|
2010
|
|
|
Arma haiek dei egiten zioten iragan hurbilari. Berlinoren
|
etxean
nengoen, bereak ziren hiltzeko tresna haiek.
|
|
|
" Diru asko egingo duzu Ameriketara joandakoan. Oso pertsona organizatua zara."" Horixe bera esaten dit arrebak."" Non duzu arreba?"" Izeba zahar baten
|
etxean
egongo da ni itzuli arte. Jostundegian ari da.
|
|
|
Iruditu zitzaidan, atariko petrilean eserita, Iruaingo etxeak usain bat zabaltzen zuela, eta haren baitan zeudela, osagarri bezala, zaldiak eta Lubis, osaba Juan eta Adela, Lizardiren liburua eta Redinek behin leku hartan edandako garagardoa, basoko txoriak eta errekako amuarrainak. Nire benetako
|
etxean
nengoela sentitu nuen, eta begiak itxi nituen usain hura sakonago aditzearren.
|
|
|
Ez diot behin ere emango. Nire
|
etxean
dagoenak afaldu egin behar du!" Josebak txapaka egin zion bizkarrean: " Nahi nuke nik, Maribel, zuk Toshiro zaintzen duzun bezala zainduko nindukeen ama bat".
|
|
|
Paulinak hartu zuen telefonoa, eta egia jakin nuen berak hitz bakar bat esan aurretik. Ez zen normala ordu hartan nire
|
etxean
egotea. Jostundegian aritzen ziren neska guztiak goizeko bederatzietarako joaten ziren Villa Lecuonara, ez zazpi eta erdietarako.
|
|
|
Korrika hasi naiz berriro, aldapan behera nire karga guztiaren laguntzarekin oso azkar noa, batzuetan erori eta zilipurdika egiten dut, eta hola ordubete edo gehiago, lehertuta nago, ezin dut jarraitu, eta erreka txiki baten ertzeko sastraketan gorde naiz. Jabetu naiz orduan ibar batean nagoela, eta
|
etxeak
daudela nire aurrean, lerroan jarrita bezala, erreka txikiaren alde batean edo bestean. Aurrena iruditu zait ez dudala lekua ezagutzen, baina azkeneko etxeak dei egin dit, etxe txiki bat da, zaldiak daude haren ondoko sail batean, eta zaldiak ikusi orduko jabetu egin naiz, Juan izeneko mutil gazte bat bizi dela han bere arrebarekin, zaldi kontuan oso jantzia, eta izan nintzela han behin baino gehiagotan hotela eraikitzen ari ziren garaian artean autoa erosi gabe nengoelako.
|
|
|
Ez da zure errua." Niri baietz iruditzen zitzaidan. Nire
|
etxean
egon behar nuela ordurako. Zortziak inguru izan behar zuten.
|
|
|
" Ume horiekin ez dago, David!". Berritu egin zitzaidan
|
etxean
nengoelako irudipena. " Poza ematen dit betiko giroa aurkitzeak, Adela.
|
|
|
Hilerriaren ondotik bide bat pasatzen zen, erreka ertzeko zalditegietatik atera eta rantxoko etxeetara joaten zena, muinoan gora. Langile mexikarren
|
etxeak
zeuden lehenik; hurrena, osaba Juanena izandakoa, nire egoitza Stonehamera iritsi nintzenetik; azkenean, gailurrean bertan, lorategi batez inguratua, Davidek bere osabarengandik jaso zuena Euskal Herritik Ameriketara aldatzean, hamazazpiren bat urte lehenago. Mary Annek gailur hartarantz altxa zuen eskua.
|
|
|
Roberto, gauza bat esan behar dizut. Aurreko batean, zu
|
etxean
zeundela, Ugartek gonbidatu egin ninduen biharko bilerara.
|
|
|
Itzuli nintzenerako Azkoitikoak
|
etxean
zeuden; amaren ahizpa eta senarra dira. Aita ama ponteko ditut.
|
|
|
Gizarte osoa
|
etxearen inguruan
zegoen antolaturik, bai ekonomia mailan, bai eta sinesmen mailan ere. Etxea ez zen osoki unean uneko biztanleena, familia osoarena baizik, hildakoena eta sortuko zirenena ere, alegia; horregatik, garai bakoitzeko biztanleen kezka nagusia etxea eta zegozkion ondasunak etxaldeamantentzea eta, ahal izanez gero, handitzea zen, hurrengo belaunaldiei uzteko.
|
|
|
Buhamarak eraso zigun orain dela gutxi, baina haren kontra atera ginen eta laster hasi ziren ihesean. Mendialdeko jendea, bakoitza bere
|
etxean
dago, hiriko merkatura ere ez dira jaisten, gobernuak harrapatuko dituen beldurrez. Soldaduek hogeita lau menditarren buruak294 ekarri zituztenetik, inor ere ez da harrezkero hiriari eraso egiten ausartu.
|
|
2011
|
|
|
Etxe susmagarrira heltzean, segituan ohartu nintzen nahi nuen
|
etxean
nengoela. Txakur usaina, auto handien neumatikoen arrastoak, leiho itxiak, tatuajeen jaunaren zantzuak ziren, baina bazen baratze eder bat, porruak eta azak, armadako gudari batzuk balira bezala, hurrenez hurren jarriak, hemengo ez den jeneral batek paratuak zituena, sos batzuen truke maltzurkeria odoltsu bat egiteko gai den lagun bati ez zegokiona.
|
|
|
Gogoan dut euskal kantagintzaren ateak zabaldu nituen unea: gurasoen
|
etxean
nago, azken zazpi urteak kanpoan pasatu ondoren, 1974ko udazkenean. Eskuartean, Pasaiako portutik familiako batek kontrabandoan ateratako magnetofoia.
|
|
|
Eta ordurako, inork ezer esan gabe eta ni ohartu baino lehen, zutitu da mahitik Silvie eta hantxe azaldu da
|
etxean
dagoen gitarra espainolarekin.
|
|
|
Kokalekua: Infanta eta Ualde
|
etxeen artean
dago, biei itsatsia.
|
|
|
Berez, 1745etik 1825era Tolarea izenarekin ezagutu zen, baina 1864an Auspagillezar bezala agertzen da, eta 1920an Auspagillenea bezala. Hortaz, 1864ra arte agertzen den Auspaguille (nea) etxeari buruzko erreferentziak gaurko Auspagilleberri
|
etxeari
dagozkio.
|
|
|
Ikus aitzineko sarrera. Barber, barbero ezaguna da euskal oikonimian; adibidez, Aezkoako Orbaizeta herrian Barberena
|
etxea
dago (Buces, 2011: 177).
|
|
|
Egia esan, etxebizitza frankoz osatutako bi etxe multzori deitzen zaie Beheko landa. Etxe multzo hauetako baten ondoan —Hernani aldera— Hiru anaiak
|
etxea
dago, eta errepideaz beste aldean, parean goitixeago, Galtzadaburu.
|
|
|
Kokalekua: Mertxenea
|
etxearen ondoan
egon behar zuen.
|
|
|
Kokalekua: Herriko plazan, Urrutinea eta Itzala (Gure Txoko taberna)
|
etxeen artean
dago, bi aieketatik itsatsia.
|
|
|
Benaioren parean dagoen etxea. Garai batean, Zubiaundi aldetik, Madola izeneko
|
etxea
zegoen honi itsatsia.
|
|
|
Kokalekua: Kale Nagusian, ia ia plazan bertan; aurreko aldean, parez pare errepideaz beste aldean, Urrutinea
|
etxea
dago; atzekoan, berriz, Kotxobitarte; aieka batean plazatxo bat dago —parean Granada eta Gregorio (Sebilla) etxeak dituela—, eta beste aiekan, ia ukituan Bikarionea etxea (Bibianoren edo Jimenezen etxea), baina azkeneko hau baino atzeraxeago, errepidetik sartuago, gelditzen da.
|
|
|
Kokalekua: Kale Nagusian, Iriartenea (Gaztetxea)
|
etxearen atzean
egon behar zuen. Agian, garai bateko zinea zegoen lekuan.
|
|
|
Santa Maria kalean da. Berez, plazan bertan dago izkina egiten duela (liburu dendako sarrera hemendik da), nahiz etxeko sarrera eskola aldetik duen; Itzala (Gure Txoko taberna)
|
etxearen ondoan
dago. Lehen taberna izan zen, gaur liburu denda.
|
|
|
Infantatik eskola berriak dauden aldera hamabost hogei bat metrora ezkerraldean izkina eginez dagoen etxea. Alde bateanTokialai (Aizkorberen etxea), bestean Manuelenea (Ospitala), eta beste aldean Goizargi
|
etxeak
daude.
|
|
|
Ikus sarrera hau. Arestiko aipuan ikus daitekeenez, Zinkonea etxeari ere horrela deitu zitzaion garai batean; baina badirudi izen hura berreskuratu dela Zinkonea
|
etxearen ondoan
dagoen etxadi honekin.
|
|
|
Santa Maria kalean. Zapatariaundi eta Domingotxonea
|
etxeen inguruan
egon behar zuen. Nolanahi ere, bada nahasketa pixka bat honen, eta Sarraena, Sarrankoliñenea, Sarronenea renaren artean, menturaz elkarrekin zerikusirik batere ez badute ere.
|
|
|
Oinez. Zubiaundia igaro eta Sancti Spiritu kaleko Juandearanonea etxearen atzeko aldetik, lehen Otxoki
|
etxea
zegoen lekutik, behetik goiti doan bide xenda hartu behar da, mendi tartean estarta zahar bat igaro eta baserrira iristen da. Baserria ezkerrean utzi eta bidea jarraituz, Tartazu auzoko baserrietara irits daiteke.
|
|
|
Eman berri dugun aipuan Urriztienea agertzen da, baina itxuragatik eta hurrenkeragatik Urrutienea izan daiteke; hortaz, etxe hau gaurko Danbolintxo edo Itzalattiki izan daiteke. Aranon ere Serorene
|
etxea
badago.
|
|
|
Kokalekua: Madalena
|
etxearen ondoan
daude bi eraikin berri, suhiltzaileen tresnak gordetzeko.
|
|
|
Fermin Antonio Apezetxea kalean. Exkurrene
|
etxearen ondoan
dagoena, Titilla aldetik. Aurreko aldeak Paskualuzene aldera ematen du.
|
|
|
Oharra: Aranon Etxetxo izeneko
|
etxea
dago.
|
|
|
Santa Maria kalean dago, Kapero edo Kaperoaundi (Migelantonenea edo Minttone) etxearen ondoan; beste aldetik Ariztiri (garai bateko Txabalkoneari) itsatsia. Aurreko aldeak lehengo eskoletara ematen du, eta atzeak, erreka aldera (garai batean, estrata batez bereizita, Soldenea
|
etxea
zegoen, eta honek ematen zuen errekara).
|
|
|
Sarrera Paskualuzenea eta Gainddegi aldetik du. Paskualuzene aldetik Sutegizar
|
etxea
dago estrata batez bereizita.
|
|
|
Herrigunetik Goizuetara doan bidea hartu, eta Añarbeko errekari berari jarraituz Oronozko zubietaraino iritsi behar da (Artikutzatik 1,4 kilometrora); hemen, Elamako erreka igaro gabe, zehar antxean errekaren ondotik bidea jarraitu; aurrera bide luzean joan ondoren, zubi bat igarota Goizaringo ola eta etxearen hondakinetara iristen da (Artikutzatik 4 kilometrora.). Beste kilometro eta erdi aurrera jarraitu Elamako zubi berrira iritsi arte, eta zubi hori igaro gabe aurrera errekari jarraituz, kilometro erdira, Elamako labea, ola eta
|
etxea
daude (edo hauen hondakinak). Artikutzatik sei bat kilometrora.
|
|
|
Fermin Antonio Apezetxea kalean. Sarrera, aurreko aldea, Exkurrene aldetik du; alde batek Gainddegira ematen du, estrata bat tarteko, eta atzeak Gainddegiko orubera (parean Granada etxea gelditzen zaiola); beste aldean Ostatunea
|
etxea
dago.
|
|
|
Garronea etxearen parean dagoena. Aieka bat, Exkurrene aldetik, Politenea etxeari itsatsia dago, eta beste aiekan, Eratsune aldean (lehengo Medikuaren etxe aldean), Arakiñenea
|
etxea
dago. Atzeko aldeak Domingoneaundira (Telefonistaren etxera) ematen du.
|
|
|
Kokalekua: Aurreak Zapatarittiki eta Zinkone aldera ematen du; Manuelenea (Ospitala)
|
etxearen ondoan
dago, beste aldetik Maisalenea etxeari erantsia. Atzean Goizargi gelditzen da.
|
|
|
Badakigu, 1427ko apeoan agertzen denez, Goizuetan hogeita hamalau su (etxe) bazirela; geroztik hazten joan da herria pixkanaka pixkanaka. Etxe izen batzuen sorburua antzeman daiteke apeo horretatik, baina hor agertzen diren zenbait izen zein
|
etxeri
dagozkien zehaztea ez da batere erraza.
|
|
2012
|
|
|
|
Etxetik kanpo
nagoela bizitzen azkenaldi honetan eta (Londresen denboraldi bat pasatzen), Euskal Herriko albisteak tantaka iristen dira honaino, jendeak hemen oso gauza gutxi daki guri buruz betiko hiruzpalau topikoak alde batera uzten baditugu. Halere Espainiako albisteekin bat eginda alegatzen dira honaino ere mota ezberdinetako notiziak.
|
|
|
Teilatuaren azpian egin nuen
|
etxea
dago, ibai egarbera bat.
|
|
|
BILBAHOBERO. izond. (Letra oso larriz idatzi behar da beti). Bilbotarra edo neurriz kanpokoak naturaltasun osoz bota ohi dituena. biltoki. iz. Geure buruarekin nazkatuta gaudenean baten bati talaka emateko elkartzeko tokia. buzkartzain. iz. Borroka armatua ia bukatua denean, langabezia zeruraino igo ez dadin bizkartzainei ematen zaien eginkizuna. camping. iz.
|
Etxean
egon besterik ez, eta gauzak ahalik eta modurik deserosoenean egiteko prestatutako opor-leku berezia. demoakrazia. iz. Errenteriako Asanblada ospetsuak joan den mendeko 70 bultzatu zuen sistema, orain 15M k (Mediterraneoaren aurkitzaileak), berraurkitua. denbora. iz. Jaiotzean debalde ematen zaigun ia gauza bakarra, eta alferrik galdu arte onik izaten ez duguna. edazle. iz. Gogotik edan gabe ezer... J. Joyce, W.
|
|
|
" Gogoratu seme etxekaltearen parabola ere: aita gehiago pozten omen da haren itzulerarekin, beti
|
etxean
egondako seme zintzoarekin baino."
|
|
|
Ofizialak plazaren alde oso bat hartzen duen Del Monte jaunaren
|
etxean
egoten ziren limonada edaten eta zigarro mardulak erretzen; plazako gerizatik ikusten genituen balkoian handikiro solasean, denak keinu eta irri.
|
|
|
Handik urrunera gabe, baina lur goitiagoetan, mendi baten magalean laborari bat negarrez ari zen bere etxe aztarna errei so. Hura zen Orestes, adineko gizona,
|
etxetik landan
egona zelako bizirik zirauena; ez, ordea, Tomasicok, agurearekin bizi zen beltz gazteak; haren gorpu kiskalia bazter batean zetzan, ahoa zabal zabalik, oihu zegiela iduri.
|
|
2013
|
|
|
—Nire lurraldea markatzen du usain honek —esan zuen berak motorra piztu baino lehen, burua leihotik atera eta arnasa sakon hartuz. Sentitzen badut, seinale
|
etxean
nagoela.
|
|
|
—Gure etxeko gizon guztiok, han, Euskal Herrian, basoan egin dugu lan —esan zuen— Aitak basoan egin zuen lan; nire lau anaiek ere basoan; nik, basoan. Behin batean,
|
etxean
zeuden aizkorak kontatu nituen. Hogeita bederatzi zeuden.
|
|
|
Neure burua esnatzera behartu nuen. College Drive ko
|
etxean
nengoen. Goizeko zazpiak.
|
|
|
Baina norbere andreari edo senarrari gure esatea handi xamarra iruditzen zaie. Gure andrea esatean, tartean
|
etxea
dagoela dirudi. Gure (etxeko) andrea.
|
|
|
Ohartu zen ordurako ez ziola inolako beldurrik ez Laketi eta ez beste inori ere, baina bere buruari errepikatu zion hoberena zela, Laketek esan bezala hain zuzen ere, gertatutako guztiaz inori deus ere ez esatea. Eguna argitzen hasi baino lehen bakoitza bere
|
etxean
zegoen.
|
|
2014
|
|
|
Ostiral goizean, hobeto sentituz, begiak zabaldu eta ohean eseri zen.
|
Etxean
zegoen iskanbilaz konturatu zen berehala. Garrasika hitz egiten zuen jendez betea zirudien.
|
|
|
Aranburu gelditu egin zen.
|
Etxearen aurrean
zeuden.
|
|
|
Baina berehala aditzen diogu berrogei urtetan berriz beztitu zela plaza xuriei ez uzteko. Uzten delarik mintzatzera gehiagoxot, konprenitzen da denbora hartan, erran nahi dut mintzatzen ari ginen denboran, herriko
|
etxean
zeuden abertzaloidek xuriak zitzaizkiola, Intxausperen kontra zirelako eta Intxauspe gorrien lemazain. Badu kanore, Intxauspe aitak lekua Ibarnegarairi hartu zion, hau ligetako militantea zen, ezkuin muturrekoa, eta hautetsi berria, orduan, radical etiketarekin zentrista zen eta ezker kutsua hauteman zekiokeen.
|
|
|
10/ Hemengo bestak dire laster ezabatzen Deskantsu guti dute bihotzean uzten. Bainan sobera berant gizoner dolutzen,
|
Etxean
egon denak irri du egiten.
|
|
|
Familia osoak egin zuen alde Donostiatik gerra lehertu zenean, Bilbora lehenik, Bartzelonara azkenean. Itzuli zirenean egiaztatu zuten etxea kendu egin zietela eta
|
etxean
zegoen guztia inguruko pertsonek lapurtu egin zietela. Behin baino gehiagotan antzeman omen zuten baten edo bestearen etxean beraiena izandako gauzaren bat, argimutil bat edo senar emazteen oheko koltxa. la zuen guztia galdu zuen señor Enriqueren familiak gerran.
|
|
|
Hirugarren pisuko eskuinean bi familia eta komun bakarra bientzat, trantsitoan. Batean bizpahiru familia pasa ziren gure haurtzaroan eta bestean cacereño ak, benetan Caceresetik etorritakoak, uholdeka, ordurako
|
etxean
zeudenen arrimuan. Ez genuen ulertzen nola sar zitekeen hainbeste jende hain pisu txikian, nola moldatzen ziren kanpoan zuten komun partekatuarekin.
|
|
|
Louit txokolate tableta batean presio eltze bat tokatu zitzaigun, teknologiaren puntaren punta eta igande batean egin genuen froga, ama
|
etxean
zegoelako. Bete genuen eltzea argibide orriari arretaz jarraituz, jarri genuen tramankulua sutan eta zain gelditu ginen, sukaldean.
|
|
|
Gabon gauean beti arrain zopa, aitona Tomasen errezetaren arabera egina. Ateratzen zuen izebak
|
etxean
zegoen errezeta liburu bakarra, Nikolasarena, gerra aurrean argitaratua eta hango orrietan gordeta zegoen errezeta zabaltzen zuen mahai gainean. Gazteleraz eta arkatzez aitonak idatzia, eta gero gure amak gainetik zuzendua.
|
|
2015
|
|
|
—Ez dakit ondo, zeren
|
etxea
dagoen bezala erosi bainuen, lorategi eta guzti. Baina nik uste Ameriketara joan eta pixka bat liluraturik gelditzen zirela hango paisaia eta jendearekin.
|
|
|
Izen bitxia, ezta? Amaren neba zen eta gure
|
etxean
egoten zen. Berez, denbora gehiena kalean pasatzen zuen, mozkortuta.
|
|
|
Bizirik irauteko lehenengo taktika.
|
Etxean
zeudenen oinazearekin zure bizkarra ez zamatzea.
|
|
|
Eta batez batez ere, oso zaila dun, inolaz, sentitzea, hona eta hara honetan eta hartan, bilera, egitasmo eta memoria, telefono eta e postak gainezka, zaila dun, oso, janaria prestatzeaz edo bankutik dirua ateratzeaz akordatzea edo
|
etxean
egotea, esan ezinen orduetan.
|
|
|
Paulino Uzkudun bere
|
etxean
zegoen, bi egun lehenago iritsi baitzen Madriletik.
|
|
|
Jada jende guztiak ezaguna zuen Krugger anderearekin izandako abenturaren ondoren, Gaztañagak, jabeturik zer nolako eragina izan zuen eta konturatuta
|
etxean
zegoela senide, lagun eta ezagunen artean, seriotasunez eta gogor entrenatzen hasteko erabaki sendoa hartu zuen. Hori horrela zela ikusita, Goiti doktoreak aurrera jarraitu zuen bere asmoarekin.
|
|
|
Buruko horixe izanik nekazarien
|
etxeetan
dagoen konfort adierazpide bakarra. Lo egin behar izaten duzu erdi zutik, edo hobeki erranik, erdi tototurik.
|
|
|
Hiletak egin ziren egunean ni
|
etxean
egon nintzen, baina emazte haurrak joan egin ziren hilerrira, bai eta handik asaldaturik bihurtu ere, Melisa negarretan urturik, emaztea dolu barnarekin; alta, gorpuak ehortzi puntuan Omarren eta Giraldoren emazte ahaideek madarikazioak erran zituzten nire izena laidoztatuz.
|
|
|
Hura da adreiluz eraiki etxola, barrenetik ere murruek ez dutela karearik edo pinturarik adrailuen gorri hutsa ederresten duenik. Etxetxo apala da, eskualde osoan ardura bezala, hegatsa zink zati elkarren gainean jarriek moldatzen dutela, inguruan guano z estaliriko
|
etxeak
egonagatik ere. Ez da Juniorren lehen etxea:
|
|
|
Jururuko hondartza tipiaren ondoko gain batean dute etxea, itsasotik hurbil, baina metro batzuk gorago. Ondoan Walterren
|
etxea
dago, ardurenean hutsik, Walter, Jururukoa izanagatik, Holguinera ezkondu zenetik aldika baizik ez baita joaten arrantza tipia egitera.
|
|
2016
|
|
|
Izanez ere, zaila egiten zaidak Beatrizekin egon hintzela sinistea. Ordu horretan Beatriz bere
|
etxean
zegoan. Eta badakik zergatik dakidan?
|
|
|
Gerrateak eten egin zuen Oar Artetaren idaz abiada; egia da azken urteetan berriz ere idazlari jarri zela, horren lekuko 1963.ean Bilbon argitaratu zuen Begoñako ama birgiñari bederatzi urrena zein argitaragabe dirauten hainbat idazki, jatorrizkoak nahiz itzuliak. Gorago aipatu bezala, Segundo ilobak Zaar barri laburren bilduma ederra atera zuen Bilbon 1991.ean Labayrukoen eskutik lan hori Gernikako apez jubilatuen
|
etxean
zegoela ondu zuen, 1977 eko Azkue sarira aurkeztu zuela; alabaina, Manuel Estonba gertatu zen edizio hartan irabazle. Edozein modutan ere, eta beste egile ugarirekin gertatu zen bezala, ezin da ukatu gerrateak txipitu eta neurri batean ere galduarazi zigun beste euskal idazle baten aurrean bagaudela.
|
|
|
Saleskoak ondu idazkiaren lehenbiziko euskal aldaera Hegoaldean arront berantiarra izan zen, alta Jose Kruz Etxeberriak eginiko iraulketa 1821 urtera arte ez zen karrikaratuko. Jose Kruz anaia frantxikotarra Oiartzunen sortu zen 1773.ean eta 1801.erako Zarauzko misiolari apostolikoen
|
etxean
zegoen. Predikalari nekaezina, Nafarroa eta Gipuzkoako hamaika herritan aritu zen hizlari.
|
|
|
Sarritan ahari bat ageri da haren ondoan.
|
Etxean
dagoela, artilezko harilkoak egiten ditu edo bere ile luze ederra orraztu. Ogia egosteko labea pizten duenean, kea dario bera dagoen egoitzako zuloari.
|
|
|
Gero, seguru aski Erdi Aroko feudalismoaren eraginez, herri maila eta auzo maila desegin eta etxe maila talde izatearen unitate nagusi berri modura jartzen denean, etxeari esleitzen zaio izatearen eskubidea (hau ere leku aldaezin eta betierekoa baita), eskema zaharra egoera berriari egokituz.
|
Etxeari
dagokio hainbat lurren jabegoa, eta etxeko teilatuko hegipean hobiratuko dira defuntuak baita berria zain dezaten. Dena den, aurrerantzean norbere etxekoa izango den arren, etxeko izatea eta auzo edo herriko izatea erdi nahasirik jarraituko dute.
|
|
|
Edadeko guraso batzuk eraman ditu Puertora eta handik ekarri ditu, mutu, semea ikusteko aukera ukatu egin dietelako. Zama hori du gainean etxeko atea zabaldu duenean, mesedez, ez dadila inor
|
etxean
egon.
|
|
2017
|
|
|
Izorrai, Iruña.
|
Etxean
nago. Laguna dut aberri bakarra.
|
|
|
Xabier Iruñera joan zen ikastera, Espozen neba arreben
|
etxean
egonik.
|
|
|
267. Garrone
|
etxeari
zegokiona, Belakoren bigarren bizitza.
|
|
|
337. Ikus maizterren sailean 74.a: Kaxtabide berez Auspagillenea
|
etxeari
zegokiona.
|
|
|
341. Ikus etxejabeen sailean 52.a: Pedrozubirinea
|
etxeari
zegokiona seguru aski ere.
|
|
|
511. Horretan sinale herriko Irisarri
|
etxeari
zegokiola, gaur oraindik bezalaxe.
|
|
2018
|
|
|
Baina, ezari ezarian, aurrera daramatza bere lan" baskongadoak", dela Bibliaren itzulpena (batez ere), dela makina bat katiximaren bertsio subdialektalen egokitzapena, eta beste. Areago dena, aita Estartaren larderia gorabehera, frai Jose Londresera doa atzera ere 1862ko maiatzean eta Bonaparteren
|
etxean
egon zen hurrengo urrira arte: bost bat hilabete printzearen ondoan Biblia itzultzen buru belarri.
|
|
|
Txapitelan, bertzalde, Arturo Campionen
|
etxea
dago. Bere bizitzaren azken urteetan, hainbat omenaldi egin zizkioten, euskararen alde 80 urtean egindako lanaren esker onean.
|
|
|
San Nikolas eta San Zerninen artean zegoen sakan edo zuloan, harresiak egondako tokian, Kale Berria sortu zen XVI. mendean. Iruñeko kalerik luzeena da, eta haren 30 zenbakian, Pio Barojaren
|
etxea
egon zen tokian, Erregearen Dorrea egon zen Erdi Aroan. San Zernin eta San Nikolas burguen mugan egonik, San Lorentzoko dorrearen funtzio berdina zuen jatorriz, babesleku izatea alegia, baina ontziteriaren biltegi, txanpon etxe edo errege familiaren printzeen bizitoki bezala erabili izan zen.
|
|
|
Aurkikuntza ustekabe bezain esanguratsua. Osorik industerik ez bazen egon ere, maqbara ren parte bat inguruko
|
etxeen azpian
dagoelako, ia 200 hilobik agerian ipini zuten VIII. mendean zehar komunitate islamiko bat bakean bizi izan zela Iruñean. Izan ere, adinen eta sexuen arteko proportzioek erakusten dute Iruñeko musulmanen artean ez zeudela bakarrik goarnizioko soldadoak, baizik eta familia arrunt osoak.
|
|
|
XVIII. mendearen bukaera arte ez zen Iruñeko paraje baten leku izen gisa agertu. Erdi Aroko zubiaren hego ekialdeko muturrean Zubipunta izeneko
|
etxea
egon zen, eta izen hori jada 1677an jasoa zegoen agirietan. Jabearen abizenarengatik, Lore etxea erran zitzaion, eta 1992ko abuztuan txikitu zuten.
|
|
|
Momentu hauetan, XIX. mendean zehar, industriaurreko gizartetan emakumeek zuten parte hartze laborala kritikatzeko eta baztertzeko joera dago. Industrializazioaren gizartean, emakume on batek
|
etxean
egon behar zuen, familia eta etxea zaintzen, 129 eta pentsamolde hori Iruñean ere topatzen dugu. Ondoko testua, Giza Erreformendako Batzarrak 1885ean idatzirik, honen adibide argia da:
|
|
|
Alabaina, hau idazterakoan gure balkoien aurkako eraso haiek dokumentaturik aurkitu ditut, eta ez edonon, baizik eta El Pais eta Diario de Navarran: "
|
Etxean
zegoen bi hilabeteko umetxo bati oxigenoa eman behar izan zioten Poliziak botatako gasa arnastu ondoren". Kasu honetan, besteetan ez bezala, errealitateak amaren kontakizuna gainditu zuen, zoritxarrez bide batez esanda.
|
|
|
Haatik, lana eta familia bateragarri egitea eta haurren bizi osasuntsua helburu, Euskal Herri kontinentaleko ordutegietan inspiraturik, hausnarketa has lezakete elkarteek, aisialdi zentroek, mugimendu sozialek, alderdi politikoek, erakunde politikoek, enpresek, patronalak, sindikatuek, hezkuntza sailek, telebista eta komunikabideek. Denen artean adostu lezakete ordutegi bera (jakinik sektore bakoitzak bere ñabardurak dituela, bistan da) izanen dela Bardozetik Oionera, tenore zehatz batetik aitzina lantegian izateko ordez karrikan edo
|
etxean
egonen garela.
|
|
|
Bizitza aldatuko zaio. Aldatu zaio dagoeneko, ni bere
|
etxean
nagoenetik.
|
|
|
—Zure gurasoen
|
etxean
egon ginenean, nik pentsatu nuen aita eta zu amaren kontra aliatuta zeundetela.
|
|
|
Azkenengoz gurasoen
|
etxean
egon zenean, inork ikusi ez zuen norgehiagoka batean aritu zen zulo batean ez erortzeko. Eta Añesek eta biok badakigu ni izan nauela helduleku Paris eta Pariseko bizitza, Martaren etxea eta Martaren eskutik bizitako aroa utzi ondoren.
|
|
|
—Aita, bere
|
etxean
gaude.
|
|
|
—Baina, Emiko, hemen galduta egongo da guztiz. Han behintzat
|
etxean
dago!
|
|
|
—Argiari iragaten uzten dioten leihoak nahi ditut. Zu ez zara
|
etxean
egoten eta ez zara enteratzen, baina nik ilunpetan ematen dut eguna.
|
|
|
Añes gurasoen
|
etxean
dagoenean, inoiz baino denbora gehiago ematen dute gurasoek elkarrekin. Jeneralean lagunekin paseoan ibiltzen da Arantza.
|
|
|
Lagunenak erabiltzen ditut gehienetan, beti nabilenez hara eta hona —Poltsa urdin bat erakutsi dio, saltsak eta espezieak ditu edonora kozinatzera eramateko prest.Leihoak aldatzea izango da hurrengoa —ondo ixten ez duen sukaldeko leihoa seinalatu dio. Zeure
|
etxean
zaude, jarri gustuko duzun infusioren bat, ni komunera noa.
|
|
|
—Eta
|
etxean
egongo zinela, hori ere jakin behar nuen?
|
|
|
Biak jitoan. Bata,
|
etxean
egotea jasanezina zaiolako; bestea, etxe deitu dezakeen ezer ez duelako. Abeslari arrakastatsua bata, prostituziora jo behar izan duen emakumea bestea.
|