|
2002
|
|
|
Bai... ba dakit etxeak gura izan ezkero, lan ugaria, amaibakoa edo, ekarten dauana. Baina... kalean dabiltzan etxekandrak... ez dagoz beti
|
etxeko
lanari atxikiak, menperatuak.
|
|
2006
|
|
|
Hala ere, ez dute denek ukatzen, eta gizonek gutxiago egiten dute emakumeek baino. OG. Agian, hemendik urte batzuetara aldatu egingo zen hitzaldia, baina orain emakume horietako asko etxekoandreak izan dira beti, eta sukaldean aritzeak zentzua ematen zion
|
etxeko
lanari. Zeregin hori ez betetzeak utzikeria dirudi.
|
|
|
Begiak izerdiaren gaziz erretzeraino ekiten nion, bada, goizeroko saioari. Gymnasiumean egiten genuen ariketa fisikoa ere erantsi behar zaio
|
etxeko
lanari eta gutxi gabe sumatu nituen gorputzaren berezko joerei eusteak dakartzan energia, arintasuna eta poza; laster sumatu nuen lagunen begirunea ere.
|
|
2013
|
|
|
Baina orduan berandu izanen da. Higanotaren arrastoari nork segiturik ez da izanen eta bera, Agerre, Saran izanen da, erretore
|
etxeko
lanari berriz ere emana. Horretaz guztiaz jabetzea lagungarri izan zaio bihotz barneko atsekabea apaltzeko.
|
|
|
Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) 2002an sortu zuen, errealitate hori ahaztuta ez erortzeko eta haren kontra borrokatzeko. Aurten, haurren
|
etxeko
lanari buruzkoa da errebindikazioa, 2011n LANEk hitzarmen hau hartuko baitu: 189 eta Gomendio zk. 201 etxeko langileentzat dekurrentea den lanaren gainean, gogoratu erakunde hau.
|
|
2014
|
|
|
Agian horregatik bihurtzen zen nabarmenagoa Xabiren axolagabekeria. Hala sortu zen Jokinen eta bi seme alaba nagusien arteko konplizitatea; eta ez
|
etxeko
lanari zegokionez bakarrik, baita bestelako kontuetan ere: bereziki politikan eta irakur gaietan.
|
|
2015
|
|
|
Bestenaz, askoz emakume gehiagok
|
etxetik kanpoko
lanari heldu izanak lan munduaren egituran dakarren aldaketa aztertzen du txostenak: EAEn dagoenekoz langileen %31, 70 emakumezkoa da.
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, emakume beltzak etxeko zerbitzari aritzeko ohitura ez zen esklabotza garaiak utzitako arrasto hutsa, eta ez zen denbora pasatu ahala desagertuko. Ia mendebetez, emakume beltz gehienek ezin izan zioten ihes egin
|
etxeko
lanari. 1912an, Georgia estatuko etxeko langile baten istorioa bildu zuen New Yorkeko kazetari batek, eta istorio horrexek islatzen zuen zer nolakoa izan zen emakume beltzen egoera ekonomikoa azken hamarkadetan, eta zer nolakoa izango zen aurrerantzean ere, hainbat urtez.
|
|
2019
|
|
|
Dialektika horiek jolas baten erakarmena eman diezaiokete
|
etxeko
lanari: neskatoa zilarrari distira ateraz jostatzen da maiz, ateen eskutokiak dirdiratsu utziz.
|
|
|
Adibidez, tamaina handiko etxearen desioak bizitza mota bat eta maitasun eredu bat ezkutatzen du.
|
Etxea
lanari eta produkzioari lotutako emaitza gisa erakusten da, lorpen guztien emaitza bat. Zenbat eta handiagoa, orduan eta arrakasta profesional handiagoa diru irabazpide handiagoak, esan nahi da.
|
|
|
Pasarte hori gogoan, Leopoldina Fortunatik berba hauek idatzi zituen: " Kapitalak etxeko lanak suntsitu ondoren ohartu zen Marx haietaz, eta ohartu ere gobernuko txostenak irakurriz ohartu zen, haien egileak askoz lehenago konturatu baitziren fabrika lanak
|
etxeko
lanari tokia kentzean sortzen zen arazoaz". Fortunati, The Arcane of Reproduction, 169.
|
|
2020
|
|
|
ikus ADI, Eustat, 2018), emakumeek denbora gehiago eskaintzen diotela lanari, gizonek baino. Emakumeek 27 minutu gehiago eskaintzen zioten 2013an
|
etxeko
lanari eta gizonek lan ordainduari zertxobait gutxiago (ordubete gutxiago) eta zertxobait gehiago lan ez ordainduari (43 minutu gehiago). Hortaz, 1993an emakumeek gizonek baino ordu bat eta 7 minutu gehiago eskaintzen zioten eta 2013an 51 minutu.
|
|
|
Baina ñabardura askorekin:
|
Etxeko
lanari eta zaintzari dagokienez, 1993an emakumeek 4 ordu eta 43 minutu, eta gizonek ordu 1 eta 15 minutu eskaintzen zieten. Bi hamarkada eta gero, emakumeek:
|
|
|
ordu 1 eta 58 minutu (ADI, Eustat, 2017). Arrazoi nagusia da emakumeek lan horiek egiteari utzi diotela, gizonak egiten hasi direla baino gehiago, eta dinamika desberdina da
|
etxeko
lanari dagokionez eta zaintza lanei dagokienez. Etxeko lanari dagokionez, desberdintasunak murriztu dira, baina zaintzari dagokionez ez.
|
|
|
Arrazoi nagusia da emakumeek lan horiek egiteari utzi diotela, gizonak egiten hasi direla baino gehiago, eta dinamika desberdina da etxeko lanari dagokionez eta zaintza lanei dagokienez.
|
Etxeko
lanari dagokionez, desberdintasunak murriztu dira, baina zaintzari dagokionez ez. Etxeko lanaren eta lan ordainduaren arteko erlazioarekin hasiko gara.
|
|
|
|
Etxeko
lanari dagokionez, 20 urteetan emakumeen parte hartze tasa mantendu egin da, emakumeen %90, ia unibertsala da, hau da, emakume izateagatik etxeko lanak egingo dituzu, diote Legarretak eta Sagastizabalek (2018). Datuak hurrengoak dira, emakumeek ordu 1 eta 10 minutu gutxiago eskaintzen diote 2013an 1993arekin alderatuta.
|
|
|
Datuak hurrengoak dira, emakumeek ordu 1 eta 10 minutu gutxiago eskaintzen diote 2013an 1993arekin alderatuta. Gizonen parte hartze tasak gora egin du, orain dela 20 urte %60 zen eta orain %80 1993an gizonek ordu 1 eta 45 minutu eskaintzen zioten
|
etxeko
lanari eta 2013an 1 ordu eta 59 minutu (Sagastizabal, 2017).
|
|
|
Mundua behialakoagoa zen garaian Iruñerriko herrixka hartan ere apezak azken hitza bere, azkena eta lehena, herrixkan bitartean, gari guti eta haur aunitz, zortzi urteko neskatikoa, haurridetan zaharrena,
|
etxeko
lanari lotua zen, alabeharrez, semeak eskolara, alabak ez!, neskak etxeko, josten eta. ‘jainkoaren ordezkoaren’ agindupeko patuan, neskatikoa fite jabetu zen haren umeak Parisetik heldu dira eta beste hainbat gezurrez sukaldeko ate zirrikitutik ama erditzen ikusi zuelarik aitak eta herriko emaginak lagunduta," Parisetik, e!", ez zen gehiago hurbildu elizara, etengabe buru belarri beharrean, sosa eskas beti, gerlan faxistei buru egiteko kalipuz jantzia zen orobat ondotik espetxeratuak bisitatzen, laguntzen neguan zein udan, ausart, adoretsu, duin, existentzian ongi kokatua, orainaldean bizi zen ez, ordea, eskarmentuaz ahantzirik beste lekutan erlijio hobeak fortunatu omen zaizkiezioen antzera politikak, hitz anitz erdaran txertaturik izanagatik penatua zen arropa uhaldean ikuztera joaki amaren ongi marruskatu!
|
|
|
Hortaz, egun zaintza lanen zatirik handiena etxean edo familian burutzen da; eta ondoren, zerbitzu pribatu informalen bidez. Denbora Aurrekontuen Inkesten azterketan oinarrituz, esan genezake Hego Euskal Herriko testuingurua ez dela oso bestelakoa (Sagastizabal eta Luxan, 2015; Legarreta eta Sagastizabal, 2020). Ikerketek azpimarratu lez, denboraren erabileran jazotzen diren desparekotasunak gehienbat genero aldagaiaren bidez azaldu daitezke; beste era batean esanda, genero aldagaiak baldintzatzen du, batez ere,
|
etxeko
lanari eta zaintzari eskainitako denbora; klase sozialaren, jatorriaren edota sexualitatearen gainetik (Callejo eta Prieto, 2015; Martell eta Roncolato, 2016).
|
|
|
Hala ere, aipatzekoa da beste familia eredu batzuetan ez dela halakorik gertatzen; ikerketek diote umeak daudenean, gizon heterosexualen aldean, gay bikoteek bataz beste 95 minutu gehiago eskaintzen dietela etxeko lanei (Martell eta Roncolato, 2016). Lesbianen bikoteetan, ordea, testuinguru honetan lan merkatuari dedikatutako denbora ez da murrizten, nahiz eta
|
etxeko
lanari eta zaintzari eskainitakoa handitu; eta gertatua ere, bikotekideen artean sortu daitekeen soldata arrakala denborarekin desagertzen da (Eckho Andresen eta Nix, 2019). Hala eta guztiz ere, lesbianek, gay gizonen aldean, dedikazio handiagoa erakusten dute bai etxeko lanetan, bai zaintzan.
|
|
2022
|
|
|
―Pentsamendu feminista eta marxista garaikideko teorialaririk esanguratsuenetakoa da. Besteak beste, emakumeen
|
etxeko
lanari, komunalismoari eta sorgin ehizari buruzko lanak argitaratu ditu azken bi hamarkada luzeetan; tartean, Caliban eta sorgina: emakumeak, gorputza eta metatze primitiboa liburua.
|