|
2008
|
|
|
kuartillo, > jasotzen du Euskal> rotariko> egiak, > erdaratik
|
etorria
eta erda ran atzizki txikigarriekin erabilia; gero, euskaran arintzen da berriro ere, kuartilotxo, > > esanez.
|
|
|
Alde horre tatik, Koldo Zuazok bestelakorik uste izan arren, maizago entzun daitezke txikitandiko euskaldun batzuen ahoan palo > > preciosa> mía, > chavala, > pichoncito> mío, > cariño, > amante, > jan> > etorri> lolitos> egitera, > a> borriquitos> modu koak euskaldun ikasienean baino. Bestalde, Iturgaitz jaunak adierazpen publikoetan erakutsi ohi dizkigun
|
etorri
eta bokantza miresgarriak inspiraziotzat harturik ere, ez dirudi, hain beharrezko, ezinbesteko eta nahitaez eutsi beharre ko, omen dugun euskara batuari laguntzeko modurik egokiena denik, bera hainbeste nekez eta ikastordu luzez esku ratzen ari direnen lepotik. Marteko euskara?
|
|
|
Lekuona eta Barandiaranen hitz garratz horiek argi erakusten dute Gasteizko seminarioan euskal lanek jasan zituzten traba etengabeak. Gerra Zibila
|
etorri
eta Francoren diktadura ezartzean, arazoa okertu baino ez zen egin, euskal katedra oro desagertu eta euskal predikazioak beraiek etenez luzerako. Azkuek Elizan euskara eta euskal hezkuntza sartzeko zuen asmoa, ezerezean geratu zen frankismoarekin.
|
|
2009
|
|
|
h) Gure idazkun beñolakoak, argitara len
|
etorriak
eta beñere ez argitalduak, ayolaz bilduko ditu, ta ayetako egokienak argitalduko ere bai.
|
|
2010
|
|
|
Zenbaitetan eklektiko samar jokatu du tesigileak, brikolage itxura hartzeraino. Baina, lanak badu nolabaiteko barne koherentzia, helburutik
|
datorkiona
eta helburuari dagokiona. Nire aldetik, kalte baino mesede gehiago ikusi diot moduluak egiteari.
|
|
|
Egonkortasuna bada, zeren sermoiek behar zituzten elementuak (entzuleak jarraitzeko, testu tipifikatuak idazteko) jada emanak zeuden, historian bilduak. Bariazioak bai esateko moduetan, joan
|
etorriak
eta aldakuntzak, baina beti ere errekurtsibotasun baten barruan. Errekurtsibotasun hori sermoiaren ezaugarri garrantzitsuenetakoa da gainera.
|
|
|
Hizketa egintza deklaratiboei dagokionez, sermoilariak gogoratu egiten ditu soilik, izan ere, beren autoretza Elizaren eskuetan dago. Noiz
|
datoz
eta zertara deklaratiboak. Errealitatea finkatzera, esandakoa blindatzera, eta, Jainkoak aparta, heterodoxiaren hatzaparretara inguratzean, handik agudo uxatzera (Anathema>).
|
|
|
Eta gurera
|
etorriz
eta laburbilduz:
|
|
|
Hortik abiatu behar da beraz, nondik
|
gatozen
eta EEN legeaz zer lortu den aztertu nahi bada. Irakaskuntzaz gainera gizarte bizitza osoa zein egoera soziolinguistikotan zegoen gogoratu behar da, eskola bidez lortutako emaitzak bere testuinguru naturalean kokatu ahal izateko.
|
|
|
hizkuntza) herrian baztertzen eta galtzen ikustea ez da, ezinbestean, jarrera ebaluatibo neutrala eragiten duena. Are gutxiago galera hori aginpidezko asmo argiz zurkaiztua
|
datorrenean
eta aginpide horrek herritarrengogo nahia kontuan hartzen ez duenean.
|
|
|
86 Liburu bakarrean zehazki jasota daude orduko joan
|
etorri
eta gorabehera gehienak. Ikus EuskoLegebiltzarra 1991.
|
|
|
Aski litzateke, horretaz jabetzeko, 1976ko bere Bilinguisme et contact des langues arakatzea. Bai liburu horretan, eta bai Euskal herrira
|
etorri
eta aurrez aurre emandako azalpenetan, argitasun ugari eskaini zuen Mackeyk. Ereduen aukera molde diferenteak diseinatzeko irizpide posibleen sailkapen saioak, bereziki, ezin ukatuzko eragina izan zuen gure artean.
|
|
|
egun osoko bilerak egiten genituen. Baina beti argi edukita aurrez sekulako borroka
|
zetorkigula
eta gu ondo kokatuta egon behar genuela?.
|
|
2012
|
|
|
–Argia izatea? auzolan hastapenarekin bat
|
dator
eta kortesiaz jokatzea hiru modutara agertzen omen da:
|
|
|
61 Autore hauek jarraitzen duten gramatika funtzionalaren ikuspegitik, predikazio harremana aditz lexemaren eta subjektu morfemen (pertsona, sing/ pl.) harremanetik
|
dator
eta predikazio harreman horri deritzo lehen mailako predikazioa. Horren aldean, bigarren mailako predikazioak hutsuneren bat izango du morfema osagaietan.
|
|
2014
|
|
|
suertatu zen ni nintzela autoarekin batera zorioneko partida iku si eta gauerako ostatu eman ziezaiokeen bakarra. seguru asko aita bizirik balego ez nukeen horrelako eskaintzarik egingo. Hel du ginen etxera, esan nion amari bikote hura telebista ikustera
|
zetorrela
eta gero bertan egingo zutela lo. Amak esan zidan ez zuela berak etxean zer eskaini etorri berriei, ez bazen ogia, gazta eta arrautzak.
|
|
|
txatarreroa
|
etorri
eta trasteak paretik kendu dituenean, arnasa hartu dut. Aitaren etxeak ez dit balio den denean.
|
|
2019
|
|
|
Idazleena baino sustengu harrigarriagorik ere jaso zuen euskararen batasunak Arantzazun 1968an egin zen biltzar nagusiaren aurretik. Manuel Lekuona euskaltzainburua eta Koldo Mitxelena, Luis Villasante eta Jose Maria Satrustegi euskaltzain osoak Serra Estruch Espainiako Hezkuntza eta Zientzia Ministerioko funtzionarioarekin bildu ziren 1967an, isilpean eta ofizialtasunik gabe, Urretxuko komentu batean, Serra Estruch Zumarragako geltokiraino trenez
|
etorri
eta gero, eta hark euskararen batasunari premiazko irizten ziola adierazi zien. Satrustegik dioenez (2002, Fontes Linguae Vasconum 90:
|
|
2020
|
|
|
Aurreko aipuek bi motatako oharrak sorrarazten dituzte. Batetik, oralitatearen mundutik
|
datozen
eta" ikasi" bilakatzen diren eragileek egokitze unea bizi ohi dute eta, ondoren, sormen intelektuala nahiko modu bateratsuan lerrokatu ohi dira. Alabaina, eskola handiek finkatu eredua erabiltzen dutelako.
|
|
2021
|
|
|
Guztiak kanpotik ekarritakoak dira, asko baskoien hegoaldeko esparrutik, baina badaude urrutiago jotako aleak, sekobirikes zeltiberiarrak (Burgos, Duero arroa) nahiz iltirta iberiarrak (Lleida) lekuko. Garbi adierazten dute aro aldaketaren aurreko azken bi gizaldietan Gipuzkoan diruak bazuela garrantzia eta arlo ekonomikoan (merkataritzan) nahiz militarrean bazirela gertuko eta urrutiko lurraldeekiko harremanak, hau da, egon, jendeen zein gauzen joan
|
etorria
eta mugimendua bazegoela eta, azken buruan, Probintzia ez zela lurralde bakartua.
|
|
|
Hemen ez da galdera, benetakoa ez behintzat, erretorikoa edo baizik. Hor beste hiztun batzuek Oraindik ez da
|
etorri
eta edo Oraindik ez baita etorri esango lukete. Lehengoak ez bezalako doinua du, biak hitzetik hortzera darabiltzatenek ongi dakiten bezala, nahiz erabiltzen ez dituenari nolakoa den adierazten oso zaila den.
|
|
|
Jingulueraz hiru aditz besterik ez dago: joan,
|
etorri
eta izan/ egin. Hiru aditz horiek bakarrik ager daitezke denbora eta pertsona komunztadurarekin.
|
|
|
ez dute zerrenda mugagabea eta gainera ez dute esanahi lexikorik. Mugagabetasuna eta esanahi lexikoa joan,
|
etorri
eta izan/ egin aditzen osagarriek gaineratzen dute, ez aditzek eurek, eta beraz, bi ezaugarri horiek ez daude zuzenean lotuta" adiztasunarekin".
|
|
|
Hona zenbait adibide, testuetan nolakotasun izenaren argumentua nola ageri den erakusten dutenak: Ezezaguna begira geratu zen eta, zuhaitzen berdetasuna ikusirik, laudorioka hasi (Aristi); Ahotsaren garraztasuna printzipioen garraztasunetik
|
dator
eta leuntasuna ere haien leuntasunetik (X. Amuriza); Arantxak astiro hitz egiten du, umiltasunez, geldiune luzeak eginez (Sarrionandia); Damu dut ohoinen trebetasuna ez izana (Jon Muñoz). Badira, hala ere, balio orokorrean ageri direnak, noren edo zeren nolakotasunaz ari garen zehaztu gabe:
|
|
|
Dedukziozko azalpenak ere eratzen ditu, bistan da: Partida galdu dute, burumakur
|
datoz
eta. Horrelakoetan, ohi bezala, esaten dena ez, esatea azaltzen du eta perpausak:
|
|
|
Gauza berbera suertatzen da ezezkoetan ere: Peru ez da gaur
|
etorriko
eta ez Jone ere.
|
|
|
Eta erabilera ere juntadurari dagokiona du: Nik arraina jan dut eta zuk haragia/ Nik arraina jan dut, zuk haragia; Nik autoa badut eta zuk ez/ Nik autoa badut, zuk ez; Ez duk etorri ez etorriko ere, hik alde egiten ez baduk/ Ez duk
|
etorri
eta ez etorriko ere, hik alde egiten ez baduk; Laguna dinat Manu eta ez naun bakarrik utziko/ Laguna dinat Manu, ez naun bakarrik utziko.
|
|
|
Gaurko idazleen artean ere badirudi askatasuna dagoela, eta batzuk sistematikoak badira ere singularra edo plurala aukeratuz, arruntena da bi ereduak aurkitzea: " Dena zilegi dut" dio zenbaitek (Elizen arteko Biblia); Zuek niregana
|
etorri
eta esan zenidaten: Bidal ditzagun zurretik zenbait gizon lurraldea ikertzera, zein bidetatik joan eta zein hiritara sartu jakinaraz diezaguten (Elizen arteko Biblia); Hango zenbait fruitu hartu zuten (Elizen arteko Biblia); Emeki emeki, azken hamar urte hauetan, Euskal Herrian euskaraz agertu diren obra zenbait ari ditut biltzen (Aintziart); Kantikek hunkitzen naute:
|
|
|
18.2.5c Aditz intrantsitiboko subjektua ere joaten ahal da genitiboan, nahiz ez den, beharbada, hain arrunta: Eta horra zer ondore izan zuten erregeren
|
etortzeak
eta joateak (Duvoisin); Hamabi egun eta berrogeita hamar Jesusen etortzeak zituzkeen behar (Hiribarren); Baina zure etortzeak erremediatu zituen kalte haiek guziak (Materre);[...] eta Inaziok erran diezaion haren jiteak zenbatetaraino bozkariatzen gaituen (Laphitz).
|
|
|
Kopulatiboen pareko dira neurri batean semikopulatibook, baina, haien aldean, egoeraren aspektu bat iradokitzen dute zenbaitetan. Hala, Langileak kezkatuta daude esaldiaren aldean Langileek kezkatuta jarraitzen dute esaldiak egoera lehendik
|
datorrela
eta bere horretan dirauela ematen du aditzera2 Aditz hauen berezko esanahiaren eta erabilera semikopulatiboaren arteko aldea, berriz, honako esaldi hauek erakusten dute: Trena gero eta azkarrago dabil eta Jendea gero eta aztoratuagoa dabil; aurrenak aditzaren eduki semantiko betea gordetzen du (‘toki batetik bestera higitu’) eta ibilera fisikoa adierazten du; bigarrenak subjektuaren egoera bat ematen du aditzera.
|
|
|
Partizipio burutua eta aditzoina forma berekoak direnean ez dago bereizterik bietatik zein ageri den: Otoi, uztazu apaiz lanen bat egiten, ogi puskaren bat jan ahal izan dezadan (Elizen arteko Biblia); Dena konpontzeko aukera emango digun agiri hau, gurekin
|
etorri
eta han bizi ahal izan zaitezen (Irizar). Partizipio burutugabearen ondoren ere ezar daiteke ahal izan:
|
|
|
Benetako oztopo edo ezintasuna adierazteaz gain, hiztunaren ustez gertatua ere adieraz dezake; eman dezagun norbaiten zain gaudela eta ez dela azaldu. Badakigu autoz
|
zetorrela
eta konplikatua izan daitekeela autoa uzteko lekua aurkitzea. Testuinguru horretan erraz esango genuke:
|
|
|
Bada zuk jakitera[...] Jesusen etortze onetatik datozkizun ondasunak (Mendiburu); Eta haien ixiltzeaz poztu dira, eta Jaunak eraman ditu berek nahi zuten portura (Duvoisin). Hor ikusten ditugu Jesusen
|
etortzea
eta Haien isiltzea, biak genitiboan, en postposizioa duela izenlagunak. Bistan da genitibo horrek absolutiboa ezkutatzen duela:
|
|
|
Bistan da genitibo horrek absolutiboa ezkutatzen duela: " Jesusen"
|
etortzea
eta" Jesus" etorri aski parean daude. Hola ikusten dugu ondoko adibide argigarri hauekin:
|
|
|
Ondokotasunaz bestelako denbora ñabardurak ere ematen ditu forma honek aditzera: Sortu eta hil zen haurra perpausak, esate baterako, berehalakotasuna iradokitzen du; Hona
|
etorri
eta, ez dugu atsedenik izan perpausak, berriz, ‘noizdanikoa’ adierazten du. Eta baita denborazkoaz bestelakoak ere:
|
|
|
Mota honetako aldiberekotasuna adierazten dute honako forma hauek: ...ioa duten"{ naz ∼ tuaz} batera" eta"{ narekin ∼ tzearekin} batera" formek (sartu denaz batera; etortzearekin batera), laster adberbioa duten"{ n ∼ tu} bezain laster" eta"{ netik ∼ nik} laster" formek (etorri den bezain laster; etorri bezain laster; joan zenetik laster), eta" tu eta{ berehala ∼ laster ∼ batera}" formek(
|
etorri
eta berehala; sartu eta laster; jan eta batera).
|
|
|
Adizki jokatuko perpausen forma murriztua izan daitezke horietako batzuk, adizki laguntzailea, n menderagailua eta, hala dagokionean, aspektu morfema ere isilpean dituena (etorri den arte, etorri zen arte, etortzen den arte, etor dadin arte → etorri arte; etorri den orduko, etortzen den orduko → etorri orduko; etorri denez gero → etorriz gero), baina ez denak(
|
etorri
eta gero eta etxeratu gabe, esaterako, ez dira ezein perpaus jokaturen forma murriztua).
|
|
|
24.3.5.4a Iraupena adierazten duten aditzen artean ditugu iraun, jarraitu eta segi. Egoera mailakotzat hartzen diren predikatuekin erabiltzen dira, eta alde horretatik parekotasun handia dute egon aditzarekin, baina hemen egoera hori lehendik
|
datorrela
eta horrela dirauela iradokitzen da. Kategoria desberdinetako predikatuekin ager daitezke eta artikulua agertzea debekatuta dago, partizipioekin ez bada:
|
|
|
Mendeko galde perpausak, hau da, zehar galderak ere elkar daitezke: Galdetu dit nondik
|
natorren
eta zertara etorri naizen.
|
|
|
Bestalde, menderakuntzarako Hegoaldean ta/ da enklitiko bihurtu badira, Iparraldeko tradizioan ere aurkitzen dira partizipioaren ondoren eta duten adibideak, antzeko erabileran, askotan denbora adierarekin: Ezen Mazedoniara
|
etorri
eta, ez du ukan gure haragiak pausurik batere (Leizarraga); Xilintxa hau jo eta, hunarat ekarraraziko ditiat oro berehala (Barbier); Oldartze hek egin eta, lehen zegoen eskura bihurtzen da (Axular). Inoiz aditzoinaren ondotik ere azaltzen da:
|
|
|
Esan dezagun, beraz, analisi horrek aditz askorekin balio duela, baina ez beti. Ez da arazorik
|
etorri
eta agurtu aditzen kasuan. Eta holakoak dira beste anitz ere.
|
|
|
Eta holakoak dira beste anitz ere. Baina analisiak ez du balio
|
etorri
eta eskiatu aditzak erkatzen baditugu, esaterako. Biak dira intrantsitiboak, argumentu bakarra hartzen dutelako (§ 23.2.2):
|
|
|
Sail honetakoak dira aditzaren, adjektiboaren edo adberbioaren maila adierazten duten maila adberbioak ere: aski polita, arras laburra, berandu asko
|
etorri
eta abar.
|
|
|
Aditz jakin batek adierazten duen gertaera, ekintza edo egoerak parte hartzaile batzuk izango ditu, aditz horrek eratzen duen perpausean nahitaez agertu dutenak. Etorri aditzak, esaterako, nahitaezkoa du nor datorren edo etorri den zehaztea, eta askotan nondik
|
datorren
eta/ edo nora datorren ere bai. Beste osagai batzuk, ostera, hautazkoak izango ditu, hala nola noiz datorren edo nola datorren adierazten dutenak.
|