|
2000
|
|
|
Eta ez uste ezen trabailariak errege erreginak bezala tratatzen zituenik, zeren, lanaz eta lanaren errendimenduaz denaz bezainbatean, bertze bezain zorrotza baitzen, baina plantazione hartako beltz eta indiar haiek bazituzten bertze plantazione batzuetan ez zituzten abantailak, halako tailuz, non, hasteko, mailen eta graduen alderakotzat,
|
etxeko
txakurren gainetik baitzeuden, bai jan edanari zegozkion kontuetan eta bai bertze guztian ere; hark, bertzalde, mediku bat zuen bere erranetarat, eriez arduratzen zena, plantazione hartan erien lehen eginbeharra atseden hartzea zenez gero, lehenbailehen sendatu ahal izaiteko; eta uzten zien, finatzeko, hilabetean behin beren festa partikularraren prestatzerat —indiarrei egun batean, beltzei ...
|
|
2002
|
|
|
Ospitaleko larrialdi zerbitzura joan nintzen
|
etxeko
txakurrak hozka egin zidalako; lotu gabe zetorren zakur batengandik askatzen saiatu nintzenean egin zidan haginka.
|
|
|
Sarritan ehiza txakurrek, lo gozoan, bat batean hankei eragiten eta ahausi egiten dute eta sudurretatik arnasots bizian hasten dira, ehiziaren arrastoa aurkitu eta segika bailihoazen, eta batzuetan, itzarturik, oreinen simulakro funts gabeei segitzen diete, iheska ikusiko bailituzten, okerra ezabaturik seneratu arte.
|
Etxe
txakurren enda baketsua ere aztoratu eta lurretik gorputza altxatu guran hasten da [bat batean hankei eragiten eta ahausi egiten dute eta sudurretatik arnasots bizian hasten dira, ehiziaren arrastoa aurkitu eta segika bailihoazen eta batzuetan, itzarturik, oreinen simulakro funts gabeei segitzen diete], aurpegi eta itxura ezezagunak ikusiz bezala. Eta zenbat eta enda gaiztoagokoak izan, hainbat basatiago agertu behar dute ametsetan.
|
|
|
Orduan
|
etxeko
txakurrak agertu ziren, bata arratoi txakurra eta bestea dachshund, saltxitxa horietakoa.
|
|
|
Bilboko Jasone Camara adiskideak halaxe esaten zidan. Beraien
|
etxeko
txakurra ernari omen zegoen. " Omen" bakarrik, ordea.
|
|
|
Eta gogora  tzen hasita, makina bat pasadizo gogoratu nituen, gero eta errudunago sentiarazi nindutenak. Esate baterako, zenbat aldiz ez ote nion kontatu, behin, lagun baten
|
etxeko
txakurrak aztaletan haginka egin, erietxera eraman, eta tetanoaren aurkako indizioa ipini zidatenekoa; edo hondartzako beste hura, Gurutze Gorrikoek, nire estuasunaz alertaturik, bozgorailuetatik jendea mugiarazi, eta erdi itota uretatik atera nindutenekoa. Frankotan.
|
|
2003
|
|
|
Bestetan bezela, larunbat hartan, uztailaren hogei ta bigarrenean, Gabilondo Fernandoren bila etorri zan. Bidea oinez egiteko, goizago atera zan
|
etxetik
txakurrarekin.
|
|
|
Historia honen garaian, Soroetan Permin bakarrik bizi zen, mutilzahar. Katuei zièn sinesmena, baina, neurriz kanpokoa zen,
|
etxeko
txakur zaintzailea kendu, eta jarri ez zuen, bada, ordez, beste katu bat! Oheratu ere katu kuttunarekin oheratzen zen, eta jan ere haren plateretik jaten zuten katuek.
|
|
|
Argik,
|
etxeko
txakurrak, hauspo batek bezala usainka,
|
|
2004
|
|
|
Talde nagusi horietako bat antzinako jatorria Asian eta Afrikan duten txakur arrazek osatzen dute. Otsoarekiko harremana Arraza hauek harreman genetiko estuagoa dute otsoarekin,
|
etxeko
txakurren arbaso zuzenarekin. Ezaugarri anatomiko ugari ditu, eta talde horretan daude basenjia, saluki, samoyedo, artzain afganiarra, Alaskako malamutea eta husky siberiarra.
|
|
2005
|
|
|
Baina beste batzuek ez daukate etxerik eta txarto bizi dira. Beste intsektu batzuen
|
etxeak
txakurrak dira. Intsektu guztiek daukate burua eta hankaren bat, pertsonek bezala, hori bai.
|
|
|
Txamarra hartu eta etxetik irten nintzen. Moriko
|
etxeko
txakur zaharrak leihotik begiratzen zidan. Kuxkuxero halakoak, baina ez zidan kanpora lagundu, hozbera zen eta.
|
|
2006
|
|
|
Azken hau anfitrioien adin bertsukoa, alegia, laster mende erdia betetzekotan direnak.
|
Etxeko
txakur biak ere inguruan dabiltza.
|
|
2007
|
|
|
Lapurra eta
|
Etxe
txakurra
|
|
|
Lapurra eta
|
Etxe
txakurra
|
|
2008
|
|
|
Txiki geratu da, barriro be,
|
etxeko
txakur bakar. Handik lasterrera hasi dira txakur arren bisitak.
|
|
|
Izan ere, hain gogotik hartu zuen Beñardok bere erabaki hura, non, hamabost urte bete zituèn egunean, udako igande eguzkitsu bat izan zen?, Kaxkagorriren baserrirantz abiatu eta hara iritsi baitzen,
|
etxeko
txakur zaintzailearen zaunken artean. Jarraian, elizako kanpaiak goizeko zortziak iragarri zituèn mementoan doi, oihu egin zuen:
|
|
|
Hala, bada, mendirako bidean zihoazen Nazario eta Ismael,
|
etxeko
txakurrak hartuta. Ismael, etxeko ehiztaritzat zutena, habailarekin tiratzaile onena zelako, beti ibiltzen zen habaila hartuta, txori edo edo katamixarren bat noiz akabatuko?, txakurretako bat zaunkaka hasi zenean, baita gora begira ipini ere, zuhaitz tantaiaren parera iritsi ahala. Ikusia ikusi bezain laster, sargori zegoen, goizerdia zen arren?, Nazariok gora begiratu zuen, ederki gogora zezakeen Nazariok bere begirada hura handik hainbat urtetara, jauregiari begira zegoen bitartean, etxearen aurrez aurreko bankuan eserita?, baina ez zen ezertaz ohartu, Beñardok, lurretik hamar bat metrora zeudèn adar hosto batzuen babespean, aurpegia agerian jarri eta oihu egin zuen arte:
|
|
|
Sukaldeko mahai gainean ez zen odolosterik ageri. Brigittek zorro batean sartu zituen soberakinak,
|
etxeko
txakurrari emateko. Beraientzako labean erretako oilaskoa puntu puntuan iritsi zen jatordura.
|
|
|
Hala, bada, mendirako bidean zihoazen Nazario eta Ismael,
|
etxeko
txakurrak hartuta –Ismael, etxeko ehiztaritzat zutena, habailarekin tiratzaile onena zelako, beti ibiltzen zen habaila hartuta, txori edo edo katamixarren bat noiz akabatuko–, txakurretako bat zaunkaka hasi zenean, baita gora begira ipini ere, zuhaitz tantaiaren parera iritsi ahala. Ikusia ikusi bezain laster –sargori zegoen, goizerdia zen arren–, Nazariok gora begiratu zuen –ederki gogora zezakeen Nazariok bere begirada hura handik hainbat urtetara, jauregiari begira zegoen bitartean, etxearen aurrez aurreko bankuan eserita–, baina ez zen ezertaz ohartu, Beñardok, lurretik hamar bat metrora zeudèn adar hosto batzuen babespean, aurpegia agerian jarri eta oihu egin zuen arte:
|
|
|
Izan ere, hain gogotik hartu zuen Beñardok bere erabaki hura, non, hamabost urte bete zituèn egunean –udako igande eguzkitsu bat izan zen–, Kaxkagorriren baserrirantz abiatu eta hara iritsi baitzen,
|
etxeko
txakur zaintzailearen zaunken artean. Jarraian, elizako kanpaiak goizeko zortziak iragarri zituèn mementoan doi, oihu egin zuen:
|
|
|
Lehengo zaharrek
|
etxeko
txakurrari" txakurra" (edo txitxi...); etxeko umeari" umea" (edo ttotto...). Gaur berehala hasten dira umeen eta txakurren izena dantzatzen, ume txakurrak pertsonatzat hartzen, pertsona bete beteak balira bezala tratatzen.
|
|
2009
|
|
|
Afaltzen hasterakoan ogiaren kurruskua ebaki egiten zen, bedeinkatu, gurutzea egiten zitzaion eta musu eman; gero mantelaren azpian gordetzen zuten afari amaierara arte. Afalostean gorde egiten zen hurrengo urtera arte, sekula ere ez ei zen urdindu edo amiotuten eta aurreko urtekoa
|
etxeko
txakurrari ematen zioten, amorrutu zedein. Ogi berezi horrek, ogi salutedu edo ogi sanadu izenekin esaten zitzaiona, amorrutik babesten zituen txakur eta jabeak.
|
|
|
Etxerakoan, Palafox eta Moncayo ikusi zituen Adak, lehenik:
|
etxeko
txakur leialek ezin hobeto hartu zuten, ezertxo ere gertatu ez balitz bezala; gero, ama eta izeba ikusi zituen, besotik helduta biak.
|
|
|
Badakizu nork hartu ninduen parabolako aita amultsuak bezala? Moncayok eta Palafoxek,
|
etxeko
txakurrek, beste inork ez!
|
|
|
–
|
Etxeko
txakurrekin konparatzen nauzu? –izebak.
|
|
|
Bazirudien, ordea, inortxo ere ez zela inguru hartan Adaren oinazeaz arduratzen, ez Domingok ez Maria Bibianak ez zuten protestatu ez ahoa ireki; hitz erdirik ere ez esan arren, baina, oso arduratuta zeuden bi anai arrebak, haien begiradek, izuarekin eta amorruarekin lotutakoek, ez zuten besterik adierazten?, biak ere barne indarren inertzien mende zeuden seinale: zuhurtziak eta ohiturak eragindako inertziak, anai arreba baten zigorra besteen aurkako bihur zitekeen berandu gabe?, bizinahiari eta iraun nahiari lotuak; esan nahi baita inguru hartan
|
etxeko
txakurrak zirela. Mendi eta Sasi, baldintza zehatz haietan hain lotuak sentitzen ez ziren bakarrak, halako moldez, non berehala hurbildu baitziren Adarengana, senak halaxe aginduta:
|
|
|
–arratsaldeko seiak inguruan etortzen zen, abisatu gabe etortzen ere azken bolada hartan, ikastetxetik irten ondoren, zazpi eta erdietan edo joateko?, harik eta, handik bizpahiru egunera, lehen solairuko geletako batetik, lorezainarekin ikusi zuen arte, kanpoko hesiko atetik, lorezaina ate hura pintatzen ari zela iritsi zen, hain zuzen ere, Gabino Regina enera? etxeko aterako bidean; Felipek, ondoren?
|
etxeko
txakurrak, Moncayo eta Palafox (Mendi eta Sasiren ondorengoak), lagun zituen ordurako?, etxeko atea jo. Felipek deitzeko modu berezia zuen: kanpoko hesiko atea itxia bazegoen, goialdean zegoèn tinbreari hiru aldiz eragiten zion sakaldi ezin laburragoetan; zabalik bazegoen, berriz (lorezaina egonez gero, halaxe egoten zen ia beti), barrura sartu eta hiru aldiz astintzen zuen etxeko ate nagusia aldabaz?, eta Reginak ireki egin zion; eta Felipe aurrera egitera zihoan, esan ere, esan zion mutilak tonu alaian:
|
|
|
–Bai, oraintxe hitz egingo dugu horretaz, erantzun zion, eta aurrera egin zuen, atarian baitzituen zain ama izebak, elkarri besotik helduta? baita
|
etxeko
txakurrak ere, Moncayo eta Palafox, zaunka urdurian ari zirenak, isatsa jira eta bira, Regina enean aspaldi sartu ez zen gizonari abegi ona egin nahi baliote bezala; ama izeben parera iritsi zenean, berriz, izebak bihotza zabaldu eta honela esan zion:
|
|
|
utz iezadazu arrosak eta zaintzen, aspertuko naiz etxe honetan bestela?,. Lupus? izeneko
|
etxeko
txakurraren ardura ere, baserriko txakur bera zen, Nazariok herritik ekarri zuena eta biziki estimatzen zutena,, latina ere bazekielakoan?, bere gain hartzen zuen bitartean.
|
|
|
etxekoek ere, berak bezalaxe, apenas egin zutela lorik; eta pentsarazi zion, halaber, errudun sentitzeko motibo bat baino gehiago baitzuen?, bezperan portura joan aurretik etxetik pasatu behar zuela, aita eta bien artean gertatutako liskarraren bertsioa emateko eta haiek, ama izebak eta bi arrebak? lasaitzeko, ahal neurrian; Domingo, beraz, burutazio haietan murgilduta egon zitekeen,
|
etxeko
txakurren parera iritsi. Mendi eta Sasi hiltzean beste bi txakur ekarri zituen Nazariok, eta hauek saltoka eta zaunkaka hasi zirenean.
|
|
|
Eta, hala ere, aholku bat emango diat, Nikolai, abisua ere badena, jakin dezaan: gu hona etorri baino lehen
|
etxeko
txakurrak zituan etxeko zaintzaileak; gu etorrita gero, berriz, gu geu izango gaituk; esan nahi diadana duk, orain eta hemen zaintzaile apartak behar ditudala, txakur zaintzaileak baino zaintzaileagoak direnak, ez txakurragoak, ados??
|
|
|
HAIZEA. Orlando,
|
etxeko
txakurra.
|
|
|
120 min. John eta Jenny Grogan ezkonberriek Michigango negu hotzak utzi eta bizimodu berri bat hasi dute, West Palm Beachen (Florida). John ez dago oraindik prest aita izateko, eta
|
etxera
txakur polit bat iritsiko da. Baina txakurra handitu egingo da, eta etxea hankaz gora jarriko du.
|
|
|
120 min. John eta Jenny Grogan ezkonberriek Michigango negu hotzak utzi eta bizimodu berri bat hasi dute, West Palm Beachen (Florida). John ez dago oraindik prest aita izateko, eta
|
etxera
txakur polit bat iritsiko da. Baina txakurra handitu egingo da, eta etxea hankaz gora jarriko du.
|
|
|
120 min. John eta Jenny Grogan ezkonberriek Michigango negu hotzak utzi, eta bizimodu berria hasi dute, West Palm Beachen (Florida). John ez dago oraindik prest aita izateko, eta
|
etxera
txakur polit bat iritsiko da. Baina txakurra handitu egingo da, eta etxea hankaz gora jarriko du.
|
|
|
120 min. John eta Jenny Grogan ezkonberriek Michigango negu hotzak utzi eta bizimodu berria hasi dute, West Palm Beachen (Florida). John ez dago oraindik prest aita izateko, eta
|
etxera
txakur polit bat iritsiko da... Gasteiz (Boulevard), Bilbo (Capitol, Zubiarte), Barakaldo (Max Ocio, Yelmo), Donostia (Antiguo Berri), Errenteria (Niessen), Irun (Cinebox, Txingudi), Usurbil (Urbil), Baiona (CGR), Angelu (Oscar), Iruñea (La Morea), Tutera (Oscar), Uharte (Itaroa), Viana (Las Cañas).
|
|
|
120 min. John eta Jenny Grogan ezkonberriek Michigango negu hotzak utzi eta bizimodu berria hasi dute, West Palm Beachen (Florida). John ez dago oraindik prest aita izateko, eta
|
etxera
txakur polit bat iritsiko da... Gasteiz (Abaco Boulevard), Bilbo (Capitol, Zubiarte), Barakaldo (Max Ocio, Yelmo), Donostia (Antiguo Berri), Errenteria (Niessen), Irun (Cinebox, Txingudi), Usurbil (Urbil), Iruñea (La Morea), Tutera (Oscar), Uharte (Itaroa), Viana (Las Cañas).
|
|
|
Etxerakoan, Palafox eta Moncayo ikusi zituen Adak, lehenik:
|
etxeko
txakur leialek ezin hobeto hartu zuten, ezertxo ere gertatu ez balitz bezala; gero, ama eta izeba ikusi zituen, besotik helduta biak.
|
|
|
Badakizu nork hartu ninduen parabolako aita amultsuak bezala? Moncayok eta Palafoxek,
|
etxeko
txakurrek, beste inork ez!
|
|
|
–esan zion sarjentuak, Nikolairengana hurbildu eta haren inguruan biraka hasten zela, astiro baino astiroago, pausoa hitzen erritmora egokitu nahian balebil bezala– Eta, hala ere, aholku bat emango diat, Nikolai, abisua ere badena, jakin dezaan: gu hona etorri baino lehen
|
etxeko
txakurrak zituan etxeko zaintzaileak; gu etorrita gero, berriz, gu geu izango gaituk; esan nahi diadana duk, orain eta hemen zaintzaile apartak behar ditudala, txakur zaintzaileak baino zaintzaileagoak direnak, ez txakurragoak, ados...?
|
|
|
–Bai, oraintxe hitz egingo dugu horretaz –erantzun zion, eta aurrera egin zuen, atarian baitzituen zain ama izebak, elkarri besotik helduta... baita
|
etxeko
txakurrak ere, Moncayo eta Palafox, zaunka urdurian ari zirenak, isatsa jira eta bira, Regina enean aspaldi sartu ez zen gizonari abegi ona egin nahi baliote bezala; ama izeben parera iritsi zenean, berriz, izebak bihotza zabaldu eta honela esan zion:
|
|
|
Zamaontzian nola edo hala lo egin ondoren, bere etxerantz abiatu zen Domingo biharamunean, goizeko lehen orduan, egunsentian; behin etxeko iritsita, zelatan egon zen, hogei bat minututan, aita txoferrarekin noiz irtengo; haiek joan zirenean, berriz, sartu eta ate nagusirako bidea hartu zuen; berandu gabe ohartu zen ezen etxeko hiru argi piztuta zeudela –sukaldekoa, salakoa eta bi arreben gelakoa–, eta horrek berriro pentsarazi zion, menturaz, gauez behin baino gehiagotan pentsatu zuena: ...ek ere, berak bezalaxe, apenas egin zutela lorik; eta pentsarazi zion, halaber –errudun sentitzeko motibo bat baino gehiago baitzuen–, bezperan portura joan aurretik etxetik pasatu behar zuela, aita eta bien artean gertatutako liskarraren bertsioa emateko eta haiek –ama izebak eta bi arrebak– lasaitzeko, ahal neurrian; Domingo, beraz, burutazio haietan murgilduta egon zitekeen,
|
etxeko
txakurren parera iritsi –Mendi eta Sasi hiltzean beste bi txakur ekarri zituen Nazariok– eta hauek saltoka eta zaunkaka hasi zirenean.
|
|
|
Bazirudien, ordea, inortxo ere ez zela inguru hartan Adaren oinazeaz arduratzen, ez Domingok ez Maria Bibianak ez zuten protestatu ez ahoa ireki; hitz erdirik ere ez esan arren, baina, oso arduratuta zeuden bi anai arrebak –haien begiradek, izuarekin eta amorruarekin lotutakoek, ez zuten besterik adierazten–, biak ere barne indarren inertzien mende zeuden seinale: zuhurtziak eta ohiturak eragindako inertziak –anai arreba baten zigorra besteen aurkako bihur zitekeen berandu gabe–, bizinahiari eta iraun nahiari lotuak; esan nahi baita inguru hartan
|
etxeko
txakurrak zirela –Mendi eta Sasi– baldintza zehatz haietan hain lotuak sentitzen ez ziren bakarrak, halako moldez, non berehala hurbildu baitziren Adarengana, senak halaxe aginduta: Sasik, gainera, intziri egin zuen, baita bizpahiru jauzi txiki ere, Adaren mina miazkatzeko asmotan, harekiko elkartasuna adieraziz.
|
|
|
esan nahi baita Regina gogor saiatu zela Ursula beretakoa egiten –beti modu onean, nolanahi ere, Reginak bai baitzekien zer nolako balioa zuen izeba Ursulak Nazariorentzat, honek izugarri estimatzen baitzuen izeba... gurtu ere, gurtzen zuen, bere arrakastaren elementu ezinbestekotzat zuen neurrian–, alferrik; Ursula, izan ere, herriko –baserriko– emakume bat zen, bertan erro sakonak bota eta sekula hiritartuko ez zena, halako eran, non berehala aurkitu baitzuen Regina enean ere bere tokia eta bere zeregina, lorezainaren arrimuan: utz iezadazu arrosak eta zaintzen, aspertuko naiz etxe honetan bestela...," Lupus" izeneko
|
etxeko
txakurraren ardura ere –baserriko txakur bera zen, Nazariok herritik ekarri zuena eta biziki estimatzen zutena," latina ere bazekielakoan" – bere gain hartzen zuen bitartean. Eta Nazario, izeba Ursulak hartutako erabakiarekin ados.
|
|
|
Eta agudo atera zaio,
|
etxeko
txakurra, gure Ermano Baserritarra:
|
|
2010
|
|
|
Laborategiko txakurren ongizateak ez ezik,
|
etxeko
txakurrenak ere kezkatzen zaituzte, ezta?
|
|
|
Eta ni, jakina, baita zuen gurasoak? eta
|
etxeko
txakurrak eta lorategiko txoriak ere, Jainkoari eskerrak ematen jaikitzen ginen, lotaratu ere berdin, bakoitza bere hizkuntzan: txakurrak zaunkaka, txoriak txorrotxioka eta gu gurutzearen aurrean belauniko jarri eta otoitz eginez.
|
|
|
Beldurtu nintzen, gauzak diren bezala, baina ez neure burua paralizatuta ikusteraino?
|
etxeko
txakurrekin ohitua bainengoen eta senak ematen baitzidan, edo txakurrei buruz nuèn jakituriak, dogoak, segundo hamarren haietan lurrari begira zetorrela ohartu nintzen oharkabean, beharbada, eta ez niri, ez zidala erasoko.
|
|
|
Kanpora atera eta, barruan nuèn korapiloa askatzeko ahaleginean, negar malkoka hasi nintzen, penaz eta errabiaz, negarrari lotuta zetozkidàn oihuxkak isiltzen saiatu banintzen ere; hantxe nituen, baina,
|
etxeko
txakur zahar bezain leialak, Mendi eta Sasi, ederki ulertzen dut zure txakur zaletasuna, Damaso, ni hainbestekoa ez banaiz ere!?, batean jauzi egiten zidatela eta bestean eskua edo aurpegia miazkatzen, biak ala biak intzirika eta negar imintzioka hasi ziren arte, nire negarra ulertu eta nire negarrarekin bat egin nahi balute bezala; gero, izeba Ernestina heldu zen;. Txakurrak negarrez sumatu ditu... galdetu zidan; eta ni barrez eta barrez hasi nintzen, jakin ez itxura egiteagatik, edo negar egiten ez jarraitzeagatik, edo benetan barre egiteagatik, gauari eguna darraion bezala negarraldiari barrealdia baitarraio uste ez dugunean ere, Mendik eta Sasik intzirietatik pozezko zaunketara egiten zuten bitartean;. Nik negarrez ari zirela esango nuen, bada??
|
|
|
Hartan ere izan zuen Berg ek,
|
etxeko
txakurrak, zer esanik?
|
|
|
Baina kontatu dizudana gure arteko beste kointzidentzia bat besterik ez da, adiskide, zuk antzeko historia bizi izan baitzenuen zeure
|
etxeko
txakurrekin, ezta??
|
|
|
zurezko eta burdinazko beste Rosanna batekin egiten baitzuen amets Domingok, buruan beste ezer ez baleuka bezala; beste batzuetan, berriz, hiztegi entziklopedikoan ikasitakoa izaten nuen buruan: ...zen ninduela haren heriotzarekin, Helenak eskuetan sagar bat jarri eta bihotzean muxu baten desioa piztu zidanetik gauzak erabat aldatu balitzaizkit bezala; horregatik, Helena hil ez zitzaidan arren, hilik balego bezala sentitzen nuen sarritan, maila batean bai behintzat, eta horregatik, gau asko eta askotan, haize freskoa hartzea komeni zitzaidàn aitzakiarekin, etxeko atarira bakarrik atera eta,
|
etxeko
txakurrekin pixka bat jolastu ondoren, izarrei begira jartzen nintzen, izar haietatik zein ote zen nire bihotzeko Helena, hau edo beste hau, hura edo beste hura, izar distiratsuenen atzetik betiere.
|
|
|
Baina lege hark ere bazuen bere salbuespena. Esan behar dizut, izan ere,
|
etxeko
txakurrekin. Mendi eta Sasirekin denbora batean, Moncayo eta Palafoxekin gero, guztiz beste aldera gertatzen zitzaidala, haien pozak pozten baininduen ni neu ere, eta haien goibeltasunak goibeltzen.
|
|
|
nola ez, bada, emakumea izaki galbidetsua izan, ezaugarri haiek alderik alde zabaltzen bazioten munstro bat mundura ekartzeko posibilitatearen atea! Baina ni haziz eta haziz nindoan, eta neure fisiologiak eta neure behar afektiboek
|
etxeko
txakurren bidean jarri ninduten, debekuaren lurrak bazter utzita.
|
|
|
Garai batean esan izan balidate pertsona bat irits zitekeela txakur bat gehiago maitatzera beste pertsona bat baino, gizatasunik gabekotzat hartu eta anatemizatu ere egingo nuen, umetan eman zidatèn mundu ikuskeran gizona baitzen Jainkoak sortutako munduaren erdigune eta ardatz, gizonok salbatzeagatik pairatu baitzuen Kristok Kalbarioko sufrikarioa, eta ez txakurrak salbatzeagatik.
|
Etxeko
txakurretara zaletu nintzenean, baina, beste gauza bat dira katuak, apetatsuagoak direnak (baita gizakion antzekoagoak ere, ikusmira horretatik), berez eta izatez?, primeran ulertu nuen. Eta gero eta hobeto ulertzen dut.
|
|
|
Etxetik Madrilera lehen aldiz alde egin nuenean ere, gehiago kostatu zitzaidan
|
etxeko
txakur zahar maitagarriak agurtzea, zuek, etxekoak, baino.
|
|
|
Bestetik, baina, itsusia nintzen, eta ongi barneratua nuen itsusia nintzelako sentipena, baita emakumeekin izan nezakeèn balizko porrotarena ere, ondorioz? eta, beste nonbait esan dizudan bezala, horregatik zaletu ote nintzen xakera, joko hura neure pasio bihurtzeraino, emakumeekin izan nezakeèn balizko porrotari aurre ez egiteko, neure afektibitateari
|
etxeko
txakurren bidea zabaltzen niola. Baliteke.
|
|
|
Lehen, hala ere, aipatu dizkizut anekdota batzuk, kuadrupletarena eta zetatarrekin gertatua?, eta nola gaur animoso eta umoretsu jaiki naizen?
|
etxeko
txakurraz ere, Argonez, zerbait esan nahi nizuke?, ea hauei buruz ere zerbait kontatzen dizudan: halako kapitulutxo bat ederki geratuko litzaidake eranskin eta epilogo gisa, nik uste?
|
|
|
Lurra zeruan edo zerua lurrean, halakoxea zen Regina enea, Paradisuaren izenetako bat. Eta ni, jakina, baita zuen gurasoak... eta
|
etxeko
txakurrak eta lorategiko txoriak ere, Jainkoari eskerrak ematen jaikitzen ginen, lotaratu ere berdin, bakoitza bere hizkuntzan: txakurrak zaunkaka, txoriak txorrotxioka eta gu gurutzearen aurrean belauniko jarri eta otoitz eginez.
|
|
|
Baina lege hark ere bazuen bere salbuespena. Esan behar dizut, izan ere,
|
etxeko
txakurrekin —Mendi eta Sasirekin denbora batean, Moncayo eta Palafoxekin gero— guztiz beste aldera gertatzen zitzaidala, haien pozak pozten baininduen ni neu ere, eta haien goibeltasunak goibeltzen. Baina honek ere, txakurrekiko harremanak bereziak izan ditudan neurrian, kapitulu berezia eskatzen dit.
|
|
|
nola ez, bada, emakumea izaki galbidetsua izan, ezaugarri haiek alderik alde zabaltzen bazioten munstro bat mundura ekartzeko posibilitatearen atea! Baina ni haziz eta haziz nindoan, eta neure fisiologiak eta neure behar afektiboek
|
etxeko
txakurren bidean jarri ninduten, debekuaren lurrak bazter utzita.
|
|
|
Garai batean esan izan balidate pertsona bat irits zitekeela txakur bat gehiago maitatzera beste pertsona bat baino, gizatasunik gabekotzat hartu eta anatemizatu ere egingo nuen, umetan eman zidatèn mundu ikuskeran gizona baitzen Jainkoak sortutako munduaren erdigune eta ardatz, gizonok salbatzeagatik pairatu baitzuen Kristok Kalbarioko sufrikarioa, eta ez txakurrak salbatzeagatik.
|
Etxeko
txakurretara zaletu nintzenean, baina —beste gauza bat dira katuak, apetatsuagoak direnak (baita gizakion antzekoagoak ere, ikusmira horretatik), berez eta izatez—, primeran ulertu nuen. Eta gero eta hobeto ulertzen dut.
|
|
|
Baliteke. Bestetik, baina, itsusia nintzen, eta ongi barneratua nuen itsusia nintzelako sentipena, baita emakumeekin izan nezakeèn balizko porrotarena ere, ondorioz... eta, beste nonbait esan dizudan bezala, horregatik zaletu ote nintzen xakera, joko hura neure pasio bihurtzeraino, emakumeekin izan nezakeèn balizko porrotari aurre ez egiteko, neure afektibitateari
|
etxeko
txakurren bidea zabaltzen niola. Baliteke.
|
|
|
Etxetik Madrilera lehen aldiz alde egin nuenean ere, gehiago kostatu zitzaidan
|
etxeko
txakur zahar maitagarriak agurtzea, zuek —etxekoak— baino. Mendirena, batez ere, izugarria izan zen.
|
|
|
lepoko bat, esate baterako, Helenak egunaren hogeita lau orduetan lepotik zintzilik eraman zezakeena... nahiz eta gero eta konbentzituago nengoen nire susmo hura nire kontua zela, Domingok, lehenik eta behin, pilotu izan nahi baitzuen, ‘Rosanna’ izeneko hegazkina zuèn pilotuaren antzera, haren saioa eta hegaldia ikusi zuenetik —ni sendategian nengoen, eta ezin joan izan nintzen aerodromora, lastima...! — zurezko eta burdinazko beste Rosanna batekin egiten baitzuen amets Domingok, buruan beste ezer ez baleuka bezala; beste batzuetan, berriz, hiztegi entziklopedikoan ikasitakoa izaten nuen buruan: ...zen ninduela haren heriotzarekin, Helenak eskuetan sagar bat jarri eta bihotzean muxu baten desioa piztu zidanetik gauzak erabat aldatu balitzaizkit bezala; horregatik, Helena hil ez zitzaidan arren, hilik balego bezala sentitzen nuen sarritan, maila batean bai behintzat, eta horregatik, gau asko eta askotan, haize freskoa hartzea komeni zitzaidàn aitzakiarekin, etxeko atarira bakarrik atera eta,
|
etxeko
txakurrekin pixka bat jolastu ondoren, izarrei begira jartzen nintzen, izar haietatik zein ote zen nire bihotzeko Helena, hau edo beste hau, hura edo beste hura, izar distiratsuenen atzetik betiere.
|
|
|
Kanpora atera eta, barruan nuèn korapiloa askatzeko ahaleginean, negar malkoka hasi nintzen, penaz eta errabiaz, negarrari lotuta zetozkidàn oihuxkak isiltzen saiatu banintzen ere; hantxe nituen, baina,
|
etxeko
txakur zahar bezain leialak, Mendi eta Sasi —ederki ulertzen dut zure txakur zaletasuna, Damaso, ni hainbestekoa ez banaiz ere! —, batean jauzi egiten zidatela eta bestean eskua edo aurpegia miazkatzen, biak ala biak intzirika eta negar imintzioka hasi ziren arte, nire negarra ulertu eta nire negarrarekin bat egin nahi balute bezala; gero, izeba Ernestina heldu zen;" Txakurrak nega...
|
|
|
Parkea hesituta zegoen, eta ni ate batetik sartzera nindoan... sartu ez beste dogoa niregana zetorrela ikusi nuenean. Beldurtu nintzen, gauzak diren bezala, baina ez neure burua paralizatuta ikusteraino...
|
etxeko
txakurrekin ohitua bainengoen eta senak ematen baitzidan, edo txakurrei buruz nuèn jakituriak, dogoak —segundo hamarren haietan lurrari begira zetorrela ohartu nintzen oharkabean, beharbada, eta ez niri— ez zidala erasoko. Arrazoi nuen, txakurra nigandik hiruzpalau metrora gelditu, hantxe zegoen pilota bat hartu —zurezkoa zen, berehala jakin nuenez—, eta itzuli egin baitzen.
|
|
|
Hartan ere izan zuen Berg ek,
|
etxeko
txakurrak, zer esanik...
|
|
|
Baina kontatu dizudana gure arteko beste kointzidentzia bat besterik ez da, adiskide, zuk antzeko historia bizi izan baitzenuen zeure
|
etxeko
txakurrekin, ezta...?
|
|
|
Lubisen
|
etxeko
txakur txikia bideraino atera zen, eta begira gelditu zitzaigun isats astinduka. Zaldiekin egiten zuen bezala, osabak azukre koxkorrak ematen zizkien bailarako txakur guztiei; ez maitagarriak zitzaizkiolako, baizik" zaunka gutxiago egin zezaten".
|
|
2011
|
|
|
Lekukoek bat datoz esatean, ogi hori ez dala sekula urdindu edo amiotuten. Urtebetean gorde ostean
|
etxeko
txakurrei emoten jaken amorratu ez eitezan.
|
|
|
Edozein modutan be, argazkiok erakusten deuskuen giroagaz kontuz ibili behar dogu. Esate baterako, lehenengo argazkian ezaguna dodan bakarra, aurrealdean olgetan ebilen Kos
|
etxeko
txakurra da; argazkiaren arabera errepidetik autorik ez ebilela ondorioztatu ahal bada be, auto batek harrapauta hil zan.
|
|
|
|
Etxeko
txakurra atera da harri koskorraren atzetik, abaila bizian. Bat batean, hegan harrotu da lo zetzan suzko inguma, eta eztandak airean aienatu ditu txakurra eta gerrakume zabor biltzaileen amets heldu gabeak:
|
|
|
Purgatorioko bakardadean,. Amorragarriena dok
|
etxeko
txakurraren haginkadea?, errepikatzen zuen Jazintok bere kautan, aditzera emanez bezala balizko gerla lagun bati ezen nafar euskaldunak zituela ofizial espainiarrak laguntzaile eta itzal babesgarri.
|
|
2012
|
|
|
Zati hori mantelaren azpian ipini eta hurrengo urtera arte gordeten zan. Orduan
|
etxeko
txakurrei emoten jaken, amorratu ez eitezan. Urte osoan gordeta egon arren bere, ogi zati hori ez ei zan urdintzen.
|
|
|
Eta haurrak ez dira oso kontuz ibiltzen hain zakur txiki horiekin. Haur txikiak daudenean,
|
etxean
txakur handi bat izateak abantaila batzuk ere baditu. “Txakur handi bat egokiagoa da haurrekin bizitzeko.
|
|
|
Zaragozan, adibidez, ez da beharrezkoa zakurrak muga batzuk gainditzea, jabeak isuna jaso dezan. Zaragozako Lagun Egiteko Animaliak Eduki eta Zirkulatzeari buruzko Udal Ordenantzak ezartzen duenez,
|
etxean
txakur bat edukitzeko baldintza da “auzokoei eragozpenik ez sortzeko”. Herritarren arteko bizikidetzari buruzko arauak dio hiriko etxeetatik igorritako soinuak ezin direla 45 dB baino gehiago izan egunez eta 27 dB baino gehiago gauez.
|
|
|
Maskotentzako pasaportea nola dabilen eta zer den arautzen du Europar Batasunaren 998/ 2003 Erregelamenduak. Europako arauak ezartzen ditu lekualdatzen diren
|
etxeko
txakur guztiek oporrak hasi baino lehen antzeko albaitaritza kontrolak pasatzeko baldintzak. Nola lortzen da txakurrentzako Europako pasaportea?
|
|
|
Etxe berri bat aurkitzeko, dozenaka zakur zentro daude Espainian, eta, ANAA bezala, abandonua geldiarazteko borrokatzen dira. Irabazi asmorik gabeko elkarteek kudeatzen dituzten abegi
|
etxeak
txakur horientzako igarobide gisa daude pentsatuta; helburu nagusia txakur bakoitzari familia bat aurkitzea da. Lanean ari diren bitartean, harreralekuetara iristen diren txakur batzuek zainketa berezia behar izan dezakete, adinagatik, osasun fisiko edo emozionalagatik edo zentroa bera aseta dagoelako.
|
|
|
Izan ere, Alemanian Galgo Espainiarra oso zakur maitea eta preziatua da, “atsegina eta noblea” delako.
|
Etxean
txakur esangabeak, lasaiak eta familiako bizitzan parte hartzekoak dira. Animalia adoptatuen kasuan bezala, txertoa jarri, parasitoak kendu, mikrotxipez identifikatu eta esterilizatu egiten da.
|
|
|
Horretarako, ahoko higienea ere zaindu behar izan zen. Hortzak garbitzea txakurraren adin bakoitzerako Pertsonen kasuan bezala,
|
etxeko
txakurren hortzetako osasuna ez da berez gertatzen. Txakur bat hortzak bere kabuz garbitzeko gai ez denez, ahoko higienea animaliaren ardura jabearena bihurtzen da.
|
|
|
Erantzukizun horietan parte hartu behar du haurrak, uler dezan txakur bat ez dela gutizia bat eta sakrifizioak eskatzen dituela, ez bakarrik une ludikoak. Ez dio axola haurraren adina, une egokia da beti
|
etxean
txakur bat izateak zer esan nahi duen azaltzeko. Pilotarekin jolastea Pilotarekin jolasean aritzeak oinarrizko arau batzuk izan behar ditu unea aprobetxatzeko, txakurrak obedientziako oinarrizko arau batzuk ikas ditzan.
|
|
|
Jabeentzat, txakurrak botika har dezan lortzea buruhauste bihur daiteke. Baina badira
|
etxean
txakurrarekin tratamendu medikoak egitea errazten duten trikimailu batzuk. Ezagut ditzagun.
|
|
|
Arrazak edo animaliaren tamaina aipatzeak ez du esan nahi txakurraren edo katuaren epitelioari alergia dion pertsonak erreakziorik ez duenik, batez ere alergenoa oso erreaktiboa bada. Zakur epitelioari alergia diola susmatzen bada, hobe da
|
etxean
txakurrik ez izatea. Hori dela eta, txakur epitelioari alergia zaiola susmatzen bada, hobe da txakurrik ez izatea etxean, medikuak uste ez badu posible dela animaliarekin bizitzea, pertsonaren erreaktibotasun maila txikia baita.
|
|
|
Txakurrarekin egiten diren jolasek ez dute zertan aire zabaleko ibilaldietara mugatu.
|
Etxean
txakurrarekin dibertitzea modu ona da gure lagunaren jarduera mentala sustatzeko eta harekiko harremana estutzeko. Artikulu honetan txakurrarekin etxean nola jolastu azaltzen da, eta onura ugari ditu txakurrarentzat.
|
|
|
Etxean ere jolas egin dezakegu, eta asko dibertitu, gure lau hankako lagunarekin.
|
Etxean
txakurrarekin dibertitzea bere buru jarduera sustatzeko eta harekin duen harremana estutzeko modu egokia da. Txakurra aspertzea animaliaren portaera arazo batzuekin lotuta dago, hala nola, zaunka handiegiak edo altzarien txikizioak.
|
|
|
Horregatik, gaitz hori duen txakur baten bihotzak azkarrago ponpatzen du odola, eta, beraz, taupadak azkartu egiten dira.
|
Etxean
txakurraren pultsazioak neurtzeak bihotz gutxiegitasuna garaiz detektatzen lagun dezake Animaliaren pultsazioak etxean neurtzea baliagarria izan daiteke zakurraren bihotz gutxiegitasuna garaiz hautemateko. Horretarako, zakurra alde batera etzaten saiatu behar da, zakurra behartu gabe, erlaxatuta senti dadin.
|
|
|
lo ordu gehiago egin behar du, paziente gutxiago agertzen da eta lasaitasun eta denbora gehiago eskatzen du bakarrik egoteko. Aldaketa horiek, hirugarren adinera iristean zakurrean gertatuak, azaltzen dute zer delikatua izan daitekeen beste txakurkume bat hartzea
|
etxean
txakur zahar bat dagoenean. Txikia da energia guztia, eta familiako kideen arreta eskatzen du, zakur nagusiarena barne.
|
|
|
urdaileko zuku ahaltsuak ditu, eta pixkanaka janaria banatzeko gai dira. Zakurrarentzat azkar jatearen arriskuak
|
Etxeko
txakur bat, murtxikatu gabe jaten ohitua, arrisku batzuk ditu. Besteak beste, behar baino janari gehiago jatea.
|
|
|
Irudia: Argazki konpainia
|
Etxean
txakur edo katu batekin bizi diren haurtxoek osasun arazo gutxiago dituzte eta, beraz, gehiago hazten dira. Finlandiako Unibertsitateko ikertzaile talde batek egindako azterketa interesgarri baten ondorioak dira.
|
|
|
Begoña Gállego psikologoak dioenez, «pertsona bakoitzak bere gain hartzen du zigorra».
|
Etxean
txakur bat hiltzea Etxean txakurra hiltzea oso aukera ona da jabeen artean. Nahiago dute txakurra etxean hil, giroan, familia osoaz inguratuta.
|
|
|
Begoña Gállego psikologoak dioenez, «pertsona bakoitzak bere gain hartzen du zigorra». Etxean txakur bat hiltzea
|
Etxean
txakurra hiltzea oso aukera ona da jabeen artean. Nahiago dute txakurra etxean hil, giroan, familia osoaz inguratuta.
|
|
|
Egoera horretan, zakurra etxean hiltzeko unea lasaitasun handiagoz hartzen da, familia osoa prest baitago harentzat.
|
Etxean
txakurrari eutanasia egin dakioke En cuanto al modo, hay personas que no contemplan la opción de la eutanasia. Sin embargo, la posibilidad de practicarla al perro en casa es viable. El veterinario se puede trasladar a la vivienda familiar para colocar al perro la inyección que le evite sufrir en sus últimos momentos.
|
|
|
Baldintza bakarra da besteren etxebizitza zaintzea aldi horretan eta, jakina, bere animaliak. Jabearen maskoten ardura hartzea 1,8 1,8
|
Etxean
txakur bat edo katua edukitzeak (batzuetan, hainbat) eta oporretan haiekin bidaiatzerik ez izateak mundu osoko etxebizitza jabe askorengana bultzatzen du, bere maskotak maite dituzten maizterrak bila ibiltzera. Es el caso de Marley, un canadiense usuario del portal de cuidadores de viviendas con mascotas Trusted housesitters, que pudo viajar con su mujer por Europa, durante todo un mes, gracias a este peculiar intercambio.
|
|
|
Londresko Unibertsitateko Psikologia sailaren ikerketa batek erakutsi du kanelek giza emozioei erantzuten dietela eta gure tristura eta angustiarekiko sentikorra dela. Enpathic like responding by domestic des humans filmean, Deborah Custance eta Jennifer Mayer doktoreek zuzendutako ikerketa batek
|
etxeko
txakurren portaera aztertzen du hainbat giza adierazpenen aurrean. Ondorioa?
|
|
|
Irudia: rojo images Sinpleak, zaporetsuak eta merkeak,
|
etxeko
txakurrentzako gaileten errezetak kandelaren elikadura kontrolatzeko modu bat dira, eta kostu txikiko sari elikagarria eskaintzen dute. Proposamen gozo batzuk?
|
|
|
Guztiak artikulu honetan zehazten dira, eta horrek ere baditu batzuk kandelarako gailetak prestatzeko trikimailuak, errezeta gehiago aurkitzeko etxeko gailetak.
|
Etxeko
txakurrentzako galletak: aberatsak, osasuntsuak eta merkeak Etxeko txakurrentzako gailetek osagaiak hautatzeko aukera ematen dute, eta produktu komertzialek dituzten aditiboak saihestu Etxean prestatutako txakurrarentzako galletak animaliarentzat jateko sari gozoa izan daitezke.
|
|
|
Etxeko txakurrentzako galletak: aberatsak, osasuntsuak eta merkeak
|
Etxeko
txakurrentzako gailetek osagaiak hautatzeko aukera ematen dute, eta produktu komertzialek dituzten aditiboak saihestu Etxean prestatutako txakurrarentzako galletak animaliarentzat jateko sari gozoa izan daitezke. Gainera, errezeta bakoitzean erabiltzen diren osagaiak kontrola daitezkeenez, modu osasungarri bat da kanalergiko bat edo urdaileko arazo bat izatea, eta, gainera, elikaduran zainketa bereziak behar dituen animalia bati konpentsazio elikagarria ematea.
|
|
|
“Txakur batentzat abantaila bat izan daiteke, batez ere lurraldeko animalia denean edo aldaketetara gutxi ohitua dagoenean”, onartu du Francisco Garcíak (52 urte).
|
Etxeko
txakurren zaintzaileaz gain, txakur zaintza ere badu Madrilgo mendilerroko txaletean. Batzuetan, zaintzaileek beren etxea eskaintzen dute txakurra zaintzeko.
|