|
2001
|
|
|
Genetikoki eraldatutako organismoetatik
|
datozen
elikagaiak eta pentsuak bereziki etiketatu dira, baita GEO horiek ez badituzte ere elaborazio prozesuaren ondoren.
|
|
|
Genetikoki eraldatutako organismoak (GEO) dituzten elikagaiak etiketatzeari eta identifikatzeari buruzko araudi berri bat iragarri du Europako Batzordeak, aspalditik espero dena, onespen prozesu blokeatuari berriro ekiteko. Araudi berri horren arabera, GEOtik
|
datozen
elikagai eta pentsu guztiek etiketa berezia izan behar dute, eta, prestatutako produktuen kasuan, erregistro bat izan behar dute ekoizpen kate osoan zehar, GEOk jatorrizko baserriraino egindako bidea arakatzeko. “Identifikaziorako neurriek ingurumenaren eta osasunaren babes maila handia bermatzen dute, eta etiketatze sistema egoki baterako bidea prestatzen dute”, adierazi zuen Margot Wallstrom Europako Ingurumen komisarioak.
|
|
|
– Ongarri kimikoekin landutako edo tratatutako fruta eta barazkirik ez hartzea. – Bizi den lekutik urrun dauden herrialdeetatik
|
datozen
elikagaiak saihestea. – Ahal dela, urtaro bakoitzeko barazkiak jan.
|
|
|
Animalietatik
|
datozen
elikagaiak ez kontsumitzearen alde daude, baita barazkiak eta lekadunak ere, fruta, baia eta fruitu lehor gehiago kontsumitzearen truke.
|
|
2002
|
|
|
FAOk ohartarazi du arriskutsua dela Ekialdetik
|
datozen
elikagaiekiko mendekotasuna
|
|
2003
|
|
|
Elikagaien erregistroa Bestalde, arau berriaren arabera, produktu horiek fabrikatzen edo banatzen dituzten enpresak Elikagaien Osasun Erregistro Orokorrean inskribatu dira. Gainera, saltzaileek fabrikazio nazionaleko edo EBko herrialdeetatik
|
datozen
elikagai osagarriak merkaturatzearen berri eman diete erkidegoetako agintari eskudunei edo Elikagaien Segurtasunerako Espainiako Agentziari, hirugarren herrialdeetatik datozenean edo arduradunak helbide soziala Espainian ez duenean. Osagarriren bat giza osasunerako arriskutsua izan badaiteke, araudi berriak ahalmena ematen die autonomia erkidegoetako agintari eskudunei edo Elikagaien Segurtasunerako Espainiako Agentziari, badaezpadako neurriak hartzeko, baldin eta neurri horien ondorioz horien merkaturatzea eten edo mugatu egiten bada, eta horren berri ematen dio Europako Batzordeari.
|
|
|
Bestalde, honako hau dio: “gure laborategiak egindako azterketaren emaitzak bat
|
datoz
Elikagaien Segurtasunerako Espainiako Elkarteak (AESA) argitaratutakoekin”. HPA eta gida balioak Hidrokarburo aromatiko poliziklikoak (HPA) fuel hondakinen kutsaduraren adierazleak dira.
|
|
2004
|
|
|
Beraz, ondoriozta daiteke nekazaritza ekologikoa eta horretatik ateratako produktuak, hala nola fruta ekologikoak, osasungarriagoak direla kontsumitzailearentzat, eta kalte gutxiago egiten diotela ingurumenari, ongarri ez organikoen eta pestiziden hondakinek ura eta laborantza eremua kutsatzen baitituzte. Hala ere, horrek ez du esan nahi nekazaritza tradizionaletik
|
datozen
elikagaiak kaltegarriak direnik kontsumitzailearen osasunerako, legezko mugak ezartzen baitira pestiziden hondakinak agertzeko, segurtasun tarte batekin kalkulatuta. Ohiko frutekin alderatuta, alde onak eta txarrak Fruta ekologikoen abantaila nagusia sintesi pestiziden arrastorik ez izatea da.
|
|
|
Bigarren Mundu Foroko gai zerrenda Lehenengo gaian, aurkezpen dokumentuak adierazten du industria arduratzen dela elikagai kaltegabeak eta kontsumitzeko egokiak emateaz, higiene praktikak aplikatuz eta elikagaien arriskuak kontrolatuz. Eta gobernuek zaindu behar dute kontsumitzaileek behar bezala babestuta egon behar dutela elikagaiek eragindako gaixotasunetatik edo horiek eragindako kalteetatik, bai eta nazioarteko merkataritzatik
|
datozen
elikagaiekiko konfiantzari eutsi ere. Horretarako, adierazten du kontrol zerbitzu ofizialek gai izan behar dutela elikagaien kaltegabetasunaren arloko arauak modu eraginkorrean betearazteko, eta hori antolakuntza egituraren eta zerbitzu ofizial horien kudeaketaren mende egongo da.
|
|
|
Rio de Janeiron egindako Ingurumenari eta Garapenari buruzko Nazio Batuen Nazioarteko Konferentzian (CNUMAD), besteak beste, honako hau onartu zen: «Elikagaien segurtasunaren alderdirik garrantzitsuena (…) nekazaritza ekoizpena nabarmen hobetzea da, modu iraunkorrean, eta herritarrek beren kultura ohiturekin bat
|
datozen
elikagaiak jasotzeko duten eskubidea nabarmen hobetzea». Definizioa bereziki interesgarria da, ez bakarrik garapen bidean dauden herrialdeentzat.
|
|
2005
|
|
|
Administrazioak finkatzen du produktu bereziekin jarraitu beharreko politika orokorra. Nekazaritza Ekologikoaren Errege Dekretuaren arabera, ekologiko eta eko izendapenak nekazaritza ekologikotik
|
datozen
elikagaiak identifikatzeko erabili daitezke bakarrik. Edozein modutan, Errege Dekretu honek zera onartzen du:
|
|
|
Litekeena da hurrengo urteetan tratamendu berritzaileetatik
|
datozen
elikagai berriak lortzea.
|
|
|
Murrizketa hori estatu kideetan gaur egun aplikatzen diren kontrol neurri sendoak hartzearen ondorio da. Hainbat jakinarazpen jaso dira Sudan I koloratzailea txilen dagoelako, gehienak Indiatik
|
datozen
elikagaietan, txile gehien ekoizten duen eta EBra gehien esportatzen duen herrialdeetako batean. Arazo horrek gehien eragin duen herrialdea Italia izan da, ondoren Erresuma Batua, Alemania, Frantzia, Herbehereak, Espainia, Polonia eta Lituania.
|
|
2006
|
|
|
Nutrizioaz gehien dakitenek diotenez, kontsumitzen dugun gatzaren hiru laurdenak ez
|
datoz
elikagai freskoetatik, prestatuetatik baizik.
|
|
|
Modu horretan, jendearengandik edo publikoarengandik gero eta urrunago egongo diren aditu kulturak instituzionalizatzen joango dira. Horri gaineratzen baldin badiogu tradiziotik
|
datozen
elikagai kulturalak gero eta arrazionalizatuago eta desnatura
|
|
|
Ez da lehenengo aldia AEBetako osasun agintariek animalia klonatuetatik
|
datozen
elikagaiak merkatura aterako direla iragartzen dutela. 2002ko abuztuan, AEBko Nekazaritza Sailak (USDA, ingelesezko sigletan) txosten bat eskatu zion Zientzien Akademia Nazionalari (NAS), klonatutako animaliak elikadura katean sar daitezkeen ala ez zehazteko.
|
|
|
Gertaera hori, berez, mehatxu larria da EBko osasun publikoarentzat, eta, horren ondorioz, Europar Batasunean baldintza bereziak hartu behar dira etorkizunean egoera hori saihesteko. 2000 urtetik, Brasildik, Txinatik, Egiptotik, Iranetik eta Turkiatik
|
datozen
elikagaiak inportatzeko baldintza bereziak ezartzen ditu Batzordeak. Kasu batzuetan, zenbait produkturen inportazioa aldi baterako etetea ere erabaki du, hala nola kakahueteena eta Egiptotik eratorritako produktuena.
|
|
|
Baldintza bereziak Aflatoxinen gaineko kontrol berrietan, besteak beste, fruitu oskoldunen edo fruitu lehorren nahasteak eta hur ebakiak, laminatuak edo zatikatuak sartzen dira. Orain, eta produktu horien inportazioari ezarritako baldintza berezi asko berdinak direla kontuan hartuta, erabaki da, argitasunaren mesedetan, erabaki bakar batean ezartzea aflatoxinen bidezko kutsaduragatik hirugarren herrialde horietatik
|
datozen
elikagai jakin batzuei aplikatu behar zaizkienak. Batzordeak, erabaki hori onartuta, beharrezkotzat jo du, aflatoxinekin kutsatutako elikagaiek giza osasunean eragin dezaketen arriskua dela eta, kontrol ofizialetan aplikatu beharreko arau orokorrez gain, berariazko neurri osagarriak hartzea.
|
|
2007
|
|
|
Europako Parlamentuak uste du, gainera, araudiak elikagai ekologikoen ekoizpen baldintzak eta biltegiratze baldintzak barne hartu lituzkeela. Alde horretatik, kontsumitzaileek jakin behar dute nekazaritza biologikotik
|
datozen
elikagaiek zer ezaugarri dituzten, hala nola pestizidak ez erabiltzea. Gainera, bai produkzioak bai produktu organikoei aplikatutako nekazaritza jarduerek bermatu egin behar dute laboreak ingurumenarekiko eta biodibertsitatearekiko duen errespetua, laboreen birziklapenean eta errotazioan oinarrituta eta animalien aldaketa genetikoa, hormonak eta antibiotikoak saihestuta.
|
|
|
Batzordeak ondorioztatu du iritzi publikoa anbibalenteen agertzen den esparrua dela, eta dagokion legeriaren aplikazioak zailtasunak izan dituela. 2005eko Eurobarometroaren datuak ikusita, konturatu gara elkarrizketatutako pertsonen %58 genetikoki eraldatutako organismoetatik
|
datozen
elikagaien aurka daudela, eta %42 ez daudela aurka. Eurobarometroak komunikazioa jasotzen du, eta estatu kideen artean onarpen mailen artean alde handiak daudela berresten du.
|
|
|
Kaliforniako Unibertsitateko eta Minnesotako Unibertsitateko adituek egindako ikerketaren arabera, flavonoide maila, landare jatorriko landare eta elikagaietan dauden konposatu naturalak eta giza osasunerako propietate onuragarriak dituztenak, ohiko eran ekoitzitako tomateena baino %97 handiagoa da. Tesia bat
|
dator
elikagai mota horren kontsumoa azken urteetan igo egin dela adierazten duten datuekin eta bi laboreen artean alde nabarmenik aurkitu ez arren, kasu batzuetan zenbait iritzi onartzen dituzten analisien argitalpenarekin.
|
|
|
Adibidez, gantz gorputzek beren zaporeak transmititzen dizkiete elikagaiei. Aitzitik, likido edo hornigai aromatikoetatik
|
datozen
elikagaietatik kanpoko lurrinak barnera igarotzen dira. Era berean, tamaina aldatu egiten da, pisua eta bolumena murrizteko.
|
|
|
Enpresak baliabide tekniko eta analitikoetara sartzeak, iruzurraren aurkako formula azkar eta eraginkorrek eta arau hausleen aurkako zehapen eta zigor eredugarriek eragotziko dute indarrean dagoen legeriarekin bat ez
|
datozen
elikagaiak ugaritzea. Izan ere, kontsumitzailearen aldetik kaltegarria ez den elikadura iruzur bat identifikatzea ez da lan erraza, batez ere iruzurgileak legezkotasun itxura faltsua sortzen duenean edo elikagaiak ekoizteko metodo konplexu edo ezkutuak erabiltzen dituenean, eta metodo horiek etxeko helmenetik kanpo dauden baliabide tekniko edo analitikoen bidez soilik hauteman daitezke.
|
|
|
Ximena del Campo Gaur egun, elikadura osasungarria da gaixotasunei aurrea hartzeko bide nagusietako bat. Azterlan guztiak bat
|
datoz
elikagai mota batzuk gomendatzearekin. Inork ez du zalantzan jartzen, adibidez, frutak edo barazkiek patologia kardiobaskularraren, diabetesaren edo minbiziaren prebentzioan dituzten ondorio onuragarriak.
|
|
2008
|
|
|
Ogia eta laboreetatik
|
datozen
elikagaiak (pasta, arroza eta horiek produktu integralak) egunero jan behar genituzke
|
|
|
Egungo araudiarekin, ez da nahikoa etiketan ematea jakien elikadura eta osasun ezaugarrien berri; orain, elikagaien aurkezpenean eta publizitate kanpainetan ere jakinarazi behar zaizkio kontsumitzaileari, baita ontzirik gabe
|
datozen
elikagaiak badira ere
|
|
|
Txinako ordezkaritza batek gure herria bisitatu du euskal nekazaritzatik
|
datozen
elikagairik onenak ezagutzeko eta euskal ekoizleekin eta gastronomia kritikariekin iritziak elkar trukatzeko. Gero, gure elikagaien errealitatea Txinako merkatu gero eta indartsuagoanezagutzera emango dituzte, soberan ezagunak diren estereotipoetatik urrun.
|
|
|
Agintari arautzaileen erabaki horrek, praktikan, Gobernuaren azken traba ezabatzea dakar, munduko ekonomiarik handiena elikagai mota hori merkaturatzen has dadin. FDAren arabera, azken lau urteetan egindako azterketa gehigarriek berretsi egiten dute animalia klonatuetatik
|
datozen
elikagaien segurtasuna. «Azterketa luze baten ondoren, analisiak ez du arrisku bakar bat identifikatu behi, txerri edo ahuntz klonetatik eratorritako elikagaien gizakiarentzat», adierazi du agentziako albaitaritza zentroko adituek egindako 968 orrialdeko txostenak.
|
|
|
Arrisku txikiagoa Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO), Munduko Osasun Erakundearekin (OME) batera, nazioarteko sare bat ezarri du elikagaietan akrilamidarik dagoen jakiteko eta murriztu ahal izateko. Hala ere, industrialki prozesatutako elikagaietan eta elikagaietatik
|
datozen
elikagaietan eta etxean daudenez, zaila da gure dietaren konposatua desagerraraztea. Bi erakundeen akordioaren arabera, elikaduran akrilamida kontrolatzeko hainbat alderdi hartu behar dira kontuan.
|
|
|
Era berean, kontrol horretan ez da laguntzen animalia biziak distantzia luzera garraiatzea, eta horrek gaixotasunak zabaltzeko arrisku handiagoa dakar. Mugetan biosegurtasuna dago jokoan, kontuan hartuta, gainera, EB dela mundu osoko animaliengandik
|
datozen
elikagaien inportatzaile handienetako bat. Infektatutako animaliak sartu ahal izateak gaixotasunak barreiatzeko arma indartsua bihurtzen du mugimendu hori.
|
|
|
Batzuetan, elikagaien kalitate nutrizionala edo organoleptikoa gal daiteke, hainbat helburutarako sintetizatzen diren substantzia kimikoengatik, eta egia da, gainera, zenbait substantziaren metaketa toxikoa izan daitekeela gizakiarentzat. Hala ere, nekazaritza konbentzionaletik
|
datozen
elikagaiak kontrol sistema zorrotzetatik igarotzen dira, kontsumitzaileari ahalik eta arrisku gutxienekin elikatzea bermatzeko. Beraz, segurtasun bermea ematen jarraitzen dute.
|
|
|
Munduko hainbat lekutatik
|
datozen
elikagaiak kontsumitzeko joera edo beharra gero eta handiagoa da. Horregatik, Europar Batasunekoak ez diren herrialdeetatik edo garapen bidean dauden herrialdeetatik elikagaiak inportatzea gero eta ohikoagoa da.
|
|
|
Doyle k, ordea, azpimarratu du eremu problematikoenetako elikagai industria asko dagoeneko ari direla segurtasun kontrolak egiten produkzio kate osoan, lortutako elikagaiak erabat seguruak direla bermatzeko. Kontsumitzaileak ez du inoiz pentsatu behar beste herrialde batzuetatik
|
datozen
elikagaiak seguruak ez direnik. Animalia jatorriko elikagaien segurtasuna Haragia, esnea eta animalia jatorriko produktuak dira munduan gehien merkaturatzen eta inportatzen direnak.
|
|
2009
|
|
|
Hobe da eragiketa hori egitea denbora batez urpean uztea baino, elikagaiak ez baitu galduko konposatu hidrosolublerik. Zuritu edo azala kenduz gero, esposizioa murrizten da, baina oskoletik
|
datozen
elikagai baliotsuak ere gal daitezke. Landareetatik kanpoko hostoak botatzeak hondakin kimikoak atzematea errazten du.
|
|
|
Azken hilabeteetan, egungo aldaketa ekonomikoen ondorioz, gaur egungo ohiturekin bat
|
datozen
elikagaiak prozesatzeko formulak sortu dira.
|
|
|
Hondakin organikoetatik
|
datozen
elikagaiak
|
|
|
Sistema horren bidez, Europako Batzordeari jakinarazi behar zaio elikagaien edo pentsuen merkaturatzea mugatu duen, horiek bakarrik kendu dituen eta elikagai edo pentsu baten erabilera eragotzi edo arautu behar den. Hirugarren herrialdeetatik
|
datozen
elikagaiek EBk eskatzen dituen elikadura segurtasuneko estandarrak bete behar dituzte. RASFFen balio erantsietako bat da bidalketa ibilgetzeaz gain, jatorrizko herrialdera arriskua dagoela jakinarazten duela.
|
|
|
Transmisio bide nagusiak hauek dira: zuzenean erakustea, normalean landa eremuetan, instalazioak bisitatzen dituzten baserritarren, senitartekoen edo lagunen artean, eta kaltetutako baserrietatik
|
datozen
elikagaiak kontsumitzea, artisau erara eginak eta aldez aurretik higienizatu gabeak.
|
|
2010
|
|
|
Kostata baina ulertu dute elikagaien subiranotasunik gabe ez dagoela subiranotasun politikorik. Orain arte ez zuen ardura nondik
|
zetozen
elikagaiak, nork ekoizten zituen, nola, alimentuak egotea zen kontua, baina erroetara gatoz berriz. Oraintsu arte, nekazaritza erreformez hitz egitea delitua bazen, Hego Amerikan nekazal iraultzari buruz mintzo da jendea.
|
|
|
Europako Batasuneko (EB) Ingurumen ministroek akordio bat lortu dute animaliak elikagaiak lortzeko klonatzeari buruzko araudi berezi eta zehatzagoa eskatzeko. Agintariek ez zuten produktu horiek debekatzearen aldeko edo aurkako iritzirik eman, eta “legedi berria” eskatu zuten, klonazioaren bidez lortutako ganadutik zein haien kumeetatik
|
datozen
elikagaiei buruzkoa. Ministroek ontzat eman zuten EBn “elikagai berriak” baimentzeari buruzko proposamen bat, animalia klonatuetatik datozenak ere aipatzen dituena.
|
|
|
Puntu honetan desadostasunak daude Euroganmararekin. Euroganberak proposatu zuen EBn baimena ematea klonazioari edo haren ondorengoei esker jaiotako animaliengandik
|
datozen
elikagaiak ekoizteko edo inportatzeko. Hogeita zazpiek eskatu dute animalia klonatuen haragia edo esnea eta haien kumeen haragia edo esnea arautzea; Bruselak, berriz, adierazi du ez zela beharrezkoa klonazioaren bidez lortutako abereen ondorengotzari buruzko legeak egitea.
|
|
|
Instalazio horietan, barazkiak, frutak, esnekiak, haragia eta abar modu intentsiboan erabiltzen dira energia eta baliabide naturalak, eta berotze globala eragiten duten produktu kimikoak erabiltzen dira. Alternatiba gisa, elikagai ekologikoak kontsumitzea gomendatzen dute, eta, gainera, hiri baratze txikietatik
|
datozen
elikagaiak beren kabuz kontsumitzera bultzatzen dute. Sasoiko produktu freskoak, ontziratu eta prozesatu gabeak, karbono gutxiko dieta baten beste elikagai izarretako bat dira Sasoiko produktu freskoak, ontziratu eta prozesatu gabeak, karbono gutxiko dieta baten beste elikagai garrantzitsu bat dira.
|
|
|
Sojatik
|
datozen
elikagaiak egiteko lehentasunetako bat barietate egokia aukeratzea eta hazi zahartuak saihestea da.
|
|
|
kolore ilunagoa, pH apalagoa eta zapore leunagoa. Soja edaria egitea Sojatik
|
datozen
elikagaiak egiteko garrantzitsuena da barietate egokia aukeratzea eta hazi zahartuak saihestea, barietateak zenbat olio duen zehaztea proteina gehiago izateko eta kalitate handiko olioa erabiltzea. Zuritutako soja haziak erabiltzen badira, ondorengo tratamendu termikoak saihestu behar dira, azken emaitza optimizatzeko.
|
|
|
Ingurumen eta Landa eta Itsas Ingurunearen Ministerioak (MARM) nekazaritza ekologikotik
|
datozen
elikagaiak identifikatzeko logotipo berria eman du ezagutzera. Europako Batasuneko (EB) 12 izar zurik osatzen dute bereizgarria, eta hondo berde baten gaineko orri baten silueta osatzen dute, www.alimentacion.es web orrian nabarmentzen den bezala.
|
|
2011
|
|
|
ekimenaren ardatzak batez ere hiru dira: tokiko nekazaritzatik
|
datozen
elikagaien sare ekonomikoari eusten laguntzea, biodibertsitatearekin bat datozen ekoizleak bultzatzea, eta sasoian sasoiko sukaldaritzaren alde egitea.
|
|
|
Hiri inguruetan, basurdeek bi abantaila dituzte. Batetik, edukiontzietako zabor poltsetatik
|
datozen
elikagaiak erraz eskuratzea, eta, bestetik, ehizatik “babestuta” egotea, eremu horietan ez baitago baimenduta. Horrela, babesleku bat topatzen dute, joera horren arrazoia azal lezakeen faktore bat, gero eta ohikoagoa eskualde batzuetan.
|
|
|
Hala ere, produktu horien kontrolak indartzeko eskatu du, erradioaktibitate maila altuak egongo balira ere, Europar Batasuneko iturriek adierazi dute. Dallik ministroei azaldu zien ez dela “arazo berezirik” erregistratu Japoniatik
|
zetozen
elikagai edo pentsuen sarreran, eta azpimarratu zuen “oso gutxi” direla Europako merkatura iristen diren produktu mota horien kopuruak. Elikagai eta pentsuetarako alerta sistema azkarrak (RASFF) gomendioa egin zien estatu kide guztiei joan den asteartean, azter dezaten ea badagoen erradioaktibitaterik Asiako herrialdeetatik datozen produktuetan, lurrikara eta ondorengo tsunamiaren ondoren asolatua, eta orain krisi nuklear bati egin behar dio aurre, Fukushima zentraleko erreaktoreetan izandako hainbat gorabeherengatik.
|
|
|
Egun horietan elikadura murrizketa berriak iragarriko dira. OMEk ez du ebidentziarik Fukushimako prefekturatik
|
datozen
elikagaien kutsadura bertan dago Fukushina zentral nuklearra, lurrikarak eta joan den martxoaren 11ko tsunamiak larriki kaltetuta beste herrialde batzuetara zabaldu denik esan zuen Cordingley k. “Ezin izan dugu inolako harremanik ezarri Fukushina eta esportazioen artean, baina logikoa da pentsatzea zenbait produktu kutsatu eremutik atera direla”, onartu zuen.
|
|
|
Elikadura egokia izateko, beharrezkoa da horiek bereizten jakitea, haien funtzioa zein den eta eguneko kopuru egokia zein den jakitea. Koipe asea, batez ere, animaliengandik
|
datozen
elikagaietan (haragia, erraiak, hestebeteak, oilasko azala, arrautzak, esneki osoak,, arrautza gorringoa), koko eta palma oliotan (industria elaborazioetan erabiltzen dira), txokolatean eta gozogintzan eta opiletan aurkitzen da. Trans gantza ohikoa da margarina, patata frijitu eta industriako beste aperitibo frijitu batzuetan, baita gozotegi eta opil industrialetan ere.
|
|
|
Txostenaren arabera, ekoizpen ekologikoaren pisua handituz doa pixkanaka, baina oraindik txikia da, eta ia 35 milioi euro fakturatzen ditu. Nekazaritza edo abeltzaintza ekologikotik
|
datozen
elikagaiak 100 metro karratu baino gehiagoko supermerkatu eta hipermerkatuetan dauden aztertzen du lan honek, eta 2009ko eta 2010eko bigarren seihilekoak alderatzen ditu. Mota horretako establezimenduek ontziratutako elikagaien komertzializazioaren %91 biltzen dute; beraz, azterketak aukera ematen du ekoizpen mota horren bilakaera aztertzeko.
|
|
|
Osagai erradioaktiboak laboreetara, edateko uretara edo itsasokora iristen dira, eta iturri horietatik
|
datozen
elikagaiak kutsatzen dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Ohiko nekazaritzatik eta abeltzaintzatik
|
datozen
elikagaiek ez dute errespetatzen ez ingurumena eta ez kontsumitzaileen osasuna.
|
|
|
Bere sorreran, kontzeptuak garapen bidean dauden herrialdeek pairatzenohi duten arazo jakin bati egin nahi izan zion aurre, batik bat. Halako herrialdeetanherri aberatsetatik
|
datozen
elikagaiak eta nekazaritza produktuak sartzen dira, produkzio kostuetatik beherako prezioetan (dumping), estatu aberats horiekemaniko esportaziorako laguntzei esker. Prezio merke horiek suntsitu egiten duteherri pobreen gaitasun produktiboa.
|
|
|
Arazoa bestelakoa da eta loturik dago egungo sistema agroalimentarioakbultzatzen duen dieta batekin, non gehigarri askorekiko produktu landu asko etaabereetarik sorturiko beste asko ere gailentzen baitira, ez elikadura arrazoiengatik, baizik eta iraupena, bilketa eta garraioa errazteko (Ordoñez, 2011). Esan bezala, dieta horretan abereetatik
|
datozen
elikagaiak gero eta gehiago dira, eta fruta, barazkieta zerealen presentzia gero eta urriagoa da. Proteinaren ekarpenaren abere iturriaasko igoarazi du sistema agroalimentarioak eta hori, berez, eta osasun arazoezgain, beste ondorio kezkagarri batzuen sorburua ere bada:
|
|
|
Hala ere, galeren %42 etxeetatik dator, eta elikagaien erabileran eraginkortasunari buruzko kontzientziarik eta ezagutzarik ez egoteagatik, kultura jarreragatik edo gutxiespenagatik edo erosketa ez planifikatzeagatik gertatzen da. Etxetik
|
datozen
elikagai hondakinen %60 ere saihestu litezke. Janari hondarrak murrizteko ideia praktikoak Elikagaiak modu eraginkorrean nola erabili ez jakiteak xahutzea dakar Elikagaiak xahutzeko sentsibilitatea oso txikia da oraindik.
|
|
|
Ohitura astean bost aldiz errepikatu behar da, ordubete egunean, eta ez dira kontuan hartzen egun bakoitzean galtzen diren kaloriak; izan ere, dena batzen da, baldin eta ariketa fisikoa elikadura osasungarriarekin egiten bada. Ezer ez da lortzen ordubetean korrika egin edo gimnasiora joan eta makina kardiobaskularretan (eliptika, bizikleta, arraunketa eta zinta) ariketa egin ondoren osasunarekin bat ez
|
datozen
elikagaien kantitate eta kalitateak hartzen badira. Kirola eta janaria ekintza osasungarri eta atseginak dira.
|
|
|
Anisakis, oso arraroa akuikulturan Akuikulturako arrainetan anisakisik ez egoteak bizkarroiari buruzko sentsibilizazio alergikoaren arriskua gutxitzen du. Azterlan honen emaitzak bat
|
datoz
Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA) 2010ean akuikulturako izokin atlantikoekin egiaztatutakoarekin. Anisakisik ia ez zegoen horietan, eta, beraz, haiek kontsumitzen zituzten pertsonak infestatzeko arriskua oso txikia zela jo zen.
|
|
|
Gosaltzeko hainbat produktu eros daitezke, hala nola kafea, kakaoa, azukrea eta teak, komunitate indigenek landuak eta prestatuak, pertsonak eta ingurumena zainduz. Zerealak, hala nola arroza, kuskusa, kinua, haziak edo fruitu lehorrak, beste herrialde batzuetatik
|
datozen
elikagaien adibide gehiago dira. Gutizia gisa, txokolateak, gozokiak eta bonboiak nabarmentzen dira, besteak beste, delikatesen modukoak, elkartasunez eta elikagai onez betetako saski bat osa dezaketenak.
|
|
|
Gainera, baliabide naturalen ustiapen intentsiboa ere mehatxu bat da ingurumenaren egonkortasunerako. Hori dela eta, zenbait sektorek azpimarratzen dute ingurunearekiko begirunetsuagoak diren eta ohiko moduekin bat
|
datozen
elikagaiak ekoizteko moduetara itzuli beharra dagoela, elikagai ekologikoak; izan ere, beste batzuentzat, eraginkortasun urriagatik, ez dira gai munduko eskaerari erantzuteko. Klima aldaketa eta elikagaien segurtasuna Arazoa larriagotzen duten faktore gisa, klima aldaketa aipatu behar da, munduko leku askotan elikagaien ekoizpena zailtzen baitu, eta krisi ekonomiko globala ere bai, egoerak okerrera egiteaz gain, 2015erako ezarritako helburuak lortzea eragotziko baitu, eta, besteak beste, munduan gosea pasatzen duten pertsonen kopurua erdira murriztu nahi baitu.
|
|
|
Mugak gainditzen dituztenean, hirugarren herrialdeetako elikagaien kontrol ofiziala funtsezkoa da kontsumitzailearen elikagaien segurtasuna bermatzeko. Europar Batasuneko mugetatik kanpoko herrialdeetatik
|
datozen
elikagaiak gero eta gehiago sartzen direnez, beharrezkoa da zaintza sistema azkar eta eraginkorrak izatea, modu koordinatuan, egoera kritikoei aurrea hartzeko eta beharrezko neurriak hartzeko. Gainera, azken urteetan izan diren elikadura krisiek argi uzten dute nazioarteko elikagaien trafikoa zorrotz kontrolatuko duen zaintza zorrotza egin behar dela.
|
|
|
Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioa arduratzen da hirugarren herrialdeetatik datozen giza kontsumorako elikagaiak seguruak direla bermatzeaz eta aplikagarri zaizkien Europar Batasuneko eta estatuko xedapen guztiak betetzen dituztela bermatzeaz. Kontrol programa bi ildo nagusiren bidez garatzen da, besteak beste, hirugarren herrialdeetatik
|
datozen
elikagaien kontrol ofiziala eta mugako osasun instalazioen kontrola. Bermatzen da hirugarren herrialdeetatik datozen elikagaiek Espainiako nahiz Europako araudia betetzen dutela, eta, gainera, ikuskapen eta biltegiratze prozesuen eraginkortasuna eta egokitasuna ebaluatzen da.
|
|
|
Kontrol programa bi ildo nagusiren bidez garatzen da, besteak beste, hirugarren herrialdeetatik datozen elikagaien kontrol ofiziala eta mugako osasun instalazioen kontrola. Bermatzen da hirugarren herrialdeetatik
|
datozen
elikagaiek Espainiako nahiz Europako araudia betetzen dutela, eta, gainera, ikuskapen eta biltegiratze prozesuen eraginkortasuna eta egokitasuna ebaluatzen da. Kontrolpeko elikagaiak Haragia, erraiak, arrainak, moluskuak, krustazeoak, esnea, arrautzak edo eztia dira kontrolatzen diren elikagai ugarietako batzuk.
|
|
|
Kontrolpeko elikagaiak Haragia, erraiak, arrainak, moluskuak, krustazeoak, esnea, arrautzak edo eztia dira kontrolatzen diren elikagai ugarietako batzuk. Hirugarren herrialdeetatik
|
datozen
elikagaien kontrol ofizialean sartzen dira elikagaien merkataritzako kontu sailak eta merkataritzakoak ez diren partida pertsonalak. Horiek bidaiarien ekipajearen parte dira edo partikularrentzako igorpen txikietan ematen dira, urrutitik eskatzen direnak barne, hala nola postaz, telefonoz edo Internet bidez egiten direnak.
|
|
|
Elikagaien erosketa planifikatzea Ikerketa hori alde batera utzita, ez da lehenengo aldia kontsumo ohitura batzuk ingurumen narriadurarekin lotuta daudela. Etxeko zabor organiko eta ez organiko ugari, batez ere sukaldeetatik eta herrialde garatuetan sortutakoa, edo milaka kilometro inguruko herrialdeetatik
|
datozen
elikagaien kontsumoaren globalizazioa, horiek dira, besteak beste, ingurunean eragin oso negatiboa duten “puntu beltzak”. Ingurumena errespetatzen duten kontsumo jokabideak dira:
|
|
|
Ingurumena errespetatzen duten kontsumo jokabideak dira: erosketa arduratsua, ahal den neurrian material plastikoak, etxeko hondakinak behar bezala aukeratu eta kudeatzea, harraskatik olioa botatzea edo inguruko tokietatik
|
datozen
elikagaiak kontsumitzea saihesteko. Horietatik guztietatik, funtsezkoa da:
|
|
|
Nekazaritzako elikagaien industriarako erabiltzen da, ez hainbeste azken kontsumitzailearentzat, oraindik garestia baita. Koipeak eta haien eginkizuna elikagaien formulazioetan Adituak bat
|
datoz
elikagaien formulazioetan koipeek duten aplikazio anitzak nabarmentzean, ez bakarrik energia iturri garrantzitsu gisa, baizik eta organismoan duten jarduera biologikoagatik, hala nola bitamina liposolubleak edo hormonak garraiatzeagatik. Gainera, ikuspegi teknologikotik, testura hobetzen laguntzen dute, eta, oro har, elikagaiaren propietate sentsorialak hobetzen, eta harikortasuna eta ahokortasuna ematen dute, eta kontsumitzaileek jakia gehiago onartzen dute.
|
|
|
Akuikulturatik eta arrantzatik
|
datozen
elikagaiek kalterik ez egitea da elikagaien segurtasunaren eta nutrizioaren arloko lehentasunetako bat.
|
|
2013
|
|
|
animalia edo landare jatorrikoak. Bi kontrol faktore nagusiak mugetako osasun instalazioak eta kanpotik
|
datozen
elikagaiak dira. Kontrol erakundeek jatorrizko herrialdeko erkidegoko eta estatuko araudia betetzen dela bermatu behar dute, baita biltegiratzeko baldintzak ere.
|
|
|
Ziurtagiri partikularra Produktuak aztertu ahala, kargamentu guztiek ziurtagiria izan behar dute, aflatoxinak edo pestizidak detektatzeko. Deskribatutako egoerak eta pertsonen eta animalien osasuna babesteko aginduek Indiatik, Ghanatik eta Nigeriatik
|
datozen
elikagai produktu horientzako berme gehigarriak lortzea eskatzen du Europako Batasunak. Hala, bada, Ghanatik eta Indiatik datozen kakahuete kargamentu guztiak, Nigeriatik datozen sandia haziak eta Indiatik datozen curryombó orriak, eta Indiatik datozen curryombo ak, eta Indiatik datozen curryombo ak, eta Indiatik datozen curryombo ak, hurrenez hurren, ziurtatu egin dira, eta, hala, Europako legeria betetzen dutela ikusi da, aflatoxinak edo pestiziden hondakinak detektatzeko.
|
|
|
Kontsumitzaileek gehien estimatzen duten elikagaietako bat da haragia. Behi, txerri, ardi eta ahuntz espezietako animalien janarietatik
|
dator
elikagai hau, eta baldintza higieniko kontrolatuak izan dituzte. Haragia behar bezala hazi ondoren, ondoren sakrifikatu eta animaliak eta kanalak manipulatzen dira.
|
|
|
Irudia: CONSUMER EROSKI «Haragi» izenekoarekin, edozein animaliaren zati bigunetatik eta jangarrietatik
|
datozen
elikagai guztiei deitzen zaie. Bi haragi mota hartzen dira kontuan:
|
|
|
Ogitartekoa Afaria: ez
|
datozen
elikagaiak Neurri batzuk nahiko bistakoak dira, eta ohikoa da praktikan jartzea, esperientzia eta sen onaren ondorioz. Badira plater batzuk, egosiak, gisatuak edo frijituak, beren izaeragatik oso trinkoak, grasatsuak eta indigestioak, afaltzeko aholkatzen ez direnak.
|
|
|
Haragikiak: elikagai prestatuak dira, erabat edo zati batean prestatuak, animalien haragiekin edo menudentziekin (Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 853/ 2004 Araudian aipatzen dira, eta, bertan, animalietatik
|
datozen
elikagaien higieneari buruzko arau espezifikoak ezartzen dira, kontsumorako jarri aurretik). Ezin dira inola ere haragiarekin nahastu.
|
|
2014
|
|
|
Gizakion osasunerako ondorioak oso larriak izan litezke: itsasotik
|
datozen
elikagaietan kutsadura gero eta handiagoa izango litzateke. Beste azterketa berri batean, plastifosaren berri eman zen, hondakin horien gainazalean bizi diren eta itsasoko izaki bizidunentzat eta gizakientzat kaltegarriak izan daitezkeen milaka mikroorganismo dituen komunitatea.
|
|
|
Irudia: Bob B. Arakatzailea Europako Batasunak (EB), Europar Batasuneko merkatura iristen diren elikagaien kaltegabetasuna eta segurtasuna bermatzeko asmoz, arau multzo bat ezarri du, hirugarren herrialdeetatik
|
datozen
elikagaiei beharrezko kontrolak egiten zaizkiela bermatzeko. Zehazki, 2009 urteaz geroztik, indarrean dago Batzordearen 669/ 2009 (EE) Erregelamendua, kontrol horiek nolakoak izan behar duten arautzen duena, bai eta kontrol horien intentsitatea eta maiztasuna ere EBko sarrera puntuetan.
|
|
|
karbofuranoa (karbofuranoaren eta 3 hidroxi karbofuranoaren batura, karbofuranoan adierazia), klorbufama, dimetoatoa (dimetoatoaren eta ometoatoaren batura) hexaconazola, fentoatoa, triadimefona eta triadimenola (triadinfonoaren batura). Garrantzitsua da hiruhileko berrikuspenak beste herrialde batzuetatik
|
datozen
elikagaietako kontrolei eta horien intentsitateari buruzko 609/ 2009 Erregelamendua. Oso informazio garrantzitsua da produktu seguruenak nondik datozen jakiteko. artikulua ‘ Elikagaien kontrol ofizialeko etorkizuneko araudia ekarriko diguten 5 berrikuntza.
|
|
2015
|
|
|
Tinduf-eko kanpamentuetako uholde euriteek Saharako 5.000 familia inguru kaltetu dituzte; familia horiek etxeak galdu dituzte eta laguntza humanitariotik
|
datozen
elikagaiak gorde dituzte
|
|
2016
|
|
|
Araudi berriarekin, etiketan produktu gehiagok jarri behar dute nahitaez zein herrialdetatik edo lekutatik
|
datorren
elikagaia edo osagai nagusia, kontsumitzaileari iruzurra egin dakiokeen kasuetan.
|
|
|
Gainazalik handiena 25 cm-tik beherakoa duten ontzietan
|
datozen
elikagaiak.
|
|
|
2015eko urrian Tindufeko kanpamentuetan izandako uholde euriek Saharako 5.000 familia inguru kaltetu zituzten. Familia horiek etxeak galdu dituzte eta laguntza humanitariotik
|
datozen
elikagaiak gorde dituzte. Zorionez, kanpamentuetako batean ere ez zen zauriturik erregistratu, baina ondorioek kalte handia egin zioten familia horien eguneroko bizitzari, azken urteotan ahuldu egin baita lankidetza laguntzetako murrizketekin.
|
|
|
Hainbat diziplina daude tartean, hala nola toxikologia, mikrobiologia, nutrizioa, giza medikuntza eta albaitaritza. 10 Kalterik eragin ez duten jarduerei buruzko informazioa kontsumitzaileari. Herritarrak informazio nahikoa izan behar du gehien
|
datorkion
elikagaiak aukeratzeko. Elikadura arrisku ohikoenak zein diren eta nola erabiltzen diren jakin behar duzu, etiketak ematen dizun informazioa erabiliz.
|
|
|
Kultura ekitaldiei dagokienez, hilaren 26an izango da aurrenekoa, Baserrian Amets, 3 eta 6 urte arteko umeentzako antzezlana, Eidabe taldearena. Patatak eta arrautzak dendatik datozela uste duen neskatoa da protagonista, eta asteburua amonarekin baserrian pasatuta ikasiko du nondik
|
datozen
elikagaiak. 17:00etan izango da, Zabalotegin eta 4 euroko sarrerarekin.
|
|
2017
|
|
|
Aitzitik, jende askoren bizimoduan lekua hartzen ari dira aurrez prestatuta
|
datozen
elikagaiak, lan gutxiago ematen dutenak eta azkarrago prestatzen direnak.
|
|
|
Nahiz eta salbuespenak ere badiren, prestatuta eta prozesatuta
|
datozen
elikagaiak apalagoak izaten dira nutrizioaren ikuspegitik etxean eginak baino.
|
|
|
Hirugarren herrialdeetatik
|
datozen
elikagaiei atxikitako arrisku larrien jakinarazpenak izaten dira: Europako Batasuneko mugetan dauden ikuskatze postuetako kontrolak gainditu ez dituztenak hain zuzen.
|
|
|
Ondorioz, ia ezinezkoa da ontziratuta
|
datozen
elikagaiak saihestea (handizka edo pisura erosten direnak ere bildu egiten dituzte gero).
|
|
|
Sistema immunologiko ahuldua duten pertsonak, hala nola haurdun dauden emakumeak, jaioberriak eta zaharrak, gainerako kontsumitzaileengan baino larriagoak izan daitezke sintomak. Nola prebenitu zoonosia Giza gaixotasun infekzioso guztien herenak jatorri zoonikoa du, hau da, animalietatik
|
datozen
elikagaiak hartzen dira. Mikroorganismo arruntenak Campylobacter, Salmonella eta Listeria dira, baina baita E. coli eta Yersinia ere.
|
|
|
Piramide horrek eguneroko jarduera fisikoa mantentzearen garrantzia, oreka emozionala, balantze energetikoa, sukaldaritzako teknika osasuntsuak eta hidratatuta mantentzeko ura hartzeari buruzko aholkuak ditu. Piramidearen lehen maila batean, aleetatik
|
datozen
elikagaiak agertzen dira: pastak, artoa, zerealak, arroza, ogia, etab. Piramidearen erdian, landareetatik, landareetatik eta frutetatik datozen elikagai guztiak, zuntz, bitamina eta mineraletan aberatsak diren elikagaiak daude, oso gomendio zehatzekin.
|
|
|
Piramidearen lehen maila batean, aleetatik datozen elikagaiak agertzen dira: pastak, artoa, zerealak, arroza, ogia, etab. Piramidearen erdian, landareetatik, landareetatik eta frutetatik
|
datozen
elikagai guztiak, zuntz, bitamina eta mineraletan aberatsak diren elikagaiak daude, oso gomendio zehatzekin. SENC piramidearen piramideak adierazten duen bezala, egunero hartu beharreko barazki dosiak errespetatzea garrantzitsua dela azpimarratu behar da; landare zati bakoitzak hiru zati ditu egunero eta beste bik, berriz, fruta zatiak.
|
|
|
Baserrian Ametsek Ametsen historia kontatzen digu, patatak eta arrautzak dendatik datozela uste duen neskaren historia, hain zuzen. Alabaina, amonaren baserrian asteburua igaro eta gero ikasiko du nondik
|
datozen
elikagaiak. Lurra, baratza eta abereak ezagutu ez ezik, ohartuko da, baita ere, garrantzitsua dela sasoiko eta bertako gaiak jatea.
|
|
2018
|
|
|
" Nola egin laborantza lurrak diren bezala geldi daitezen; jazarpena alimalekoa da. Bilakatuko gara kanpotik
|
etorritako
elikagaien kontsumitzaile. Tristea litzateke ez gehiago guhaurek egitea guretzat".
|
|
|
Egokiena ontzian grabatuta egotea da, baina kanpoan badaude, gordetzea gomendatzen da, gero kontsultatzeko. 8 Normalean, enbolsatuta eta mikrouhin labean edo maria bainuan egosi edo berotu ahal izateko erdi prestatuta
|
datozen
elikagaiak fabrikatzaileak probatu ditu, eta horiek erabiltzea segurua da, betiere jarraibideei eta jarraibideei zehatz mehatz jarraitzen bazaie. ez dira berriz erabiltzen. 9 Ez berotu mikrouhin labean edo maria bainuan horretarako diseinatu ez diren poltsekin.
|
|
2019
|
|
|
Elikagaien dietista nutrizionista eta teknologoa den Beatriz Roblesen arabera, “datu errealek erakusten dute elikagaien %99, 65ek, gutxi gorabehera, sendagaien hondakinen gehienezko mugak betetzen dituztela, eta %95, 9k, pestizidei buruzko legeriak eskatzen dituen mugak betetzen dituztela”. Kontrol eta ikuskapen ofizialen arabera, hitzartutakoarekin bat ez
|
datozen
elikagaiak ez zaizkio kontsumitzaileari iristen. Beraz, “ez dira benetako arazoa, baina biztanleriak uste du existitzen direla”, gehitu du Roblesek.
|
|
|
Substantzia horiek oso kontrol zorrotzak izaten dituzte erabiltzen diren dosiek osasunean duten eraginari dagokionez, eta Europako erreferentziazko erakundeek (EFSA, esaterako) etengabe berrikusten dituzte. “Nekazaritza tradizionaletik
|
datozen
elikagaiak kontsumitzea guztiz segurua da, eta fruta, barazki eta barazki kopuru askotarikoa eta nahikoa eskuratzeko aukera ematen du”, erantsi du Illanasek. Elikagaien industriak erabiltzen dituen kontserbagarri, koloratzaile eta lurrinek ere loa kentzen digute.
|
|
2020
|
|
|
Eta, urtarrilean, Urrezko Globoak sarien antolatzaileek menu erabat beganoa erabili zuten lehen aldiz. Dirudienez, moda hutsa baino zerbait gehiago bihurtu da dietatik animaliengandik
|
datozen
elikagaiak gutxitzea edo kentzea. Hala adierazten dute, behintzat, zifrek.
|
|
2021
|
|
|
shixugang Egunero: zerealetatik
|
datozen
elikagaiak, ahal dela integralak (A) Zerealak eta horien eratorriak, hala nola pasta, ogia eta arroza, ezin dira falta dieta mediterraneoaren barruan, eta horregatik agertzen dira piramidearen oinarrian. Kokapen pribilegiatu horrek esan nahi du maiz kontsumitu behar ditugula, energia asko ematen diguten produktuak baitira.
|
|
|
kalitatea eta zerbitzua, lehiaketara Espainian, lehiaketa publikoa ezinbesteko izapidea da ikastetxe publikoetan janari hornidura bermatzeko, sektoreko enpresa batekin azpikontratatzen denean. Egungo lizitazio orrietan, menuarekin lotutako alderdiak baloratzen dira, hala nola osagaien eta errezeten barietatea, autonomia erkidego bakoitzak zehaztutakoarekin bat
|
datozen
elikagai talde nagusien asteko errazioak, hondakinak saihesteko estrategiak, pikor integrala sartzea… Kontuan hartzen dira, halaber, prezioa eta kudeatzeko gaitasuna, hau da, sukaldeen bolumena, langileak, lehengaiak erosteko eta, hala badagokio, garraiatzeko kaudimena. Andrés Muñoz Ricok, ‘Los comientes escolar en España’ (2018) txostenaren koordinatzaileak, bere dokumentuan zehazten du azken puntu hori gordiar korapiloa dela, jatetxe arloko kudeatzaile handi gutxi batzuen esku dagoen kontzentrazioaren zergatia ulertzeko:
|
|
2022
|
|
|
Lur erabilerari so, animalietatik
|
datozen
elikagaiak gehienetan okerragoak dira. Kate trofikoarekin du zerikusia:
|
|
2023
|
|
|
Baina kontuz ibiltzea komeni da. Ohikoa baino kantitate handiagoa hartzen duten mininoek, beren dieta gure mahaietatik
|
datozen
elikagaiekin aldatzen badute, gorakoak, beherakoak, indigestioa edo gastroenteritisa izan ditzakete. «Katuak txakurrak baino txikiagoak izaten dira, eta, nahiz eta pertsona batentzat txikia diruditen, hiru ganba bezala, felido batentzat zati hori elikagai lapurreta baten baliokidea da», dio Manuel Lázaro albaitariak.
|