|
2000
|
|
|
aipatzen duten lehen izkribuak 1616 urtekoak dira eta Teguiseko pilotalekuaren ondoan zeuden
|
etxe
batzuen salmenta dute mintzagai. Tiagua eta Soo rekin batera, Teguise da, hain zuzen, joko guneetariko bat.
|
|
|
Batzuk frantsesak dira eta bertze batzuk gaztelaniaz ongi dakiten holandarrak, guztiak ere kanpotarren larrutzerat emanak. Eta, horrela, beren egitekoen egiteko, alokatzen dituzte
|
etxe
batzuk... eramaiten dituzte putek harat bezero aberatsak... joaiten dira, halaber, gaizkinak, bere puntuan eta bere mementuan, guardiaz mozorroturik... geratzen dira bezeroak jantzirik eta poltsarik gabe... desagertzen dira putak... kontsolatzen dituzte guardiek beren kontseiluekin bezero biluziak...
|
|
|
" Atzo esan nizun, hura kanpoan dela"; eta, isil arte bat eginda: " Henriz zerbait jakin dut", esan zuen; Xanek begiak ireki zituen, Eliren kokotsean atxiki zituen;" kale honetan,
|
etxe
batzuk harantzago bizi zen". " Bai, Lazarok esan zidan atzo", esan zuen Xanek.
|
|
|
Xanek aurrean ezaguna zuen bide bat, ezagunak zituen
|
etxe
batzuk ikusi zituen. Hala ere, etxe haiek beren tokian ez zirela, lekuz aldatu zituztela zirudien.
|
|
2001
|
|
|
|
Etxe
batzuetan, hezetasuna betiko etsai bihurtzen da. Batzuetan, arazoaren jatorria etxebizitzaren kanpoaldetik dator:
|
|
|
Poliziak bi aste geroago hiltzailea harrapatu zuen, Madhav Prasad Pant. Lehenago ere beste
|
etxe
batzuetan zerrikeriak egina zen.
|
|
|
|
Etxe
batzuk garbitu ondoren etxera heldu da. Ama bitartean lanean ari da eta Vishnuk anaia ttipia jagon behar du.
|
|
|
Baina haietako ahulenak ere botatzen zituen, inondik inora sosegatu ezin zen erraldoiak. Ibai bazterretako
|
etxe
batzuk hutsik gelditu baziren ere, Zubiko Bentatik ez zen inor mugitu. Bixente Xixtuk ere bere leihoan segitu zuen, zigarroa erretzen.
|
|
2002
|
|
|
Beranduxeago Santa Graziko erdigunea edo behintzat etxe multzorik handiena topatuko dugu, baina gure helmuga elizaldea denez, beste kilometro bat jarraituko dugu. Azkenik, tenplua bera eta bere inguruko
|
etxe
batzuek osatzen duten Santa Graziko elizaldetxoan gaude.
|
|
|
Beste batzuek te bero beroa edaten dute edo kafe lodia, kardamomoz gozatua. Bitartean, backgammonean jolasten dira, eta, kafe
|
etxe
batzuetan, koplariak gauero kontatzen ditu Erdi Aroko ipuinak eta elezaharrak.
|
|
|
Antzokia dagoen plazan hasten da hiri zaharra, alderdi guztietatik etorritakoen aztarnak dituela. Are harriagoa da egungo hiria ere bertan dagoela,
|
etxe
batzuk milaka urte dauzkaten hondarren gainean eraiki dituzte eta.
|
|
|
Gero eta erakunde gehiagok eskaintzen dute zerbitzua. Ibilgailuak alokatzen dituzten enpresetan eta aseguru
|
etxe
batzuetan ere aurkituko duzu. Interneten eskaintza zehatzak aurkituko dituzu:
|
|
2003
|
|
|
orain dala urte bi, ni hara joan nintzanean, Winnemucca (Nevada) izan zan orduko euskal jaiaren bihotza, hantxe ospatzen zalako NABOren batzar nagusia (Erakunde horrek Ipar Ameriketako Euskal Etxe guztiak batzen ditu). Hango euskaldunen apez arduraduna dan Martxel Tillousek dei eginda joan nintzan orduan Winnemuccara; eta, bide batez, beste Euskal
|
Etxe
batzuk be ikusi nebazan lau Estadutan.
|
|
|
Kudeaketa gastuak aldatu egiten dira, bai prezioari dagokionez, bai hori kalkulatzeko moduari dagokionez, izan ere,
|
etxe
batzuetan hiletaren aurrekontuaren ehuneko baten araberako tasa bat kobratzen dute (%5aren ingurukoa).
|
|
|
Gorpuaren egokitzapen sanitarioari dagokionez, ehorzketa
|
etxe
batzuek hilkutxaren prezioaren barruan sartzen dute.
|
|
|
Janariak desizoztu, janaria berotu eta platerak ere prestatu. Mikrouhin labeak gero eta jarraitzaile gehiago ditu, eta ohiko labea ezabatzen du
|
etxe
batzuetatik.
|
|
|
Suak 5.000 bat lagun Maçaneteko Tordera, El Molí eta Residencial Parc urbanizazioetatik ateratzera behartu zituen. Bi etxe horiek modu prebentiboan ebakuatu ziren, eta lehenengoan, sutea hasi zenean,
|
etxe
batzuk erabat edo partzialki kiskalita geratu ziren. Maçaneteko hirigunea arrisku larrian zegoen, sugarrak udalerriaren ate berberetara iritsi zirenean.
|
|
|
Ez dutelako ezkonberriek etxe barruan egiten kalean egingo ez luketena, edo aparkaleku batean egingo ez luketena. Beste
|
etxe
batzuk, ostera, usteldu egiten dira, eta lizundu. Eta ezin zara etxe horietara sartu, eta sartzen bazara, egongelan baino ezin zara egon, ondoko gelan gaixo bat dagoelako, eta beste gela guztiak itxita daudelako, arrazoirik gabe, eta horrek etxea iluntzen du, eta usteldu.
|
|
|
abenturero. Matiasek esan zion ez zuela abenturerorik behar, eta beste
|
etxe
batzuetan entzundako bizitzak kontatu zizkion; horixe behar zuela, halakoak behar zituela. Lasaitu egin zen Nemia eta esan zuen erraza zela orduan, etxean eduki zuela berak halako bat.
|
|
2004
|
|
|
Hala ere, gauza asko daude oinarri gisa jarri gabe oraindik. Bestetik, maila txikiko ziklista
|
etxe
batzuek gaur egun kirolari onak izateaz gain, erraztasunak dituzte lehiaketa batzuetan maila onean ibiltzeko. Baina liga horretan aipatzen diren itzuli eta proba guztietan parte hartu ahal izateko moduko aurrekonturik ez dute eskuartean.
|
|
|
A. OLANO. Azkenean, Liga Profesionalak ez du dirurik erakarriko ziklismora, dirua jarri nahi duten
|
etxe
batzuek ez baldin badute ligan sartzeko aukerarik, agian ez zaielako interesatzen diru hori jartzea. Ekipo txikien fusio guztiak, berriz, indarra edukitzeko izan dira, gutxienez lehen mailan sartu ahal izateko.
|
|
|
Haatik, orain, Don Trifon eta beronen zerbitzariak Botxoako etxe guztiak arakatzen ari dira. Hemen berton ere errekistatu dituzte
|
etxe
batzuk... Eta badakizue zer gertatu den Olazaharren?
|
|
|
|
Etxe
batzuek beren berunak edo fusibleak mantentzen dituzte, baina sistema magneto termikoa da gomendagarriena eta eraginkorrena korronte elektrikoarekin arazoak izanez gero segurtasunerako.
|
|
|
Garbigailuaren eta lehorgailuaren kokapenik ohikoena sukaldea edo bainugela izaten da, nahiz eta
|
etxe
batzuetan, lekurik izanez gero, terraza itxietan edo sotoan ere jartzen diren. Garbigailua jartzeko oso leku egokia bainugelako konketaren azpian egon daiteke, batez ere bainugela gainaldean sartuta badago.
|
|
|
Alferrik izango zituzten beste kontaktu guztiak lotuta, dokumentuak hara eta hona eramango zituenik ez bazegoen. Nekazaria gauez juduak mahastien artetik eramateko eta ekartzeko, Pablo faltsifikazioetarako, monasterioko fraide guztien isiltasuna juduak sotoan ezkutatzeko, inguruko herrietan
|
etxe
batzuk hutsik badaezpadan, hori dena alferrik zen. Ze orain beste norbait bilatu behar zen, susmorik piztuko ez zuena, dokumentuak garraiatzeko arazorik izango ez zuena, egun argiz eta Atorra Beltzez jositako kaminoetatik ibiltzeko prest egongo zena eta, batez ere, inongo duda barik eta segituan baiezkoa emango zuena.
|
|
2005
|
|
|
Honekin batera, gogoratzekoa da salmenta toki bakoitzak produktu batzuen salmenta sustatzen duela, eta besteena oztopatzen. Merkataritza gune handiek akordio bereziak sinatzen dituzte ekoizle eta banaketa
|
etxe
batzuekin, horien produktuak saltzeko, eta ez lehiakideenak.
|
|
|
AESAko iturriek ziurtatu diote CONSUMER eroski ri “alerta sistemak ondo funtzionatu duela eta lotea identifikatu eta saltokietatik kendu dela”. Nolanahi ere,
|
etxe
batzuetan oraindik unitate batzuk geratu daitezkeenez, Agentziaren iritziz, garrantzitsua da gogoraraztea Abbott Laboratorios enpresa fabrikatzaileak harremanetarako telefono bat jarri duela martxan(), sor daitezkeen zalantzei erantzuteko eta erabiltzaileek lote horri dagokion ontziren bat duten identifikatzeko. Abbott Laboratorios ek azaldu duenez, farmazietatik esnea kentzen hasi ziren otsailaren hasieran, baina orain argitaratu da, etxeetan ontziak zeudela ikusi ondoren.
|
|
|
Garbitzeko elementuak, leku berean antolatuak
|
Etxe
batzuetan garbiketako elementuak ez dira denak batera gordetzen, baizik eta sukaldeko altzarietan, bainugelan eta, sarritan, beste gela batzuetan. Hala ere, espazioa aurrezteko, antolaketa hobea lortzeko eta erosotasunagatik, oso onuragarria da garbiketako elementu guztiak gordetzeko armairua izatea, kuboak, erratzak eta lanbasak barne.
|
|
|
Turismo mota ezezaguna izan arren, Espainian atseden hartzeko etxeen eskaintza zabala dago. Sumendi osasuna autogestionatzeko kooperatibak, atseden etxeak izateaz gain, beste atseden
|
etxe
batzuei, ikastaroei eta osasunaren autokudeaketari buruzko informazioa ematen du. http://usuarios.lycos.es/sumendimadrid /web/grupos.html orrian kooperatibarekin harremanetan jartzeko moduak ageri dira.
|
|
|
Ficusa zuhaitz txiki baten antzeko itxura duen landarea da. Morazeoen familiakoa da, Europako, Asiako, Afrikako eta Ozeano Bareko eskualde tropikal eta subtropikaletan dago, nahiz eta oso ondo egokitzen den klima mediterraneora, eta, beraz, oso ohikoa da gure
|
etxeetan
batzuk izatea. Beharrezkoa da ficusak zer zainketa behar dituen jakitea, eta, batez ere, zenbait nozio izatea behar duenean inausi ahal izateko, dela arrazoi estetikoengatik, dela nahi duguna baino tamaina handiagoa hartu duelako, nahiz eta beti eraman ahal izango dugun balkoi batera.
|
|
|
Baina batzuetan euria egiten du Afrikan, eta lehoiak bustita egoten dira, eta dortokak ere bai, baina dortokei berdin die, ze dortokak berdin berdin egoten dira uretan edo desertuan edo teilatu batean. Batzuetan sukaldean egoten dira dortokak,
|
etxe
batzuetan. Baina gutxitan.
|
|
2006
|
|
|
Taniñen, ordea, ezagun da jendea ibiltzen dela, eta desolamendu berri baten argazki perfektua da. Handik alde egin behar izan zutenen seme alabek hiritik ekarritako sosekin plaza itxura eman nahi izan diote eremu bati eta
|
etxe
batzuk handinahikeriaz eraberritu dituzte. Mexikon urtero ospatzen den maskarada ispilu egokia da.
|
|
|
XI. mendekoa da, eta Altzo beheko monasterio batek egiten duen herentzia bat da. Herentzian
|
etxe
batzuk eta haien lursailak sartzen dira, eta lursailen deskripzioetan gehiena sagastia agertzen da. Garai hartan guk hegazkin batetik begiratu izan bagenu Gipuzkoa laurden bat edo sagastia izango zen.
|
|
|
Bizkaitar jatorriko familia, Etxebarrin zuena oinetxea.
|
Etxe
batzuk zituen inguruko herri eta hiribilduetan, hala nola, Bilbo Zaharrean eta Somera kalean, Bilboko hiribilduan. Beste familia garrantzitsu batzuekin elkartu ziren ezkontza bidez, Arbolantxatarrekin, hain zuzen.
|
|
|
Neure burua Garrüzeko herrian ikusten dut,
|
etxe
batzuei su ematen. Bi urte lehenago Etxeberriren eskoletara joaten ginenean harrika ematen ziguten mutikoen aita amenak ziren etxe horiek.
|
|
|
|
Etxe
batzuetan gutunak jaso zituzten, honako edo halako onik atera zelako zorionduz eta laster ikusteko itxaropena emanez.
|
|
|
Kanpotik etortzen zen guztia ere bai. Beste
|
etxe
batzuetan, kafea edo urdaiazpikoa eskaintzen zuten tokian, gurean zigarroa. Edo kafea edo urdaiazpikoa, eta tabakoa.
|
|
|
San Pelaio aldera, baserriak eta soroak zeuden. Eta tartean, udatiarren etxeak —" beraneanteak" esaten genuen guk—, askorik ez,
|
etxe
batzuk besterik ez. Aristokrazia.
|
|
2007
|
|
|
Formakuntza planak ere abiatu dituzte. " Herriko
|
etxe
batzuetan badira alfabetatu gabeko langile euskaldunak eta beraz, jadanik zerbitzu bat eskaintzen dute euskaraz, baina beste anitzetan ez dira beti euskaldunak". Euskaraz alfabetatu gabeak eta ez dakitenak AEK ko eskoletara bideratzen ditu euskara teknikariak.
|
|
|
Gau eskoletako lana ezagutu eta laguntzeko prest agertu ziren lehen instituzioak Herriko
|
Etxe
batzuk izan ziren, AEKri bere liberatuen sarea hedatzeko parada emanez. Ondoko urteetan Euskal Herri 2010 deituriko gogoetatik ateratako Lurralde Antolaketa Eskeman hizkuntza kapitulua idatzi zen, helduei euskalduntze alfabetatze alorra sustatzeko helburua barne.
|
|
|
Espainiako Bankuak, NANaren bidez, kapitalaren edukitzaileari identifikazioa eska diezaioke, pezetatan, kapitala 2,5 milioi pezetatik gorakoa bada. Txanpon ilehoria desagertu eta bost urtera, gaur egun Espainiako
|
etxe
batzuek diruren bat gordetzen dute moneta tradizional eta historiko horretan. Espainiako Bankuaren kalkuluen arabera, Espainiako herritarrek 1.829 milioi euroko txanponak eta billeteak jartzen dituzte dibisa zaharrean.
|
|
|
Terminoak desberdinak diren arren, kontzeptua bera da. Bitxia bada ere, sareko zenbait iritzi forotan ikus daitekeenez, merkataritza
|
etxe
batzuetako web orri ofizialetan agertzen den konposizio taularen arabera, kontsumitzaile batzuek positibotzat jotzen dute postreak karbohidratoak izatea, baina ez azukreak. Azken finean, asko lortutako zapore eta testura duten esnezko postre hauek benetako plazera dira, eta energia gutxiago ematen diete dasta gozoenei.
|
|
|
Emakume eta enpresarientzako polizak Aseguru mota horien artean, batzuk emakumearentzat bakarrik dira. Hala, aseguru
|
etxe
batzuek ohiko aseguruen berme guztiak dituen plan bat aurreikusten dute, biztanleria segmentu horri eskainitako zerbitzu baten ezaugarriak batzen dituena. Horrela, heriotza edo baliaezintasuna gertatuz gero, hamar urtez hiruhileko errenta jasotzeko eskubidea ematen duten polizak merkaturatzen dira.
|
|
|
Horien abantaila nagusia da, istripu aseguru baten ohiko arriskuak estaltzeaz gain, infartua eta garun isuria izateko arriskuak ere barne hartzen dituela, eta hori berrikuntza bat da merkatu honetan. Aseguru
|
etxe
batzuek 751.265,13 euro arteko kalte ordaina eskaintzen dute baliaezintasun iraunkorragatik. Konpainiek poliza ederrak eskaintzen dituzte, baina bizkarra ere estaltzen dute, eta beren produktu guztietan zehazten dute, nahita egin dutela frogatzen bada, polizak ez dituela estaltzen istripuaren ondorioak.
|
|
|
Horrela, ponpa martxan jartzen den bakoitzean, ez da haren bolumen baliokidea deskargatuko.
|
Etxe
batzuetan ohikoa da komun ontzia paperontzi gisa erabiltzea: paperak, makiltxoak eta kotoiak hara joaten dira, eta horrek ura gastatzen du.
|
|
|
Produktu horren eskariak nabarmen egin du gora. Horren fede ematen du Almeria bezalako probintzietan —biztanle magrebtarrak eta islamiarrak proportzio handikoak— aberriratze polizak %40 baino gehiago hazi direla 2007ko lehen seihilekoan, aseguru
|
etxe
batzuek emandako zifren arabera. Etorkin ugari dauden eremuetan, aberriratze polizen kontratazioak %40raino igo dira.
|
|
|
Funtzionamendua Ahalegin etxe batean mailegua lortu nahi duten pertsonek beren baliozko piezak eraman behar dituzte etxe horretara, telefonoz hitzordua eskatuta, aditu batek ondasunen tasazioa egin dezan. Profesionalak merkatuko balioak hartuko ditu kontuan birrindu beharreko objektuak tasatzean, nahiz eta maileguaren zenbatekoa ondasunen benetako balioaren %60tik %75era bitartekoa izan ohi den,
|
etxe
batzuetako datuen arabera, Piedad mendiek eskaintzen dutena baino ehuneko txikiagoa, %70etik %85era bitartekoa. Baliozko objekturen bat birjartzeko baldintza batzuk daude:
|
|
|
Gainera, Landak bere adierazpenak lehenengo Itzubaltzeta gaztetxea hustean izandako “biolentziagatik” egin zituela eta “badakizue, ertzainek jendea kolpatu eta gero bortitzak gu gara” mintzatu ziren ironiaz. Era ezberdinean erantzun zuten
|
etxe
batzuetako fatxadetan izandako pintaketengatik. Gaztetxekoek kritika bere gain hartu zuten eta kasu batzuetan aldarrikapenak egiteko “eskua apur bat joan zaigu” baina horrelako kasuak konpontzeko prest daudela zehaztu zuen:
|
|
|
– Beldurgarria duk
|
etxe
batzuetako giroa –esan zion Anderrek.
|
|
2008
|
|
|
Izerditan blai lanean ziharduenei edaria eskintze hori be ez ei zan bardina izaten, beste
|
etxe
batzuetara joaten ziran anaiei entzun neutsienez. Baserri batzuetan ederto zerbitzen eben baina auzoko etxe bateko emakume zeken batek edaritan gitxi gastatzeko modu egokia asmau ei eban:
|
|
|
Beheko suak bere usaina, kedar usaina, lagaten dau erropetan be. Gurean ekonomikoa edo txapa jarri eta gero be beste
|
etxe
batzuetako ezkaratzera joan eta nabarmena izaten zan, erropetan be igarten zan usain hori. Tximinia ez zan beti ondo ibilten eta bazterrak kearen arrastoz beteten ziran.
|
|
|
bedar, garieta ira lanak. Gurean geurean ez genduan haren beharrik izan, baina beste
|
etxe
batzuetako kontuak botaten ebazan harek brasta brasta:
|
|
|
Bildurgarria izaten zan, baina,
|
etxe
batzuetara hurreratzea. Gogoan dodan baserri baten izango zituen, ez dot esajeretan, zazpi bat txakur; hiru lotuta eta lau solte.
|
|
|
Alde zaharretik pasatuz, denbora hartu dut Renneko etxe zaharen arkitektura aztertzeko. Jakin behar XVIII garren mendean su bat suntsitu zuela herria, bainan
|
etxe
batzuek iraun dute, edo berriro egin dituzte berdin berdinak. Erdi Aroko arkitektura gustuan dutenak, ongi etorri Rennes Herrira.
|
|
|
Espainian adibidez,
|
etxe
batzuek (bioklimatiko izenekoek), argindar eta uraren gastua %60raino murrizten dute.
|
|
|
Ekoizpen
|
etxe
batzuk diruaren usainean soilik mugitzen dira, funtsak eta diru laguntzak kudeatzeko daude...
|
|
|
Eta alferrikakoak izan ziren etxekoen protestak: ezetz esaten zion emazteak, ez joateko, bi haur zituztela eta hirugarrena bidean, eta aitaren ardura eta obligazioa zela etxean gelditzea; ezetz esaten zioten baserrian bizi ziren anai arreba ezkongabeek, Bixentek eta Ursulak, baita beste
|
etxe
batzuetara ezkonduta zeudèn gainerako arrebek ere, aitatasunaren arrazoiari adinarena eransten ziotela: berrogeitik gora dauzkak, hirurogeikoa ere ematen duk heure burusoil horrekin, eta burutik hago ala??
|
|
|
Urrutira joan gabe, baina, herrian bertan ere bazegoen alderik
|
etxe
batzuetatik besteetara. Aldea ez zen, haatik, berak inoiz imajinatu izan zuen neurrikoa.
|
|
|
esan digu besteen antzekoa iruditu zaigun kale izkina batean. Daviden izarra ageri dute
|
etxe
batzuek, judurik ia gelditzen ez bada ere. Marokoko judu gehienak 50eko hamarkadan joan ziren Israelera, eta eurekin eroan zuten sefardiera.
|
|
|
Eta beste kolektibo batzuentzat, hala nola pentsiodunentzat, ikasleentzat edo autonomoentzat, banaka aztertzen da kasua, konpainia bakoitzaren arabera. Aseguru
|
etxe
batzuek eskatu dute alokairuaren urteko errenta ez dadila izan langilearen urteko diru sarreren ehuneko bat baino handiagoa, %40 edo %45 ingurukoa. Jabeak bere Nortasun Agiri Nazionalaren fotokopia eta alokairu kontratuaren kopia aurkeztu ditu.
|
|
|
autoaren zenbatekoa, transferentzia kostua eta saltzailearen irabazia barne hartuko lituzke, kontzesionario batean erosiko balitz bezala, eta salmenta balioan ez lirateke sartuko azken gastu horiek —beraz, gutxiago jasoko lirateke— Kalteak ilargietan bakarrik gertatu badira eta jabeak estaltzen dituen asegurua badu, enpresak konpondu ditu kontratuan ezarritako mugaraino. Klausulak kontuan hartu behar dira, aseguru
|
etxe
batzuek ez baitituzte polizan sartzen eguzki sabaia osatzen duen kristal jakin batzuk; beste batzuek, berriz, gehienezko kopuru bat ezartzen dute hartzaileari kalte ordaina emateko, eta hark konponketaren gainerakoa ordaindu du. Ibilgailuaren sutea eta lapurreta Auto baten jabeak erretako automobila aurkituko balu, dela ekintza bandaliko baten ondorioz, dela ustekabeko sute baten ondorioz, zer egin behar du?
|
|
|
Horren arabera, konpainia guztiek datu pertsonal horiek jasoko duten tratamenduaren berri eman behar dute “berariaz, zehatz eta zalantzarik gabe”. Gainera, aseguru
|
etxe
batzuek informazio gehiago eskatzen diote bezeroari, adibidez, etxebizitza baten jabea bada. “Arrazoia da konpainiak eskatu ez den etxe asegurua eskaintzen saiatuko dela”, dio Adidaek.
|
|
|
Halaber, negozioen teknologian eragindako kalteen aurkako aseguruak eta langileentzako osasun polizak ere kontrata daitezke. Gaur egun, aseguru
|
etxe
batzuek abantaila batzuk dituzte polizetan beren bezeroentzat; esaterako, AXA Winterthur. Horri esker, ezbeharrik deklaratu gabe igarotako urte bakoitzeko asegurudunen primetan deskontuak egiten dira.
|
|
|
Altsasuarren esanetan arraroa zen, zenbait gauzetan hemen bezala daudela ikustea eta beste batzuetan, berriz, oso atzeratuta: " Internet badute, baina
|
etxe
batzuetan ez zuten komunik. Kanpora joan behar izaten genuen gure egin beharrak egitera".
|
|
|
Eta alferrikakoak izan ziren etxekoen protestak: ezetz esaten zion emazteak, ez joateko, bi haur zituztela eta hirugarrena bidean, eta aitaren ardura eta obligazioa zela etxean gelditzea; ezetz esaten zioten baserrian bizi ziren anai arreba ezkongabeek, Bixentek eta Ursulak, baita beste
|
etxe
batzuetara ezkonduta zeudèn gainerako arrebek ere, aitatasunaren arrazoiari adinarena eransten ziotela: berrogeitik gora dauzkak, hirurogeikoa ere ematen duk heure burusoil horrekin, eta burutik hago ala...?
|
|
|
Urrutira joan gabe, baina, herrian bertan ere bazegoen alderik
|
etxe
batzuetatik besteetara. Aldea ez zen, haatik, berak inoiz imajinatu izan zuen neurrikoa.
|
|
2009
|
|
|
P.O.M izena zeraman linea honetako bidaiariek ez zuten prisa handiegirik izan behar, tren xume honek, gehienetik jota, orduko 30 edo 40 kilometro egiten baitzuen… Beste denborak ziren haiek! Nostalgiaren gazi gozo artean, tranbide honen lasaitasuna gozatuko dugu,
|
etxe
batzuen hala nola Barnetxenea edo Lhandenea gibelalde ederrak miretsita. Une batean ikusiko dugu tranbidea eta karrika nagusiaren artean lotura egiten duen oinezkoen harrizko eskaler ederraren beheko sarrera ere.
|
|
|
XX. gizaldiko bigarren zatiari dagokio auzolanaren eta lan pribatuaren arteko nahasketa. Esaterako, Añeka erreka ondotik doan errepidea bizkarreko
|
etxe
batzuekin lotzeko eraikitako zubia daukagu. Zubi horren premia zuen hainbat etxek.
|
|
|
Urtaro horretako hotzarekin txerrikia kontserbatzea errazagoa zen eta. Dena dela, Jataben ohitura izaten zen
|
etxe
batzuetan txerria abenduaren zortzian, Kontzepzio egunean hiltzea. Gero, solomoak Gabonetarako uzten zituzten.
|
|
|
Afaltzeko familia bakoitza bere etxean batzen zen, eta kanpora ezkondutako senitartekoak etortzeko ohitura zegoen
|
etxe
batzuetan. Bikote batzuek Gabon gaua baten gurasoen etxean igarotzen zuten eta Gabon Zahar gaua besteenean.
|
|
|
Afalostekoa ezberdina izaten zen etxe bakoitzeko zaletasunen arabera.
|
Etxe
batzuetan kartetan olgetan zuten, beste batzuetan kantatu egiten zen, ohera joaten ziren etxe batzuetan eta gauerdiko mezatara joateko itxaroten zuten garaitikoek. Lekukoen esanetan hator, hator mutil etxera izaten zen Gabon gaueko ohiko kantetako bat, eta hara adibiderako beste bat:
|
|
|
Afalostekoa ezberdina izaten zen etxe bakoitzeko zaletasunen arabera. Etxe batzuetan kartetan olgetan zuten, beste batzuetan kantatu egiten zen, ohera joaten ziren
|
etxe
batzuetan eta gauerdiko mezatara joateko itxaroten zuten garaitikoek. Lekukoen esanetan hator, hator mutil etxera izaten zen Gabon gaueko ohiko kantetako bat, eta hara adibiderako beste bat:
|
|
|
Ondo bazkari goxoa izaten zen. Turroia jateko ohitura zeukaten
|
etxe
batzuetan.
|
|
|
Lekuko batzuek, esaterako, Gabon Zahar arratsaldean ez zuten beharrik egiten.
|
Etxe
batzuetan kanpoko senitartekoak etortzen ziren afarirako eta beste batzuetan etxekoek egiten zuten ospakizuna. Baziren Gabon gauaren eta Gabon Zaharraren artean bikotekide bien gurasoen etxeak bisitatzen zituztenak ere.
|
|
|
Kantatu ostean saria espero zuten umeek.
|
Etxe
batzuetan txokolatea prestatzen zieten zetozenerako, baina fruitu sikuak, sagarrak, mandarinak edo gozokiren bat izaten ziren ohiko ordainak. Ume bakoitzak bere poltsan hartzen zuen berari zegokiona.
|
|
|
Halakoetan, seinek sarritan beste etxe batera egiten zuten ospa.
|
Etxe
batzuetan, ontzian txiza egiteko esaten zitzaien umeei, ezpabere ez zela oparirik egongo.
|
|
|
Pasadizo modura kontatuko dugu Erregenaren bezperan zapatak garbitu eta etxeko bentanan utzi zituen seme bakarraren kasua. Antza denez,
|
etxe
batzuetan opariak errege egun berean mezatara joan ostean baino ez ziren agertzen. Mezatatik bueltatu zen umea, oparia hartzeko ilusioz beterik.
|
|
|
Hurrago zegoenez, Barrikara joateko ohitura indartsuagoa bazen ere, bazegoen urtero Abadiñora joateko ekandua
|
etxe
batzuetan. Batzuk urtero joaten ziren, trenez orokorrean.
|
|
|
Lekuko batzuek hamabi urtera arte parte hartu ei zuten Basaratostean, umeen gauza zela eta. Dena dela,
|
etxe
batzuetan familia osoa batzen zen eguna ospatzeko, aititaamamak, sein eta guzti.
|
|
|
Beste
|
etxe
batzuetan aitzurrarekin zuloak egiten zituzten, euretan hazia bota eta lurraz atzera estaldu. Indabak, patata eta beste jenero batzuk ereiteko sotatxurraz soto edo zuloak egiten ziren.
|
|
|
Goizetiko jeneroa ereiteko erabiltzen zen etxe askotan ortua, esaterako, sanjuan patate. Eta tabakoa ere erein izan da
|
etxe
batzuetako ortuan.
|
|
|
Ibarrean, beheko lurretan, arazoak edukitzen zituzten uriolekin.
|
Etxe
batzuetan gerratera arte gari asko ereiten zen. Eta hirurogei eta hamar anega gari batu
|
|
|
Lau edo seiko koadriletan batzen ziren, ilaran ipini; ahulenek erdiko lekua hartzen zuten eta solo osoak laiatzen zituzten. Txandaka egiten zituzten
|
etxe
batzuetako eta besteetako soroak.
|
|
|
Ortua laiatu aurretik, koneju edo untxien azpiak ateratzeko ohitura zegoen
|
etxe
batzuetan. Sanjuan patata ereingo bazuten, batez ere.
|
|
|
|
Etxe
batzuetan bazkalostean mantzanila hartzeko ohitura ere egon da. Mantzanila infusioan hartu izan da beti, mantzanilla ure.
|
|
|
Aldea
|
etxe
batzuetan gosea igaro arren, arrautzarik txikerrenak jaten zituzten. Handienak saltzeko izaten ziren derrigorrean.
|
|
|
Basoan soilik erdi antzuak ziren ganaduak edukitzen ziren. Ardiak ere gorta barruan edukitzen zituzten Goietako
|
etxe
batzuetan, garaitiko abereetatik aparte. Eta hori izan da gure lekukoek aurrera eroan duten abelazkuntza eredua.
|
|
|
aske eta estramiñe.
|
Etxe
batzuetan aska esaten diete biei, baina lekuko askok bereizi egiten dituzte. Estramina esaten diote piztiei eguneroko janaria emateko erabiltzen denari.
|
|
|
Espezieak banatzeko gorten barruko egituraren adibide legez,
|
etxeetako
batzuen antolamendua azalduko dugu. Beti ere kontuan hartuta, etxe bakoitzaren neurriak, espezie kopuruak eta etxetik kanpora eraikitako txabola edo abereentzako tokiek gorta antolatzeko eredu ezberdinak sortu zituztela etxetik etxera.
|
|
|
Garaitiko espezieak ez bezala, ez dago aldeaetxe bakar bat ere gortatik kanpora eduki dituenik.
|
Etxe
batzuetan txerriak gorta barruan edukitzen zituzten, euren txokoan, beste abereengandik bereizita. Ergoienen aurkitu ditugu txerriak era horretan, gortan, hazten zituzten etxeak.
|
|
|
Bata zein besteak ferietan erosten ei zituzten.
|
Etxe
batzuetan behi larruarekin egiten zituzten, ostera. Hedeei, biguntzeko, koipea ematen zitzaien.
|
|
|
Ermandaderik garrantzitsuena, ganaduaren arduraz osatutakoa, auzunean ganadua zuten etxerik gehienek osatzen zuten. Aseguru mota bat zen, gerora igualatorio berba emango zuen iguala, edo
|
etxe
batzuen artean ordaindutako aseguru mediku antzeko bat. Ermandadea ordaintzen zuten ganaduen (behien) istripu, gaixotasun eta heriotza kasuetarako.
|
|
|
Gerra karlisten ostean, bai eta lehenagoko Independentzia gerra deitutakoaren ostean ere, zerga gogorrak ipini zizkieten Herriko Etxeei, eta ondorioz, euren mugapeko herri lurrak saltzera behartu zituzten. Era horretara
|
etxe
batzuek, behar den aberastasuna zutenak, pribatu egin zituzten ordura arte gozamen erregimenean erabili zituzten lurrak. Geroago, ordaintzen zuten kontribuzioan oinarrituta, aldea etxe askok euren izenean erregistratu zituzten gozamen erregimenean zeuzkaten baso lurrak, bertan sartutako arbolak arrazoitzat hartuta.
|
|
|
San Juan goizaldean euri ugerra izaten ei zen beti. San Juan marinerua izan zelako ustea egon da Jataben, eta Goietako
|
etxe
batzuetan, langoste edo otarraina jateko ohitura zegoen. San Juan eguneko errozio edo garoari (bietara esaten dute jatabearrek) gaitasun magikoa ematen zioten gure lekukoen aita amek.
|
|
|
Baina eguzkia atera ostean heltzea ere sano normala zen jendearen artean.
|
Etxe
batzuetan, arto jorra eginda eduki ezik ez zieten gazteei Gaztelugatxera joaten uzten. Gaztelugatxeko eskailerak oinutsik igotzen zituen batek baino gehiagok.
|
|
|
Biriketarako gaitzetarako, edo airearen bidez kutsatzen diren gaitzetatik babesteko sano ona da aker beltzaren sunde edo hatsa. Gortako atean aker beltza ipintzen zuten, gaitzik sartu ez zedin eta albeitxari legez dute
|
etxe
batzuetan. Batzuek albaitariari deitzen zioten, garaitikoek, aker beltza edukitzen zuten gortan.
|
|
|
Artxoa bildots bihurtzen zenean, urtebete egiten zuenean, buztana ebakitzen zioten batzuek. Beste
|
etxe
batzuetan, ordea, jaio eta hilabete batera egiten zuten behar hori. Hezur bitartea bilatzen zioten eta eskuarekin estu estu hartuta ebakitzen zuten kutxillo edo labana erabilita.
|
|
|
|
Etxe
batzuetan ardi lanarekin egindako firu edo haria saltzen zuten eta txabil edo txaramelean bertan, egin berritan kobratzen zuten.
|
|
|
Amatatu zuten, baina sator zuloetan gordeta mantendu zen. Haizea altxatu zenean indar handiz irten zen sua eta solo zein
|
etxe
batzuk erre zituen. Artzainak, ostera, sua amatatzeko beharrean ibili ziren ia jan ere egin barik.
|
|
|
Gasmuri auzunea Gasmuri izeneko hiru etxeak eta Txantela, Zubiaurre, Txikitona, Txarakana... Aipatutako
|
etxe
batzuk errekaren Erberako aldean egonda ere Ergoiengotzat hartzen ditu herriak, Zabala (Zabalek), Elizalde (Elexalde), Kurtzegana (Kurtzegane), Garai (Garaik), Larreta (Larrata), Elortegi (Elortegik), Unibaso (Iñebasok), Ianduri (Iandurik), Gaminde (Gaminddek)... Horixe edadeko lekukoek Ergoiengo auzo edo barriok izendatzeko era.
|