|
2002
|
|
|
Eguna argitu eta harik berandu barik, Gardata auzunean Ezenarro basetxeko gizona," Oilarra" eritxoena, gau lehenean
|
etxean
egoana, egunsentia baino lehen nora ete zan, zabal zan.
|
|
|
|
Etxean
egotea be, gustauten jakon, baina kalera urteteke egun osoan, hori... eroangaitz egiten, aldapa.
|
|
|
Baina ez egotaldi luzeegirik. Uda udea izan ezik, Nestor
|
etxean
egoten zan berandu barik. Afalorduan baino lehen, beti be.
|
|
|
Gure uri honetan hainbeste uso eukiteak zer hobari ekarri legiskun, erdi itandu deust jaun ibiltaun batek. Parkean ezezik sasoi baten Arenalean euki genduzan euren etxetxu ta guzti Bilboko usoek edonora joan etorriak eta edozein
|
etxetan
egoteak egiten ikasi dabelako.
|
|
2003
|
|
|
Ez dogu ahaztuko Ikastaro hau Bizkaiko Eleizearen babespean sortu, hazi ta zabaldu dala; eta, gaur be, eleiz erakundeen laguntzaz irauten dauala. Zeure
|
etxean
zagoz, geure arteko zaitugu: agur zuri!
|
|
|
Behin baino gehiagotan joana zen Ainhizeren etxera, baina hala ere dena hotz egiten zitzaion. Ez zuen oso gogoko, ez zen eroso sentitzen, batez ere Ainhizeren ama
|
etxean
egonez gero.
|
|
|
Bakarrik lotzen banaz, ez jat gustetan
|
etxean
egotea, eta igerilekura joaten naz (gainera han beti dago mutil gihartsuren bat, begiak alaitzeko), baina zu egon ezkero, etxean hobeto. Etxe osoa daukagu geuretzako, ama joan egin da eta igogailua behera heldu zen.
|
|
|
Niri gertautako ezer inoiz igarri dau, ala? Ez, gehienetan
|
etxean
egon be ez da egiten ailegaten nazanean, eta balego be... Gainera, ez dakit zer dan, baina hileak dira oso urduri ikusten dodala, kezkati.
|
|
|
Ate aurrean gelditu, eta deitu gabe, zuzenean sartu behar zuela gogoratu zitzaion. Agian artean ez zen
|
etxean
egongo, baina egun batzuetan kabi bihurturiko logelan itxaron zezakeen. Ertzak azala mintzeraino estutu zuen giltza esku barruan, patrikatik atera baino lehenago.
|
|
|
Sarrailan pausatu, astiro barneratu, eta behin baino ez zuen itzuli behar izan.
|
Etxean
egongo zen ordurako, seguruenik. Ateari bultz egin, eta barruan zen.
|
|
|
Neska mutilei etxean arreba egongo zela esanda zegoen, baina hori egia zela ikusi zuenean hartu zuen benetako ezustea. Haren lurrina usaindu bezain laster jabetu zen nahasle hura
|
etxean
zegoela. Sukaldeko argia piztu eta beti itxita zegoen gela horietariko batera eraman zuen neska.
|
|
|
Lehenengo musuak zeharo ustekabean harrapatu zuen Ainhize, eta seguruenik ernagarriena zena ere gertatu zen, atea ireki orduko eman baitzion, ama artean
|
etxean
zegoela. Berak, behintzat, ez zion amaitzeko presarik eman, eta gizonak ezpainak aldendu zituenean bakarrik adierazi zion egoera, bihotzak bularrean leku aski ez zeukala.
|
|
2004
|
|
|
Ezkaratzeko horma batean dagoen egutegiko Jesukristoren antza du Koldok, bere ile ta bizar luzearekin. Odolgorria dugu, azkarra lanerako; baina
|
etxean
dago aspaldion lanik gabe.
|
|
2005
|
|
|
Auzoko guztiek ezagutzen ninduen, euron
|
etxeetan
egona nintzan bertako seme alabakaz olgetan zein amaren aginduak betetzen. Euren belarriak be ohituta egozan nire hanka herrenek ateraten eben hotsa entzuten.
|
|
2006
|
|
|
Miriamek guztietan lagundu izan deutso. Jokin ez da beti
|
etxean
egoten, kanpoan sarri, gehienetan kale gorrian, burua gorde behar izaten dau polizia etxera bila joan ez dakion. Miriam, beharbada, noiz etorriko zain egoten jako.
|
|
2007
|
|
|
Ama pozik eta eder, betiko moduan. Euskal Herrian,
|
etxean
nago eta ezin dot sinistu.
|
|
2008
|
|
|
Tartean pozoitsuren bat izan ebela eta, kontua da jan eben danak pozoitu zirala. Alabak izekoaren
|
etxean
egotea suertau zan eta horregaitik librau ziran gatxetik. Gurasoak be larri ibili ziran, baina bi mutikoak, hil.
|
|
2009
|
|
|
Egungo eskola sisteman, sarritan haurrek ez dute euren herriko beste umerik ezagutzen. Aldaketa horren lekuko direnek esaten dute orain ume bakoitza bere
|
etxean
dagoela, gero eskolara joateko autobusean sartu eta ez dagoela komunikaziorik. Ikasten duten eskolan dauden umeak ezagutzen dituzte, eta gaur eguneko eskola ugaritasun eta dispertsioa kontuan hartuta, sarri suertatzen da koadrila ere herritik kanpora osatzea.
|
|
|
Sepultura bakoitzak zenbaki bat izaten zuen,
|
etxeari
zegokiona. Etxe bakoitzak bere sepultura ezagutzeaz gainera, ingurukoak ere ezagutzen zituen.
|
|
|
Jatako basoetan ezagutu izan dituzte lekukoek karabi zuloak. Mungigorta etxearen bidean, Unpara etxearen kontra, Herriko Etxea baino apur bat gorago, egun Zaharren
|
Etxea
dagoen lekuaren ondoan... Gerra aurrera arteko lana izan ei zen Jataben bertan karea egitea.
|
|
|
Jolasa edo dantzaldia amaitzen zenean, neskarik gehienek
|
etxean
egon behar zuten orduan, abemarietako kanpaiak jotzen zuenean, eta orduan hasten ziren gazteen arteko komeriak. Dantzaldian zehar mutilek eskatzen zien neskei ea eurekin dantza egin nahi zuten, eta neskek erabaki egiten zuten bai ala ez.
|
|
|
Zaldi karroa ere etxe gutxitan egon zen. Izerdi deritzan
|
etxean
egoten ei ziren zaldiak ugari, kaballeri. Baina azkenean guztiak saldu ei zituzten, zaldiari jaten emateko asko behar zela eta.
|
|
|
Kontuan hartu behar da ahuntzaren haginkadak zuhaitzak ihartu egiten dituela. Lekukoen esanean, ahuntzak ardirik ez zegoen aldea
|
etxeetan
egoten ziren batez ere.
|
|
|
Iluntzeko abemaritxekoak baino beluago, arimen kanpaiak jotzen ziren. Une horretatik aurrera
|
etxean
egoteko ordua zen, errespetuzko ordua.
|
|
|
Txibotik Marutxeagako landara, Marutxeaga eta Iketza
|
etxeen artean
dagoenera, igaro zen festa. Eta bertan ospatu zen, Zentral Nuklearra egin zen arte, Iraileko Andre Mariren jaia.
|
|
|
Bertan azaltzen da txerriak kanpora atera eta Txiboko Landara ihes egin ziotela, eta handik etxera bueltatu ezin zituen gizonaren pasadizoa. Txerriak Txibotik atera guran zebilela, bataren bat etorri zitzaion txerriak
|
etxean
zeudela esanez. Lehengoek esaten ei zuten Txiboko Landan gauza arraroak pasatzen zirela.
|
|
|
Sarakotxe eta Txatximinta auzuneetako bordak egun izen bereko aldea
|
etxeak
dauden lekuan ei zeuden. Berriemaile bakarrak izendatu ditu artegi moduan.
|
|
|
Produkzio arloa gizonaren ardurapekoa izan da. Beraz, ustiapen beharretan andreak laguntzen bazion gizonari,
|
etxeari
dagozkion beharretan, ostera, gizona zen andreari laguntzen ziona. Gero, etxe bakoitza bere laratzak ezagutuko zuen arren.
|
|
|
Ganadua edukitzeko gorta etxe barruan badago ere, askotan gizonarena izan da kudeatzeko ardura. Baina, bestetik, ortuaren ardura,
|
etxetik kanpo
egon arren, andrearena izaten zen. Jatabeko zenbait etxetan ondo gogoan zuten amak zelan gobernatzen zuen ortua.
|
|
|
Etxearen ondoan, gainean gurutzea ipinita zeukan harritzar bat zegoen geroago azalduko dugun moduan, funtzio erlijioso garrantzitsua bete izan duena aurreko mendera arte. Marurizarraren ondoan Maruritxikerra izeneko
|
etxea
zegoen, eta gaur egun ere badago, berriturik egon ere. Etxe biok auzune egin dute paraje hori, lekukoek Maruri auzoa esaten diote-eta eliz azpiko arlo horri.
|
|
|
Markinarestitik aurrera joanda, Aspuru joko dugu, Ataunegoikoa edo San Andresgoikoa
|
etxea
egon zen lekua. Bertan beherantz eginda, Ataunetara jaitsiko gara eta ostean gorantz eginik, Jata bien erdira.
|
|
|
Baina Abemarietako kanpaiak jo ostean, dantzaldia amaitu eta gazte guztiek joan behar izaten zuten etxera. Neskatoen kasuan, Abemarietako kanpaiak jotzerako
|
etxean
egon behar zuten gehienek. Beraz, orduko basatza eta herriko etxeko plazatik euren etxerako bidearen luzeraren arabera, askok dezente goizago irten behar izaten zuen dantzalditik.
|
|
|
Edadeko lekukoek oraindino ere Batzoki deitzen diote taberna horri. Bigarrena, Herriko Taberna zen, Herriko
|
Etxean
zegoena. Udaletxe edo Herriko Etxea beti egon da leku berean, ez da aldatu.
|
|
|
Vistalegre edo Emilion taberne zein Emilione izen bereko
|
etxean
zegoen. Lehenagoko denboretan Posada de Vistalegre izena zuen eta ostatua zen.
|
|
|
Izen zaharrak etxea eraikitako ingurune naturalarekin lotuta daude.
|
Etxea
dagoen lekuaren ezaugarri nagusiez egiten dute berba: Mendieta, Abaro, Elortegi... etxeizenak izango lirateke horren adibide.
|
|
|
Beste lekuko batek esanaren arabera, ermitak egiten diren lekuak herriarenak izaten ei dira beti. Baina Santa Kurtzeren kasuan ez, jabetza pribatuko lurra ei da egun. Hori bai, ermitaren azken arrastoak ezagutu dituztenek diotenaren arabera, ermitaren inguruan ez da sekula beste
|
etxerik
egon, ermita askotan zaintzaileak edo serorak egon ohi ziren eran. Edozelan ere, ardi txabola zahar bat egon zen, gerora jausi egin zena, baina.
|
|
|
Ibilbidea gainean burdinazko gurutzeak zeuzkaten mugarri handiek ezartzen zuten. Sabinonen, Markaidetatik datorren errepidearen eta Marurizarraren arteko bidegurutzean eta Marurizarra
|
etxearen ondoan
zeuden harriok. Errogatiben kasuan, garrantzia berezia zeukan Marurizarraren ondoko mugarri handiak, eliza eta ortusantuaren bidean zegoenak.
|
|
|
Kandelek baino gehiago irauten ei zuten orio argiek. Argiek isiotuta egon behar zuten gorpua
|
etxean
egongo zen denbora guztian.
|
|
2011
|
|
|
Neguan agertzen ziran herrian eta uda partean joan. Herriko
|
etxeetan
egoten ziran apopilo eta, diru apur bat ateratearren, eurek eginiko gaztaiak saltzen ibilten ziran etxerik etxe. Lantzarrak ixten eutsiezanai trukean emon be bai.
|
|
|
Andrazkoak eta gizonezkoak banandu egiten ziran eleizara sartukeran, eta talde bakotxa bere lekura joaten zan.
|
Etxean
egozan erroparik onenak ipinten ziran Aste Santuko meza eta prozesinoetarako. Umeak, bes tetik, prest egoten ziran meza ostean, Judas bildurtu eta
|
|
|
Ortusantua eta banketxea be Axpen kokaturik egon dira luzaroan. Lekukoen eretxian, auzo dotorea izan da Axpe, kapitaien eta jauntxuen
|
etxeak
egon dira bertan, harrizko etxeak. Lekuko askoren esanetan, afrikarren esklabu tratuan egin ei eben diru asko Axpeko hainbat aberatsek.
|
|
|
Gau gustidxe gorpun aurrien egoten sien. Gorpua
|
etxean
egoten zan. Gorpue etzien, etzien dana.
|
|
|
Txarritokia, txarritokidxe, oilotokia, oilotokidxe eta konejerie be etxetik kanpo dagoz baserri askotan. Labea
|
etxetik kanpora
dagoan kasuetan laba gelie be esaten deutsie, arazoak be sortu izan dira etxekoneko edo bestaldekoen artean. Labea, euretariko baten partean egon arren, etxekone edo bestalde bien gozamenekoa izan da beti; usadioz etxekone biak eukien eskubidea labea erabilteko.
|
|
|
Gau horretan agertzen ei dira sorginak eta laminak Mundakan. Sorginak gaueko hamarretan alkartzen ei ziran, eta behin iluntzeko arimetako kanpaiak jo ezkero, jenteak
|
etxean
egon behar eban, gaua sorginena zala ta. Ordu horretatik aurrera txispa eta txinpartak ikusten ei ziran Busturiko kanposantuan; gure lekukoak ume zirala ikusita dagoz, eta etxera joateko ordua akordazoten eutseen.
|
|
|
Bildurra edo konfiantzarik eza erakusten eban aurpegiaren erdia agertu zan zirrikitu horretatik barruko aldean, eta ahots dardaratsuaz esan eustan, erderaz, jakina!: " Nor da?" Ez zan harritzekoa, orduan entzuten ziran lapurretak eta
|
etxean
egozan zaharrei egindako erasoak eta entzunda.
|
|
|
Halabeharrez, Jerusalemen alkar ikusiko genduala jakin barik, beraren
|
etxean
egon barri nintzan Bolibarko Bezinean, beraren nebeagaz eta beste senideakaz.
|
|
|
Vienan egin genduzan azken egunak. Etenbako euriak ez euskun itxi behar dan moduan ikusten eta miresten hainbeste eta hainbeste jauregi eder, enparantza zabal... baina Opera
|
etxean
egonda gero, Orson Wellesegaz" Hirugarren gizona" pelikulan bat egin genduala iruditu jakun, berak Joseph Cottenegaz eztabaida garratza izan eban norian gorantz igon genduanean.
|
|
|
Ikurrinak be mordoa.
|
Etxean
gengozan!
|
|
2012
|
|
|
Berau izaten da jateko gelea, bisiten gelea, egongelea... eta behar zeregin batzuk bere bertan egiten dira. Gure parajean bizimodu bakarreko eta biko aldea
|
etxeak
egon dira. Baina halanda bere etxearen egiturea nahiko antzekoa izan da guztietan.
|
|
|
Urigunean bertan aldea
|
etxeak
egozan lehenago, gaur gehienak desagertuta egon arren. Barriemoileek izentau deuskuezanak:
|
|
|
Normalean neskak nesketara urteten eben plazara dantzan, eta gero joaten jakezan mutilak mesedez dantza eske; sanitan kalabazak emoten eutseezan. Ilundean abemarietakoak jo orduko neskek
|
etxean
egon behar izaten eben. Batzuetan mutilakaz batera kuadrilan bueltetan ziran, beste batzuetan neskak euretara, eta nobioa euki ezkero, beragaz.
|
|
2013
|
|
|
Familia osoa injustizia larria ari zen pairatzen eta ezin zuen inorengana jo, ezin zion Joxek poliziari deitu, ezin zuen jasandako bidegabekeria epaitegietan salatu, ezin zuen inon babesa eskatu, guztiz babesgabe zegoen.
|
Etxean
zeuden babes, segurtasun, konfiantza eta amodiozko harremanak oldarka suntsitu zituzten, kontratu sozialaren oinarrien aurkako erasoaldi masiboa izan zen (Robben 2006: 11). 68 Errealitate berri haren kodeak ezezagunak ziren, eta sinestunek Jainkoarengan bakar bakarrik izan zezaketen itxaropen apurra.
|
|
|
Etxekoek aparteko babesa behar zutenean (tximista edo oinaztuak zirela edo, pizti txarren bat bazterretatik zebilela edo), kandela piztu eta parte txarreko denak uxatu egiten zituela sinistuta zeuden. Bedeinkatutako kandela eta argizari horiek etxekoren bat hiltzen zenean ere erabiltzen ziren, gaubeilan eta gorpua
|
etxean
zegoen bitartean haren alboan ipinita. Horrez gainera, igandero etxeko hildakoen elizako hilarriaren gainean isiotzen zituzten.
|
|
|
Gaur egun Jeuri esaten bada be, Jeuziri esan izan deutsie inguru osoari, gaur egun Jeuri danari eta kaminoaren beste aldeko etxe multzoari. Izan be, Jauregizuri eritxon
|
etxea
egon ei zan hor, eta halan erakusten dabe beste baserri batzuen izenek be: Jauregizuriabarri, Jauregizuriazarra, Jauregigoikoa, Jauregibekoa etab.
|
|
|
Herriko
|
etxea
egon da Ugarten, Ugartezarra izenekoa; tabernea eukan eta ondoan bolalekua.
|
|
2015
|
|
|
Azkenik, liburutegiak.
|
Etxean
bazegoen txiki bat eta handik irakurri nituen Charles Dickensen The Posthumous Papers of the Pickwick Club, espainieraz, eta Pierre Lotiren Ramuntcho esaterako. Baina batez ere, Andoaingo liburutegiak markatu ninduen errotik; egunero joaten nintzen hara nire lagunekin.
|
|
|
Baina berrogei urte beragaz bizi zan Pilar bere llobeari itxi eutsazan danak. Fundazinoak erosi egin eutsazan Pilarreri etxea eta
|
etxean
egozan guztiak, dokumentuak eta Barandiaranek berak egindako ondare guztia eta eskubideak. Don Jose Migelek berak be izenpetu eban fundazinoaren sortze dokumentua eta araudia.
|
|
|
Galbarriatuko auzo eskolea orain txokoa da. arte egoten ziran, neskak eta mutilak batera. Handik orain jubiladuen
|
etxea
dagoan lekura pasetan ziran, eta han banan egozan: neskak alderdi baten eta mutilak bestean.
|
|
|
Komuna ipinten hasi ziranean, lehenengotan
|
etxetik kanpora
egoten zan, hormeari deutsala. Ohol bat izaten zan norbera jesarteko alturan zuloagaz eta egurrezko tapeagaz; behean zementoa egoan eta albo baten kristalezko bentanea.
|
|
2017
|
|
|
Amodio baten ostean Estebanek beti egiten ditu fideltasun botoak, bere buruari esaten dio ez duela beste harremanik edukiko etxetik kanpo, eta balizko tentazioa helduz gero ere, eutsi, eutsi egingo liokeela nahiari, esaten du bere baitan. Baina
|
etxean
egotearen egoteaz, egunero, gauero, arratsalde guztietan, aste batean bai eta hurrengoan ere bai, gero eta falta gutxiago du Marianena, gero eta txikiagoa da beharrizana, gero eta bakanago sentitzen du haren premia eta, azkenik, gero eta handiagoa izaten da bakardadea eta, honekin batera, kilika berriaren gabezia, esperientzia berrietako egarria. Ase egin behar du barnetik sortzen zaion premia, bera baino indartsuagoa den antsia, zeharo irrazionala den gogoa.162
|
|
|
Beste hau ez dakit zer...". Ni gogait egiten hasita nengoan, eta astelehenetik zapatura
|
etxetik kanpora
egon behar hori nekagarria egiten jatan. Fernando Peñaren alabak be nagusitu egin ziran eta andrea hasi jakon esaten hareek ikasketak egiteko handik urten egin leukiela.
|
|
|
Iluntze baten, beharretik urtenda, bere etxera joan ginan, baina ez genduan aurkitu. Bere arrebearen
|
etxean
egoala esan euskun amak. Zein lekutan bizi zan azaldu euskun eta bertara abiatu ginan.
|
|
|
Ezer konpondu ez, diruak amaitu eta danak umore txarrean etxerantz. Kontua da, kotxean sartu ginala eta goizaldeko ordu bietan edo
|
etxean
gengozala. Guk ez geuntsan taxisteari ezer emon, ez geunkalako zertan ordaindurik, eta ez dakit besteakandik be ezer kobrau eban...
|
|
|
Gaueko 11ak alderako
|
etxean
nengoan eta hurrengo goizeko 9etan Zornotzan egon behar. Ibilbidea, gitxi gora behera, hauxe zan:
|
|
2018
|
|
|
Beste zereginik ez zuenez eduki luzaroan, horregatik zuela harako joera harturik. Senarra kalezale amorratua zen, eta berak, nahi ta nahi ez
|
etxean
egon beharra zuen. Azkenerako jita hartuta zegoen, eta edozein momentutan joaten zen kristal ostetik begiratzera.
|
|
|
" Bart Katinka
|
etxean
zegoen, gorpu bihurturik, baina etxean", pentsatzen zuen, eta eztenkada karmingarriagoak hartzen zituen. Izaeraz minberakorra izanik, irudietan agertzen zitzaizkionek, ur bareak urratuz, minberago ipintzen zuten.
|
|
|
Orduan ere ez zegoen behar bezala jantzita, etxetik irten zenean ez zekielako ze ausardi neurri izango zuen,
|
etxetik kanpo
egoteko itzuli gabe; horregatik, norbait agertu baino lehen inguruetan, lehenengo topatu zituen soinekoak jarri zituelako azkar, eta alde egin zuen. Aterkirik ere ez zuen.
|
|
2019
|
|
|
Honetaz gain, narratzaileak arrazionaltasunera etengabe jotzen du eta bere jakintza erakutsi nahi izaten du momentu oro. Honela pianoa saltzean azpimarratzen du" Arkimedesen teorema ukatuz, pianoak libre utzitako lekua
|
etxean
zegoenean betetzen zuena baino handiagoa" zela (27), eta eraman zutenetik sarritan egoten zirela hara begira. Pianoa saltzea beren harremanean inflexio puntu bat da, hortik aurrera porrota handiagoa dela dirudi.
|
|
|
Gisa berean, Saizarbitoriaren Iñaki Abaituaren bizitza Daniel Zabalegirenari lotu duen simetria lege sekretua du hausnarketagai Hamaika pausok. Hala iragartzen digu, lagunekin Juliaren
|
etxean
dagoela, Txingudi badiari begira hausnartzean:
|
|
|
Hain zuzen ere, pianoa eraman zutenean zera san nion, orain aukerako lekua dugu sehaska erosteko, eta isilune luze baten ondoren isilik geratu banintz hobe nukeela pentsatzeko denbora izan nuen, baietz erantzun zidan, dozena bat sehaska sartzeko lain lekua bazegoela, nahi izanez gero. Izan ere, Arkimedesen teorema ukatuz, pianoak libre utzitako lekua
|
etxean
zegoenean betetzen zuena baino handiagoa zela" (27).
|
|
2020
|
|
|
Genaro Riestra berenberegi etorri zan Bediara ekitaldi horretarako. Udaletxe barria egin bitartean, kamino ondoko
|
etxean
egon zan, gerraurrean batzokia egon zan moduan.
|
|
|
Ugarten Herriko
|
etxea
egon da, taberna eta hainbat gauza erosteko dendea eukazala, eta atzean bolalekua. Ondoko etxean beste taberna bat egon zan.
|
|
2021
|
|
|
" E, nahi duenarentzat, asteburuan merezi duen antzerki lan bat duzue". [...] Hor badago ere bai gurasoak honetara nola erakarri, eta
|
etxeetan
egotea ere giro bat. Nik uste dut, eta hau nire pertzepzioa besterik da, ikusten ditut nire kuadrillakoak, eta ez dago sentsibilitaterik arlo hauetan.
|
|
|
" Bestalde, gure garaiko idazleak militanteak ziren eta hautu hori egin zuten, eta guk irakurle moduan ere bai. Nire aita eta ama alfabetatugabeak ziren, baina Lizardiren poema liburua
|
etxean
zegoen. Hori militantzia da.
|
|
|
Dioenez,
|
etxean
dagoen literaturarekiko harremanak definitzen du gazteenena eta, nahiz eta hau faktore bakarra izan ez, determinantea dela argi uzten du. Dena den, ez dio gaueroko ipuin edo istorio kontaketari soilik heltzen; urrunago doa eta literatura kultur praktika eta ohitura orokorraz ari da elementu traktore gisa.
|
|
|
Eguenetan eta domeketan ikusten genduan alkar, eta gauean, neskatileak hamarretarako
|
etxean
egon behar izaten eban. San Antoniotik Kimerara oinez egiten genduan, ze, nahiz eta nik kotxea euki, han ez egoan kaminorik.
|
|
|
Toketan zan diosala egin eta ospa etxera nik! Handik lasterrera,
|
etxean
nengoala, Beobideko soloetan pinu sartzen nenbilen goiz baten, gogoratzen naz zelan aita, kortako beharrak eginda, nire hamarretakoagaz etorri zan Arangurenetik Beobidera, eta han non dinostan:
|
|
|
Gu mutilak eta Maiteren lagun neskak. Baina Maiteren adina zala eta, haren gurasoen aldetik, hamarretarako
|
etxean
egoteko agindua egoan. Lehenengotan, eta segun zer urte sasoi zan, San Antonioko tabernan itxaroten eutsien gurasoek, etxera lagunduta joateko, ze kilometro bat egoan, eta kamino barik.
|
|
|
Gure ama oso zorrotza zan orduekaz. Hamarretako,
|
etsean
egon beha" zan. Da Karmelori afarie be emot" otsen.
|
|
|
Egie al zoan, Karmelo itauntzen deust Amurizak niri, Maiten
|
etsean
egon da gero, beste neska bategaz egote" hintzela?
|
|
|
Aranguren ondoko beste auzunea, bertatik ikusten dana, berrehun metrora dagoana, Aldain zan eta da. Bertan hiru
|
etxe
egozan. Batean Erramon (Orozko) eta Bixenta (Gure Jauna ekarten geuntsana) bizi ziran, honako seme alabakaz:
|
|
|
Ipiñatik aurrera kaminoa egoan, eta honeri jarraituz, hurrengo auzunea Sagarra zan, kilometro bat inguruko distantziara. Bertan lau
|
etxe
egozan. Aurrerago, berrehun metrora, Goikoetxe.
|
|
|
Kafea eta kafeaspirinea ziran haren drogak. Maite
|
etxean
egoanean ezkondu eta gero, askotan joaten ginan etxera, laguntzen, amak, solotik bueltan, mahaia eta dana prest aurkitzen ebanean, hasperen egiten eban: Hau da deskantsue!
|
|
|
Gaur egun Errekatxu deritxon baserria daukagu kaminoaren alde baten, baina orain biribilgunea dagoan lekuan, XX. mendean pisu
|
etxeak
egon ziran, baita taberna bi be, denda eta guzti. Errerearen denda tabernan egon zan Bediako lehenengo telefonoa, herriko zentralitatzat erabilten zana.
|
|
2023
|
|
|
Derrigorrezko eskolatzea laburra izaten zen: hamabi urtera artekoa normalean, hamalaura artekoa gehienez; betiere kasuan kasuko familiaren
|
etxean
zegoen eskulan beharraren arabera. Eskolatze aldia ez zen inolaz ere behar bestekoa izaten, neska mutilen ganorazko prestakuntza bermatzeko, eta, gainera, eskoletako absentismo indizeak altuak ziren; batez ere landa eremuetan, batean etxeko lanen premiagatik, bestean eguraldi txarragatik.
|