|
2002
|
|
|
Telebistako irudiak oso bariatuak dira, eta zenbait arduratatik deskantsatzeko erabil daitezke:
|
etxeko
zereginetatik edo lan zereginetatik deskantsatzeko. Arratsaldean hartzen ei du bere erabilpenik ludikoena telebistak.
|
|
2005
|
|
|
" Bai gizona, baietz ba!" esan eutsan halako baten Begoñak, bere andreak, hasperen eginez, enegarren oharra erakusten eutsala, oharra erakutsi, irakurrarazi eta ea berak, Juanek, esan gura ebana ondo ulertzen ebanentz enegarrenez galdetzen eutsala. Ordurako andreak burua beste zeregin batzuetara jarria eban, uda igaroko eben
|
etxeko
zereginetara eta. Kalerako oinetakoak jantzi, artaziak eta zeloa hartu eta hantxe jaitsiko zan Juan oharra eskuan segurtasun handiagorako jarritako portaleko bigarren atean itsasteko.
|
|
2008
|
|
|
Egiari zor, lehen be esan dot, amari eta neboi asko lagundu euskuen etxeko neskek, solo eta basoetako lanaz aparte
|
etxean
zeregin ugari sortzen zan eta. Andrazkoak falta diranean igarten da premina hori ondoen.
|
|
2009
|
|
|
mediku, abade eta dena delakoari deitu, edo etxekoak gaixoarekin egoteko modua izan zezaten egin beharreko gauza guztien ardura. Orokorrean, andreek
|
etxeko
zereginak egiten zituzten eta gizonek soroko beharrak edo ganaduak gobernatzea.
|
|
|
Aurrerantzean Mikaelak berak hartuko ebazan solo landetako lanak. Triskilik janaria ipini eta
|
etxeko
zereginak atondu ebazan.
|
|
|
Bai ondo ikusi ebala
|
etxe
zereginetarako bere balio eza!
|
|
|
Eta Julitxu gela baten sartu eban apur bat loditu zedin; eta Libetxuk
|
etxeko
zereginetan lagundu eutsan.
|
|
|
Delako eboluzio horretan generoa da
|
etxeko
zereginen antolaketa eta xedatzen duena (Sanchez eta Thompson, 1997; Helms Erikson, 2001). Etxeko beharren banaketan garrantzizkoena hauxe litzateke: bikotekide bakoitzakzelan hautematen dituen etxeko betebeharren banaketak, hots, banaketaren antolaketarekin gustura dagoen ala ez.
|
|
|
|
Etxeko
zereginen banaketarekin asegabe sentitzeak arazo eta gatazkak dakartza berekin batera bikotera. Haatik, eragina ez da berbera emakumeen eta gizonezkoen kasuan.
|
|
|
Aurreko hamarkadetan emakumearen eta gizonezkoaren etxetik kanpokolanaren rol berrien onarpenean gizarte aldaketak gertatu badira ere, etxeko barnebanaketan aldaketa hori txikiagoa izan da. Oraintsu egindako ikerketen arabera, etxetik kanpo lanean ordu kopuru bera egiten duten bikotekideen kasuan, emakumeak eskuarki
|
etxeko
zereginak egiten gizonezkoak baino 2 edo 3 aldizdenbora gehiago pasatzen du (Shelton eta John, 1996). Euskal Autonomia Erkidegoan 1997an lortutako datuek diotenez, enplegua zuten emakumeen etxeetan% 61,2an emakumeak ziren etxeko zereginez arduratzen zirenak.
|
|
|
Oraintsu egindako ikerketen arabera, etxetik kanpo lanean ordu kopuru bera egiten duten bikotekideen kasuan, emakumeak eskuarki etxeko zereginak egiten gizonezkoak baino 2 edo 3 aldizdenbora gehiago pasatzen du (Shelton eta John, 1996). Euskal Autonomia Erkidegoan 1997an lortutako datuek diotenez, enplegua zuten emakumeen etxeetan% 61,2an emakumeak ziren
|
etxeko
zereginez arduratzen zirenak. Etxe horietatikguztietatik% 32 dira etxeko zereginak elkarrekin banatzen dituztenak.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan 1997an lortutako datuek diotenez, enplegua zuten emakumeen etxeetan% 61,2an emakumeak ziren etxeko zereginez arduratzen zirenak. Etxe horietatikguztietatik% 32 dira
|
etxeko
zereginak elkarrekin banatzen dituztenak. Bestalde, gizonezkoa etxeko behar guztiaz arduratzen dela adierazten duen kasu bakar batere ez dago ia(% 0,5).
|
|
|
Atal hau garatu orduko xehetasun bat egin behar dugu laguntza moten harira.Bikotekidearen laguntza instrumentala (laguntza
|
etxeko
zereginetan eta haurrarenhazieran) edota izaera emozionalduna (baten bati zure ardurak konta diezazkiokezula sentitzea, era berean, harengandik arreta eta laguntza jasotzeko) izandaiteke. Azken hau da orain aztertuko duguna.
|
|
|
Lehenbiziko haurraren jaiotzak bikotearen ingurua berregituratzen du, etagurasoek haien lan jarduera familiako bizitzarekin uztartu eta orekatu behar dute.Oro har, emakumezkoa izaten da bere lan azturak aldatu eta familiako beharrizanetara egokitzen dena (Karambaya eta Reilly, 1992).
|
Etxeko
zereginetan etahaurraren hazieran bikotekideek paira dezaketen estresa lanordu kopuruen etaordutegiaren malgutasunaren araberakoa da. Haurraren zaintzan parte hartzen duengizonezkoak estres gehiago izaten du lanordu gehiago dituenean eta ordutegiamalgua ez denean.
|
|
|
Gainera, zaintzan parte hartzen duen gizonezkoak egiten dituenzereginak gehiago egokitzen dira haren ordutegira. Lan egiten duten emakumeek, ostera, euren ordutegia malgua izan zein ez, edota lan-ordu kopurua kontuan hartuzein ez, atzeratzeko zailak diren
|
etxeko
zeregin gehiago betetzen dituzte, esaterako: janaria egitea, erosketak egitea edo garbiketa. Eta haurraren zaintzari dagokionez, gizonezkoak ere umearen hazieraz arduratzen diren arren, betebeharrik gehienakemakumearengan jausten dira, eskuarki emakumea baita lehen zaintzailea, horrekdakarren erantzukizun guztiarekin.
|
|
|
Zehazki, hasiko gara bikote asetasunaz eta hemen dauden genero ezberdintasunez hitz egiten era zabalean, gero, hurrengo atalean, bikote harremana ulertzeko garrantzitsuak diren aldagaiakaztertuko dira genero ezberdintasunak ardatz harturik. Horren ostean,
|
etxeko
zereginen, haur zaintzen eta lanen banaketak bikote asetasunean duen eragina deskribatuko dugu. Beste bi ataletan, bikote asetasunean kide bakoitzak jasotzen duenlaguntza emozionala eta banakako aldagaien eragina jorratuko dira.
|
|
|
Aitatasun eta amatasunarekin bikotekideek elkarrekin pasatzenduten denbora librea gutxitzen da (Belsky, Spanier eta Rovine, 1983). Haurrarenhazieran eta
|
etxeko
zereginetan denbora erabili beharrak harremanari emozionalkilaguntzen dioten beste jarduera batzuk bazterrarazten ditu, esate baterako, intimitatean lasaitasunez berba egitea bezalako gauza oinarrizkoak.
|
|
|
Emakumeen lan munduratzea bultzatzen duten arrazoi horiek «iraultza isila»delakoa sortu zuten XX. mendean, batez ere, mende horren bigarren erdialdean.Hau da, emakumea lan merkatuan sartzea. Gertaera horrekin, pentsa liteke etxekoandrearen irudia desagertuko dela, baina, Espainiako estatuko datuetan oinarrituz (Larrañaga eta Echevarria, 2004), egun, bost milioi emakume
|
etxeko
zereginetan aritzen dira. Ildo horretatik, Freixas en (1997) arabera, etxeko bizitza emakumearentzat babesgune bat dela dioen ideiaren aurka, haien etxetik kanpo lanegitea, hau da, emaztea, ama eta etxekoandre rolez gain, langile rola izatea, biziasebetetzearen maila altuagoarekin lotzen da.
|
|
|
Bueno, apur hura, nolanahi ere (barkatuko didazu, Almike, zehaztasuna), oparoa zen. Eguraldi ona egiten zuenean etxean lagundu behar izaten genuen; beraz, eguraldi txarra egiten zuenean edo
|
etxean
zeregin berezirik ez zegoenean baino ez ginen eskolara joaten orduan auzokook. Nik ondo aprobetxatu nituen eskola gutxi haiek, edo ahalegindu nintzen, behintzat, aprobetxatzen, eta, horrez gain, niri gustatu egiten zitzaidan eskolara joatea.
|
|
2010
|
|
|
–
|
Etxeko
zereginak egiteko zailtasunak: janaria prestatzeko, erosketak egiteko, etab.
|
|
|
Izan ere, azkeneko hilabete eta urteetan gauzak egiteko gaitasuna polikipoliki galtzen joan da. Batetik, ez da gauza
|
etxeko
zereginak egiteko, besteakbeste, garbigailua erabiltzeko, janaria prestatzeko eta etxea txukun mantentzeko.Seme alabek adinarekin batera gertatzen diren aldaketak direla uste dute bainakasu batean, patata tortilla bat egiten ari zela tortilla sutan ahaztu eta erre eginzitzaion, ordutik hona ez dute ama bakarrik uzten. Bestetik, kalera irtetekolaguntza behar du, kalean sarritan noraezean ibiltzen baitzen.
|
|
|
Hain zuzenere, zama objektiboa eta subjektiboa. Zama objektiboak egunerokotasunean(
|
etxeko
zereginetan, adibidez) eragiten dituen ondorioei egiten die erreferentzia.Zama subjektiboak, berriz, zaintzeko esperientziaren jarrera eta erreakzio emozionalekin du zerikusia. Zama objektiboaz eta subjektiboaz gain, beste hainbat dimentsio ere kontuan hartu behar dira, besteak beste, zainketaren kostu ekonomikoa, zainketarekin erlazionatutako zama fisikoa, zaintzailearen denbora librearengutxitzea, pertsona arteko erlazioetan eragin dezakeen inpaktua, etab.
|
|
2011
|
|
|
Emon dituen errazoiak bi dira: batzuenak, pentsakera errazoiak; beste batzuk,
|
etxean
zeregin asko egoten zalako eta eskola umeek be laguntasuna emon behar ebelako: edo egurra ba tzen, edo iturritik ura ekarten, edo soloan itaurren egiten.
|
|
|
Egun baten, Don Fermin goizean
|
etxetik kanpoko
zereginak betetakoan etxeratu zanean, honako hau esan ei eutsan anaiak: " Hi, ez dakik zelango mutila etorri dan, goizean, abade etxera, ezkondu egin behar dauala eta; ez joat hain mutil argirik behin be ezagutu.
|
|
|
Ozelita, Maria Franciscaren ahizpa eta baserritarraren koinata, etxebizitzan hainbat ordu igarotzen hasi zen
|
etxeko
zereginetan laguntzeko, eta horrek ere Oliveirarekin harreman intimoak izaten hasi zen, beste 15 seme alaba edukiz.
|
|
|
ez ziren, ez, garai samurrak izango, baina baserrietan behintzat ez omen ziren talo esneak falta izan. Eta halaxe,
|
etxeko
zereginetan arituko zen beste zazpi urtez, harik eta txokolate fabrikan lana eskaini zioten arte: –Orduan zaharregia nindunan etxetik alde egiteko:
|
|
2012
|
|
|
Askotan, bakarraren bizkar geratzen dira
|
etxeko
zereginen ardurak, eta hortik ere etorri ohi dira gatazkak.
|
|
|
Bigarrena, emakumearen irudi estereotipatuari aurre egitea, zeina etxeko esparruarekin lotuta eta gizonarekiko dependentzia eta mendekotasun egoeran baitago. Kasu paradigmatiko gisa «Feber» kontua dugu121 Jostailu enpresa horrek publizitate kanpaina batean bi bloke bereiziak aurkeztu zituen, bata neskatoei zuzenduta, bertan panpinak eta
|
etxeko
zereginetarako zenbait tresna eskaintzen zirelarik, eta bestea mutikoei bideratuta, eskaintza zabalagoarekin eta mundu profesionalarekin lotuta. Epaileak ulertu zuen iragarkiak diskriminatzaileak zirela, jostailuen gaineko gustuen arteko diferentziak sexuan soilik oinarritzen baitzituzten.
|
|
|
Inasek, Joseren jokabidearen argitara, laster asko jakin ahal izan zuen gutxi batzuk besterik ez zirela izango eskolan egunero aurkituko zituen lagunak. Gainerako guztiak eguraldi txarra eginez gero eta
|
etxean
zereginik ez bazuten baino ez ziren eskolatik azalduko.
|
|
|
Josu ez da ausartzen bere enpleguari buruz amaren aurrean kexatzera. Umeak izateko fabrikako behargin lana utzi zuenetik, ama
|
etxeko
zeregin guztiez arduratu zen, eta senarrak aurretiazko erretiroa hartu zuenean, lan horiei gehitu zitzaien etxetik kanpoko lana. Orain, ogasuneko bi funtzionarioren etxea garbitzen du eta bi alabak zaintzen dizkie 900 euroren truke, kontraturik gabe.
|
|
2013
|
|
|
|
Etxeko
zereginetan danei danerik egitea toketan jaken, guztiek lagundu behar izaten eben; baina orokorrean esan daiteke gizonek ganaduaren ardurea eta andrek etxearena eta ortuarena eukiten ebela.
|
|
|
Baina orain, aldarrikatu egin behar dute euren eskubidea dela
|
etxeko
zereginetan aritzea eta haurrez arduratzea.
|
|
|
Ni zurrun, mutu, deseroso geratu ohi nintzen, ez nuen jakiten zer erantzun, eta horregatik hasi nintzen neure adiskideak zerrendatu eta haiei buruzko gorazarre posibleak prestatzen. Tarteka, lanean txango bat egiten nuenean edo
|
etxean
zeregin hoberik gabe geratzen nintzenean, adiskide horien bizitzako pasarteak bildu, pasadizoren bat gogoratu edo izaerari buruzko zertzeladak zirriborratzen ematen nituen orduak. Ez dut esango denbora pasa kitzikagarria denik, badaude ederragoak, baina, gauzak ondo egiten badituzu, eginkizuna da gutxienekoa, harrapatu egiten zaitu.
|
|
|
Ahal bada, arropa kanpora bota Irudia: SofFault Arropa garbitu ondoren arropa esekitzea
|
etxeko
zeregin soila da, eta, askotan, benetako erronka bihurtzen da. Batez ere gaur egungo etxe eta etxebizitzetan, non espazioak oso txikiak baitira, are gehiago neguan, hezetasunak gehiago behar duenean, dilema hau da:
|
|
|
Interes asimetrikoa bi aldeena da, bakoitza bere egoera desberdinetik. Bi aldeak daude prozesuan, bakoitza bere
|
etxean
zeregin berean, maila edo ziklo desberdinean izan arren. Lankidetza ez da diru baliabideak jartzen dituenaren eta proiektuetarako kobratu nahi duenaren artekoa.
|
|
2014
|
|
|
bikotea berdinen arteko hartu emanean oinarritu behar dela aldarrikatzen dute. Afrikan, adibidez, gizonek orokorrean ez dute etxeko lanik egiten eta hemengoek gero eta gehiago egiten dituztela ikusita,
|
etxeko
zereginetan parte hartzeko eskatzen diete senarrei, ingurune berri batean daudela argudiatuz. Gizon asko pausoa ematen ari dira, baina emakumeek hain barneratuta dutenez horiek beraien lanak direla, kosta egiten zaie eskatzea.
|
|
|
Emakumeek «espeziea»erreproduzitzeko egiten duten derrigorrezko lana esplotazio sistema bat da, etasistema horixe da, hain zuzen ere, heterosexualtasunaren oinarri ekonomikoa.Funtsean, erreprodukzioak, emakumeen lan horrek ahalbidetzen du gizonezkoakjabetu ahal izatea emakumeek egiten duten lan guztiaz. Jabetze horren barneankokatu behar dugu erreprodukzioarekin «naturalki» lotutako lanez jabetzea, hauda, umeak hezteaz eta
|
etxeko
zereginak egiteaz. Agintari klasea langile klasearenlanaz jabetzen den era berean gauzatzen da emakumeen lanaren jabetze hori.
|
|
|
Emakumeari zenbait betebeharegokitzen dizkio, tartean ordaindu gabeko lana. Lanak(
|
etxeko
zereginak, umeakheztea) eta betebeharrak (bere erreprodukzioa gizonaren izenari ematea, gau eta egunelkarrekin bizitzea, behartutako koitoa, bizitzeko tokia izendatzea «ezkonlagunenetxebizitza ematea» izeneko kontzeptu legalaren bitartez) haien terminoetan esannahi duena da emakumea senarraren jabetzakoa bilakatzen dela, pertsona fisiko gisa.Senar batek bere emaztea jipoitzen duenean poliziak e... Herritar batek beste herritar bat jotzen duenean poliziak esku hartzen du, eta eraso izeneko kargu espezifikoa egozten.
|
|
|
|
Etxeko
zereginen banaketak jaiotza tasa hobetzen du
|
|
|
Beste faktore sozial batzuek ere haurren beherakadari eragiten diote. Horietako bat
|
etxeko
zereginen banaketa desorekatuari lotuta dago, gizonen eta emakumeen artean. Gero eta emakume gehiago dago lan merkatuan.
|
|
|
‘Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearena. Azterketa horren arabera, Espainia da
|
etxeko
zereginak gizonen eta emakumeen artean banatzean desberdintasun handiena dagoen herrialdeetako bat. Txostenaren datuak argiak dira.
|
|
|
Hala, aurreko hamarkadetan, etxeko nerabe eta gazteek enkargu txikiak zituzten, ogia bilatzera edo zerrenda batekin erostera adibidez, eta gaur egun ez dute inolako obligaziorik, gehiegi babestuta daude eta bideo-kontsola gisa, beren hobbyetan babesa ematen zaie. Gurasoek, ordea, eta are gehiago, gurasoek, lanak eta
|
etxeko
zereginek, etxeko betebeharrei aurre egin behar diete. Hala ere, familia dinamika horri eusteak alferrikago egiten ditu seme alabak eta estresatuagoak gurasoei, behar ez bezala; horregatik, oreka bilatu beharra dago.
|
|
|
Sailak berak Bilboko emakumeen eta gizonen denboraren erabilerari buruzko azterlana egin zuen 2012an; diagnosi lan horretan, agerian geratu zen, maila indibidualean eta eguneroko bizimoduan, emakumeek gizonek baino denbora gutxiago dutela euren gustuko jarduerak egiteko, ordu gehiago ematen dituztelako egunero pertsonak zaintzen eta
|
etxeko
zereginetan. Kontziliaziorako Baliabideen Mapan, “aisia partekatua”ri buruzko informazioa ere badago, pertsona guztiek aukera izan dezaten aisia partekatuaz gozatzeko, adinekoen eta adingabeen artean, familien artean, pertsona autonomoen, ezgaitasunak dituztenen edo mendekotasuna dutenen artean.
|
|
|
|
Etxeko
zereginak eginda daude?
|
|
|
Horretarako astia izan duzu, baina
|
etxeko
zereginetarako ez?
|
|
|
Bihar,
|
etxeko
zereginak.
|
|
2015
|
|
|
Sasoi haretan, eskolara huts asko egiten eben,
|
etxeko
zereginetan lagundu behar zalako; udabarrian batez be. Era askotako beharrak egiten ebezan umeek:
|
|
|
Aranaren esatekoak antropologia feministaren eremuan kokatu daitezkeen arren, badira kategoria horretatik aipagarriago diren beste batzuk, Del Valle-k (1985) adierazi zuenetik euskal gizarteko botere eta prestigio sozial handiko maila asko gizonezkoen esku egoten jarraitzen zutela, ikerketa antropologikoa, esaterako?, nahiz eta kolektibo femeninoa
|
etxeko
zereginetara lotzeko ideologia kontserbadorea nagusi izateari utzi.
|
|
|
Horregatik, kontuan izan ezazue, zeuengan horrelakorik sumatzen baduzue, nagusiari jakinarazteko eta diberti zaitezte ahal duzuen adina eta nagusiak ez diezaiela halakoei utz otoitzean hainbeste ordu egoten, oso denbora gutxi baizik, eta saia bedi ongi lo egin eta jan dezaten, berezko sendotasuna berreskuratzeko, motibo horrengatik galdu bazuten. Berez hain ahulak izanik horrekin nahikoa ez balitz, sinets iezadazue halakoa ez duela nahi Jainkoak bizitza aktiborako baino bestetako, monasterioetan era guztietakoak egon behar baitute; jar dezatela
|
etxeko
zereginetan, eta kontu izan ez dezala bakardade handirik izan, osasuna guztiz galtzera etor daitekeelako. Hori nahiko penitentzia izango da berarentzat; horrela probatu nahi du Jaunak arima hark dion maitasuna, beraren absentzia nola daraman ikusiz, eta denbora pixka bat igaro ondoren Jaunak hari berriro sendotasuna ematea nahi izango du, eta bestela, ahozko otoitzaz eta esana egiteaz, irabaziko du hemendik irabaziko zukeena eta, beharbada, gehiago.
|
|
2016
|
|
|
CISen barometroaren arabera, Espainiako herritarren %45i zaila gertatzen zaie
|
etxeko
zereginak egitea, eta hirutik batek egunean hiru ordu baino gutxiago ditu libre.
|
|
|
Ez dut uste zuzen dabilenik, baina ez naiz horretan sartuko. Ez du
|
etxean
zeregin handirik, aspertu egiten da eta ikertzen jarraituko duela esan dit, ezer kobratu gabe ere.
|
|
|
Baina, seguru asko, labur iraungo luke erakarmen horrek. Izan ere, zer emakumek nahiko luke, soldata bat jaso arren,
|
etxeko
zeregin aspergarri mortal eta amaiezinekin lotuta jarraitu. Soldatak aldatuko al luke beste egitate hau, Leninek esana:
|
|
|
Emakumeek oro har bete behar izaten dituzten
|
etxeko
zeregin ahulgarriek argi erakusten dute zer boteretsua den sexismoa. Arrazakeria gehitzen baitzaio, beste emakumeen etxeko lanak egin behar izan dituzte emakume beltz askok, beren etxekoak egiteaz gain.
|
|
|
Emakumeen mugimendu garaikidearekin lotutako kontzientzia berriari esker, gero eta emakume gehiagok eskatu diete beren gizonei haiek ere har dezatela lan zama astun horren puska bat. Gero eta gizon gehiago hasi dira etxeko kontuetan jarduten; are, batzuen kasuan, bi kideek eskaintzen diete denbora tarte bera
|
etxeko
zereginei, emakumeek eta gizonek. Baina zenbat gizonek utzi diote sinesteari etxeko lanak benetan, emakumeen lanak?
|
|
|
Kapitalismoaren aurreko Ipar Amerikako nekazaritza ekonomian, beraz, emakumeen
|
etxeko
zereginak ziren irutea, ehuntzea eta jostea, bai eta ogia, gurina, kandelak eta xaboia ekoiztea ere. Eta eta abar, eta abar.
|
|
|
Koloniaren garaian, emakumeen
|
etxeko
zereginak ekonomikoki garrantzitsuak ziren, eta, ez hori bakarrik, etxetik kanpoko ekonomian ere agertzen ziren emakumeak. Adibidez, erabat onargarria zen emakume bat tabernari lanetan aritzea.
|
|
|
1971n, saiakera bat idatzi nuen, kartzelako ziegan eskura neuzkan baliabide apurrekin, eta honela definitu nuen emakume esklaboen
|
etxeko
zereginen garrantzia: –Inguruko gizonen eta haurren premiei erantzun beharraren estutasun ikaragarri horretan, emakume esklaboak egiten zuen, hain zuzen, zapaltzaileak zuzenean eskatu gabe egin zitekeen jarduera bakarra.
|
|
|
Kapitalismo industrialaren ondorioz, inoiz baino modu zorrotzagoan mamitu zen emakumeen gutxiagotasunaren nozio ideologikoa. Hain zuzen, antza denez, industrializazioaren eraginpean emakumeen
|
etxeko
zereginak gutxitu ahala, gero eta gehiago zurruntzen zen honako baieztapen hau: –emakumeari etxean egotea dagokio?.
|
|
|
Alargundu egin zen eta emaztea nahi du
|
etxeko
zereginetarako.
|
|
2017
|
|
|
EUSTATen «Generoa eta denboraren erabilera» ikerketa lanaren arabera, 1993an gizonek baino lau aldiz denbora gehiago ematen zuten emakumeek etxeko lanetan; eta 2013an, ordea, denbora kopuru bikoitza. Baina, oro har, emakumeak denbora gutxiago badihardu
|
etxeko
zereginetan, ez da izan lan horiek gizonak egiten dituelako, baizik eta emakumeak lan batzuk egiteari utzi diolako, garai batean zeukan profesionalizazio maila jaitsi baita. Zenbait maila sozialetan, bestetik, merkantilizatuak dira lan horiek, kanpoko pertsona bat kontratatuz.
|
|
|
Espazio publikora irteten da beraz, baina betiere puntu seguruen artean egiten ditu ibilbideak. Egia esan, emakume tradizionalak historian zehar izan dituen sozializaziorako espazio posibleak beti izan dira
|
etxeko
zereginen jarraipenerako lekuak: latsarri edo labaderoak, ur iturriak, etxe irletako patioak arropa esekitzeko?
|
|
2018
|
|
|
Psikologoarekin eta gizarte laguntzailearekin egindako saioetatik harago, lehen astea
|
etxeko
zereginak antolatu eta normaltasun hauskorrera itzultzen hastekoa izan zen. Aldundiak Sabrina oporretatik itzuli arte gutxienez agindu zien gizarte laguntzailea ostiral horretan bertan etorri zitzaien, hasierako uneetarako jarritakoa ordezkatzera.
|
|
|
Dena dela, eta aholku pertsonala da hau, normaltasunera ahalik eta azkarren itzultzea gomendatuko nizueke. Aldundiak, seguruenik, laguntzailea jarriko dizue arrazoizko epe baterako, zeuen burua, zeuen egunerokotasuna,
|
etxeko
zereginak... antolatzen dituzuen arte. Etxean neska bi zaudetela kontuan izanda, emakumezkoa izango da.
|
|
|
Batez ere, emakumeak bigarren plano batean agertzen dira, laguntzaile legez.
|
Etxeko
zereginetan ere sarri agertzen dira, edo ama lanetan. Emakume independente eta eragile legez ez dira agertzen.
|
|
2019
|
|
|
Eguneroko bizitzaren zurrunak engainatua iraun zukeen, lanak, haurrak, adiskideak,
|
etxeko
zereginak, senarrarenganako konfiantza goraipatua. Nahi zuena egitera uzten zuen, eskakizun eta epairik gabe.
|
|
2020
|
|
|
Denbora igarri gabe pasatzen zitzaion orri iharrak kentzen, tiestoetako lur apurra harrotzen, behar zenetan ureztatzen, eta egunero egunero atzera gelditutako hortz eskuila batekin landareen orrietako zainetatik kedarra kentzen. Askotan ordu erdi baino gehiago joaten zitzaion horretan, eta gero estu ibiltzen zen
|
etxeko
zeregin guztietara ailegatzeko. Horrelakoetan, kalera ematen zuten bi leiho baino ez izateaz pozten zen.
|
|
|
Orduak luze ziren eta Lamurekin sutondoan egoteaz aparte, basoa zen bere jolaspatioa.
|
Etxeko
zereginak egiteko gazteegi, eskolara joateko txikiegi, herriko gainontzeko umeak urrutiegi. Basoa eta basolagunak.
|
|
|
Alde batera utzita gizonezkoak ezin dituela behe mailakotzat jotzen diren
|
etxeko
zeregin batzuk bere burua gutxietsita ikusi gabe egin (besteak beste, horiek egiteko ezindutzat jotzen delako), zeregin horiek berak nobleak eta zailak izan daitezke gizonezko batzuek egiten dituztenean, edo garrantzi gutxikoak eta oharkabekoak, emakumezkoen ardura direnean, gizonezko sukaldariaren (cuisiner) eta emakumezko sukaldariaren (cuisinière) artean zein gizonezko jostunaren (couturier) ... 78).
|
|
|
Eguneroko horren barruan, eta autonomia lantzea helburu, psikologoak aholkatu du zeregin batzuk ezartzea ere gomendagarria dela: «Osasuna eta ongizatea bermatzen duten jarduerak barneratu behar dira; eskolako lanez gain,
|
etxeko
zereginetan egokia izan daitekeen eginkizun bat zehaztea garrantzitsua da». Enararen kasuan, esate baterako, Zudairek azaldu du mahaia jartzen eta sukaldean bizkotxoak egiten laguntzen diola, eta ariketa horren bidez autonomia lantzen dela.
|
|
|
Errioxako
|
etxean
zeregin handirik ez nuenez, ohe gainean etzan nintzen Jonek tabernako hitzorduan kontatu zizkidanak gogoan nituela. Amari buruz eman zizkidan zertzeladengatik, emakume espiritualista bat irudikatu nuen, naturaren eta unibertsoko energiaren erlijio lauso horretakoa, gauza guztien batasunean eta izan diren guztien iraunkortasunean sinesten dutenetakoa.
|
|
|
Bestetik, etxeari zuzenean lotutako jarduerak egiteaz gain, familia negozioan parte hartzen zuten: okela mozten zuten harategietan, senar marinelek ekarritako arrainak saltzen zituzten, etab. Espazio horietan bigarren mailako eskulan gisa jardun zuten,
|
etxeko
zereginen luzapentzat ulertzen zelako haien ekarpena, komunitatearen aurrean gizonezko senideak izanik negozioaren titularrak. Horregatik, kofradia edo gremio gisa antolatu ziren sektoreetan ez ziren elkarteko kidetzat hartuak izan, eta, ondorioz, ez zuten elkartasun mekanismoak baliatzerik izan.
|
|
2021
|
|
|
Zoritxarrez, oraindik ez daukagu baliabide estatistikorik, gainera instituzio publikoei dagokie hori, baina gure esperientziatik eta ezagutzatik baiezta dezakegu EAEn menpekotasuna duten pertsonak zaintzen dituzten gehien gehienak emakume migratuak garela, eta %100ek
|
etxeko
zereginak ere beren gain hartu behar izaten dituztela enplegu berean; kontratatuta nahiz modu irregularrean jardunda ere. Horrek semiesklabutza edota esklabutza beteko egoerak ahalbidetzen ditu, batez ere barneko langile modura aritzen direnen kasuan.
|
|
|
Nire seme alabek 12, 10 eta urte bat zituzten orduan, bakarrik nengoen, eta ez nuen etorkizun zantzurik ikusten eurentzat. Euskal Herrian, lehenengo hamar urteak' 7x24' eran lanean pasatu nituen; ustez dependentzia zuten pertsonak zaintzen, baina errealitatean,
|
etxeko
zeregin guztiak ere nire gain hartzen. Eta beti etxe barneko erregimenean;' beltzean' aurreneko urteetan eta gerora ere askotan.
|
|
|
Gure
|
etxeko
zereginik handiena baserrikoa zan. Hiru behi eukitetik sei eta zortzira pasau ginan.
|
|
|
Nire nerabezaroan,
|
etxeko
zereginak oso estuak ziran. Eskolako orduetatik aparte, etxean beti egoan zeregina, eta batzuetan, beharrari emoten jakon lehentasuna.
|
|
|
Eta minberatuen bere izatearen eta bihotzaren zein parte zeukan erakutsiz, halaxe borobildu zion paragrafoa: " Ez dut esango hezkuntza osorik; erlijio moraleko hezkuntza esentzialaz ari naiz,
|
etxeko
zereginetan beste ezertan jardungo ez duen, ama izango den, neska gazte batek behar duen heziketarakoez".
|
|
|
Hasteko, aldez aurretik ezartzen zaio bere etorkizuna, ezkontza eta amatasuna patu bakar gisa inposatuz. Hori gutxi ez eta bere burua ahaztera, errepikapenera eta pasibotasunera kondenatzen du ezkontzak, senarraren zerbitzari gisa
|
etxeko
zeregin hutsal eta monotonoetara behartuz. Sexuan, lanetan, amatasunean edo zahartzaroan ere sakondu egiten da.
|
|
|
Izan ere, Urik eta biok ez genuen egun batzuetan hitz askorik egin. Bakoitza bere gauzez arduratzen zen, lanaz, umeez,
|
etxeko
zereginez. Era mekaniko batean funtzionatu genuen, begirunez.
|
|
2022
|
|
|
lapiko, tina, murko, eltze, katilu, tartera, pitxer... Hala ere, denek dute komunean eskuz eginak izatea eta
|
etxeko
zereginetan elikagaiak kontserbatu, prestatu eta zerbitzatzeko orduan funtzio garrantzitsua bete izan dutela.
|
|
|
Ez baduzu zure tokia irabazten, hirugarren edo laugarren mailako aktorea bihurtzen zara. Laugarren mailako aktorea izanik errazagoa da
|
etxetik kanpo
zereginak topatzea. Jakintza betiko eskeman jasotzen baduzu, biziki zaila da gauzak aldatzea.
|
|
|
Pozez gainezka utzi zuen aitaren etxea, oihanaren erdian galdua; bere ilusioa kalean bizitzea zen, bere automobila edukitzea, noizean behin Vichyra baz  kaltzera joatea... Jasan zuen hezkuntza zorrotz eta erlijiosoarekin, neskatxa ez zen zoritxarreko izan, ez aspertzeko nahikoa baitzuen lorategiarekin,
|
etxeko
zereginekin eta pipiak jotako liburuz betea zegoen liburutegi erraldoi eta hezearekin: berak ezkutuka irakurtzen zituen liburuekin.
|
|
2023
|
|
|
Elkarbizitza erraza eta polita izan dela nabarmendu dute guztiek. " Alinak guztia erraztu digu eta hasiera hasieratik
|
etxeko
zeregin guztietan parte hartu du, zentzu horretan familiako beste bat gehiago izan da", kontatu digu Igotz Espejak. Ukraina eta Euskal Herria oso urruti egon ez arren kultura ezberdinak direla nabaritu dute.
|
|
|
Sukalderik gabeko etxeak bagenitu, akaso sukalde komunitarioen bidez elikatuko ginateke, zerbitzu publiko baten gisara
|
etxeko
zereginetatik aterata. Horrela antolatu zen New York hiria 1929ko krisian etxebizitza beharrari aurre egiteko.
|
|
|
Lehenago holakorik ez zan egoten, ezta gaur egun dagozan komunikazinoak be. Baserrietan autonomoak izaten ziran, autarkikoak, etxean ateraten zanagaz bizi zan familia, eta familia osoak parte hartzen eban
|
etxeko
zereginetan: soloan, kortan, etxe barruan eta abar. beilea eta gorpua jagotea, andari joatea...
|
|
|
Horretarako, seme batek, edo batzuetan alabeak, ezkondu orduan bertan biziteko eta familiari jarraipena emoteko ardurea hartzen dau. Askotan seme zaharrena izaten da oinordekoa, baina beste batzuetan aitagaz behar gehien egindakoa da, edo
|
etxeko
zereginetan gehien inplikau dana. Izan be, horrek beste neba arrebei dotea emoteko ardurea dauka.
|
|
|
Itaurren egitea, ganadua jagotea, iturrira uretan joatea eta abar ohi ziran umeen eginkizunak. Dana dala, eskolea eta
|
etxeko
zereginak buztartu beharra egoan. Eta, Umeak plazan olgetan aldea etxeetan, behar asko egoan sasoian, eskolara huts egitea normala izaten zan.
|
|
|
Behin sindromea gutxituta, moldatu egiten zara egunerokora”. Hala,
|
etxeko
zereginetan buru belarri aritzen zen eta, anai arrebak adin bertsukoak zituenez, makina bat plan egiten zituzten batera, parranda girotik eta drogetatik urrun, egoeraren konfidentzialtasuna beti ere mantenduta. Begirada zorrotzez jokatu behar zuten etxekoek, Pili alaba zaharrenaren esanetan, “ezin zuen ezer egin gure baimenik gabe”.
|
|
|
Aurpegiaren ederrak liluratu zuen, eta ibilerak, ahotsak, begiek, denak. Isil misilka ibiltzen zen Maritxu,
|
etxeko
zereginetara erabat emanda. Adelari, berriz, ezin zailagoa zitzaion harekin berbaldirik izatea.
|
|
|
Seme alabarik ez dutenei ez die aipatu ere, eta dauzkatenek diote zamatik askatu behar duela, lasaiago ibili, umeak ez duela ezer igartzen, garrantzitsua dela soldatapeko lana izatea eta ez geratzea etxean egun osoan ezer egin barik. Harritu egiten da" ezer egin barik" entzuten duenean,
|
etxeko
zereginak amaigabeak zaizkio eta. Emakumeek etxetik kanpo lan egiten dute euren burua askatzeko, burujabe izateko.
|
|
|
Ñi ñi ñi ñi ñi entzuten du, sorkia azulejuen kontra, eta urrunago, seme alabak olgetan. Ama ere ekinean ibiltzen zen
|
etxeko
zereginetan, jatekoa egiten batez ere. Egonezinez ohera sartu, eta handik egun bira hil zen, agurtu nahi zituenei agur esan eta gero.
|
|
|
Eskolara joaten naiz
|
etxean
zereginik ez dugunean, urtean lauzpabost egunetan. Semea eskolara bota behar zuela eta, Eloisak gogor egiten zion aitxeri.
|
|
|
Neguan asti gehiago izaten dut marrazteko,
|
etxean
zeregin gutxiago izaten dugulako eta gauak luzeagoak izaten direlako. Marrazkirik gehienak gauez egiten ditut, kriseiluaren argipean.
|
|
|
Autoritateari gogaikarria zaio halako emakume bat,
|
etxeko
zereginak beste kezkarik izan ez lukeena, lotsarik gabe direnak eta ez direnak esatera etortzea. Seguruenik haurrik sasoiz eduki ez zuelako eta bilobarik ez daukalako, frustrazioak politika kontuetan muturra sartuz ezkutatzen ditu.
|
|
|
Lan harremanen objektu dira familia etxerako emandako zerbitzuak edo gauzatutako jarduerak. Halakoak izan daitezke
|
etxeko
zeregin motetatik edozein: etxea orokorrean zuzentzea eta zaintzea edo horren zati bat bakarrik, familiako kideak nahiz etxeko edo familiakoak diren pertsonak zaintzea, eta etxeko zeregin gisa gauzatu ohi diren lanak, hala nola, haurtzaindegiko lanak, lorezaintzakoak, automobilak gidatzea eta antzeko beste batzuk.
|
|
|
Halakoak izan daitezke etxeko zeregin motetatik edozein: etxea orokorrean zuzentzea eta zaintzea edo horren zati bat bakarrik, familiako kideak nahiz etxeko edo familiakoak diren pertsonak zaintzea, eta
|
etxeko
zeregin gisa gauzatu ohi diren lanak, hala nola, haurtzaindegiko lanak, lorezaintzakoak, automobilak gidatzea eta antzeko beste batzuk.
|