|
2012
|
|
|
Eta azalpenezko kausalak, berriz, honela definitzen ditu: . Azken hauetan baieztapen bat oinarritzera
|
dator
perpaus kausala, edo baieztapen baten azalpen gisa aurkezten du behintzat hiztunak? (EGLU VI:
|
|
|
Hizkuntza jakin bateko testuak ditu azterkizun; hau da, hizkuntza horrek dituen gramatika arauetan oinarriturik, perpausaren muga gainditzen duten gertakizunak ditu aztergai: hitzen ordena, elipsia, topikalizazioa, numerazioa, anafora, diskurtso antolatzaileak, etab. Hortik
|
datorkio
perpausaz gaindiko gramatikaren izendapena ere (Casado Velarde 1993: 10).
|
|
2021
|
|
|
Bestelako kasua da, aurreko paragrafoan aipatu dugun moduan, dagokiokeen adizkia —zehatz nahiz lausoa— isildurik
|
etortzea
perpausean: hori da, besteak beste eta bereziki, harridura perpaus askoren kasua (Ederra [da] ateraldia!
|
|
|
18.3.4b Ikus ditzagun bi perpausok: Miren
|
dator
perpaus intrantsitiboa batetik, eta Jonek Miren dakar. Lafonen arabera, bi perpaus horietan" Miren" izango litzateke subjektu sintaktikoa, pare parekoak direlako:
|
|
|
Gehienek etsi dute; Egunak argitu du; Eboluzionatu dugu. Besteak, berriz (intrantsitibo ergatibodun eta datibodunak), dio motako adizkia eskatzen du, baina ergatibozko subjektua eta datibozko zeharkako objektua baino ez
|
datoz
perpausa osatzera, objektu zuzenik gabe berriro: Zuk ekin diozu lanari; Inork ez deritzo gaizki horri.
|
|
|
[uste ez ((e) la)] → ez [uste ((e) nik)]. Hortaz, esanahi bera dute ez dut uste etorriko denik eta uste dut ez dela
|
etorriko
perpausek; errankideak dira. Eta berdin ez dirudi diru asko duenik eta diru asko ez duela dirudi.
|
|
|
31.4.1b Ikus daitekeen bezala, izenlagunen tokian eta haien zeregina duela
|
dator
perpaus menderatua. Modu horretan azaltzea, haatik, ez da aski perpaus erlatiboa izateko, ezen badira perpaus batzuk izenlagun bai baina erlatibo ez direnak (§ 30.6.4).
|
|
|
Horregatik adibide horiek ezin ditugu bere horretan erabili, osatu egin behar ditugu. Hain zuzen ere adizki jokatuek duten gisako kategoria funtzionalik ez izatetik
|
datorkie
perpaus beregainak osatu ezina. Aditz izen esaten diogu euskaraz tze atzizkia hartzen duen formari.
|
|
|
Perpaus jokatugabeek ez dute horrelako indizerik aditzean. Kontu batean bat
|
datoz
perpaus subjuntiboak eta jokatugabeak: mendekoak dira beti, perpaus nagusia isildurik egon daitekeen arren (ez agerian); ez gutxitan, gainera, trukagarriak izaten dira.
|
|
|
Adibide horietan, adizkiaren ezkerrean ematen dugun elementua galdegaia da, informazio berria (edo informazio eskea) dakarrena. Aita ez da
|
etorri
perpausa, nor ez da etorri, galderaren erantzun moduan har zitekeela zioen Mitxelenak ere (1981:
|
|
|
Nahiz ondo jaurti duen, ez du baloia sareratu; Ondo jaurti du, baina ez du baloia sareratu. Ondoren
|
datorkigun
perpausa, ordea, bitxia da, eta ez da egokia aurreko bi adibideetan esan nahi izan dena adierazteko: #Ondo jaurti du, nahiz ez duen baloia sareratu.
|
|
|
42.8f Perpausak, beraz, askotan, aurreko perpausekiko erlazioa markatzen duen hitz edo partikularen bat eramaten du. Horrela, elkarren segidan
|
datozen
perpausek perpaus elkartua ez osatu arren, bien arteko lotura adieraztera dator DMa.
|