|
2000
|
|
|
Hasieran ez nintzen gehiegi harritu: lanean bazuen lagun eskulturgile bat,
|
etxean
non ipini geratzen ez zi  tzaionean, noizean behin bere obrak oparitzen zizkiona. Baina fardeleko papera kentzean, ohi ez bezalako eskultura bat topatu nuen, aurrekoetatik oso desberdina zena.
|
|
2003
|
|
|
A, eskerrik asko, jakina joango nazana... Baina
|
etxea
non dagoan esan deustazue.
|
|
|
|
Etxean
non jartzen ditugun, eta ureztatzeko edota ongarritzeko dauzkagun ohiturak oso garrantzitsuak dira landareen egoerari dagokionez; are gehiago, detaile txiki batek haize korronte hotz batek edo egun osoan oso argi gutxi izateak itxura ona izan dezaten guk egindako ahalegin guztiak zaputz ditzake.
|
|
2005
|
|
|
1 Ezereztu nahi den kargaren zenbatekoa edozein izanda ere, ondasunen kokalekuari dagokion barrutiko lehen auzialdiko epailea da epaile eskuduna, eta askatu nahi den finka bi barruti edo gehiagotan izanez gero, zati nagusia non izan eta bertako epailea; ugazabaren nekazaritza etxea edo, halakorik izan ezean, laborantza
|
etxea
non izan, edota horrelakorik ere izan ezean, luze zabalik handiena non izan eta hori berori hartuko da finkaren zati nagusitzat.
|
|
|
– Zoazi nahi duzularik Elizondorat eta galdegin Indianoaren
|
etxea
non den.
|
|
2006
|
|
|
Orain, ez ardirik ez artzainik. Billek
|
etxea
non den erakutsi dit, pasaeran. Ez da ia ezer ikusten.
|
|
2007
|
|
|
Askotan aukera hau aintzat hartzen duten familiek badute
|
etxean
non egina: herentziaz jasotako orubea, aurri egoeran dagoen etxe zaharra...
|
|
2008
|
|
|
Nik ez dakit non jarri behar diren fabrikak, baina argi dago fabriketara joateko bakoitzak bere autoa erabiltzen badu, batez ere mendi baten gailurrean bizitzea erabaki duelako, mugikortasun arazoa sortzen dela. Ez bakarrik fabriken kokapenagatik; non bizi garen,
|
etxeak
non egiten ditugun, eta abar. Ni lanean hasi nintzenean, ia langile guztiak bizikletaz joaten ziren lanera.
|
|
2009
|
|
|
Auzune baten oinarrizko baldintza kokatua dagoen ingurune geografikoa da.
|
Etxeak
non eraiki ebazteko orduan, orografia ez eze, klima ere gogoan hartu izan da. Esaterako, ez zen aldea etxerik eraikitzen iparreko haizeak jotzen duen mendihegaletan, eta ahal dela, ura dagoen lekutik paraje egon zitezen ahalegintzen ziren; beraz, iturriak eta errekak izan dira sarritan auzunearen kokagunea erabaki dutenak.
|
|
|
Bulegotik deika ari direla, bezeroren batek zerbait behar duela,
|
etxekoek
non gabiltzan jakin nahi dutela...
|
|
|
Argia joan da! pentsatu, eta esku argiaren edo kandelaren baten bila abiatzen gara,
|
etxean
non gabiltzan jakiteko, eta inon behaztoparik ez egiteko. Zain gelditu beste aukerarik ez dugu, argia itzuli artean.
|
|
|
Aurkitu ezazu eta esan nire zain egoteko, itzuliko naizela eta itxaroteko, mesedez. Haren
|
etxea
non zegoen azaltzen zidan, eta Olaetako marrazki bat ere egin zuen, bidean ez nintzela galduko ziurtatzeko. Eta, jakina, gutuna ezin zen beste era batera amaitu:
|
|
|
Mahmud gaztearen hazileku izan ziren kale haietan, behe erdi mailako auzo bat dago, eraikin grisek eta etxe txikiek osaturikoa. Plaza berde bat dute erdian, guztien topaleku, agintariaren
|
etxea
non dagoen zehatz mehatz ageri duena. Ahmadinejadena da oraindik etxe hori.
|
|
2011
|
|
|
Horrek, era berean, bidaiatzen den lekua hobeto ezagutzen laguntzen du, anfitrioien iradokizunei esker. Etxebizitza trukeak bost kontinenteak ia doan ezagutzeko aukera ematen du Zenbaiten ustez,
|
etxea
non dagoen ikusita, trukaketa zaila izango da, erdigunean edo turismoan ez dagoelako. Baina, egia esan, trukean parte hartzen duten pertsonen helburuetako bat da iristen diren herriko bizilagunek egiten duten bezala bizitzea, eta ez turista gisa; beraz, pisu bat duen edonork parte har dezake truke horretan.
|
|
|
Kastro Urdialesetik gertu dago Otañez harana. Toki hartako lehen etxea eraikitzera lurraldeko bi lagun iritsi ziren euren senitartekoekin eta eztabaida gogorrak izan zituzten, baita borrokak ere, bakoitzak bere
|
etxea
non eraikiko zuen adostu ezinik.
|
|
|
Bertan dokumentazioko lekukotasun eta testigantzak biltzen dira lehenik, etxe izena bizirik dagoenean egungo ebakera ondoren, etxekoen izengoiti oikonimikoa (hau da, etxe izenean oinarritua) hirugarrenik, kokalekua laugarrenik, etimologia azalpena ondoren eta, azkenik, beharrezko iruditu zaigunean, oharrei eskainirikako atalñoa. Jakina, kasu guztietan ezin izan ditugu, oraingoz, puntu guztiak guk nahi genukeen bezala bete, edo dokumentazioko lekuko gutxi ditugulako —edo bat ere ez dugulako—, edo
|
etxea
non den edo oikonimoa nola ebakitzen den jakiterik izan ez dugulako, kanpotik ikusirik hau bitxi irudi badakioke ere norbaiti.
|
|
2013
|
|
|
Heldu zen Muskildirat. Ez zakien nora joan eta gelditu zen herri barnean, Gorri senitartearen
|
etxea
non zegoen jakiteko. Hor, pilota plazan, gizon zahar bat bazen zuhaitzen pean, itzalean eserita; haren aitzinean bi haur pilotan ari ziren zinki.
|
|
2014
|
|
|
Benjaminen atsekabea handiagotu egin zen. 1898an, Espainiaren eta Estatu Batuen arteko gerra piztu zenean, hain xarma gutxi sorrarazten zion
|
etxeak
non soldadu sartzea erabaki zuen. Negozioetako harremanei esker, kapitain kargua lortu zuen, eta, lanean oso ongi moldatzen zenez, komandante egin zuten, eta gero baita teniente koronel ere, hain justu San Juan muinoetako gudu entzutetsuan parte hartzeko garaiz.
|
|
|
|
Etxea
non dugun galdezka
|
|
|
Bizia. Badira
|
etxeak
non baratzeak beti garbi diren eta ura beti baden. Eta besteetan ferreta eta pegarra hutsak.
|
|
2015
|
|
|
Lantokia baino ez zen.
|
Etxea
non zeukan oroitzen ez zelako bizi zen han, zalantza gabe, buruan jasotako kolpeak ahaztarazi ziolako. Hori, eta emaztearen heriotza, hartutako kolpeak bi gauzak ezkutatu zizkion gogotik itxura batean.
|
|
|
Egiatan uste zuen han bizi zirela? Eta berriro seinalatu eta
|
etxea
non zuten erakutsi zion, han, zuhaitz haien alboan. Alaba zehatzago izaten saiatzea nahi, eta «Zein da ekialdea?
|
|
|
Baietz esan diozu; nahiago duzula idatziz egin. Abiatu aurretik, Gorlizko
|
etxea
non dagoen gogoratzen saiatu behar izan duzu; izan ere, behin baino ez zara bertan izan, Josetxurekin, hain zuzen, eta pasadizoan gainera. Horrela, bada, adierazi beharrekoa ondo hausnartu duzu lehendabizi, eta idazten hasi zara segidan:
|
|
|
Badago tresna bat, eta tresna hori plan ordenatu bat da. Plan horrek dauden errealitatefisikoak aintzat hartzen ditu, dauden eremu naturalak, baina baita ere trena nondik joango den,
|
etxeak
non egongo den, industria non, auzoak nolakoak izango diren, plazak nolakoak. Eta planhori udalbatzek, udalek erabakitzen dituzte.
|
|
2017
|
|
|
Jainkoaren
|
etxea
non dago, galdetu zion Eugeniak.
|
|
|
Ageri denez
|
etxerik
non aurkitu abaro.
|
|
2018
|
|
|
Beharrezkotzat jotzen zuten halaber baserriak gela zabal eta egurastu bat izatea, artaburuak aletzeko eta aleak bertan lehortzen uzteko. Oin laukizuzeneko baserri bana proiektatu zuten, ehun oin luzekoa eta 28 oin zabalekoa,
|
etxeak
non kokatuko ziren zehazki adieraziz.
|
|
2019
|
|
|
Londresen handitasunaz, hedaduraz eta egundoko presentziaz ohartzen da bat. Nire
|
etxea
non dagoen bilatzea gustuko dut. Ziurtasun moduko bat ematen du, airean zoazela, lurra ukitu aurretik.
|
|
|
ahor, eroan dute ganbarara urlia ere!
|
Etxekoek
non enplegaturik ez daukaten jendea erretiratzeko biltegitzat baitauzka zahar egoitzak.
|
|
|
Etxe izenak hainbat mordotan sailka daitezke, duten atzizkiaren arabera: (e) ko, (r) en, (r) en (e) ko. ko atzizkiak
|
etxea
non den (Larratzekoa, Maldadikoa), nolakoa den (Tranpakoa), adierazten du. ren atzizkiak jabegoa erakusten du, nagusiaren izena/ abizena/ ezizena. ren (e) ko atzizkia bikoitza da. Izen gehienetan jabego (ren) atzizkiari leku (ko) atzizkia gainjartzen zaio, etxea azken batean lekua baita, bertakoen jatorri lekua, ondasunen (soro eta abarren) lotura lekua.
|
|
|
Euskal herri guztietan ez zen horrela izaten. Herri batzuetan
|
etxeak
non kokatuta zeuden ez baina, terreno muganteak izateak definitzen zituen lehen auzoak. Beste batzuetan, aukerakoa zen" lehen auzo" batzuk edo besteak izatea.
|
|
2020
|
|
|
Aitzinatu nahi zuela pentsatu nuen baina gero urrundu egin zen. Ni
|
etxera
non barna nindoan kontrolatzeko zen. Etxerako bidean bertze tipo bat ikusi nuen, eta baserri alderako bidea hartuta, baserriko kanpoko argia piztuta...
|
|
|
–Bukatzeko, esango al didazu Aramendiatarren
|
etxea
non dagoen?
|
|
|
Handik, Etxebarrieta eta Sarasketa arrebaren etxera jaitsi ziren, Berazubira. Lehenagotik ezagutzen zuten Etxebarrieta, Gorostidiren bidez, eta
|
etxea
non zen jakingo zuen. Baina poliziak aurretik ere bazuen arrebaren eta Eduardoren sospetxa.
|
|
2021
|
|
|
Gurekin egongo zara,
|
etxea
non duzun oroituko zaren arte!
|
|
|
Memoria ezabatzen zihoakion. Ez zezakeen erran gainera
|
Etxea
non kokatzen zen kitatzear zegoen oihanaren eremuan. Zuzen ibili zen?
|
|
|
Benito Lertxundiren boza zen egokiena, azkorri lainotsu batez Baztango atea zitekeen Erratzun entzuteko: etxean sentitu nintzen,
|
etxea
non nuen hain argi ez neukan arren. Euskal Herrian bertan apatrida ez ote nintzen egin nion galde bukatzear zegoen Oi Zuberoa kantaren oiharrari.
|
|
|
Nola ez, beraien denbora oparitu didaten guztiei. Eta
|
etxea
non dudan egunero gogorarazten didatenei.
|
|
2022
|
|
|
|
etxea
non eszena gehienak
|
|
|
Ttikitan, hain zen hezea eta itoitiz betea bizi ziren
|
etxea
non sukaldean baizik ezin baitziren egon, eta berdin  berdin usteltzen zitzaizkien han ere hezurrak. Eurekin bizi zen aitaren izeba zahar bat, erdi itsua bera eta denbora galtzetak josten ematen zuena, eta harexek kontatzen zien gerraz sekula entzun zuen istorio atseginena:
|
|
2023
|
|
|
Mugimendu bat, ekintza bat, nonbaitetik hasi nahi baldin baduzu ondo kokatuta egotea ezinbestekoa da.
|
Etxea
non dagoen jakin behar duzu. Jatorria.
|
|
|
|
Etxea
non dagoen, nolakoa den azaltzeko beheko suaren metafora baliatzen dut. Uzkiaren eta genitalen artean kokatzen den puntutik hasita buruan daukagun fontanelaraino izan behar dugun kontzientzia lantzea oso garrantzitsua da.
|