|
2008
|
|
|
Horretaz gain, tratu txarren gaia hain larria izanik ere, hainbatek salaketa faltsuak jartzen dituztela adierazi du Justo Saenzek,
|
etxea
eta zaintza errazago lortzeko edo senarra gaztigatzeko. Espainiako Estatuko Justizia ministroaren arabera, 2007an tratu txarrei buruzko 3.500 salaketa faltsu inguru egon ziren.
|
|
2011
|
|
|
Feministak, prekarietateari planto! Bizitza duinera salto! Egingo baitugu.Ez gaudelako prest.Gure bizitza osoan
|
etxeko
eta zaintza lanaren inolako errekonozimendurik ez jasotzeko. Behin eta berriro entzun behar izan dugu emakumeok «inaktiboak» ginela, nahiz eta egun guztia lan batean edo bestean pasa.
|
|
2013
|
|
|
Nahiko era arrazionalean, gizartean okerren dauden bertakoak dira immigrazioari buruzko iritzi txarrena dutenak». Hortaz, klase ertain eta altuetakoek jarrera positiboagoa dute, lehia txikiagoa delako, eta, gainera, etekina atera dezaketelako etorkinengandik,
|
etxeko
eta zaintza lanetarako «esku lan merke gisa» ikusten dituztelako. Baina krisiak beste paradoxa bat ere ekarri du:
|
|
2015
|
|
|
Emakume langabeek, etxekoandreek eta erretiratutako emakumezkoek, azken horiek maila txikiagoan? denbora bertsua eskaintzen diote
|
etxeari
eta zaintzari: bost ordu inguru.
|
|
|
Oraingoan, Joseba Zalakainekin batera, zaintzan eta etxeko lanetan diharduten emakume atzerritarren egoera aztertu du. Sektorearen alderdi desberdinak ezagutu dituzte, euren egoera nolakoa den aztertzeko.Familia askok kanpoko pertsona bat kontratatzen dute
|
etxeko
eta zaintza lanetarako.Familien kontziliazio faltagatik gertatzen da hori. Bizi itxaropena handitu egin da, familia egitura aldatu egin da, eta emakumeak lan munduan sartu dira.
|
|
2016
|
|
|
Hori argitzen lagunduko du hitzaldiak", zehaztu du Zarauzko Immigrazio teknikari Julen Arangurenek. Irailaren 17an, larunbatean, eskainiko dute berriro gai beraren inguru beste hitzaldia.Maiatzaren 21ean zein azaroaren 6an
|
etxeko
eta zaintza lanez ariko dira Bizkaiako Etxeko Langileen elkarteko kideak. Arangurenen arabera, zalantza" asko" sortzen zaizkie langileei zein kontratatzaileei eta prekarietatea ere" handia" da sektore horretan.
|
|
|
Gainera, bere lanaren doakotasunak «ugalketa zerga» moduko bat sortzen du, osasun gastuak, haurren eta/ edo adineko pertsonen zaintza, aurrez aurre. Egiten ari den
|
etxeko
eta zaintzako lan handiak bakarrik funtziona dezake sistema ekonomikoak. Hala ere, sistemak sexuaren araberako banaketa naturala naturalizatzen jarraitzen du, etxeko lana eta zaintza jarduera hori egiten jarraitzen duen emakumea ordainsaririk gabe egiten duen emakumeari emanez.
|
|
2017
|
|
|
Artikulu hau doktorego tesi baten atal bat da eta egunerokotasunean
|
etxeko
eta zaintza lanak, enplegua eta parte hartze soziopolitikoaren artikulazioa aztertzea du helburu. Ikuspegi feministatik garatutako hipotesi zehatz batetik abiatzen da:
|
|
|
Hitz gakoak: ikuspegi feminista,
|
etxeko
eta zaintza lanak, enplegua, partehartze soziopolitikoa, genero adierazleak, denbora aurrekontuen inkestak.
|
|
|
Artikulu honetan aurkezten dena ikerketa handiago baten atal bat da, doktorego tesi baten parte baita1 Tesiaren helburu nagusia, egunerokoan
|
etxeko
eta zaintza lanak, enplegua eta parte hartze soziopolitikoa uztartzeko aukerak, oztopoak eta estrategiak ikertzea da. Ikerketa hau burutzeko motibazioa etxeko eta zaintza lanaren inguruko ikerketa esparrutik abiatzen da, hain zuzen ere, ikuspegi feministatik egin diren gogoetak oinarritzat izan ditu.
|
|
|
Artikulu honetan aurkezten dena ikerketa handiago baten atal bat da, doktorego tesi baten parte baita1 Tesiaren helburu nagusia, egunerokoan etxeko eta zaintza lanak, enplegua eta parte hartze soziopolitikoa uztartzeko aukerak, oztopoak eta estrategiak ikertzea da. Ikerketa hau burutzeko motibazioa
|
etxeko
eta zaintza lanaren inguruko ikerketa esparrutik abiatzen da, hain zuzen ere, ikuspegi feministatik egin diren gogoetak oinarritzat izan ditu. Ildo honetan, lan ugarik emakumeen lan merkatuan aztertu dute:
|
|
|
Biek ala biek zera adierazi nahi dute: azken hamarkadetan emakumeak gero eta gehiago lan merkatura sartu direla
|
etxeko
eta zaintza lanetan duten ardura alboratu gabe, horregatik, gaur egun lan zama bikoitza hartzen dute bere gain egunerokoan. Beste era batera esanda:
|
|
|
–Presentzia hirukoitza:
|
etxeko
eta zaintza lanak, enplegua eta parte hartze soziopolitikoaren inguruko ikerketa, eta Matxalen Legarreta Iza (EHU) zein Teresa Torns Martín (UAB) ditu zuzendaritzat.
|
|
|
Baina eskubide sozialez gain, zer pentsatu dezakegu emakumeen eskubide zibil eta politikoez? Hauentzat lan merkatuan parte hartzea zaila baldin bada, parte hartze soziopolitikoaren eremuan egoera ez da bestelakoa, emakumeek denbora gutxi baitute eremu honetan aritu ahal izateko eta honek harreman zuzena dauka
|
etxeko
eta zaintza lanetan duten protagonismoarekin. Horrez gain, parte hartzera animatzen direnean genero bazterkeria bizi dute bertan, izan ere, eremu publiko politikoa orokorrean gizonek gizonentzat egina dagoela azpimarratzen baitute hainbat autorek (Phillips 1991; Pateman 1996).
|
|
|
Etxeko eremua analizatzerako orduan, DAI bezalako inkestak erreminta egokiak suertatu daitezkeela diote aditu askok (Bimbi 1994; Duran eta Rogero 2009; Legarreta 2012). Inkesta hauek
|
etxeko
eta zaintza lanak estimatzeko tresna baliogarritzat jo dituzte eta horrexegatik, feminismoaren mesedeetan egin dezaketen lana azpimarratu egin da (Bryson 2008). DAI ren bitartez, populazioak zertan erabiltzen duen denbora aztertu daiteke.
|
|
|
Datuak eraikitzeko modu honi esker, gehienetan ezkutuan geratzen diren ekintzak azaleratu daitezke:
|
etxeko
eta zaintza lanak kasu. Hala ere, inkestak ekintzen alde materialari buruzko informazioa eskainiko digu soilik, esanahi eta bizipenen eremua ez baitu aintzat hartzen, nahiz eta etxeko eta zaintzaren eremua aztertzeko eta ulertzeko ezinbesteko elementuak diren (Legarreta 2012).
|
|
|
etxeko eta zaintza lanak kasu. Hala ere, inkestak ekintzen alde materialari buruzko informazioa eskainiko digu soilik, esanahi eta bizipenen eremua ez baitu aintzat hartzen, nahiz eta
|
etxeko
eta zaintzaren eremua aztertzeko eta ulertzeko ezinbesteko elementuak diren (Legarreta 2012).
|
|
|
Helburu orokorra: Presentzia hirukoitzaren inguruko esperientziak aztertzea, hots,
|
etxeko
eta zaintza lanetan, enpleguan eta parte hartze soziopolitikoan aritzen direnen esperientziak aztertzea genero ikuspegitik.
|
|
|
1 Grafikoari erreparatuz, zera ondorioztatu dezakegu:
|
etxeko
eta zaintza lanetan eta bolondres lanetan emakumeen presentzia handiagoa da, aldiz, lan ordainduan gizonen presentzia nabariagoa da (lehenengo hirurak T balioa gainditzen dutelako eta hirugarrena azpitik kokatzen delako). Etxeko lanen eremua esparru feminizatuena da, 1993an gizonek etxeko eremuari dedikatutako ordu bakoitzeko emakumeek lau aldiz gehiago eskaintzen baitzioten.
|
|
|
Hainbat ikerketak parte hartze ezberdin honen atzean txanpon beraren beste aldea seinalatzen dute: emakumeen protagonismoa
|
etxeko
eta zaintza lanetan (Budig eta England 2001; Carrasquer 2002; Eurostat 2016). Ikus dezagun nolakoa den emakumeen presentzia lan merkatuan umeak tartean daudenean.
|
|
|
|
Etxeko
eta zaintza lanaren eta lan merkatuaren arteko elkar eraginean edo artikulazioan sakontzeko, denboraren banaketari erreparatu diogu. Horrela, erantzunkidentasun indizea eraiki dugu feminizazio indizeen logika berdina jarraituz:
|
|
|
Horrela, erantzunkidentasun indizea eraiki dugu feminizazio indizeen logika berdina jarraituz: indizeak lbalioa hartzen duenean
|
etxeko
eta zaintza lanen eta lan merkatuaren denbora banaketa berdintsu baten aurrean egongo ginateke, hau da, etxeko eta zaintza lanetan aritutako ordu bakoitzeko denbora berdina eskainiko genioke lan merkatuari. Indizea l balioaren gainetik kokatzen denean, lan merkatuari denbora gehiago eskaini diogula adieraziko luke eta, aldiz, l balioaren azpitik kokatzean etxeko eta zaintzaren eremuari denbora gehiago dedikatu diogula.
|
|
|
Horrela, erantzunkidentasun indizea eraiki dugu feminizazio indizeen logika berdina jarraituz: indizeak lbalioa hartzen duenean etxeko eta zaintza lanen eta lan merkatuaren denbora banaketa berdintsu baten aurrean egongo ginateke, hau da,
|
etxeko
eta zaintza lanetan aritutako ordu bakoitzeko denbora berdina eskainiko genioke lan merkatuari. Indizea l balioaren gainetik kokatzen denean, lan merkatuari denbora gehiago eskaini diogula adieraziko luke eta, aldiz, l balioaren azpitik kokatzean etxeko eta zaintzaren eremuari denbora gehiago dedikatu diogula.
|
|
|
indizeak lbalioa hartzen duenean etxeko eta zaintza lanen eta lan merkatuaren denbora banaketa berdintsu baten aurrean egongo ginateke, hau da, etxeko eta zaintza lanetan aritutako ordu bakoitzeko denbora berdina eskainiko genioke lan merkatuari. Indizea l balioaren gainetik kokatzen denean, lan merkatuari denbora gehiago eskaini diogula adieraziko luke eta, aldiz, l balioaren azpitik kokatzean
|
etxeko
eta zaintzaren eremuari denbora gehiago dedikatu diogula. Aztertu dezagun erantzunkidetasun indizea denboran zehar:
|
|
|
Lehengo begirada baten bitartez, emakume eta gizonen arteko joera ezberdinak nabarmenak direla ikus dezakegu. Emakumeak 20 urteetan zehar modu
|
etxeko
eta zaintza lanari eskaini diote denbora gehienbat, izan ere, 20 urteetan indizearen balioa l etik behera kokatu baita. Gizonen kasuan, ordea, lan merkatuaren denboren gailentasuna nabaria da:
|
|
|
1993an gizonek etxeko eremuan dedikatutako ordu bakoitzeko hiru aldiz gehiago eskaintzen zioten lan ordainduari, aldiz, 2013an indizearen balioa erdira jaisten da. Hala eta guztiz ere, urte honetan
|
etxeko
eta zaintza lanei eskainitako ordu bakoitzeko gizonek 1,5 aldiz denbora gehiago eskaintzen diote lan ordainduari. Hortaz, indize honek eguneroko bizitza artikulatzerako orduan gizon eta emakumeen pautak oso ezberdinak direla adierazten digu:
|
|
|
Gainera, ikusi dugun moduan, lan ordainduaren feminizazio indizearekin bat dator, emakumeen presentzia lan merkatuan goranzko joera erakusten du, hala ere, indize honek erakusten digun moduan, honek ez du esan nahi etxeko eta lanen ardura albo batera uzten dutenik. Aztertu ditzagun indize honen balioak adinaren arabera, izan ere, lan merkatuaren zein
|
etxeko
eta zaintza lanena bizitza zikloari erabat lotuta daude.Adina kontutan hartuz (ikusi 3 Grafikoa), antzeko joera ikus dezakegu: gizonen eguneroko bizitzak lan merkatuaren inguruan eraikiak daude.
|
|
|
nahiz eta emakume gazteek lan merkatuarekiko orientazio handiagoa erakutsi, gizonena askoz nabarmenagoa da, indizea' 2' eta' 5' balioen artean kokatu baita, gainera, beheranzko joera ez da 35 adin tartean bezain nabaria, gora-beherak erakusten baititu. Azkenik, aipatzekoa da 60 urtetik gorakoen kasua, nahiz eta adin honetan erretiroaren eragina nabarmena izan, emakumeek
|
etxeko
eta zaintzaren eremuarekiko lotura estuagoa erakusten dute eta gizonek, ordea, lan merkatuarekiko.4Datuen iturria: http://eu.eustat.eus/elementos/ele0011500/ti Euskal AEn 16 urteko eta gehiagokoen enplegu tasa hiruhilekoaren arabera menpean duten seme alaba kopurua n eta sexuan jarraiki/ tblOO 11543 e.html#axzz4ZV0fGM5C(). 3 Grafikoa.
|
|
|
Gainera, bat dator hasieran planteatutakoarekin:
|
etxeko
eta zaintza lanak eremu feminizatuenak diren bitartean, lan merkatuko eremua maskulinizatuena da. Hau guztia, emakumeen eskubide sozialekin lotu genezake, hots, emakumeek lan merkatuan erakusten duten parte hartze ezberdinak zein eragin izan dezakeen hemendik eratortzen diren eskubide sozialetan.
|
|
|
Hala ere, hau aztertzeak artikulu honen helburua gaindituko luke. Aurreko lerroetan, beraz,
|
etxeko
eta zaintza lanak eta lan merkatuaren arteko harremana aztertu dugu emakumeen presentzia bikoitzaren analisi bat eginez. Baina zer pentsa genezake presentzia hirukoitzaz?
|
|
|
Datu iturria: http://www.gazteaukera.euskadi.net/r58-7753x/eu/estatistikak/Dialog/SaveshowVl.apl(2017-02-27).Beste alde batetik,
|
etxeko
eta zaintza lanak kontuan hartzen baditugu, aurretik aipatu moduan, emakumeen, presentzia bikoitzak, lan zama handiagoa suposatzen duela azpimarratu daiteke, honek, beste eremu batzuetan aritu ahal izateko denbora murrizten duela diote hainbat autorek (Bittman eta Wacjman 2001; Craig 2007), hala nola, eremu soziopolitikoan (Holmes 2002).
|
|
|
Hortaz, datuen argitan, emakumeak ez daude hain konforme euren bizitza pertsonalarekin. Gainera, bikoteen arteko lan banaketari erreparatuz, inkesta honen datuek erakusten digute gizonak askoz ere konformeago daudela beraien bikote emakumeek burutzen duten
|
etxeko
eta zaintza lanekin emakumeak beraien gizon bikoteek eskaintzen dutenarekin baino, hau da: gizonen %73, 1 eta emakumeen %43, 4a.
|
|
|
gizonen %73, 1 eta emakumeen %43, 4a. Beste era batera esanda, emakumeen gehiengoa ez dago gustura bere bikote gizonak burutzen dituen
|
etxeko
eta zaintza lanekin. Emakumeen artean gehiago da batere ez konforme daudenak gizonen artean baino:
|
|
|
Emakumeen artean gehiago da batere ez konforme daudenak gizonen artean baino: emakumeen %17, 2k adierazten du maila baxuan ase dagoela bere bikote gizonaren inplikazioarekin
|
etxeko
eta zaintza lanetan eta zifra hau %5, 5era jaisten da gizonen kasurako (Eustat 2017). Asetasun maila ezberdin honek generoaren araberako lan banaketari egiten dio erreferentzia. Banaketa desorekatu honek, esan bezala, denbora tarte gutxiago uzten die emakumeei euren bizitza pertsonala aurrera ateratzeko eta pentsa genezake, parte hartze soziopolitikoan aritzeko ere oztopoa dela.
|
|
|
Era berean, DAIren bitartez ikusi da 35 eta 59 urte arteko emakumeen artean lanean aritutako ordu bakoitzetik ez dutela ezta ordu erdia libreki erabiltzeko (Sagastizabal eta Luxan 2015). Hau guztia kontuan hartuz, ondorioztatu dezakegu genero ezberdintasunak oso presente jarraitzen dutela Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Ezberdintasun hauek, gainera, generoaren araberako lan banaketari erantzuten diote, non emakumeak 20 urteetan zehar
|
etxeko
eta zaintza lanaren protagonistak izan diren eta, erantzunkidetasuna, euren ardura indibiduala izan den.
|
|
|
Ikerketaren titulua hauxe da: . Krisiaren eragina
|
etxeko
eta zaintza lanen banaketa eta erantzunkidetasunean: berdintasunerantz aurreratzeko oztopoak, aukerak eta anbibalentziak?
|
|
|
Egun, pausoak eman diren arren, oraindik desberdintasunean eraikitzen da denboraren banaketa
|
etxeko
eta zaintza lanetan. EUSTATen «Generoa eta denboraren erabilera» ikerketa lanaren arabera, 1993an gizonek baino lau aldiz denbora gehiago ematen zuten emakumeek etxeko lanetan; eta 2013an, ordea, denbora kopuru bikoitza.
|
|
2018
|
|
|
Emakumeok*, egiten ditugu
|
etxeko
eta zaintza lanak: lan hauek ikusezintzat, onartu gabetzat, eta gure baitakotzat hartzean, sistema kapitalista mantentzea bermatzen da.
|
|
2019
|
|
|
Aukera bakarra izanen dugu:
|
etxeko
eta zaintza lanak egitea, izan etxe barneko ala etxetik kanpoko langile bezala. Eta guk, paperak ditugunok, prekarietate bikoitza bizi badugu [emakume eta migratu izateagatik], pentsa nolako egoera bizi duten paperik gabeko etxe barneko langileek, eguneko 24 orduak inork ikuskatzen ez dituen lanpostuetan ematen dituztenak.
|
|
|
GREBA FEMINISTA BABESTEN ARI BAZARA, ZURE LEKUA
|
ETXEKO
ETA ZAINTZA LANETAN DAGO!
|
|
2020
|
|
|
Gizon eta emakumeen artean banatu ziren etxeko lanak, baina emakume horiei pasatzen zaizkie eta horrela hemengo klase soziala eta patriarkatua ez dira batere mugitzen. Gizonek
|
etxeko
eta zaintza lanetatik eskapatzen segitzen dute, kanpoko beste emakume horiei ardura pasatuz. Eta etorkinen jatorrizko jendartean ere ez da aldaketarik ematen.
|
|
|
Guk ez dugu errekonozimenduaren bidea jarraitu nahi,
|
etxeko
eta zaintza lanetako langileak errekonozitzeko politikak, zeintzuk zapaldu egoeratik errekonozitzen dituzten, eta ondorioz zapalkuntza egoera justifikatu moduren batean. Beharrezkoak diren beste lanekin ez dugu errekonozimenduaren ikuspegi hori topatzen (jakiak ekoizten dituztenekin, adibidez, esplotatuak badira ere).
|
|
|
Gainera, zahartzaroan laguntza handiagoa behar dugu eta zaintza sistematikoagoa: zahartzaroan egonik edo ez, dependentzia duten horien zaintzaile ia guztiak emakumeak dira; pentsionisten kopurua oso altua da eta horietatik probrezian bizi direnak emakumezkoak dira gehienak, soldata arrakala eta kotizazio eskasa edo horren falta dela eta, hau da, lan ordainduko arau patriarkalak direla eta, diru gutxiago dute, denbora gutxiago(
|
etxeko
eta zaintza lana egiten dutelako) eta baliabide publiko gutxiago. Horri estatus zibila gehitu behar zaio, horrek ere azaltzen baitu emakumeen bakardadea, ez soilik zahartzaroan denbora luzeagoz bizi direlako eta alargun gehienak emakume direlako, baizik eta dibortziatu eta separatu bezala bizi diren gehienak emakumeak direlako, hau da, bikoterik gabe bizi direnen gehiengoa emakumeak dira.
|
|
|
|
ETXEKO
ETA ZAINTZA LANGILEAK, NAZIONALITATEAREN ARABERA
|
|
|
Sagastizabalek (2017) dioen moduan, lehen mailako ikasketak dituzten emakumeen Lan Zama Guztia (LZG) murriztu egin da
|
etxeko
eta zaintza lanari eskainitako denbora gutxitu dutelako (1:24 minutu bitarte) eta, bestetik, lan ordainduari eskainitako denbora ere murriztu da (20 minutu) krisi ekonomikoa dela eta(). Lehen mailako ikasketak dituzten emakumeen LZG gutxitzen da baina bigarren mailako ikasketak dituzten emakumeen artean handitu egiten da lan ordainduari eskainitakoa handitzen dutelako eta ez dutelako lan ez ordainduari eskainitakoa murrizten.
|
|
|
Unibertsitate ikasketak dituzten gizonek, aldiz, lan ordainduari eskainitako denbora ez dute apenas murrizten, lehen eta bigarren mailako ikasketak dituztenekin alderatuta, eta aldi berean, denbora gutxiena handitzen dute lan ez ordainduari,
|
etxeko
eta zaintza lanari eskainitako denbora. Lehen mailako ikasketak dituzten gizonak dira lan ordainduari eskainitako denbora gehien murrizten dutenak eta gehien handitzen dutenak etxeko eta zaintza lanetan, eta horien atzetik bigarren mailako ikasketak dituzten gizonak.
|
|
|
Unibertsitate ikasketak dituzten gizonek, aldiz, lan ordainduari eskainitako denbora ez dute apenas murrizten, lehen eta bigarren mailako ikasketak dituztenekin alderatuta, eta aldi berean, denbora gutxiena handitzen dute lan ez ordainduari, etxeko eta zaintza lanari eskainitako denbora. Lehen mailako ikasketak dituzten gizonak dira lan ordainduari eskainitako denbora gehien murrizten dutenak eta gehien handitzen dutenak
|
etxeko
eta zaintza lanetan, eta horien atzetik bigarren mailako ikasketak dituzten gizonak. Datu horiek esku artean, Sagastizabalen (2017) ondorioa da lehen mailako ikasketak dituzten gizonak direla genero deseraikuntza handiena egiten ari direnak, male breadwinner?
|
|
|
Ikusi dugun bezala, zerbitzuetan pilatu dira emakume gehienak, edo arlo publikoko erakundeetan edo enpresa txikietan. Horrek eragina du sindikalismo motan, eta sindikalismo tradizionalaren eraginkortasun murritzean,
|
etxeko
eta zaintza langileekin ikusi dugun moduan. Negoziazio kolektiboa ezinezkoa da praktikan, eta horrek, aldi berean, eragin gutxiago du komunikabideetan eta iritzi publikoak eragiteko ahalmenean, tartean emakumeek egiten dituzten lanen kapital sinboliko urriagoa delako.
|
|
|
–
|
Etxeko
eta zaintza lanak Denboraren neurketa eta alderaketa beste herriekin (Denbora Aurrekontuen Teknika) Zaintza Presentzia mota: umeen, zaharren, emakumeen zaintza lana eta zahartzaroko bakardadea Etxeko lan motak:
|
|
|
Estatuak ez dituenean behar bezela bere gain hartu zaintza hauek,, garai berrietara? moldatzea esku pribatuetan, familien esku gelditu da eta familia askok
|
etxeko
eta zaintza horiek merkatuan kontratatu ditu, emakumeak (ze ia beti emakumeak izaten dira) kontratatu dituzte eta askotan emakume migranteak. Beraz, honekin zaintza kate globalak sortu eta garatu dira.
|
|
|
Denbora Aurrekontuko Inkestaren (DAI) datuak operatiboagok egin dira azken urteetan, baina arazo ezberdinak daude. Lehen arazoa da DAIak ez direla
|
etxeko
eta zaintza lanak neurtzeko sortu; beraz, azpitik dauden logikak gatazkatsuak dira. Lan mota horiek neurtzeko propio egindako tresnak behar dira.
|
|
|
Partaideko Bataz Besteko Denbora neurrian, lan egiten duten horiek zenbat denbora eskaintzen dioten lan ordainduari ikus daiteke (2013 urtean emakumeek egunean 6 ordu eta 33 minutu dedikatzen diote eta gizonek 7 ordu eta 36 minutu). Aldiz, Bataz Besteko Denbora Sozialean (hemen erabili duguna) askoz gutxiago da, neurri hori kalkulatzeko asteko egun guztiak kontuan hartzen baitira (asteburuak barne), baita populazio osoa ere (langabezian daudenak, erretiratuak, ikasleak, etab.); horregatik, ikus daiteke gizarte moduan, bataz beste, lan ordainduari ez diogula hainbeste denbora eskaintzen eta, interesgarriena dena,
|
etxeko
eta zaintza lanen nahiko pareko dagoela. Gainera, 1998an eta 2013an etxeko eta zaintza lanek lan ordainduak baino pisu handiagoa hartzen dute Bataz Besteko Denbora Sozialean, eta horrek erakuts dezake nola krisi garaietan familiak (eta batez ere emakumeak) diren sistemaren azken koltxoia:
|
|
|
Aldiz, Bataz Besteko Denbora Sozialean (hemen erabili duguna) askoz gutxiago da, neurri hori kalkulatzeko asteko egun guztiak kontuan hartzen baitira (asteburuak barne), baita populazio osoa ere (langabezian daudenak, erretiratuak, ikasleak, etab.); horregatik, ikus daiteke gizarte moduan, bataz beste, lan ordainduari ez diogula hainbeste denbora eskaintzen eta, interesgarriena dena, etxeko eta zaintza lanen nahiko pareko dagoela. Gainera, 1998an eta 2013an
|
etxeko
eta zaintza lanek lan ordainduak baino pisu handiagoa hartzen dute Bataz Besteko Denbora Sozialean, eta horrek erakuts dezake nola krisi garaietan familiak (eta batez ere emakumeak) diren sistemaren azken koltxoia: handiagoa baita, denboran neurtuta, etxetik produzitzen diren ondasun eta zerbitzuak merkatutik produzitzen direnak baino.
|
|
|
Legarreta eta Sagastizabalen arabera (2015, 2017), aldaketa esanguratsuena da gizon eta emakumeen arteko desberdintasunak murriztu egin direla; emakumeek denbora gutxiago eskaintzen diete
|
etxeko
eta zaintza lanei eta mutilek gehiago. Baina ñabardura askorekin:
|
|
|
Baina, emakumeen soldata gizonena baino altuagoa den kasuetan ez da tendentzia hori ematen, hau da, emakumeek botere sinboliko handiagoa izanda ere. Kasu horietan kontrakoa gertatzen da, emakumeek
|
etxeko
eta zaintza lanei denbora gehiago eskaintzen diete eta gizonek gutxiago, eta aipatzen da genero arau bat hausten denez bakoitza bere lekura mugitzen dela hori konpentsatzeko. Ondorioz, maila bateraino bai, baina, puntu batean genero rolek indar handiagoa dute.
|
|
|
Emakumeak aspaldi sartu ziren merkatuan, baina haien merkaturatzeak ez ditu
|
etxeko
eta zaintza lanetatik askatu. Tartean, III. kapituluan ikusiko dugun moduan, estatuak eta oro har erakunde publikoak patriarkalak direlako, eta Hego Euskal Herriko ongizate erregimena mediterranearra dela argudiatuko dugulako, datuak eskuan izanda.
|
|
|
|
Etxeko
eta zaintza lanak: kontu sateliteak eta erlazioa lan ordainduarekin
|
|
|
|
Etxeko
eta zaintza lanen balioa: etxeko langileek egiten duten lanaren prezioaren batazbestekoaren bitartez jartzen zaie balioa etxeko lanei, alegia, polibalente baten prezioa jartzen da, ez kualifikatu batena, hots, balio baxuena duen lanarena.
|
|
|
Erakunde publikoak eta ongizate erregimena: zaintza kontraziklikoa da, krisi ekonomiko garaian
|
etxeko
eta zaintza lanek pisu handiagoa hartzen dute eta hazkunde ekonomiko garaietan alderantziz. Horri gehitu behar zaio, krisi garaietan lehen murrizketak berdintasun politiketan eta zerbitzu publikoetan egiten direla eta zerbitzu publikoek egindako lana emakumeen esku geratzen dela (zaintza batez ere, umeak, gaixoak eta zaharrak).
|
|
|
Marina Sagastizabalek, berriz, Susaren Lisipe bilduma feministan emango du Hiruki gatazkatsua saiakera laburra.
|
Etxeko
eta zaintza lanak, ordaindutako lanak eta parte hartze soziopolitikoak osatzen dute izenburuko hirukia, eta hiru dimentsioon uztarketa du gogoetagai.
|
|
|
Erretiroa 65 urterekin eta erretiro aurreratua 61 urterekin, 30 urte kotizatuta izanez gero. Erretiro adina jaisteko aukera sektore berrietara hedatzea, bereziki nekagarri eta arriskutsuak direnetara. Pentsioa kalkulatzeko 15 urte hartzea kontuan. Pentsioen eros-ahalmena bermatzea, KPIaren pareko igoera gutxienez. euroko gutxieneko pentsioa. Pentsio sistemaren finantziazioa bermatzea, kotizazio sozial eta zergen bidez. Lanaldi partzialeko kontratuetan kotizazioak zenbatzerakoan zigorrik ez aplikatzea. Lan egun bakoitza, kotizatutako egun bat izatea. Hitzarmen kolektiboetan ultraktibitate mugagabea. Herrialdeko hitzarmenen aplikazioa estatu mailako hitzarmenen gainetik lehenestea. Beheko esparruko hitzarmen batek goragoko esparruko beste baten baldintzak okertzeko aukerarik ez izatea. Lan eskubideetan egindako murrizketak atzera botatzea. Gizon eta emakumeen arteko soldata arrakala eta pentsio arrakala amaitzea. Hileko 1.200 euroko gutxieneko soldata. Enplegu egonkorra sustatzea eta kontratazioan emandako iruzurra zigortzea. Lanaldia 35 ordura jaistea, soldata gutxitu gabe. Bereziki emakumeei ezartzen zaizkien lanaldi partzial inposatuak ezabatzea. Azpikontratatutako enpleguan subrogaziorako eskubidea bermatzea. Zerbitzu publikoak garatzea, ezarritako murrizketak atzera botatzearekin batera. Kontratazioan sexuaren, jatorriaren, ideologiaren, sexu identitatearen, aniztasun funtzionalaren edo ekonomia jardueraren araberako diskriminaziorik egingo ez dela bermatzea. Kontratazioan prekarizazio formula oro kentzea (etxeko langileen erregimen berezia, autonomo faltsuak, uberizazioa…). Klausula sozialak ezartzea administrazioko azpikontratetan. Lanera bizirik itzultzeko eskubidea. Lan Ikuskaritzako plantillak handitzea, Europar Batasunakoekin parekatu arte, eta lan istripuen eta laneko gaixotasunaren aurkako ekintza plan zorrotz bat ezartzea.
|
Etxeko
eta zaintza lanak duintzea eta gainerako enpleguetan dauden eskubide berberak aitortzea. Menpekotasun egoeran dauden pertsona guztiei laguntza zerbitzu publiko, unibertsal eta doakoa legez bermatzea. Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta eta Errenta Bermatua %100ean parekatzea Lanbide Arteko Gutxieneko Soldatarekin, eta azken hori %50eko igotzea bi pertsonak osatutako ohiko unitateetan, eta beste %50 ... 1.200 euroko gutxieneko soldata 35 orduko gehienezko lanaldia ezartzea; gutxienez herrialdeko hitzarmen sektoriala aplikatzen dela bermatzea, baita beste klausula sozial batzuk ere.3 Diru Sarrerak Bermatzeko Errentaren inguruan eta etxebizitza eskubidearen alde Eskubide Sozialen Kartak sustatutako Heri Ekimen Legegilea onartzea.4 Lan arloan ematen den soldata arrakalaren, diskriminazioaren eta indarkeria matxistaren aurkako Lege bat onartzea.Halaber, EAEko eta Nafarroako patronalei eskatzen diegu lan baldintzak prekarizatzeari utzi eta idatzi honetan jasotako aldarrikapen laboralei erantzuteko.
|
|
|
Beraz, gure eguneroko erritmoetatik eta gure bizitza ziklotik
|
etxeko
eta zaintza lanari lotutako denborak desagertuko dira. Denbora hauek desagertzeak, aldiz, ez du esan nahi langileen bizitzak sostengatzeko lanak burutuko ez direnik.
|
|
|
Datuekin konproba dezakegu hau: Eustat eko Denbora Aurrekontuen Inkesten arabera, krisi ekonomikoaren garaietan (1998an eta 2013an), jendarte osoaren batez besteko denbora aintzat hartuz, handiagoa da
|
etxeko
eta zaintza lanei dedikatutako denbora lan merkatuari eskainitakoa baino. Beraz, urte horietan ongizatea produzitzen duten zerbitzu eta baliabideak gehiago dira etxeetatik eratorritakoak lan merkatutik baino (Legarreta eta Garcia Sainz, 2015).
|
|
|
Beste batzuentzat, ordea, lehenagotik hasitakoak dira. Izan ere, lan merkatuan posizio hobeagoa dutenen artean
|
etxeko
eta zaintza lanak merkantilizatzea kontziliaziorako estrategia izan da. Hainbat ikerketak erakutsi du merkantilizazioa bikote heterosexualetan sarritan agertzen den gatazkari irtenbidea emateko estrategia izan dela (Agirre Miguelez, 2014; Gonzalez eta Jurado Guerrero, 2009):
|
|
|
Hortaz, momentu honetan bi “etxeko buru” ditugu edo, hobe esanda, “etxeko buru bat eta erdi” (Flaquer eta Escobedo, 2014) eta “etxeko andre” baten faltan gaude; bestearen tokia beteko duena, alegia. Testuinguru honetan, sarri,
|
etxeko
eta zaintza lanak burutzeko egiten diren kontratazioek etxeko eremuan gizonen inplikazio eza sustatzen dute. Era berean, botere harremanak beste eremu batera mugitzen dituzte, ezkutuan, isilean eta mugiezin mantenduz (Mestre i Mestre, 2002).
|
|
|
Gehienetan, emakume etorkinak izango dira
|
etxeko
eta zaintza lan horiek burutuko dituztenak, diskriminazioan oinarritutako Atzerritarren Legea dela medio eta etxeko eremuak ahalbidetzen duen lan harremanen arautzerik ezak lagunduta. Zaintzaren kate globalak horrela osatuko dira:
|
|
|
Zaintzaren kate globalak horrela osatuko dira: jatorrizko herrietan zaintzen dituzten pertsonak utzi eta Iparraldeko herrietan inork burutu nahi ez dituen
|
etxeko
eta zaintza lanak bere gain hartuko dituzte. Kate globalen katebegi guztiak emakumez osatutakoak dira (Bofill, 2013).
|
|
|
Judith Astelarra (1990) politologoak seinalatu bezala, emakumeentzat oso zaila da lan merkatua eta politika uztartzea, honek ez dakarrelako soilik lanaldi bikoitz bat burutzea(
|
etxeko
eta zaintza lanak eta lan merkatua), lanaldi hirukoitz bat baizik. Beraz, doppia presenza n daudenek parte hartze soziopolitikoan aritu nahi badute egunerokoan presentzia hirukoitz bati aurre egin diote.
|
|
|
Antzeko pauta dugu lan merkatuaren eremuan: umeak jaiotzean, gizonek denbora gehiago eskainiko diote lan ordainduari; emakumeek, aldiz, gutxiago,
|
etxeko
eta zaintza lanei eskainitakoa nabarmen handituko baitute (Callejo eta Prieto, 2015; Craig, 2002). Hala ere, aipatzekoa da beste familia eredu batzuetan ez dela halakorik gertatzen; ikerketek diote umeak daudenean, gizon heterosexualen aldean, gay bikoteek bataz beste 95 minutu gehiago eskaintzen dietela etxeko lanei (Martell eta Roncolato, 2016).
|
|
|
Gay bikoteen artean, haatik, ohiko praktika da, diru sarrera altuagoak pilatzen baitituzte. Gainera, lesbianek lan merkatuko eta
|
etxeko
eta zaintza lanen denborari eusteko, aisialdiko denbora murrizten dute (Martell eta Roncolato, 2016); beraz, pentsa genezake horrek parte hartze soziopolitikoan eragin zuzena izango duela.
|
|
|
Gure jendarte kapitalista eta patriarkaletan, badira denbora hegemonikoak, bereziki, lan merkatuari lotutakoak; lehen esan bezala, gure egunerokoaren eta bizitzaren erritmoak lan merkatuaren arabera egituratzen dira. Horrek,
|
etxeko
eta zaintza lanak zuzenean ezabatzen ditu mapatik. Mugimendu sozialen eremuan ere, pauta hegemoniko hau birproduzitzen da:
|
|
|
Generoaren araberako sozializazioak eragina izan du gizonen bizipenetan. Sarritan,
|
etxearen
eta zaintzaren eremuan inplikazio baxua izan dute; elkarrizketatu batek esatera, “lasai asko egon daitezke zikinkeriaz inguratuta”. Finean, gizonak ez dira etxeko eremuan ardurak hartzeko sozializatuak izan eta hortik abantailak ateratzen dituzte maiz.
|
|
|
Parte hartze soziopolitikoa besteren ongizatea bilatzeko ekintza da. Bizipen hura feminitatearen arauekin bat dator eta jarduera soziopolitikoak
|
etxeko
eta zaintza lanekin zerikusi handia du: azken horiek ez baitira etxeko paretetara mugatzen, jarrera bat dira, etengabe besteren zaintza eta ongizatea bilatzen duen jokabidea, alegia (Murillo, 1996).
|
|
|
|
etxeko
eta zaintza lanen,
|
|
|
Hiruki gatazkatsua k ordaindutako lana merkaturatutako lana dela azaltzen du, boterea sorrarazten duen lana, ez baititu diru sarrerak bakarrik sortzen, ezpada botere soziala eta prestigioa. Aldiz,
|
etxeko
eta zaintza lanak emakumeek ordaindu gabe egiten dituzten lanak dira, ez dute botererik sortzen, eta, merkaturatzen direnean, gaizki ordaindutako lanak bilakatzen dira, prekarizazioa emakume gehienen ezaugarri bihurturik. Azkenik, hirugarren ertz gatazkatsua dugu:
|
|
|
Hiruki gatazkatsua izango dugu mintzagai, eguneroko bizitzari lotutako hausnarketa da honakoa, gure egunerokoan gurutzatzen diren hiru dimentsioren artikulazioan oinarritzen baita:
|
etxeko
eta zaintza lanak, ordaindutako lana eta parte hartze soziopolitikoa. Hain zuzen ere, hiru eremu hauek gure bizitza zikloetan nola zeharkatzen gaituzten ikusiko dugu; hiruren denborak nola uztartzen diren, edo talka egiten duten; gure bizitzetatik bertatik zer nolako estrategiak garatzen ditugun aztertuko dugu hiru denbora hauekin malabarak egiteko; halaber, bizitzaren eta kapitalaren arteko gatazka gorpuzten dutenen esperientziak ezagutu eta beste mundu bat amesteko abiapuntu izango dugu.
|
|
|
“etxeko gizonak” eta “etxeko andreak” osatutako familia eredua. Batek soldata etxera ekarriko du eta besteak
|
etxeko
eta zaintza lanak zein lan afektibo sexualak burutuko ditu, laranja erdia eta maitasun erromantikoaren mitoa dugu honakoa, arau heterosexualaren oinarri ekonomikoa, patriarkatuaren eta kapitalismoaren arteko ezkontza.
|
|
|
Beste testuinguru batzuetan fenomeno berbera izan dute aztergai, esaterako, Estatu Batuetan second shift (Hochschild eta Machung, 2003) edo lanaldi bikoitza izendatu da. Era berean, Marta Nuñez soziologo kubatarrak (2011) emakumeen lanaldi bikoitz hura aztertu zuen eta horien papera lan merkatuan oso garrantzitsua izan dela azpimarratu; iraultza sozialistak emakumeen parte hartzea lan merkatuan sustatu duela seinalatuz eta, aldi berean, gizonen inplikazioa
|
etxeko
eta zaintza lanetan ez dela horrenbeste sustatu agerian jarriz.
|
|
|
Italiako soziologoak honetaz berehala jabetu ziren eta emakumeen presentzia lan merkatuan handitzeak
|
etxeko
eta zaintza lanak alde batera uztea ez zuela ekarri salatu. Emakumeen parte hartzea lan merkatuan sustatu bai baina, aldi berean, lanaren sexu banaketa zalantzan ez jartzea kontziliazio politiken filosofia da.
|
|
2021
|
|
|
Hiruki gatazkatsuari buruz ari da Marina Sagastizabal Lisipe bildumako azken alean. Hiruki hori osatzen dute
|
etxeko
eta zaintza lanek, enpleguak, eta parte hartze soziopolitikoak, izenburuaren bigarren zatian irakur daitekeenez.
|
|
|
Politikari zenbaiten diskurtso hutsaletan, eta kaleko jendearen artean ere bai. Historikoki sistema patriarkalarentzat doakoak izan diren lanak ikusarazteko borrokan ari da mugimendu feminista; erreprodukzioarekin,
|
etxearekin
eta zaintzarekin loturiko lanak halakotzat, lan gisa, balioetsi ditzan sistemak. Asmo horrekin bat gatoz, baina ez da nahikoa.
|
|
|
Are, aipatu du agintariak jakitun daudela: « [Espainiako] Estatuak badaki emakumeak, euren egoera legeztatu bitartean,
|
etxeko
eta zaintza lanetan edozein preziotan enplegatzeko prest daudela, eta hori baliatzen du». Erantsi du «sexu langileen egoeraz ere kezkatuta» daudela, «babesik gabeko» lan egoera batean daudenez, ez dutelako prestazioak eta laguntzak jasotzeko eskubiderik.
|
|
|
Mugimendu feministak ohartarazi duenez, halaber, emakumeen «gorputzari begirako erabakiak hartzeko eskubidea» ez da «erabatekoa» oraindik, haurdunaldi lagunduari buruzko eztabaidak lekuko. Soldata arrakala ere gaitzetsi dute, eta salatu dute
|
etxeko
eta zaintza lanak «emakumeon gain» direla gaur gaurkoz, «hein handi batean». «Generoan oinarritutako hezkuntzak sistema betikotzen» duela ere deitoratu dute, «heteronormatibitatearen zerbitzuko delarik».
|
|
|
UZTARO 117, 5 10 Bilbo, 2021eko apirila ekaina kanpo ematen dira, eta hala badagokio, ekonomia ez monetizatuaren bitartez. Ekonomia solidarioak, esan bezala, ekonomiaren pluraltasun hau aldarrikatzen du eta merkatuan ematen diren jarduera ekonomikoez gain, merkatutik kanpo ematen direnak kontuan hartzen ditu, hala nola
|
etxeko
eta zaintza lan ez ordainduak, denbora bankuak, moneta sozialak, truke sareak, elkarlanean oinarritutako kontsumo taldeak, lan boluntarioa, auzolana, etab.
|
|
2022
|
|
|
Halaber, eskubide berriak lortzeko aukera" galdu" egin dela jakinarazi dute: " Bereziki larria da
|
etxeko
eta zaintzako langileak gainerakoekin parekatzeko neurririk ez jasotzea erreforman, horiek Gizarte Segurantzako erregimen orokorretik kanpo utzita eta oinarrizko eskubiderik ez duten egoeran utzita".
|
|
|
Hortaz, gizarte osoak egingo ditu zaintza mota ezberdinak bizitzan zehar, eta espazio horren arabera antolatuko da bai fisikoki bai digitalki, baita hori lortzeko behar diren subjektu moten produkzioari dagokionez, non ‘ama’, ‘aita’, ‘senar’ eta antzeko kontzeptuak desagertu edo eraldatuko liratekeen: ...sortzen duten izaki guztiok, non espazio desberdinetan egiten diren zaintza erlazio desberdinek subjektu berriak sortuko lituzketen familia heteronormatibotik at, hain zuzen ‘emakume’ eta ‘gizonen’ produkzioa eteteagatik familia eredu hori epe ertainera desagerraraziz; izan ere, lanaren zatiketa sexuala ezinezkoa izango litzateke eta, beraz, emakumeek mundu mailan egiten duten
|
etxeko
eta zaintza lan ez ordaindua berrantolatu litzateke, kapitalismo patriarkalaren desjabetze gune pribilegiatua neutralizatuz.
|
|
|
Gizonezkoek historikoki ez dute kobratu parte hartzeko, baina gizona lanera joan da eta lehenago irten da. Emakumeak egiten du lan berdina denbora gutxiagoan libratzeko gero parte hartu ahal izateko eta jarraitu ahal izateko lehenagotik dituen
|
etxeko
eta zaintza ardura denekin. Denbora kalkulatzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Gai hau bete betean jorratzen du Marina Sagastizabalek La triple presencia izeneko bere doktore tesian, eta bertan oinarritutako LISIPE bildumako Hiruki gatazkatsua liburuan. Denbora aurkezten du
|
etxeko
eta zaintza lanek, enpleguak eta parte hartze soziopolitikoak eratutako hiruki gatazkatsuaren gako gisa, eta hori garatu. Besteak beste azaltzen ditu:
|
|
|
Besteak beste azaltzen ditu: erlojuaren jaiotzaren eta kapitalismoaren arteko harremana; “denbora= dirua” printzipioaren indartzea; atsedena “galdutako denbora” gisa interpretatzea; eguneroko erritmoetatik eta bizitzako ziklotik
|
etxeko
eta zaintza lanari lotutako denborak desagertzea; kontziliazio politiken jaiotza eta horiek lanaren sexu banaketa zalantzan ez jartzea; familia eta lan ordaindua uztartzea emakumeen “ardura indibidual” gisa planteatzea, ondoriozko doppia presenza ren [33] zamatzearekin, eta horrek emakumeen bizitzetan duen eragin zuzena (estresa, antsietatea, gehiegizko lan karga, norberaren denboraren ... Oso gomendagarria da lan horren irakurketa.
|
|
|
Hiruki gatazkatsua.
|
Etxeko
eta zaintza lanak, enplegua eta parte hartze soziopolitikoa. LISIPE 8 SUSA.
|
|
2023
|
|
|
Hala ere, inoiz baino txikiagoa da emakumeen eta gizonen arteko aldea
|
etxeko
eta zaintza lanetan ematen duten denborari dagokionez; duela hamar urteko datuekin alderatuta, 0,3 ordu murriztu da alde hori etxeko lanei dagokienez, eta 0,6 ordu seme alaben zaintzari dagokionez. Mendekoen zaintzan, berriz, ia ordubete gutxiagokoa da aldea, duela hamarkada bateko datuekin alderatuta.
|
|
|
Martxak geldialdia egin du Bizkaiko Foru Aldundiaren jauregiaren aurrean. Han, zahar
|
etxeetako
eta zaintza arloko langileek agiri bat irakurri dute: «Gure asmoa ahalik eta zerbitzurik onena ematea da, baina gaur egungo sisteman gastuak murrizteak erabateko lehentasuna dauka, eta horrek nekea eta frustrazioa eragiten digu».
|