|
2000
|
|
|
Joxerra Fachado aktoreak txikitan euskaraz besterik ez zekien, baina guztiz ahaztu zuen hizkuntza,
|
eta
16 urterekin hasi zen berreskuratzen.
|
|
|
hitz bat nola esaten den ez jakitea, ondokoek ulertzen ez duten zerbait esatea, hitz egiten digunari ondo ez ulertzea, desanimatzea....
|
Eta
hori bezain normala izaten da arazotxo horiei buelta ematea; hori, ordea, ez dugu denok modu berean egiten: nork bere estrategiak izaten baititu.
|
|
|
José Ramón Fachado Donostiako Zurriola ikastolan antzerkia irakasten aritzen da gaztetxoei. Txikitan euskaraz besterik ez zekien, baina guztiz ahaztu zuen hizkuntza,
|
eta
16 urterekin hasi zen berreskuratzen. Liburuak, fitxak... izan zituen baliabide.
|
|
|
Liburuak, fitxak... izan zituen baliabide. Ilazki euskaltegian ere aritu zen,
|
eta
maisu izateko ikasketak euskaraz egin zituenez, asko hobetu zuen bere euskara. Euskara ikasteko ze estrategia erabiltzen zituen jakite aldera, edo euskaraz ari denean, hobetzeko zer egiten duen ezagutu asmoz, honako galdera hauek egin dizkiogu.
|
|
|
Antzeko beste hitzen bat bilatzen saiatzen naiz. 2
|
Eta
esan nahi duzun hori oso korapilotsua iruditzen zaizunean. Ideia hori bera era errazagoan azaltzen saiatzen naiz, ezagutzen ditudan egiturak erabiliz.
|
|
|
Beste era batera errepikatu. 4
|
Eta
zurekin hizketan ari den pertsona bati ulertzen ez diozunean. Berriz esateko eskatzen diot.
|
|
|
Batzuetan berehala erabiltzen saiatzen naiz. Baina geroz
|
eta
gehiago, lehendik ezagutzen ditudan hitzekin lotzen ditut. Esaterako,, putada?
|
|
|
hitza" patua" ikasteko. 7
|
Eta
nahasten dituzun bi hitz bereizteko (sartu atera, piztu itzali, gelditu gidatu, galdetu galdu, esate baterako) zer trikimailu erabiltzen duzu. Galdera hau hasiberrientzako da, ez?
|
|
|
11 Nola jokatzen duzu zerbait idatzi behar duzunean? Lehendabizi idatzi egiten dut,
|
eta
ondoren, idatzitakoa arretaz zuzendu. 12 Eta zer egiten duzu euskara ikastea oso zaila dela iruditzen zaizun egun horietan?
|
|
|
Lehendabizi idatzi egiten dut, eta ondoren, idatzitakoa arretaz zuzendu. 12
|
Eta
zer egiten duzu euskara ikastea oso zaila dela iruditzen zaizun egun horietan. Ni ez naiz horregatik larritzen.
|
|
2001
|
|
|
Kontu latz
|
eta
gogorrak ditu esateko Navanethem Pillay andreak. Hego Afrikako Epaitegi Gorenean epai lanetan aritu zen lehen emakume beltza da, Mandelak berak propio izendatua.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar 1994ko lau hilabetetan milioi erdi bat lagun hil zituztela lurralde hartan. Pillay epaileak orain 59 urte ditu,
|
eta
buru belarri ari da lanean justiziaren alde beti. Emakume horren ustez, hau du orain arteko lorpenik nabarmenena:
|
|
|
Emakume horren ustez, hau du orain arteko lorpenik nabarmenena: gerrako bortxaketak genozidioaren
|
eta
gizadiaren aurkako krimenen artean sarraraztea.
|
|
|
Harvard-eko Unibertsitatean doktoregoa egin zuen. Geroztik apartheid sistemaren presoen
|
eta
biktimen defendatzaile sutsuenetakoa izan da beti.
|
|
|
Hego Afrikari Egiaren Batzordea antolatu zen delituak agerian jartzeko, baina ez errudunak epaitzeko. Haren esanetan, bakea
|
eta
akordioa justiziaren gainean eraiki behar dira, ez bestela. Baina amnistia onartu egin zen, Mandela jakintsuak egoera hartan beste irtenbiderik ikusten ez omen zuelako.
|
|
|
Pillay andrea orain Ruandako genozidioa ikertzen ari den Epaitegiko burua da. Baina, epaile izateak dituen mugetatik at, guztiaren gainetik, pertsona da, iritzi kritikoak jaulkitzen dituena,
|
eta
galdera sakonak planteatzen dituena. Askotan, goizean goiz jaiki bezain laster, galdetzen omen dio bere buruari:
|
|
|
zer ari da gertatzen gaur egun munduan? Garai batean bakezale ziren herriak, zergatik dabiltza orain gerra
|
eta
borrokan nahastuta. Zergatik kanibalismoa eta bortxaketa ikaragarri horiek?
|
|
|
Garai batean bakezale ziren herriak, zergatik dabiltza orain gerra eta borrokan nahastuta? Zergatik kanibalismoa
|
eta
bortxaketa ikaragarri horiek. Nork bultzatzen ditu gauza horiek egitera?
|
|
|
Nork bultzatzen ditu gauza horiek egitera? Nork jartzen ditu armak,
|
eta
dirua. Non daude benetan epaitu liratekeen eragileak?
|
|
|
Alderantziz gertatzen da askotan. Gaiztagin asko
|
eta
asko libre dabiltza Europako kaleetan. Esate baterako, delitu ekonomikoak legedian tipifikatu gabe daude.
|
|
|
Ezin da onartu norbaitek, dena delakoak, herri bat larrutu
|
eta
harrapatutako ondasunak Europako bankuetan bere kontu korrontean sartzea, eta gero herrialderen bateko agintariengandik asiloa lortzea edo begirune handiz onartua izatea, Mobutu Frantzian edo Idi Amin Ekialde Ertainean bezala. Ikaragarria da gero!
|
|
|
Ezin da onartu norbaitek, dena delakoak, herri bat larrutu eta harrapatutako ondasunak Europako bankuetan bere kontu korrontean sartzea,
|
eta
gero herrialderen bateko agintariengandik asiloa lortzea edo begirune handiz onartua izatea, Mobutu Frantzian edo Idi Amin Ekialde Ertainean bezala. Ikaragarria da gero!
|
|
|
Haren esanetan, ezin ditugu begiak itxi Afrikako pobrezia ikaragarriaren aurrean. Hainbeste jende goseak hiltzen
|
eta
zenbait agintari eta lider eztitan, bilioika dolar handik atera eta Mendebaldeko bankuetan sartzen, hori ez al da ba genozidioa?
|
|
|
Haren esanetan, ezin ditugu begiak itxi Afrikako pobrezia ikaragarriaren aurrean. Hainbeste jende goseak hiltzen eta zenbait agintari
|
eta
lider eztitan, bilioika dolar handik atera eta Mendebaldeko bankuetan sartzen, hori ez al da ba genozidioa?
|
|
|
Haren esanetan, ezin ditugu begiak itxi Afrikako pobrezia ikaragarriaren aurrean. Hainbeste jende goseak hiltzen eta zenbait agintari eta lider eztitan, bilioika dolar handik atera
|
eta
Mendebaldeko bankuetan sartzen, hori ez al da ba genozidioa?
|
|
|
Ruandan 1994an gertatua ikaragarria izan zen.
|
Eta
hori ari da epaitzen Pillay andrea. Hark dioenez, ez zen tutsien aurkako hutuen ustekabeko mendekua izan, bat batean sortua.
|
|
|
Sarraskia goitik izan zen antolatua. Kanbanda ministro ohiak, beste zenbait lekukorekin batera, gauzak Gobernutik antolatzen zirela azaldu zuen
|
eta
bere burua errudun aitortu, armak banatzeko eta tutsiak hiltzeko erabakietan parte hartu baitzituen.
|
|
|
Sarraskia goitik izan zen antolatua. Kanbanda ministro ohiak, beste zenbait lekukorekin batera, gauzak Gobernutik antolatzen zirela azaldu zuen eta bere burua errudun aitortu, armak banatzeko
|
eta
tutsiak hiltzeko erabakietan parte hartu baitzituen.
|
|
|
Epaitegi horrek ahalmena du 1994an Ruandan gertatutako delituak
|
eta
hilketak epaitzeko, bestelakotarako ez. Hori da epaitegi horren muga.
|
|
|
Hori da epaitegi horren muga. Dena dela, Nazio Batuen epaitegi horretaz aparte, Ruandako epaitegi nazionalak ere ari dira gertatutakoak argitzen, 115.000 kasu baino gehiago aztertu dituzte
|
eta
epaitu. Hego Afrikako Egiaren Batzordean bezala, Ruandan ere delituak argitu egin nahi dituzte, eta horretan ari dira.
|
|
|
Dena dela, Nazio Batuen epaitegi horretaz aparte, Ruandako epaitegi nazionalak ere ari dira gertatutakoak argitzen, 115.000 kasu baino gehiago aztertu dituzte eta epaitu. Hego Afrikako Egiaren Batzordean bezala, Ruandan ere delituak argitu egin nahi dituzte,
|
eta
horretan ari dira.
|
|
|
Indarkeria ez da politikoen aldetik bakarrik sustatu, negozioen
|
eta
multinazionalen munduko zenbaitek ere parte hartu zutela argi geratu da. Esate baterako, Tea Factory ko Alfred Musema zuzendaria betiko kartzelara zigortua izan zen, hiltzeko eta bortxatzeko aginduak eman zituela frogatuta gertatua baita.
|
|
|
Indarkeria ez da politikoen aldetik bakarrik sustatu, negozioen eta multinazionalen munduko zenbaitek ere parte hartu zutela argi geratu da. Esate baterako, Tea Factory ko Alfred Musema zuzendaria betiko kartzelara zigortua izan zen, hiltzeko
|
eta
bortxatzeko aginduak eman zituela frogatuta gertatua baita. Rutaganda negozio gizon famatua interahamwe miliziaren buru ordea izan zen.
|
|
|
Rutaganda negozio gizon famatua interahamwe miliziaren buru ordea izan zen. Dena dela, Pillay andreak dioenez, gerra latz horren atzean ze interes ekonomiko zeuden aztertzea
|
eta
epaitzea ez da, oraingoz, Nazio Batuen epaitegi horren zeregina.
|
|
|
Epaitegiaren akatsik handienetakoa motelegia dela, dio Pillay epaileak.
|
Eta
horixe bera gertatzen dela beste zenbaitetan ere, Jugoslavia ohian gertatu zen sarraskia ikertzeko eratu den epaitegian, esate baterako. Baina, hori bai, kontu bat azpimarratzen du Pillay epaileak, alegia, Jugoslavia.ohian ez bezala, Ruandan gauza bat erdietsi dela.
|
|
|
Baina, hori bai, kontu bat azpimarratzen du Pillay epaileak, alegia, Jugoslavia.ohian ez bezala, Ruandan gauza bat erdietsi dela. Izan ere, Ruandan goi mailako kargudunak
|
eta
agintariak ere epaitzea lortu dute, eta Jugoslavia ohian ez.
|
|
|
Baina, hori bai, kontu bat azpimarratzen du Pillay epaileak, alegia, Jugoslavia.ohian ez bezala, Ruandan gauza bat erdietsi dela. Izan ere, Ruandan goi mailako kargudunak eta agintariak ere epaitzea lortu dute,
|
eta
Jugoslavia ohian ez.
|
|
|
Nazio Batuen bi epaitegi hauetaz ari garela, bada gauza bitxi bat, azpimarratzea merezi duena, bi epaitegi horietako buruak emakumeak direla: Pillay andrea Ruandakoan
|
eta
Carla del Ponte epailea Jugoslavia ohian. Pillay epaileak dioenez, emakumeak adore biziagoz ari dira krimenak eta delituak salatzen, eta azken gudu berrietako gorabehera itsuak argitara ateratzen.
|
|
|
Pillay andrea Ruandakoan eta Carla del Ponte epailea Jugoslavia ohian. Pillay epaileak dioenez, emakumeak adore biziagoz ari dira krimenak
|
eta
delituak salatzen, eta azken gudu berrietako gorabehera itsuak argitara ateratzen. Arrazoiak asko izan daitezke, baina gerra horietako biktimak gehienbat emakumeak dira, eta besteak beste, umeen egoeraz arduratu behar izaten dute.
|
|
|
Pillay andrea Ruandakoan eta Carla del Ponte epailea Jugoslavia ohian. Pillay epaileak dioenez, emakumeak adore biziagoz ari dira krimenak eta delituak salatzen,
|
eta
azken gudu berrietako gorabehera itsuak argitara ateratzen. Arrazoiak asko izan daitezke, baina gerra horietako biktimak gehienbat emakumeak dira, eta besteak beste, umeen egoeraz arduratu behar izaten dute.
|
|
|
Pillay epaileak dioenez, emakumeak adore biziagoz ari dira krimenak eta delituak salatzen, eta azken gudu berrietako gorabehera itsuak argitara ateratzen. Arrazoiak asko izan daitezke, baina gerra horietako biktimak gehienbat emakumeak dira,
|
eta
besteak beste, umeen egoeraz arduratu behar izaten dute. Pillay.re esanetan, batez ere emakumeak ari dira kontzientzia berri bat sortzen.
|
|
|
–Guk sortu dugu bortxaketa gerrako krimen bezala definituta geratzea, nazioarteko legedian tipifikatua. Guk genozidioari buruzko lehen epaia eman dugu, agian hurrengoak Pinochet, Milosevic, Karatzic
|
eta
beste asko izango dira?.
|
|
|
Emakume indiar honek 43 urte ditu orain. 1995ean alderdi politiko bat sortu zuen, kasta marjinatuen alde lan egiteko
|
eta
, geroztik, diputatu da. Emakume honen bizitza gogorra izan da, hunkigarria.
|
|
|
Indiako Chambal ibaiaren ondoan jaio zen, urak mendeku egarri aseezina sortzen duen ibai madarikatu horren ondoan, behe kastako familia batean. Hamaika urte besterik ez zuela, aitak Puttillal izeneko tipo nazkagarri bati entregatu, edo saldu egin zion behi baten
|
eta
bizikleta baten truke. Handik pixka batera, Puttillal senarrak zapuztu eta arbuiatu egin zuen Phoolan gaixoa.
|
|
|
Hamaika urte besterik ez zuela, aitak Puttillal izeneko tipo nazkagarri bati entregatu, edo saldu egin zion behi baten eta bizikleta baten truke. Handik pixka batera, Puttillal senarrak zapuztu
|
eta
arbuiatu egin zuen Phoolan gaixoa. Gurasoen etxera itzuli behar izan zuen.
|
|
|
Hain gazte bizi alargun geratzeak, arazo handiak ekarri zizkion, batez ere atzetik zebilzkion gizon izena merezi ez zutenen aldetik. Nahi zutena lortzerik ez
|
eta
haren izena zikindu eta fama txarra gupidarik gabe zabaldu zuten. Gauzak horrela, aitak berriro Puttillal higuingarriari itzuli zion.
|
|
|
Hain gazte bizi alargun geratzeak, arazo handiak ekarri zizkion, batez ere atzetik zebilzkion gizon izena merezi ez zutenen aldetik. Nahi zutena lortzerik ez eta haren izena zikindu
|
eta
fama txarra gupidarik gabe zabaldu zuten. Gauzak horrela, aitak berriro Puttillal higuingarriari itzuli zion.
|
|
|
Ordurako hau berriro ezkondua baitzen, esklabu lanetara behartu zuen. Gau batean, hirira joateko aitzakian atzipetu
|
eta
ibai bazterrean abandonatu zuen Phoolan zoritxarrekoa. Eta berriro gurasoen etxera.
|
|
|
Gau batean, hirira joateko aitzakian atzipetu eta ibai bazterrean abandonatu zuen Phoolan zoritxarrekoa.
|
Eta
berriro gurasoen etxera.
|
|
|
Familiarteko liskar itsu batean, salatu egin zuten Phoolan dohakabea,
|
eta
borrokaren errua egotzi. Hilabete bat pasa zuen kartzelan. Han, bortxatua eta torturatua izan zen, behin eta berriz.
|
|
|
Familiarteko liskar itsu batean, salatu egin zuten Phoolan dohakabea, eta borrokaren errua egotzi. Hilabete bat pasa zuen kartzelan. Han, bortxatua
|
eta
torturatua izan zen, behin eta berriz.
|
|
|
Familiarteko liskar itsu batean, salatu egin zuten Phoolan dohakabea, eta borrokaren errua egotzi. Hilabete bat pasa zuen kartzelan. Han, bortxatua eta torturatua izan zen, behin
|
eta
berriz.
|
|
|
Handik atera,
|
eta
bandolero talde batek bahitu egin zuen. Buruzagiak beretzat nahi zuen emakume gazte hura.
|
|
|
Buruzagiak beretzat nahi zuen emakume gazte hura. Baina, Vikram buru ordeak okasioak izan zituen bere buruzagiarekin
|
eta
hil egin zuen. Orduan, Phoolan beretzat hartu zuen.
|
|
|
Bandolero haiek ez zuten gaiztakeria asmo txarrez egiten, aberatsei kendu
|
eta
pobreei ematea zen kontua. Phoolan ere horretan aritu zen, gizaseme jantzian, bibote eta guzti.
|
|
|
Bandolero haiek ez zuten gaiztakeria asmo txarrez egiten, aberatsei kendu eta pobreei ematea zen kontua. Phoolan ere horretan aritu zen, gizaseme jantzian, bibote
|
eta
guzti. Inguruko terratenienteek Vikram hil egin zuten eta Phoolan preso sartu.
|
|
|
Phoolan ere horretan aritu zen, gizaseme jantzian, bibote eta guzti. Inguruko terratenienteek Vikram hil egin zuten
|
eta
Phoolan preso sartu. Nola ez dakigula, ihes egitea lortu zuen, eta bere bandolero talde propioa antolatu zuen.
|
|
|
Inguruko terratenienteek Vikram hil egin zuten eta Phoolan preso sartu. Nola ez dakigula, ihes egitea lortu zuen,
|
eta
bere bandolero talde propioa antolatu zuen.
|
|
|
Ordurako sona handia zuen
|
eta
jendeak mirespena handia zion lurralde osoan, batez ere kasta marjinatuen artean,, bandoleroen erregina, esaten zioten.
|
|
|
esaten zioten. Bandolero talde hura hain sendoa
|
eta
gogorra izanik, agintariek, arazoa konpontzeko, negoziatzea erabaki zuten. Eta hala, 7.000 pertsonaren aurrean entregatu ziren Phoolan eta kideak.
|
|
|
Bandolero talde hura hain sendoa eta gogorra izanik, agintariek, arazoa konpontzeko, negoziatzea erabaki zuten.
|
Eta
hala, 7.000 pertsonaren aurrean entregatu ziren Phoolan eta kideak. Hamaika urte kartzelan eduki ondoren, 1994ko abuztuan libre utzi zuten.
|
|
|
Bandolero talde hura hain sendoa eta gogorra izanik, agintariek, arazoa konpontzeko, negoziatzea erabaki zuten. Eta hala, 7.000 pertsonaren aurrean entregatu ziren Phoolan
|
eta
kideak. Hamaika urte kartzelan eduki ondoren, 1994ko abuztuan libre utzi zuten.
|
|
|
Phoolan Devi Loreen Jainkosa (horixe esan nahi du izenak), bandoleroen erregina deitua, kasta marjinatu baten familian sortua, hamaika urterekin Puttillal higuingarriari saldua, hamaika aldiz bortxatu
|
eta
torturatua, behin baino gehiagotan kartzelaratua, pobreen alde gaiztakeria asko egina, han ari da orain Indian, diputatu parlamentuan, beste bide bat hartu eta marjinatuen alde gogor lanean.
|
|
|
Phoolan Devi Loreen Jainkosa (horixe esan nahi du izenak), bandoleroen erregina deitua, kasta marjinatu baten familian sortua, hamaika urterekin Puttillal higuingarriari saldua, hamaika aldiz bortxatu eta torturatua, behin baino gehiagotan kartzelaratua, pobreen alde gaiztakeria asko egina, han ari da orain Indian, diputatu parlamentuan, beste bide bat hartu
|
eta
marjinatuen alde gogor lanean.
|
|
|
Jean Pierre Armand
|
eta
Panda Hartza
|
|
|
Askotan usaindu ditugu Daviden loreak, kanpoko loreak, Corydalis flexuosa" Pere David".
|
Eta
sarri galdetu dugu zergatik ote duten izen hori. Bada aurkitu zituenak, David zuelako deitura, Izena, berriz, Jean Pierre Armand.
|
|
|
Bada aurkitu zituenak, David zuelako deitura, Izena, berriz, Jean Pierre Armand.
|
Eta
Ezpeletakoa zen. Txinan aurkitu zuen lore hori.
|
|
|
1862 urteetan geografo arituko da Mongoliako paraje ezezagun batean. 1869an Sechuan en (Txinara egin zuen bigarren bidaian) ezagutzen ez zuen piztia baten larrua aurkitu zuen,
|
eta
Parisa bidali; panda hartza batena zen. Baina Txinatik kanpo animalia hori bizirik ikusteko aukera ez da 1937a arte iritsiko.
|
|
|
Baina Txinatik kanpo animalia hori bizirik ikusteko aukera ez da 1937a arte iritsiko. Ezpeletarra izan zen panda hartza bizirik ikusi zuen lehen europarra
|
eta
animalia horren berri mundura zabaldu zuena, nolabait esateko.
|
|
|
Latinezko izen hori Parisen jarri zioten zientzialariek. Armand David bitartekari zela, orduko Txinako enperadoreak hainbat elaphurus davidianus saldu zituen Europan, horietatik 18 Londondik hurre, Woburn Abbey lursailean,
|
eta
hantxe ugaldu ziren, espezial. Horrela lortu zuten desagertzeko arriskuan zegoen piztiak irautea.
|
|
|
Panda hartza ere halaxe dago, betiko galtzeko arriskuan, 1.000 eskas baitaude aire librean,
|
eta
beste 100en bat zoologikoetan. Eta hobe dute biziaraztea panda, ze Txina turismoari ateak zabaltzen ari da, eta horretarako, beren burua, pandaren herri?
|
|
|
Panda hartza ere halaxe dago, betiko galtzeko arriskuan, 1.000 eskas baitaude aire librean, eta beste 100en bat zoologikoetan.
|
Eta
hobe dute biziaraztea panda, ze Txina turismoari ateak zabaltzen ari da, eta horretarako, beren burua, pandaren herri, gisa saldu nahi dute, besteak beste.
|
|
|
Panda hartza ere halaxe dago, betiko galtzeko arriskuan, 1.000 eskas baitaude aire librean, eta beste 100en bat zoologikoetan. Eta hobe dute biziaraztea panda, ze Txina turismoari ateak zabaltzen ari da,
|
eta
horretarako, beren burua, pandaren herri, gisa saldu nahi dute, besteak beste.
|
|
|
Txina
|
eta
Europa ere alderatu zituen. Bere azterketei esker, jakingo du Txinan arrain espezie gehiago daudela Europan baino, zomorroekin, aldiz, alderantziz gertatzen dela.
|
|
|
Bere azterketei esker, jakingo du Txinan arrain espezie gehiago daudela Europan baino, zomorroekin, aldiz, alderantziz gertatzen dela.
|
Eta
zomorroen antzera landareekin ere.
|
|
|
Ordura arte inork ikusi gabeko animalia
|
eta
landare
|
|
|
Landaretza
|
eta
faunaren ikerketa aipatzen delarik, ezin da bazterrean utzi aita Daviden ekarria, batez ere Txinan. Ia 1.300en bat txoriren berri eman zuen eta, beste 9.500 zamarki eta mumurena, 200 ugaztunena?
|
|
|
Landaretza eta faunaren ikerketa aipatzen delarik, ezin da bazterrean utzi aita Daviden ekarria, batez ere Txinan. Ia 1.300en bat txoriren berri eman zuen
|
eta
, beste 9.500 zamarki eta mumurena, 200 ugaztunena. Horietatik asko ordura arte inork ikusi gabeak ziren, zientziak ez zuela horien berri, alegia?
|
|
|
Landaretza eta faunaren ikerketa aipatzen delarik, ezin da bazterrean utzi aita Daviden ekarria, batez ere Txinan. Ia 1.300en bat txoriren berri eman zuen eta, beste 9.500 zamarki
|
eta
mumurena, 200 ugaztunena. Horietatik asko ordura arte inork ikusi gabeak ziren, zientziak ez zuela horien berri, alegia?
|
|
|
Egin zuen ikerketa eskergari esker, XIX. mendeko naturalista handienetakotzat hartuko dute Aita David. Horregatik, herrialde horri zer ikertu ugari eskaini ziolako, ez da harritzekoa Txinan bertan Armand museoa eraiki nahi izana,
|
eta
bere sorterrian, Ezpeletan, Armand Daviden Lagunen Elkartea sortu izana. Elkartekoak, herkidearen bidaiei jarraiki, Txinan izan zirenean, Baoxing Frantziako Zientzia Akademiak taldekide urgazle izendatu zuen?
|
|
|
Izan ere, Parisko hainbat museo ederki hornitu zituen Aita Davidek. Naturista zen, baina zoologo batez ere,
|
eta
geologiaz ere dezente zekien, botanikaz, meatzeei buruz.
|
|
|
Giuseppe Verdiren heriotzaren lehen mendeurrena ospatzen da aurten, operaren jenioa
|
eta
Italiako nazioaren sorrera eragin zuen Risorgimentoren sinbolo den artista handiarena.
|
|
|
Aita ostalari xume bat zen, ama irulea. Ez zen lehendik familia hartan musikarako inolako tradiziorik. Giuseppe mutil koskorra zela, On Pietro Baistrocchi herriko Bikarioak oinarrizko gai batzuk sartu zizkion buruan,
|
eta
bihotzean: irakurtzen irakatsi zion, latinezko gauza batzuk eta musika pixka bat ere bai, Parrokiako organista baitzen.
|
|
|
Giuseppe mutil koskorra zela, On Pietro Baistrocchi herriko Bikarioak oinarrizko gai batzuk sartu zizkion buruan, eta bihotzean: irakurtzen irakatsi zion, latinezko gauza batzuk
|
eta
musika pixka bat ere bai, Parrokiako organista baitzen. Hamar urte egin zituenean, gurasoek sorlekutik gertu zegoen Bussetoko institutuan matrikulatu zuten.
|
|
|
Hamar urte egin zituenean, gurasoek sorlekutik gertu zegoen Bussetoko institutuan matrikulatu zuten. Pietro Selettirekin humanitateak ikasi zituen,
|
eta
Ferdinando Prevosi Bussetoko kapera maisuarekin harmonia eta kontrapuntua. Bazen herri hartan elkarte filarmoniko txiki bat eta Antonio Barezzi merkatari aberatsa zen elkarte horretako burua.
|
|
|
Hamar urte egin zituenean, gurasoek sorlekutik gertu zegoen Bussetoko institutuan matrikulatu zuten. Pietro Selettirekin humanitateak ikasi zituen, eta Ferdinando Prevosi Bussetoko kapera maisuarekin harmonia
|
eta
kontrapuntua. Bazen herri hartan elkarte filarmoniko txiki bat eta Antonio Barezzi merkatari aberatsa zen elkarte horretako burua.
|
|
|
Pietro Selettirekin humanitateak ikasi zituen, eta Ferdinando Prevosi Bussetoko kapera maisuarekin harmonia eta kontrapuntua. Bazen herri hartan elkarte filarmoniko txiki bat
|
eta
Antonio Barezzi merkatari aberatsa zen elkarte horretako burua. Flauta jole amorratua izaki, asko lagundu zion Verdi gaztetxoari zaletasuna sortzen, eta musika lantzen.
|
|
|
Bazen herri hartan elkarte filarmoniko txiki bat eta Antonio Barezzi merkatari aberatsa zen elkarte horretako burua. Flauta jole amorratua izaki, asko lagundu zion Verdi gaztetxoari zaletasuna sortzen,
|
eta
musika lantzen. Berehala hasi zen konposizio xumeak eta errazak egiten.
|
|
|
Flauta jole amorratua izaki, asko lagundu zion Verdi gaztetxoari zaletasuna sortzen, eta musika lantzen. Berehala hasi zen konposizio xumeak
|
eta
errazak egiten. Verdi ez zen geldirik egotekoa, eta beti aurrera egiten zuen, batere kikildu gabe.
|
|
|
Berehala hasi zen konposizio xumeak eta errazak egiten. Verdi ez zen geldirik egotekoa,
|
eta
beti aurrera egiten zuen, batere kikildu gabe. Ausardia ere erakutsi zuen. adibidez, Rossiniren Sevillako barberua operarako obertura berri bat egin zuenean.
|
|
|
Pixkanaka pixkanaka txiki geratu baitzitzaion Busseto herria musikagile gazteari, 1832ko udaberrian Milanera joan zen, kontserbatorioan ikasteko asmoarekin, Bussetoko adiskide batzuen laguntzari esker. Baina, Verdiren atsekabea ez zen nolanahikoa izan, ez baitzuten kontserbatorioan onartu; alde batetik atzerritarra zelako, Parmako dukerrikoa baitzen,
|
eta
ez Lombardiakoa. Beste oztopo bat adinaren kontua izan zen, gehienez 14 urte behar ziren han izena emateko, eta berak 18 zituen.
|
|
|
Baina, Verdiren atsekabea ez zen nolanahikoa izan, ez baitzuten kontserbatorioan onartu; alde batetik atzerritarra zelako, Parmako dukerrikoa baitzen, eta ez Lombardiakoa. Beste oztopo bat adinaren kontua izan zen, gehienez 14 urte behar ziren han izena emateko,
|
eta
berak 18 zituen. Gainera, aztertzaileen ustez, piano azterketa ez zen hain ona izan.
|
|
|
Garai hartan eskola haietan ez zen musika konposatzen irakasten. Hori eskolatik kanpo egin behar zen, nork bere kontura probak eginez, intuizioa
|
eta
sena landuz, antzokietara opera entzutera joanez, partiturak kopiatuz, pianoa joz, eta abar. Hiru urte eman zituen Milanen opera partiturak ikasten:
|
|
|
Garai hartan eskola haietan ez zen musika konposatzen irakasten. Hori eskolatik kanpo egin behar zen, nork bere kontura probak eginez, intuizioa eta sena landuz, antzokietara opera entzutera joanez, partiturak kopiatuz, pianoa joz,
|
eta
abar. Hiru urte eman zituen Milanen opera partiturak ikasten:
|
|
|
Hiru urte eman zituen Milanen opera partiturak ikasten: Paisiello, Mozart, Donizetti,
|
eta
beste zenbait. Horrezaz gain, Haydnen eta Mozarten kamera musika asko aztertu zuen eta ikasi (Beethovenen kamera musika ez omen zuen hain gogoko).
|
|
|
Paisiello, Mozart, Donizetti, eta beste zenbait. Horrezaz gain, Haydnen
|
eta
Mozarten kamera musika asko aztertu zuen eta ikasi (Beethovenen kamera musika ez omen zuen hain gogoko). 1834an, 21 urte zituela, ospe handia lortua zuen aristokraten eta filarmonikoen artean.
|
|
|
Paisiello, Mozart, Donizetti, eta beste zenbait. Horrezaz gain, Haydnen eta Mozarten kamera musika asko aztertu zuen
|
eta
ikasi (Beethovenen kamera musika ez omen zuen hain gogoko). 1834an, 21 urte zituela, ospe handia lortua zuen aristokraten eta filarmonikoen artean.
|
|
|
Horrezaz gain, Haydnen eta Mozarten kamera musika asko aztertu zuen eta ikasi (Beethovenen kamera musika ez omen zuen hain gogoko). 1834an, 21 urte zituela, ospe handia lortua zuen aristokraten
|
eta
filarmonikoen artean. Baina Verdi konformagaitza izaki, beste asmo handi batzuk zituen buruan, musika ikastetik musika egitera pasa nahi baitzuen, berak egindako opera bat estreinatzea zuen amets.
|
|
|
Baina Verdi konformagaitza izaki, beste asmo handi batzuk zituen buruan, musika ikastetik musika egitera pasa nahi baitzuen, berak egindako opera bat estreinatzea zuen amets. Horretarako, batera
|
eta
bestera mugitu beharra zuen, antzokietako arduradunak bereganatzeko. Presa ere handia zuen, ikusten baitzuen lan horietan berandu samar hasia zela.
|
|
|
Presa ere handia zuen, ikusten baitzuen lan horietan berandu samar hasia zela. 25 urte zituen garai hartan,
|
eta
adin horretan Rossinik hogei bat opera estreinatuak zituen, eta Donizettik 20 urte egin baino lehen antzerki obra batzuk eginak. Lortu zuen azkenean La Scala mitikoan Oberto conte di San Bonifazio bere lehen opera estreinatzea, eta jendea oso pozik atera zen.
|