsaren barnean ezberdintasunak daude, el Correo edo el diario Vasco egunkariek espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara euskal abertzaletasunarekin lotuaz. gara edo berriak berriz euskararen eztabaidan Batasuna, euskal hiztunak edo berriaren kasuan eskuina dituzte aipagai. espainiar prentsak euskara
|
euskal
abertzaleei lotzeaz gain, Ibarretxe edo PNV’rekin ere lotzen dute Batasunarekin batera. egunkari ekonomikoei dagokionez, euskara euskal abertzaleei lotua agertzen da, bereziki la gaceta egunkarian, baina baita Cinco dias edo expansionen ere. euskarari buruz hitz egiterakoan, zer edukietaz hitz egiten dena aztertuz zera ikusten da:
|
|
|
...l diario Vasco egunkariek espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara euskal abertzaletasunarekin lotuaz. gara edo berriak berriz euskararen eztabaidan Batasuna, euskal hiztunak edo berriaren kasuan eskuina dituzte aipagai. espainiar prentsak euskara euskal abertzaleei lotzeaz gain, Ibarretxe edo PNV’rekin ere lotzen dute Batasunarekin batera. egunkari ekonomikoei dagokionez, euskara
|
euskal
abertzaleei lotua agertzen da, bereziki la gaceta egunkarian, baina baita Cinco dias edo expansionen ere. euskarari buruz hitz egiterakoan, zer edukietaz hitz egiten dena aztertuz zera ikusten da:
|
|
|
|
Euskal
abertzaleen arras begiko eta kidetasun mailan ikusia, eta jarraitua, baldin bazen Irlanda, areago 1916 urteaz geroztik, batez ere «aberriano» deitu zituztenen artean (baitezpadako Eli Gallastegi Gudari buruzagi nekaezinaz gain, Manu de la Sota, Eusko Gaztedikoak?). «Comunión» ekoek, aldiz (Luis de Eleizalde eta Engracio de Aranzadi «Kizkitza» kideek Euzkadi egunkaritik eraginik bereziki), mundu gerlan anglofilo izaki, eta kontserbadore, «anarkista, ero eta germanofilotzat» jo zituzten Ingalaterraren aurka altxaturiko matxinatuak, eta ingeles eta paktisten alde zeuden Irlandan?
|
|
|
bakea hitzemanez deputatuen hauteskundeak irabazirik, gobernuburu sartu zen 1956ko urte hastean, eta laster bere hitza janez, soldaduzka berriki bukatua zuten gazteak Aljeriara bidali zituen, eta bistan dena soldaduzkara deituak zirenak ere bai. Beraz Estatuaren etsai bilakatu nintzen, haatik ez oraino
|
euskal
abertzale. Baina batetik bestera pasatzeko atea zabalik nuen, handik itzuli ondoan berehala ikusiko nuen bezala.
|
|
|
1936 urtean hasitako estatu kolpearen ondorioz Espainian pizturiko gerra zibila 1937an bukatu zen ofizialki Hego Euskal Herrian. Ordurako, Nafarroan, Araban eta Gipuzkoan bizi ziren
|
euskal
abertzale eta errepublikazaleek, eta gerora bizkaitarrek, hiru aukera izan zituzten: atzerrirako bidea hartzea, Ipar Euskal Herrian kokatzea, edo Hego Euskal Herrian geratzea.
|
|
|
Mendebaldekoak AEB zuen aliatu, eta Ekialdekoa SESBren esanetara zegoen. Testuinguru horretan, erregimen frankista hondoratuko zela uste zuten Espainiako errepublikazaleek eta
|
euskal
abertzaleek sekulako kolpea hartu zuten: 1953an adiskidetasun akordioa sinatu zuten Espainiak eta AEBk.
|
|
|
Aliatu amerikar eta europarrak baztertuta,
|
euskal
abertzaleengan etsipena nagusitu zen, eta, XIX. mendean foruak galdu zirenean gertatu zen bezala, kulturgintzari zegokionean bide berriak urratu behar izan zituzten. Horrela, Eusko Ikaskuntzaren gerra ondoko biltzarra egin zen Baionan 1954an.
|
|
|
Dena den, 1936ko Gerra Zibilak Argentinako gizarteansorrarazi zuen hausturak isla zuzena izan zuen elkarte hartan. Hori dela-eta, «Laurak Bat»eko kideen arteko desadostasunak ez sakontzearren, nahiago izanzuten, gerrak iraun zuen bitartean, jarrera edo adierazpen publikorik ez egitea.Baina neutraltasun nahi hori, milaka erbesteratuen etorrerak desorekatu zuen, errepublikanoen eta
|
euskal
abertzaleen alde.
|
|
|
Azkenik,
|
euskal
abertzalerik gabe, azaroaren 25ean osatu zen JEL DiegoMartinez Barrio lehendakari eta Indalecio Prieto idazkari. Irujok ere defendatu zuenJELen kanpo Mexikoko ordezkariek hartutako jarrera, bai eta Partido Comunistade Españaren iniziatibaz osatutako Junta Suprema de Union Nacional (JSUN) erakundetik kanpo mantentzearena.
|
|
|
Baina arazoa modu gordinago batean esaterik ere badago, adibidez, hauxe da faktua:
|
euskal
abertzale izatea oso txarto ikusia dago Frantziako eta Espainiako giro unibertsitari eta akademiko ia ia guztietan; oso txarto ikusia, ez pittin bat txarto, eta oso txarto ikusia bai lehen, bai orain eta, tamalez ia ziurtasun osoz, bai gero ere.
|
|
|
Hori Espainian eta Frantzian, baina Euskal Herrian? Bada, neuk esango nuke berdin antzera, alegia, gaur egun Espanian konstituzionalistak eta Frantzian errepublikanoak izenen bidez ezagunak direnak Euskal Herriko unibertsitate eta giro akademikoetan nagusi diren neurrian,
|
euskal
abertzaleak oso txarto ikusiak direla, hala nola, adibide erraz bat ipintzearren, musulmanak oso txarto ikusiak diren Estatu Batuetako unibertsitateetan. Jakina, gauzak ez dira izaten zuriak edo beltzak, eta mila eta bat egoera partikular aurki daitezke beti, baina joera orokor bati buruz ari naiz, adibidez, Max Weberrek entsegu entzutetsu batean XX. mendearen hasierako Alemaniaz deskribatu zuen egoera batez:
|
|
|
Eta berriz ere esango dut, ez ditut gauzak bere onetik atera nahi, ez dut orain eta hemen eztabaidatu nahi horrelakorik gertatu izan den Euskal Herriko unibertsitateetan azken hamarkadetan, ez, hauxe bakarrik da nire asmoa: seinalatzea
|
euskal
abertzaleek presio handi bat sentitu izan dugula gure gainean gure abertzaletasunaren kausaz. Presio hori bi bidetik gutxienez joan izan da:
|
|
|
Zu harro sentitzen zinelako herri honek bere nortasuna suspertzeko eta bizkortzeko eginda zuen bideaz, harro zure emazte Mari Pazek euskalgintzan egindako ibilbideaz, harro zure alaba Aitziber eta seme Alain euskaldun eta euskaltzale izateaz. Eta harrotasun hori, bete betean, gutxik bizi dezakete gure herri honetan, ezta
|
euskal
abertzaleen artean ere, gehiegi baitira euskaldun izan arren euskaraz bost minutu jarraian hitz egiteko gauza ez eta inguruan euskaltzalerik inoiz sortuko ez dutenak. Hori, baina, nik ongitxo dakit:
|
|
|
Ozen, euskal identitatea adierazten duten jantzi tradizionalen bitartez, han denek baitzeramaten forropolarra, wind blocka edo zortzimilakoak egiteko moduko gore tex txamarra. Guk ez genuen ikusi, baina kontatu ziguten gauean,
|
euskal
abertzale jatorrak haratago joan zirela, eta kranpoiak jarrita ibili zirela tabernarik taberna parrandan. Biziki hunkigarria.
|
|
|
Gerora, bere olerkietan islatuta utzi zuen bezala, Gurutz gaztea bera ere abertzaletasunari eta euskaltzaletasunari sutsu lotu zitzaion. Ideia abertzale horietan Gurutz gazteak, garaiko beste
|
euskal
abertzale askok bezala, Irlandako independentzia izan zuen erreferente nagusia, Eamon De Valera buruzagi irlandarraren miresle sutsu bihurtzeraino. Era berean, gogoratu beharrean gaude Gurutzen aita bera, Jose Manuel Sarasola, Itsasondoko alkatea izan zela 1931 eta 1936 urte bitartean.
|
|
|
Aitortu beharra dago
|
Euskal
abertzaleen arazo, oztopo eta korapiloak ez daudela Madrilen soilik, lehen esan bezala. Herri txiki bat izanik, Europan txikienetakoa, nolatan ez kontuan hartu abertzaleak, berez, zenbateraino ote diren gauza ikusi eta kontuak hobeto egin horrela?
|
|
|
Eskualduna ren azterketan baino gehiago, liburu honen ekarpen handiena da Hegoaldean
|
euskal
abertzaleak alemanen aldekoak ez zirela azaleratzea da. Baziren aldeko batzuk, karlistak eta, baina EAJko anitz ez ziren alemanen alde.
|
|
|
Hemen ere non sailka Galtxetaburu?), idatzia eta ahozko (bertsolari herri batean idatzia jasoago da?), frantses eta euskaldun... bon geroko.
|
Euskal
abertzaleen artean ere, gurearen aldeko kondezendentzia ez da sekulan urrun, zerbait ezagutzen balute bezala. Frantses gauza baten epaitzeko uste hori beti hor dago, behar dela kulturan jantzia izan.
|
|
2011
|
|
|
Nik ez dut ikuspegi partekatuaren seinalerik ikusten Madril eta
|
euskal
abertzaleen artean. Espainiako gobernua ez dago prest ezta euskaldunei uzteko publikoki adieraz dezaten beren ikuspegia beren etorkizunaz.
|
|
|
Espainian ez dirudi Madrilek pisuzko arrazoirik duenik
|
euskal
abertzaleekiko gatazka negoziazio bidez konpontzeko. Abantaila dute segurtasun estrategia aplikatzeko eta badirudi munduaren (batez ere Europaren) ikuspegitik euskal kausak ez duela merezimendurik.
|
|
|
II. Errepublikaren garaian, batez ere, karlismoa aukerarik bozkatuena bada ere, horrek ez du esan nahi alderdi maioritarioa izango denik. 8 karlistak (5 tradizionalistak, 2 integristak, jaimista 1ek),
|
euskal
abertzalek, 4 errepublikazalek eta sozialista 1ek osatuko dute Errepublikako lehendabiziko udalbatza. Rodriguez Ranzek Gipuzkoako. Errepublika garaiko hauteskundeei buruz eginiko tesian azaltzen duen bezala Tolosa. Gipuzkoa hiritarra, deiturikoan kokatu genuke, bere elementuen artean urbanizazio, demografia eta industrializazio aldetik probintzia mailako gune garatuenak topatzen direlarik 35eta finkaturiko aukera partidista 2 edo gehiago topatzen direlarik hala izendaturiko hirietan. Karlistak, nazionalistak, errepublikarrak, sozialistak, anarkistak... denetarik topatuko ditugu Tolosan.
|
|
2012
|
|
|
Identitateari dagokionez, gure helburua Espainiako konstituzionalisten eta
|
euskal
abertzaleen arteko lekua hartzea da, zubi lanak egiteko borondatearekin, autodeterminazio eskubidea onartuz eta egikaratuz. Herri honek erdibideko alderdia behar du eta.
|
|
|
Ordea, argiago daukat egin beharreko bidea interesgarriagoa dela bere helburu nagusia baino. Hau da,
|
euskal
abertzaleen ardurek eta kezkek ekarri behar dute bide hori egiteko modua: euskaldunak beren auzokoengandik benetan diferentziatzen dutena ez dira gai ekonomikoak eta are gutxiago Europar Batasunaren barruan gai kulturalak baizik; gai berezkoak dira, kontzientzia nazionalari zentzua ematen diotenak, babestuak eta garatuak izan behar direnak.
|
|
|
Beren burua ideologikoki eskuinIñigo Fernández Ostolaza – Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan. Euskararen kasua EAEn dartzat edo zentrokotzat jotzen duten EAEko erdaldun gehienek (%58k inguru) uste du euskara euskal herritarren hizkuntzetako bat dela; eta gauza bera pentsatzen dute
|
euskal
abertzale ez diren gehienek (%66, 1ek), ez abertzale eta ez ez abertzale diren gehienek (%52, 2k), soilik edo batez ere espainiar sentitzen direnek (%64, 7k), eta euskal herritar bezain espainiar sentitzen diren gehienek ere (%61, 3k). Beren burua ideologikoki ezkertiartzat jotzen duten erdaldun gehienek, aldiz, (%58, 8k) uste dute euskal herritarren hizkuntza nagusia dela euskara; eta gauza bera pentsatzen du euskal abertzaleen artean gehiengo zabal batek (%75k), eta soilik edo batez ere euskal herritar sentitzen diren gehienek ere (%70, 2k).
|
|
|
Euskararen kasua EAEn dartzat edo zentrokotzat jotzen duten EAEko erdaldun gehienek (%58k inguru) uste du euskara euskal herritarren hizkuntzetako bat dela; eta gauza bera pentsatzen dute euskal abertzale ez diren gehienek (%66, 1ek), ez abertzale eta ez ez abertzale diren gehienek (%52, 2k), soilik edo batez ere espainiar sentitzen direnek (%64, 7k), eta euskal herritar bezain espainiar sentitzen diren gehienek ere (%61, 3k). Beren burua ideologikoki ezkertiartzat jotzen duten erdaldun gehienek, aldiz, (%58, 8k) uste dute euskal herritarren hizkuntza nagusia dela euskara; eta gauza bera pentsatzen du
|
euskal
abertzaleen artean gehiengo zabal batek (%75k), eta soilik edo batez ere euskal herritar sentitzen diren gehienek ere (%70, 2k).
|