|
2000
|
|
|
|
Etxeko
transmisioa bultzatu litzateke. Hori baita eskolarik hoberena.
|
|
2010
|
|
|
Baina ni etxeziloa naiz. Ni
|
etxeko
transmisioaz arduratu diren satan hezle horietarik naiz. Galtxeten solasetarik karrusa zer den anitz ikasi dut:
|
|
2011
|
|
|
auzian ehuneko bertsua darabil David Crystalek ere. Aditu honen aburuz ere,
|
etxeko
transmisio naturalaren etenik gabeko jarraipenean datza hizkuntz erreprodukzio sozialaren gakoa, eta gako hori% 30aren inguruan dago. Hizkuntz egoera bideragarrienen kasuan etxeko hizkuntzaren transmisio maila% 70 ingurukoa izan ohi da belaunaldi gazteen artean; bideragarriak ez diren herri mintzairetan, aldiz,% 30etik behera jaisten da transmisioaren jarioa.
|
|
|
Fishmanen ustez, eskalaren zazpigarren maila honetan
|
etxeko
transmisioari berrekitea da funtsezkoena.
|
|
|
Eskolatzearen maila hau behin
|
etxeko
transmisioa bermatu ondoren dator GIDS eskalan. Horregatik, Fishmanek dio bere zeregina dela etxea auzunea komunitatea sarea indartzea.
|
|
|
Dena dela, Fishmanen iduriko, 1 maila honen eraginkortasuna eta baliagarritasuna neurtzeko,
|
etxeko
transmisioarekiko daukan loturari begiratu behar zaio. Alegia, ikusi behar da ea lehen maila honetan erakusten den egoerak zenbateraino laguntzen dion etxean gertatzen den belaunaldiz belaunaldiko hizkuntza txikiaren transmisioari.
|
|
|
XIX. mendeko bigarren erditik 1960ko hamarkadara arte, samieraren komunitatea norvegieraren mende egon da. Ondorioz, norvegierazko eskolatze elebakarrak kalte handia egin zuen samieran,
|
etxeko
transmisioaren etena eragiteraino (Hirvonen, 2008).
|
|
2012
|
|
|
– Gazte gehienak familian gaztelaniaz aritzen dira.
|
etxeko
transmisioa gorantz doan arren, bataz beste etxean euskaraz aritzen direnen kopurua gutxiengoa da.
|
|
|
Alde nabarmena dago, etxean euskaraz egiten duten gazteen hizkuntza gaitasunean, gazte hauek erraztasun handiagoa daukate euskaraz aritzeko: ...kez erabiliko da. ezagutza urria izanda hizkuntza bat erabiltzeko, motibazio bereziak lirateke, gutxiengoa dira Barakaldon motibazio hori duten gazteak. dena den, esan beharra dago, d ereduan ikasi zuten lehen belaunaldi horietako askok, egun seme alabak izan dituztela, eta Barakaldoko kasuan, guraso gazte askok euren seme alabei euskaraz egiten dietela. horrek esan nahi du, datozen belaunaldietan
|
etxeko
transmisioa areagotuz joango dela, beraz, erabilerak ere gora egingo duela.
|
|
|
Hizkuntza transmisioa litzateke lehena. Hizkuntza baten biziraupenak
|
etxeko
transmisio horretan du indar behinena. Are gehiago hizkuntza minorizatua denean.
|
|
2013
|
|
|
Ziur aski, antzekotasunak egon daitezke ahozko generoetan trebatzeko orduan. Orobat, bertsoak lantzeko modurik hedatuena
|
etxekoen arteko
transmisioa izan zitekeen (Barandiaran Amarika 2000) 136 Zapiraindarrek, beste bertsolari dinastiek bezalatsu, ongi jakin zuten etxekoen artean bertsotarako zaletasuna transmititzen. Horrela eraiki zituzten zaletasuna, doinuak, arau formalak eta bertsotarako ezagutza eta teknikak.
|
|
2014
|
|
|
Agian herri txikietan arau horiek errespetatzeko joera handiagoa dago, txikitatik hartara sozializatu dituztelako transmisioaren bitartez, nahiz eta beren gaur egungo hausnarketan ez aurkitu zentzu handirik ezberdintze honi. Tolosa bezalako herrietan aldiz,
|
etxean
transmisioa jaso ez duten gazteek ez die jaramonik egiten arau horiei eta haien aurka egiten
|
|
|
Ez dira hauek epaitzen diren bertsoak, gogoetan egoten direnak baizik. Txapelketak artxibategiak, ikerketa, antolaketa guzia eta bereziki bertso eskolak ordaintzen edo ahalbidetzen ditu, beste alor guziek, antzerkiak eta dantzak esaterako, egin ez dutena egin du, hiltzera zoan
|
etxeko
transmisioari beste bat jarri parrean. Bertsolariak ez dakit, baina bertsotan ariko direnak ditu formatzen, entzule hoberenak, segurrenak, egiazkoak, orain mespretxu handiz, pastoralen ondotik, puristak deitzen direnak.
|
|
|
Salbatorek badauka ene baitan herexa azkarrago utzia. Salbatoreko kaperaren istorioa
|
etxetik
transmisio xuxenez dakidan bakarra delako. Aita Mithirindarra genuen eta, Garazira joan nintzelarik errient, kontatu zidan.
|
|
2015
|
|
|
Amikuzek fama dauka euskara aski galdua duela, eta maleruski ez da ustekeria bakarrik. Alta, hemen ere 50 urtez goitikakoek menperatzen dute doi bat, bainan artoaren eremuan,
|
etxeko
transmisioaren etenaldia
|
|
2016
|
|
|
|
Etxeko
transmisioa ez da hor etxe barruko gertakari huts, dimentsio kolektibo iraunkorra duen fenomeno zabal baten lehen pausoa baizik. Belaunez belauneko transmisiojarraipenaren iragarle sendo, prediktore fidagarri, da etxeko transmisioa osasun oneko hiztunelkarteetan.
|
|
|
Etxeko transmisioa ez da hor etxe barruko gertakari huts, dimentsio kolektibo iraunkorra duen fenomeno zabal baten lehen pausoa baizik. Belaunez belauneko transmisiojarraipenaren iragarle sendo, prediktore fidagarri, da
|
etxeko
transmisioa osasun oneko hiztunelkarteetan.
|
|
|
Hizkuntza hori bera egiten duen bikotea aukeraturik, azkenik, hala mintzo diren seme alaben guraso bihurtzen dira biak.
|
Etxeko
transmisioa belaunez belauneko transmisio jarraipen bihurtzen da normalean, osasun oneko hiztun elkarteetan. Etxeko transmisioa ez da hor etxe barruko gertakari huts, dimentsio kolektibo iraunkorra duen fenomeno zabal baten lehen pausoa baizik.
|
|
|
Etxeko transmisioa belaunez belauneko transmisio jarraipen bihurtzen da normalean, osasun oneko hiztun elkarteetan.
|
Etxeko
transmisioa ez da hor etxe barruko gertakari huts, dimentsio kolektibo iraunkorra duen fenomeno zabal baten lehen pausoa baizik. Belaunez belauneko transmisiojarraipenaren iragarle sendo, prediktore fidagarri, da etxeko transmisioa osasun oneko hiztun elkarteetan.
|
|
|
Etxeko transmisioa ez da hor etxe barruko gertakari huts, dimentsio kolektibo iraunkorra duen fenomeno zabal baten lehen pausoa baizik. Belaunez belauneko transmisiojarraipenaren iragarle sendo, prediktore fidagarri, da
|
etxeko
transmisioa osasun oneko hiztun elkarteetan.
|
|
|
Diferente dira kontuak, askotan, ahuldutako hizkuntzen kasuan. Egoera horretan dauden hiztun elkarte edo hiztun talde askotan gauza bat da
|
etxeko
transmisioa (gurasoek haurrei, beren lehenengo urteetan, hizkuntza propioa erakustea), eta beste bat hizkuntza horren belaunez belauneko transmisio jarraipena. Gurasoek haurrei (jaio eta lehenengo urteetan) beren hizkuntza propioa erakustea ez da maiz aski izaten, ahuldutako hizkuntza belaunez belaun transmititzeko.
|
|
|
bai helduekin jarduterakoan eta bai, une batetik aurrera, beraien artean. Ama hizkuntzaren
|
etxeko
transmisioak belaunez belauneko jarraipenik izan duen jakiteko81, hortaz," A" belaunaldi heldua (demagun 35 bat urtekoa, haur haztekoa) eta haien hurrengo" A+ 1" belaunaldia (orobat 35 bat urtekoa, haur haztekoa) konparatu behar izaten dira," Benetan zenbatekoa den" neurtu behar da hor, ez etxeko lehen urteetako L1 saioaren argitan" zenbatekoa izan zitekeen"... Bat daMikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
Ibilbide soziobiografiko zabal horretan garrantzitsuago dira askotan etxe giroaz kanpoko jardungune basikoak (auzoa, lagunartea, kale giro zabala, eskola, lan esparrua) eta pertsona jakinak (jolas-garaiko lagunak, ikaskideak, kirol taldeko kideak, bikotea) umetako etxe giroa bera baino.
|
Etxeko
transmisioaren eta belaunez belauneko jarraipenaren arteko harremanak perspektiba globalago horretan kokatu behar dira. Etxeko transmisioa mesede handia da ahuldutako hiztun elkarteetan:
|
|
|
Etxeko transmisioaren eta belaunez belauneko jarraipenaren arteko harremanak perspektiba globalago horretan kokatu behar dira.
|
Etxeko
transmisioa mesede handia da ahuldutako hiztun elkarteetan: osasun onekoetan baino funtsezkoago ere bai, hortik kanpora lagungarri meharra baitu belaunez belauneko jarraipen bideak.
|
|
|
osasun onekoetan baino funtsezkoago ere bai, hortik kanpora lagungarri meharra baitu belaunez belauneko jarraipen bideak. Altxor preziatua izanik ere,
|
etxeko
transmisio hori ez da, ahuldutako hiztun elkarteetan, belaunez belauneko jarraipenaren (bbj) berme: lagungarri handia eta funtsezko abiaburua da sarri, baina ez da jarraipen hori segurtatzeko lain.
|
|
|
Altxor preziatua izanik ere,
|
etxeko
transmisio hori ez da, ahuldutako hiztunelkarteetan, belaunez belauneko jarraipenaren (bbj) berme: lagungarri handia eta funtsezko abiaburua da sarri, baina ez da jarraipen hori segurtatzeko lain.
|
|
|
126 Ez dakigu, batetik, seme alabei euskara (edo euskara eta erdara) transmititu dietela aitortzen duten guraso horiek seme alabekin etxean batez ere euskaraz egiten duten, bietara, batez ere erdaraz edota, une batetik aurrera, erdara hutsean. Badakigu, bestetik,
|
etxeko
transmisioa ez dela beti belaunez belauneko jarraipenaren berme. Etxean haurrei beren lehen urteetan euskara erakutsi izanak ez du ziurtatzen haur horiek handik 25 urtera beren arteko eta helduekiko jardun arruntean euskaraz egingo dutenik.
|
|
|
• Belaunez belauneko jarraipenaz (bbj) edo etenaz gainera berariaz aztertzen ditu EODAk hizkuntza soziologiaren zenbait kontzeptu giltzarri: mintzajardunaren giza arteko nagusitasun moldaera324 (nm), (ama hizkuntzaren)
|
etxeko
transmisioa (et), (luze zabaleko) mintzalMintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera. Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide daketa (ma), (euskara erdaren) konpartimentazio soziofuntzionala (ksf) eta (herritarren) eguneroko jardun arrunta325 (eja).
|
|
|
• Horrezaz gainera garbi dago
|
etxeko
transmisioa (betea edo ohargarria) bizirik dagoela BZ edota BZ/ b/ c/ d/e mailetan eta galdurik, aldiz, BZ edota BZ/ b faseetan. Kontuan hartzeko aldea da hori ere, etxeko transmisioa gurea bezalako egoeretan iragarpen indar mugatukoa bada ere.
|
|
|
• Horrezaz gainera garbi dago etxeko transmisioa (betea edo ohargarria) bizirik dagoela BZ edota BZ/ b/ c/ d/e mailetan eta galdurik, aldiz, BZ edota BZ/ b faseetan. Kontuan hartzeko aldea da hori ere,
|
etxeko
transmisioa gurea bezalako egoeretan iragarpen indar mugatukoa bada ere.
|
|
|
Euskaraz egiten da bertan, erabat edo nagusiki, etxean eta auzoan, lagunartean eta herrigiro zabalean.
|
Etxeko
transmisioa ia erabatekoa da hor, eta eskola gehiengehienak eredukoak dituzte. Belaunez belauneko jarraipena inon baino sendoago segurtaturik daukate arnasguneek, luze zabaleko transformazio demografiko, ekonotekniko, soziokultural, politikooperatibo edo lurralde antolamenduzkoek beren oraingo egoera okertzen ez badute.
|
|
|
372 Gorago azaldu denez gauza bat da
|
etxeko
transmisioa (gurasoek haurrei, beren lehenengo urteetan, hizkuntza hori erakustea); beste bat, aldiz, hizkuntza horren belaunez belauneko jarraipena, 35 bat urtean hezurmamitzen dena.
|
|
|
375 Gauza bat da
|
etxeko
transmisioa (gurasoek haurrei, beren lehenengo urteetan, hizkuntza hori erakustea); beste bat, aldiz, hizkuntza horren belaunez belauneko jarraipena. Ahuldutako hiztun herrien kasuan, batak ez du bestea segurtatzen.
|
|
|
378 Gogoratu gorago (BZ 6e atalean)
|
etxeko
transmisioaz eta belaunez belauneko jarrraipenaz esandakoa. Ez dira gauza bera.
|
|
|
Esate baterako, a) EAEko, Nafarroako eta Iparraldeko 2011ko E4, E3eta ET hiztunak123 1991ko hiztunekin konparatuz; b) 2011ko ET hiztunak adin egituraren arabera analizatuz: zaharrek eta gazteek 2011n ageri duten ET jarduna konparatuz, alegia; c) 1991n adin talde bakoitzak zer erabilera ageri duen ikusiz eta 2011n adin talde bereko (edo bestelako) jarduera espektroarekin konparatuz; d) ama hizkuntzaren analisiaz, e)
|
etxeko
transmisioaz biztanleek zer aitortu duten ikusiz, f) galdu irabazien tauletatik abiatuz, eta g) ET hiztunen 1991ko eta 2011ko datuak jardunguneka konparatuz. Aukerak guztiak baliagarri izan arren, lau azterbideok dira guretzat batez ere kontuan hartzekoak:
|
|
|
a), b) c) eta g). V. Inkestako galdu irabazien taulek ez digute eginbehar honetarako ezer asko balio124, gaitasun kontuan oinarritzen baitira eta ez erabileran; ama hizkuntzaren analisia ere nekez erabil dezakegu hemen, hartarako datuak dauden gisa antolaturik daudelarik125;
|
etxeko
transmisioaz biztanleek zer aitortu duten ikusiz zenbait ondorio atera liteke, baina hor ere ez dugu emaitza operatibo handirik126 Hiru argi iturri horietako informazioa ez da beraz gutxiestekoa, baina ez da beste iturriena bezain balio betekoa E4, E3edo ET jardunak azken 20 urtean izan duen bilakaeraz ondorio sendorik atera ahal izateko. Gatozen, beraz, goian azaldutako lau analisi bide nagusietara.
|
|
|
Euskaraz egiten da bertan, erabat edo nagusiki, etxean eta auzoan, lagunartean eta herrigiro zabalean.
|
Etxeko
transmisioa ia erabatekoa da
|
|
|
Eta berez naturalki berriro euskararen familia/
|
etxeko
transmisio neurri are apalagoak emango lituzketenak beren seme alaben belaunaldietan, Iparralde osoan orain arte gertatu bezala. EAEn ordea, eta seguru asko Nafarroa Garaian?, euskararen familia/ etxeko transmisio neurri apalenak ezagutu dituzten belaunaldi hauek berak 25 urte beranduago euskararen familia/ etxeko transmisio maila askoz altuagoak ari dira ematen beren seme alaben belaunaldietan, bikoitzak izateko ere urrutik handirik gabekoak, aurreraxeago datu batzuk?.
|
|
|
Eta berez naturalki berriro euskararen familia/ etxeko transmisio neurri are apalagoak emango lituzketenak beren seme alaben belaunaldietan, Iparralde osoan orain arte gertatu bezala. EAEn ordea, eta seguru asko Nafarroa Garaian?, euskararen familia/
|
etxeko
transmisio neurri apalenak ezagutu dituzten belaunaldi hauek berak 25 urte beranduago euskararen familia/ etxeko transmisio maila askoz altuagoak ari dira ematen beren seme alaben belaunaldietan, bikoitzak izateko ere urrutik handirik gabekoak, aurreraxeago datu batzuk?.
|
|
|
Eta berez naturalki berriro euskararen familia/ etxeko transmisio neurri are apalagoak emango lituzketenak beren seme alaben belaunaldietan, Iparralde osoan orain arte gertatu bezala. EAEn ordea, eta seguru asko Nafarroa Garaian?, euskararen familia/ etxeko transmisio neurri apalenak ezagutu dituzten belaunaldi hauek berak 25 urte beranduago euskararen familia/
|
etxeko
transmisio maila askoz altuagoak ari dira ematen beren seme alaben belaunaldietan, bikoitzak izateko ere urrutik handirik gabekoak, aurreraxeago datu batzuk?.
|
|
|
Bat. Gaur egun balizko arnasgune euskaldunenetara hurbilduta espainolez barra barra entzun ohi ditzakegunak ez ohi dira Espainiaz kanpo jaiotako etorkinak, edo beste hirigune zabalagoetatik bildutako herritarrak, baizik eta bertako 40 urte bitarteko etxekoandreak (gizasemeak), familia/
|
etxeko
transmisioan huts handiena izan duten belaunaldietakoak, platikan oraindik ere ezin ahoskera euskaldunagoan.
|
|
|
Bereziki da azpimarratzekoa nola goragoko piramide demografikoaren gerri zabalena (1976 inguruan jaiotakoena; bitarteko belaunaldia) den hain zuzen, bat egiten duena ondoko taula eta grafikoetako datu apalenekin, euskararen familia/
|
etxeko
transmisio neurri apalena ezagutu duten belaunaldiekin. Eta horiek zenbakitan oso herritar kopuru handiak dira.
|
|
2017
|
|
|
375? [Jeltzaleen] dogma nagusia da euskara
|
etxeko
transmisiotik salbatu behar dela. Kalean ezin duzu ezer planteatu erdaldunak ez direlako molestatu behar.
|
|
|
Gaur egun bizimodu aldaketa handiak gertatu dira eta haurra gero eta goizago ateratzen da familiaren babesetik (haurtzaindegian irudian). Lehengo denboretan, aldiz, adin desberdinetako senideen artean ematen zituen urte hauek; gizaldi desberdinek segurtatzen zuten
|
etxeko
transmisioa, denboran barna sortutako jakintza, nor bere hizkuntzarekiko leialtasuna ardatz zela.
|
|
2018
|
|
|
hiztunak bere hizkuntzari bizkar ematea, komunikatzeko baliagarritasunik ez aurkitzea. Hori gertatzen denean,
|
etxeko
transmisioa eten egiten da, hauturik ez da egiten… Irabazteko, badakigu, lege babesa, hizkuntza politika, herri erakunde eta agintarien konpromisoa… Baina horiek ere ez dira aski. Pedro Migel Etxenikek ere esan zuen:
|
|
|
Ezaugarriak eta ñabardurak hainbat izan ohi dira. Batetik nahiz bestetik, nik euskara hazten ari dela ikusten dut, dela
|
etxeko
transmisioan eta ez da askotan aipatzen, ezagutzan hauxe aipatzen da beti, eta erabileran. Hazten ari den hizkuntza da euskara.
|
|
|
Beste herrietatik bereizten gaitu, iraganaren segida eta lotura ematen digu eta gure esku dago eustea. Horretarako, oso garrantzitsua da
|
etxeko
transmisioa, eta ez utzi dena eskolaren gain, hangoa ona eta etxekoa okerragoa delakoan. Zumaian badira makina bat pertsona erreferentzial, arlo guztietakoak (dantzariak, musikariak, idazleak, kirolariak...), eta on egingo liguke horiek zumaiarrez hizketan entzuteak.
|
|
|
2 Komeni da argitzea hiztun berri izendapenak zein hiztun motari egiten dion erreferentzia. New speaker terminoarekiko analogiaz, hiztun berri gisa kategorizatzen da hizkuntzaz
|
etxeko
transmisioa ez den beste moduren batean jabetu den hiztuna, modu bateko edo besteko hezkuntza formala izan duena hizkuntza jabekuntzarako bitarteko, bakarra izan ez bada ere (O’Rourke, Pujolar eta Ramallo, 2015). Hiztun berri izendapenaren sorreran, funtsean, non native bezalako izendapenen gutxiespenezko konnotazioak saihesteko asmoa dago.
|
|
|
Gaur egun Bertsozale Elkarteak transmisioan duen sarea esango nuke historikoki izan dugun bitartekorik potenteena dela. Egia da ez duela
|
etxeko
transmisioak duen lotura afektiborik sortuko, baina kuantitatiboki eta lurralde ikuspegitik inoizko eremurik zabalena du, gaur egun, bertsolaritzaren fenomenoak. Gu ere hor gabiltza, haur eta gaztetxoekin lanean, eta beren kontsumo ohiturak ere egunero ikusten ditugu.
|
|
|
' Herriak iraun ahal izateko, gure hizkuntzan bizi ahal izateko, beharrezkotzat jo genuen euskararen batasuna egitea. Euskara etxean aritzeko besterik ez zela baliagarria uste zen garai hartan, eta horrexegatik, hain zuzen ere,
|
etxeko
transmisioak berak nabarmen huts egiten zuen sasoi hartan, batasunaren beharra ikusi genuen.
|
|
2019
|
|
|
maila kualitatiboan (eta arnasguneez jarduterakoan maila kualitatiboaren garrantzia azpimarratzen ari gara) oraingo transmisioak ez du lehengo trinkotasunindarrik. txostenean aipatzen den bezala, etxean sartu da erdara: telebista, sare sozialak, internet etab. hor daude; kalea elebidunduz doan heinean etxeko giroa ere elebiduntzen ari da. egia da euskara transmititzen dutela euskaldunek, orain ere, etxetik hasita.
|
etxeko
transmisio horrek ez du, ordea, lehengo nagusitasun sendo hura bermatzen. gaztelaniaz gain txiki txikitatik ingelesa ere sartzen ari da, bestalde: eskolan oso goiz ari dira ingelesa sartzen, 3 urterekin. horrezaz gainera guraso batzuek ingelesezko klase osagarrietara bidaltzen dituzte seme alabak. gero eta lehenago egiten da hori, gainera:
|
|
|
Badirudi mutilek ez dutela beharrezkoa
|
etxeko
transmisio bertikala toka jakin eta normaltasunez hitz egiteko; etxean ez bada kalean modu horizontalean ikasi eta hitz egiten hasten baitira. Nesken kasuan, ordea, batetik, batzuek etxean ikasi dute hitanoa baina gehienek ez dute egunerokotasunean hitz egiten.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian (IEH) gaur egun, irakaskuntza modelo elebidunek dute euskararen transmisioasegurtatzen belaunaldi berriei(
|
etxeko
transmisioa gero eta ahula gertatuz, EEP eta EuskoJaurlaritza, 2011; EEP, Nafarroako Gobernua eta Eusko Jaurlaritza, 2017).
|
|
|
36 ikasle dituena Alozen eta 103 ikasle dituena Sohütan. Euskarak babes ofizialik ez duela eta
|
etxeko
transmisioa eteten ari dela ohartarazten dute. Elkartasun kanpaina honek berebiziko garrantzia du beraz. XIBEROAKO PRODUKTUDUN OTARRAK IratiProduktuak: ardi gazna (450 g), ahate gibela (125 g), bixkotx poltsa bat artisanala (150 g), eztia (500 g), euskal xerriki lukainkak (400 g), axoa xahalki xehatua saltsan (640 g). Prezioa:
|
|
|
36 ikasle dituena Alozen eta 103 ikasle dituena Sohütan. Euskarak babes ofizialik ez duela eta
|
etxeko
transmisioa eteten ari dela ohartarazten dute.Elkartasun kanpaina honek berebiziko garrantzia du beraz. Ohi bezala, Usurbila Nafartarrak taldearen eskutik heldu da.
|
|
2020
|
|
|
Iaz, 1.600 saski salduz 17.000 euroko dirulaguntza eskuratu zuten Zuberoako bi ikastolek. Euskararen
|
etxeko
transmisioa Zuberoan eteten ari den heinean, ikastolek dute euskararen transmisioa bermatzen.
|
|
|
|
Etxeko
transmisio eremuak jarraitzen du ohikoena izaten (%47), eta ondoren daude infekzioaren jatorria ezagutzen ez dutenak (%31) eta' beste batzuk' kategoria, elkarrekin bizi ez diren gizarte eta familia kontaktuak barne hartzen dituena (%19). Kasu berrien kopuruak behera egin du hiru esparruetan.
|
|
|
Kutsatzeek behera egin dute hiru eremu ohikoenetan:
|
etxeko
transmisioa (%47),' Beste batzuk' kategoria (%12), lagun eta senide ez bizikideekin izandako kontaktuak barne, eta infekzioaren jatorri posiblea ezagutzen ez dutenena (%23). Lan eta eskola esparrua kutsatzeen %7, 1ekin lotu zen.
|
|
2021
|
|
|
Pentsaera horren transmisioa" erronka" bat dela uste dute: " Ortuaren inguruko jakintza beti
|
etxekoen
transmisioaren bidezkoa izan da; ez dago baratzezainon etorkizun hori bermatzeko oinarri jorraturik". Baina, desafioari heltzeko beldurrik gabe, jakintza transmititzeko jardunaldiak eta formakuntza saioak antolatzen dituzte.
|
|
|
Hitanoaren kasuan, eta nokarenean batik bat," transmisioak huts egin" duela dio Eizagirrek,
|
etxeko
transmisioak batik bat, eta hori" belaunaldi eta erdian gertatu da", bere esanetan. Neska gazteenek ia ez dute erabiltzen hika, eta dezentez gehiago erabiltzen duten mutil gazteek, berriz, sakotan" oso zabar" erabiltzen dutela azpimarratu du Eizagirrek," neskei mutilei bezala" hitz eginez eta hiperhitanoa deritzona erabiliz, esaterako, hikaren marka ez dagokionean erabilita;" natxoala" edo" diken" aditz forma okerrak jarri ditu adibide gisara irakasleak, aspaldian asko zabaldu eta normaldu direnak.
|
|
2022
|
|
|
Muguruzak eta Bereziartuak (2020) etxe barruko transmisioari erreparatu zioten, Azpeitiko parte hartzaile helduengandik jasotako datuak eskutan. Hiru belaunaldiren datuak probestuz, ikusi zuten hitanoaren
|
etxeko
transmisioak behera egin duela oro har. Transmisioa dela-eta, egileek iradokitzen dute transmisio soilak nekez justifika ditzakeela Azpeitiko hitanoaren erabilera datu orokorrak, eta Kasaresek (2017) gurera ekarritako sozializazioaren ideiak errealitate hori hobeto ulertzen lagun diezaguke, berdinen arteko harremanak ere kontuan hartzen dituen heinean.
|
|
|
Hizkuntzaren transmisioak heldu eta haurren arteko lotura bat sortzen du17; edota, kontzeptuak bederen, lotura hori berarekin dakar. Hala nola, XX. mende hasierara arte, emakumeek hizkuntzaren transmisio naturalaren ardura izan zuten, hau da,
|
etxeko
transmisioarena. Ikastolen sorrerarekin, aldiz, emakumeek hartuko dute hizkuntzaren transmisio kulturalaren ardura; hezkuntza formalean ematen den hizkuntza transmisioarena, alegia (Kasares, 2015:
|
|
|
emozioen adierazpenak eskatzen duen mailaz azpikoa da, eta aprobetxatua izateko motibazio handia edota inguru babestua behar ditu. Era berean, arraroa da B2 maila doi doi duen norbaitentzat
|
etxeko
transmisioa. Alderik onena, berriz, zera du, hiztunari oinarrizko autonomia bat bermatzen diola.
|
|
|
Xiberoko Ikastolek adierazi dutenez, «Ipar Euskal Herrian euskarak ez du babes ofizialik eta gutxiagotua gelditzen da. Euskararen
|
etxeko
transmisioa Zuberoan eteten ari den heinean, ikastolek dute euskararen transmisioa bermatzen. Ikastolen alde ari den militante orok badaki deus onik ez dela itxaron behar frantses estatuaren aldetik.
|
|
2023
|
|
|
Lagina osatzerakoan garrantzi berezia eman zaio emakumeen presentziari. Izan ere, hizkuntzaren etxeko kudeaketan emakumeek izan ohi duten rola garrantzizkoa da bai
|
etxeko
transmisioan zein erabileran, hau da, belaunaldiz belaunaldiko transmisioan, baita haurren heziketa prozesuan eskolarekin harremanetan ere, non hizkuntzaren transmisio soziala gertatzen den (Altuna Ramírez eta Hernández García 2018). Bestalde, lagina mugatzeko, saturazio printzipioa ere erabili da, hau da, informazio berririk atera ez denean, lagina osatutzat eman da (Glaser eta Strauss 1967, 61).
|
|
|
Dena den," severely endangered" (arrisku larrian) kategorian kokatuta dago (FPHLCC 2010: 13), eta Fishman-en Graded Intergenerational Disruption Scale eskalan" Stage 7 Shifting" (7 aldaketa fasea) dago sailkatuta:
|
etxeko
transmisioa eten egin da, eta umeek ez dute aurrekoengandik hizkuntza ikasten, baina belaunaldiz belaunaldiko transmisioa berreskuratzea posible ikusten da aitona amonek eta guraso batzuek Nenqayni ch’ih lehenengo hizkuntza dute eta (Fishman 1991).
|
|
|
|
Etxeko
transmisioaren datuak ere aztertu ditu VII. Inkesta Soziolinguistikoak. Bi gurasoak euskaldunak direnean, euskara transmititzen dute bi herenek.
|
|
|
Gurasoak ere triatloietan ibilitakoak dira. Nola bizi izan duzu
|
etxean
transmisio hori?
|
|
|
El prepirineo navarro. liburuan Longida (N) ibarreko
|
etxearen
transmisioa aztertu dute, argiki frogatuz alabari uzten zitzaiola nagusiki. Horrez gain, gogoeta egiten dute erdararen eraginez, mintzoan ez ezik, ohitura eta ikusmoldeetan ere: (20)
|