|
2009
|
|
|
Etxean komunikatzeko erabiltzen den hizkuntzari eta ikasleen inguruko hizkuntzei erreparatuz gero, hainbat egoera aurkitu ditugu" D" ereduan ikasitako ikasleen artean: a) etxean nahiz gizarte eremuan euskara komunikatzeko tresna nagusi gisa erabiltzen dutenak; b) elebidunak etxean eta euskararik gabekoak gizarte inguruan; d) elebidunak etxean eta euskara mintzatzen eta entzuten dutenak gizarte inguruan; e)
|
etxean
nagusiki euskara hitz egiten dutenak eta euskararik gabekoak gizarte inguruan; f) euskararik mintzatzen ez dutenak etxean baina bai gizarte inguruan; g) etxean nahiz gizarte inguruan euskararik hitz egiten ez dutenak.
|
|
2015
|
|
|
EAE osoa aintzat hartuta, ez da aldaketa handirik izan azken 20 urteotan herritarrek etxean erabili ohi dituzten hizkuntzen banaketan.
|
Etxean
nagusiki euskaraz dihardutenak %13, 9 ziren 1991 urtean, eta 2011 urtean, berriz, %13, 6 Datuak jatorrizko dentsitatearen araberako udalerri multzoka aztertuta, ordea, joera aipagarriak ikusten dira. Horrela, euskararen erabilerak gora egin du eta gaztelaniarenak behera hiru multzo erdaldunenetan, abiapuntuko ezagutza maila %30etik beherakoa zuten udalerrietan.
|
|
|
Udalerri horietan, gaitasunean baino esanguratsuagoa izan da jaitsiera lehen hizkuntzari eta etxeko hizkuntzari dagokionez: %94, 0tik %73, 0ra jaitsi da lehen hizkuntza euskara dutenen kopurua tartean eta %88, 5etik %65, 4ra
|
etxean
nagusiki euskaraz aritzen direnen kopurua tartean.
|
|
|
Etxeko erabilerari buruzko datuek ere agerian uzten dute udalerri euskaldunetan bi hizkuntzen indarra nahiko parekatua dagoela gaur egun. Horrela, erabilera aitortuari jaramon eginez gero, euskararen erabilera gaztelaniarenaren gainetik azaltzen zaigun arren, aldeak ez dira oso handiak: %47, 5ek diote
|
etxean
nagusiki euskaraz mintzatzen direla eta %37, 3k gaztelaniaz.
|
|
|
Horrela, badaude udalerriak aldian euskaldunen pisua asko handitu dutenak eta badira udalerriak euskaldunen pisuan galera handiak izan dituztenak. Arabako Zalduondon, adibidez, euskaldunak %1, 6 izatetik %36, 9ra igo dira 30 urte horietan, eta
|
etxean
nagusiki euskara erabiltzen dutenak 1991n %0, 0 izatetik 2011n %12, 8 izatera pasatu dira. Tankera horretako joera positiboak antzematen ditugu beste udalerri askotan ere:
|
|
|
• Euskararen erabilera ingurune euskaldunenak agortuz joan dira azken bi hamarkadetan: 1991 urtean, 34 udalerri zeuden
|
etxean
nagusiki euskara erabiltzen zuten herritarrak %90etik gora zituztenak, eta 15.369 lagun bizi ziren horietan; gaur egun ez da udalerri bakarra gelditzen bertako etxeetan euskararen erabilera %90etik gorakoa duenik. Azterketaren muga %90tik %80ra jaitsita ere, onUdalerri erdaldunak euskalduntzen eta euskaldunak erdalduntzen, arnasguneak arriskuan.
|
|
|
%2, 7ra, hain zuzen. dorioak argiak dira: 1991 urtean 57 udalerri ziren
|
etxean
nagusiki euskara erabiltzen zuten herritarrak %80tik gora zituztenak, eta 31.758 lagun bizi ziren horietan. Gaur egun, 3.300 lagun inguru bakarrik bizi dira etxean nagusiki euskara erabiltzen duten herritarrak %80tik gora diren 9 herrietan.
|
|
|
1991 urtean 57 udalerri ziren etxean nagusiki euskara erabiltzen zuten herritarrak %80tik gora zituztenak, eta 31.758 lagun bizi ziren horietan. Gaur egun, 3.300 lagun inguru bakarrik bizi dira
|
etxean
nagusiki euskara erabiltzen duten herritarrak %80tik gora diren 9 herrietan.
|
|
|
•
|
Etxean
nagusiki euskara erabiltzen dutenak gehiago dira gaur egun 1991n baino EAEko 95 udalerrietan, eta horietan 1.556.229 lagun bizi dira (EAEko herritar guztien %71, 4).
|
|
|
Euskara gaitasuna ia %80koa da Usurbilen; euskararen erabilera soziala aldiz, %40ra ere ez da iristen.
|
Etxean
nagusiki euskara darabilten herritarren kopurua ia %12 jaitsi da azken hamarkadan. Lehen hizkuntza euskara dutenena berriz, %5 Datuok, Soziolinguistika Klusterrak, udalerri euskaldunei buruz egin duen azterketan kaleratu ditu.
|
|
2016
|
|
|
EAEko udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan ageri den guraize efektua azaltzen da hemen. Iñaki Iurrebasoren arabera, udalerri ez euskaldunetan igo egin da
|
etxean
nagusiki euskaraz egiten dutenen ehunekoa: 1991n %6, 6koa izatetik 2011n %7, 5ekoa izatera pasa da.
|
|
|
Litekeena da, beraz, irakurtzerakoan edo idazterakoan nagusiki erdaraz egitea ahozkoan nagusiki euskaraz ari den hainbatek, eta alderantziz. Litekeena da, era berean,
|
etxean
nagusiki euskaraz egiten duenak lanean batez ere erdaraz egitea.
|
|
2019
|
|
|
Hau da, lehen hizkuntza euskara hutsa ez duten batzuk ere
|
etxean
nagusiki euskaraz bizi dira.
|
|
|
Aipatzekoa da euskarak presentzia handiagoa duela etxeko hizkuntzan lehen hizkuntzan baino: zortzi puntu gehiago. hau da, lehen hizkuntza euskara hutsa ez duten batzuk ere
|
etxean
nagusiki euskaraz bizi dira.
|
|
2020
|
|
|
Etxean jasotzen duten lehen hizkuntzari erreparatuta, alde txiki bat dago etxeko erabilerarekin: gehiago dira
|
etxean
nagusiki euskara jasotzen dutenak lehenik (32.300 lagun, biztanleria osoaren %5, 9), nahiz eta gero ez hori izan etxean gehien erabiltzen duten hizkuntza (%4, 2rentzat soilik da hala). Euskara edo euskara eta gaztelera batera etxean jaso dituzten 15 urtetik goitiko 50.610 lagun daude Nafarroan; hau da, 15 urtetik goitiko biztanleria osoaren %9, 3 Euskara ongi edo nahiko ongi hitz egiten dutenak gehiago dira, ordea:
|