|
2014
|
|
|
Honakoak, berriz,
|
etxeko
erabileraren datuak.
|
|
2015
|
|
|
Iñaki Iurrebasok UEMAko udalerrien 30 urteko bilakaera soziolinguistikoa azaldu berri du Lurraldea eta Hizkuntza, Tresnak eta Erronkak II jardunaldietan. Udalerriotako euskara gaitasuna, lehen hizkuntza eta
|
etxeko
erabilera datuak xehatu ditu. Euskarak atzera egin du, hiru aldagaiak kontuan hartzen baditugu, eta batik bat azken hamar urteotan.
|
|
|
Kasu batzuetan ikerketa zabalak eta ikuspegi makroa dutenak egin dira. Horien adibide nagusia Eusko Jaurlaritzak zuzendutako inkesta eta mapa soziolinguistikoak izan daitezke5 Bietan
|
etxeko
erabileraren inguruko datuak biltzen dira eta horrek transmisioaren dimentsioa irudikatzeko bidea ematen du. Datu batzuk adibide gisa jartzeagatik, 2014 urtean argira atera diren Mapa Soziolinguistikoaren zenbait ondorio aipatuko dira, transmisioak gaur egun biltzen dituen hainbat ezaugarri nabarmentzeko.
|
|
|
|
Etxeko
erabilerari buruzko datuek ere agerian uzten dute udalerri euskaldunetan bi hizkuntzen indarra nahiko parekatua dagoela gaur egun. Horrela, erabilera aitortuari jaramon eginez gero, euskararen erabilera gaztelaniarenaren gainetik azaltzen zaigun arren, aldeak ez dira oso handiak: %47, 5ek diote etxean nagusiki euskaraz mintzatzen direla eta %37, 3k gaztelaniaz.
|
|
|
Lehen hizkuntza eta
|
etxeko
erabilerari buruzko datuak 10 multzoen irizpide horren arabera aztertuta, joerak oso antzekoak dira. Hemen zehazki, etxeko erabilerari buruzko datuak jarri dizkizuegu [10 irudia], etxean euskara erabiltzen dutenen ehunekoak, eta lehen bezala hor erdian daukagubatez bestekoaren bilakaera, nahiko planoa.
|
|
|
Lehen hizkuntza eta etxeko erabilerari buruzko datuak 10 multzoen irizpide horren arabera aztertuta, joerak oso antzekoak dira. Hemen zehazki,
|
etxeko
erabilerari buruzko datuak jarri dizkizuegu [10 irudia], etxean euskara erabiltzen dutenen ehunekoak, eta lehen bezala hor erdian daukagubatez bestekoaren bilakaera, nahiko planoa. Eta beheko multzoetara, abiapuntuan erdaldunagoakziren eremuetara jotzen badugu, euskararen erabilerak etxeetan gora egin duela ikusten dugu.Adibidez talderik erdaldunena hartzen badugu,% 1etik% 2,7ra igo dela.
|
|
2017
|
|
|
339. Udalerri euskaldunak ez dira hainbatek pentsa zezakeen edo udalerri horien izendapenak berak(, udalerri euskalduna?) aditzera eman dezakeen bezain euskaldunak. [?]
|
Etxeko
erabilerari buruzko datuek ere agerian uzten dute udalerri euskaldunetan bi hizkuntzen indarra nahiko parekatua dagoela gaur egun.[?] Udalerri euskaldunen egungo egoera soziolinguistikoari erreparatuta, esan behar da udalerri multzo horren egoerak gehiago duela elebitasun egoera orekatu samarretik euskararen erabateko nagusitasunetik baino?. Iñaki Iurrebaso Biteri,. Udalerri erdaldunak euskalduntzen eta euskaldunak erdalduntzen, arnasguneak arriskuan.
|
|
2019
|
|
|
Bilakaerari erreparatuz,
|
etxeko
erabileraren datuekin batera kale erabilerarenak ere aintzat hartuz gero, arnasguneetako galera dezente apalagoa litzateke, etxean ez bezala kalean ez baita erabilera handieneko eremuen ahultze sistematikorik gertatu. Behin behineko datuak irakurrita, eta hego euskal herriko udalerri guztietako kale erabilera aintzat hartuta (zuzenean neurtutako udalerrietan neurketen balioak jasota eta neurtu gabekoei erregresioaren bidez balio bat esleituta), hauek dira arnasguneen bilakaerari buruzkoak:
|
|
|
|
Etxeko
erabileraren datuekin batera kaleerabilerarenak ere aintzat hartuz gero, arnasguneetako galera dezente apalagoa litzateke, etxean ez bezala kalean ez baita erabilera handieneko eremuen ahultze sistematikorik gertatu.
|
|
|
4 2016ko
|
etxeko
erabilera datuekin euStatek argitaratutako Biztanleria estatistiken emaitzak ez ditugu landuko, datu horiek eta zentsuetakoek ez dutelako serie guztiz homogenoa osatzen.
|
|
|
Bestalde, hiztunen proportzioa jaisten ari da zonalderik euskaldunenetan, batez ere, inguru hauetara iritsi diren herritar berrien eraginez, eta, aitzitik, eremurik erdaldunenetan eta hirietan ari dira gertatzen hobekuntzarik handienak. Adibide bat jartzearren, 2011ko datuak eta 2016koak konparatuta, gure eskualdeko, alegia, Tolosaldeko 28 herrietatik bakarrean hobetu ziren ezagutzaren eta
|
etxeko
erabileraren datuak. Ba al dakizue non?
|
|
2020
|
|
|
Euskararen ezagutzarenak ez ezik,
|
etxeko
erabileraren datuak ere biltzen ditu ikerketak. Ohikoa denez, erabilera datuak okerragoak dira ezagutzarenak baino:
|
|
|
78.218 Nafarroako euskaldunen %35ek, beraz, etxea ez den bertze leku batean ikasi dute euskaraz. Horrek azal ditzake
|
etxeko
erabileraren datu apalak. Izan ere, euskara eskolan soilik jaso dutenek nekez izanen dute etxean euskaraz hitz egiteko aukera.
|
|
|
2016ko Inkesta Soziolinguistikoko datuak dira horiek.
|
Etxeko
erabilerari buruzko datu xeheak aztertu ditu BERRIAk, esparru hori izango baitu ardatz Euskaraldiak egunotan. Geldialdi zantzuak oso argiak dira datuetan.
|
|
|
Hala ere, komeni da honakoa kontuan izatea. Nafarroaren kasuan, tauletan agertzen diren udalerri mailako hizkuntza transmisioaren eta
|
etxeko
erabileraren datuak 2001ekoak dira (nik dakidala, horiek dira udalerri mailan argitaratu dituzten azken datuak); aldiz, hizkuntza gaitasunaren datuak 2011koak (oker ez banago, datu berrienak horiek dira). EAEri dagokionez, 2016koak dira hizkuntzagaitasunaren, lehen hizkuntzaren eta etxeko euskara erabileraren datuak.
|
|
2022
|
|
|
etxeko erabilera eta kaleko erabilera. Kasu horretan ere egin behar dira aurreko puntuko oharrak,
|
etxeko
erabileraren datua inkesten bidez osatua baita. Alderaketa egiteko, etxeko erabilera tasa batera eraman da, euskaraz egiten dutenei ele bietan egiten dutenen erdiak batuta —Nafarroako udalerrien emaitzak ez dira erabili kasu honetan, etxeko erabileraren datu gaurkoturik ez baitago— Ondorioa:
|
|
|
Kasu horretan ere egin behar dira aurreko puntuko oharrak, etxeko erabileraren datua inkesten bidez osatua baita. Alderaketa egiteko, etxeko erabilera tasa batera eraman da, euskaraz egiten dutenei ele bietan egiten dutenen erdiak batuta —Nafarroako udalerrien emaitzak ez dira erabili kasu honetan,
|
etxeko
erabileraren datu gaurkoturik ez baitago— Ondorioa: lau herritik hirutan kaleko erabilera handiagoa da etxekoa baino, eta batez ere udalerri euskaldunenetan gertatzen da hori.
|
|
|
Etxeko erabilerak jaitsiera esanguratsua izan du hogei urtean udalerri euskaldunetan, bederatzi puntukoa ia, eta are handiagoa arnasguneetan, hamahiru puntukoa. Euskal Autonomia Erkidegoa osorik hartuta, hogei urtean apenas aldatu da
|
etxeko
erabileraren datua: % 14 jarduten dira euskaraz.
|
|
|
Euskararen biziberritzea eginkizun dago. Aurki ikusiko ditugu 2021eko zentsuen datuak, ezagutzari eta
|
etxeko
erabilerari buruzko datuak, Kaleko Erabileraren VI. Neurraldia... Ikusiko dugu atzerapausoa zenbatekoa den.
|
|
|
Laster espero dugu Euskal Autonomia Erkidegoan mapa soziolinguistikoaren emaitzak izatea. Beraz, herriz herriko ezagutzaren eta
|
etxeko
erabileraren datuak jasoko ditugu. Aurreraxeago Nafarroako mapa soziolinguistikoaren datuak ere izango ditugu, eta inkesta soziolinguistikoa ere bai.
|