|
2002
|
|
|
IberiarPenintsulakaldaketahandiakizanzituenX.etaX. mendeetan zehar, baipolitikanetabaikulturarloanere.Horiekpenintsularenbirkonkistan garrantzizkoepeakizanzirenetaororenaurreankristauetamusulmanmunduen artekoborrokakagertzenzaizkigunagusi.Garaihorretankristauekindarhandiak beharizanzituztenherrialdeak eskuratu
|
eta
slamaren osteakhegoalderantz bultzatzeko.AlfonsoV.aerregeak() GaztelakoetaLeongoeskualde batzukbilduahalizanzituen.AragoiketaKataluniak, berenaldetik, handiklaster elkartuetaizakundepolitikobateratuzuten.Harrezkero slamarenbotereajaisten hasizen, emirerriakosatuz, izatezhiriekinetaingurukoherrialdeekinosatuak. Taifa horietanalderdietako erregeek gobernatzen zuten, banderizo gisa.
|
|
|
X.mendearenazkenaldianHerrialdeSantuakonkistatuetabera slamaren eskuetatikaskatzekoantolatuzirengurutzadekEuropaosoainarrosizuten.Jakina denez, astinaldihoriekzirautendenboran, gurutzatuekAlemaniatik etaEuropaeta EkialdeHurbilekobeste lekubatzuetatik pasatzean juduelkarteei eraso
|
eta
izugarrizkohilketaketasarraskiakeginzituzten.HorixeizanzenJerusalemeko bizilagunjuduenzoria, 1099.eanodoletanerabatsuntsitua.
|
|
|
Berebidaiezematendizkigun berriekosogarbiazaltzendiguteX.mendearen bukaeranAndaluziazernolakoegoeranzen.Granadakobn' Ezra' tarrensenide batzuekhirihartatikiheseginbeharizanzuten, haraberrizereezitzultzeko.R. Yehudahha LeviharremanhertsietanarizenLucenakoadituetajakintsuekin, garaihartanhirihorrekAlisanaal Yahüd3 arabiarizenaizanik.HanR.Yis.haq Alfasi kirakastenzuen, bertakoyesibah koburuak4,
|
eta
berauhilzenean, kargu horiR.YosefbnMigas ekhartuzuen1103.urtean. LucenanYehudahha Levi-k R.BarukbenYis.h.aq bnAlbaliarekinetabestepertsonaia, poetaetajakitun batzuekinizanzituenharremanak.
|
|
|
1131) aldaketapolitikoak ereonginabarituzituen.Horrela, 1115.eanerrege kristauhorrekTutera, harenjaioterria, konkistatuzuen, bainaR. ...kojudu elkartearengeroagokogarapenerako; adibidez, haienkideei hiriraitzultzenuztenzitzaien, hurasetiaturikegonzendenboranutziabalute; etxeaketa soroakatzeraemanen zitzaizkiendohainik, haiengatikinolako erreskate ordainik eskatugabe, garaihartakoohiturarenarauzohikoaizango zatekeenez.Horrenordez, juduekerregearilehenagokogobernarimusulmanari ordaintzenzizkiotenzergakberakpagatzekohitzaematenzuten,
|
eta
horrez gainera, merkaturajoateko, hirirasartuetairteteanordaindubeharrekoarielezere salbuetsirikgelditzenziren7.
|
|
|
R.Yehudahordurakozaharturiketaalargundurikzegoen, etabereizenbereko ilobabatenaitonaerebazen, Yehudah rena.Harenadiskideetabelaunaldikolagun askozenduakzirenjadanik.1128koagorriledoiraileanYosefibn' Ezra' hilzen
|
eta
|
|
|
Ezduguhainzailabidaiahuranolakoegoeraneginzuenasmatzea.Haren poema ederrenakbidaiahorretanidatzizituen, horberebertsobateanadieraziriko herri-minak betetzenzitueneta: Ene bihotzaEkialdeandaetani, berriz, Mendebaldemuturreanl3.AlexandriatikSinaiko basamortua zeharkatzen ahalegindu zen, bainaazkenean itsasozsegitzea erabakizuen,
|
eta
1141.eko maiatzaren14anontziratuzen.EgunhaietanAsqalonera erahonetakobidaia egiteko hamar bategunbeharziren, etapixkat gehiagoAkrerainoheltzeko. kertzaileenarabera, R.Yehudah4901.ekoMenah.emAb ekohilabeteanhilzen, hauda, 1141.ekouztail agorrilean, Egiptoutzietahandikbihilabetegeroago.
|
|
|
Naturaren berezkobaliabideikuspegitikdesberdintasun nabarmenetako lurraldeada Nafarroa.Kontinente osoei dagokien aldakortasun interesgarria eskaintzendu, eskuartekoneurrimugatuanbesterikezpadaere, hedaduragutxiko berelureremuan.Mendialdekooihanetabelardienberdetasunhezearenjantziak, erdialdekolur erre
|
eta
ardantzehorixkenbiluzgorrikolarruazallehorra txandakatzen du.Bardeetako basamortu hitsaeta Tuteraherrikobaratze jori emankorraeskuzeskubatzendiramaiteminduenbesarkadaestuan.Piriniomendi harroenelurretako urgardenfreskoa etagaldaraberokobainuurakahobetean irenstenditusabelbereanEbroibaiaseezinak.
|
|
|
EstrabongreziarrareneskutikdatorkiguJ.K.aurrekomendeanPirinioetako bizkarrezurrarenalde bietan kokaturikbizi ziren euskaldunen aipamen zaharrenetakoa.Bazuen herrihonekErribera barreneanjotako beredirutxanpon zaharra
|
eta
Kalahorraraino iristen zen erromatarren mapetan euskaldunen lurraldea.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, herriaskorenmintzairetakomaileguzaberastenjoan zeneuskara, Tuteraaldeangaraiangaraikoetorkinekgainditutagaldubazenere. Horidela
|
eta
, iberiar, zelta, erromatar, gotoetaarabiarren eragina izanzuen gureak, besteakbeste, etanolaez, hebraieraetagaskoialuzazegonzirensendo erroturikhemenmerkatari, artisauetaofizio desberdinenlokarriekin. Erregeeta handizkienjauregietan, Elizarenizkribuetan bezala, latina zenhizkuntzaofiziala ErdiAroanbertakoerromantzeanagusitzenhasiarte, administrazio, legeria eta erlijiogaietarakoeuskaraofizialkiherrimailanbazterturikzetzalarik.Kulturaeta hizkeraaskotarikoherriaizanda, beraz, betidanikNafarroaaniztasunakdakarren aberastasunarekin.
|
|
|
Horidela eta, iberiar, zelta, erromatar, gotoetaarabiarren eragina izanzuen gureak, besteakbeste, etanolaez, hebraieraetagaskoialuzazegonzirensendo erroturikhemenmerkatari, artisauetaofizio desberdinenlokarriekin. Erregeeta handizkienjauregietan, Elizarenizkribuetan bezala, latina zenhizkuntzaofiziala ErdiAroanbertakoerromantzeanagusitzenhasiarte, administrazio, legeria
|
eta
erlijiogaietarakoeuskaraofizialkiherrimailanbazterturikzetzalarik.Kulturaeta hizkeraaskotarikoherriaizanda, beraz, betidanikNafarroaaniztasunakdakarren aberastasunarekin.
|
|
|
Kreaturaetakreatzaileakelkarrekindutenamodiozkoharremangorenarenahotsa da.Yehudahha Levi, izanere, ezdaliteratura hutseangelditzen. Jakintza, trebetasuna
|
eta
israeldarrenherriminamaisukierakutsi arren, bere bihotza aurreragodoa; poetaizateazbestaldemistikoa erebadaetaerantzukizunari uko egindionjainko herri aukeratuarendoluminadarieberehitzei.Malenkoniada olerkihauendoinubereziaetanoizbaitbereherriarenetorkizunabideratukoden ametsitxaropentsuamantentzendu.Oreinemepoxpolina(= srael), zureegoitzatik aldendua! Maite zaituena(=' Elohim) haserredago!,...
|
|
|
Kreaturaetakreatzaileakelkarrekindutenamodiozkoharremangorenarenahotsa da.Yehudahha Levi, izanere, ezdaliteratura hutseangelditzen. ...israeldarrenherriminamaisukierakutsi arren, bere bihotza aurreragodoa; poetaizateazbestaldemistikoa erebadaetaerantzukizunari uko egindionjainko herri aukeratuarendoluminadarieberehitzei.Malenkoniada olerkihauendoinubereziaetanoizbaitbereherriarenetorkizunabideratukoden ametsitxaropentsuamantentzendu.Oreinemepoxpolina(= srael), zureegoitzatik aldendua! Maite zaituena(=' Elohim) haserredago!,
|
eta
etsipenaren doinu ezkorrean, haudio: Nondaprofezia, nonargimutila, non1tunarenKutxa? (85 poema, 1.eta4.b.).
|
|
|
Hitzsamurrenakbainosinesgarriagoada, halere, poetarenbiziabera,
|
eta
ametskutunenildotikegindakobideluzeakizanzuenondoreonik.Alexandriatikat gainditutako itsasozakarrensari, lursantuaukituzutenbere oinek, aberri bihotzekoaalegia, nonpausatubaitzirenbetirakomunduhonetakoharenazken urratsakarbasoenhilobiondoan.
|
|
2005
|
|
|
/ béste/ hitzarekin: béstiak ergatibosingularrazeinabsolutibo/ ergatiboplurala izan daiteke
|
eta
béstiai datibo singularra zein plurala. Era berean, Gernikaldean etziék etaetzíekgixonarí erg sgvs.abs erg pl, etagixónaridatsgvs.datpldatsg= datpl, etab., bereiztendira, bainabéstiekbéstieri ergsg= abs ergpl, dugu, azentuera markatuarekin.
|
|
|
Errekahitzaren etimologiaz, Agud&Tovarrek biiritzi nagusiekartzen dizkigu: (a) mailegubatdela, jatorriaerromantzezkoregataedoberelatinezkosorburuadelarik,
|
eta
(b) erromatarrenaurrekosubstratuzkohitzadelaeuskarazetaerromantzez.Bizkaierazaurkitzen dugun azentuera markatua garbi uztendulehenetimologiazuzenadela: mailegubatda.
|
|
|
3 Mendebaldeko
|
eta
erdialdeko azentubideen artean, zaharrena
|
|
|
Hiztunongogo irudiak edo/
|
eta
egitenduenerabileraaintzat hartu, hizkuntzalaritzansartzen garaberez etaberaz, bete betean. Hizkuntzatikedo
|
|
|
tate...
|
eta
abar bere baitan daramatzate.
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten ditugun hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera
|
eta
funtzionamendua estudiatzen duen eremuaz gain (eta ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu dutenak gure artean. Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa).
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten ditugun hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera eta funtzionamendua estudiatzen duen eremuaz gain(
|
eta
ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu dutenak gure artean. Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa).
|
|
|
Prosodiaz gozatuta ekoizten ditugun hizketa hotsen bidezko esaldiak alde askotatik azter badaitezke ere, horien izaera eta funtzionamendua estudiatzen duen eremuaz gain (eta ikerketa iturri ezinago oparoa da gurean), badira alorrak apenas lur hartu dutenak gure artean. Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala
|
eta
bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa). Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen dugu ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'.
|
|
|
Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa). Hau da, kinesiaren
|
eta
proxemikaren eskutik hartzen dugu ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'. Ez da lan honen helburuetan sartzen alderdi horien guztien deskribapena egitea; hala ere, uste dut, errealitatearen murrizte bortitza egin nahi ez badugu, eta prozesu horien muinera heldu, nahitaezko dela aipatu berri ditudan alderdi horiek aintzat hartzea.
|
|
|
Esate baterako, elkarrekin aritzeko, kontuak elkarri esateko erabiltzen dugun kode digitala eta bidaide den analogikoa (maiz askotan gure keinuek, keinadek, imintzioek, oharkabean (edo ohartuki) egindako esku, begi edo gorputz mugimenduek onartzen, gaitzesten, gezurtatzen, xamurtzen edo gaiztotzen baitute ahoz esandakoa). Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen dugu ahozkoa bezain adierazgarria
|
eta
komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'. Ez da lan honen helburuetan sartzen alderdi horien guztien deskribapena egitea; hala ere, uste dut, errealitatearen murrizte bortitza egin nahi ez badugu, eta prozesu horien muinera heldu, nahitaezko dela aipatu berri ditudan alderdi horiek aintzat hartzea.
|
|
|
Hau da, kinesiaren eta proxemikaren eskutik hartzen dugu ahozkoa bezain adierazgarria eta komunikazio intentzionalitateari begira ezinbestekoa den informazioa ekoizpen oharmen prozesu konplexuen deskribapenerako'. Ez da lan honen helburuetan sartzen alderdi horien guztien deskribapena egitea; hala ere, uste dut, errealitatearen murrizte bortitza egin nahi ez badugu,
|
eta
prozesu horien muinera heldu, nahitaezko dela aipatu berri ditudan alderdi horiek aintzat hartzea.
|
|
|
Hizketa hotsen azalaren azalari so egiten badiogu,
|
eta
ekoizpen oharmen prozesu eta mekanismoen berri ematen diguten teoriak aintzat hartuta, aztergaitzat hobetsi dugun alderdiaren estudioari edozein ikusmoldetatik helduta ere, hizketaren ezaugarriekin tupust egingo dugu. Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak:
|
|
|
Hizketa hotsen azalaren azalari so egiten badiogu, eta ekoizpen oharmen prozesu
|
eta
mekanismoen berri ematen diguten teoriak aintzat hartuta, aztergaitzat hobetsi dugun alderdiaren estudioari edozein ikusmoldetatik helduta ere, hizketaren ezaugarriekin tupust egingo dugu. Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak:
|
|
|
Besteak beste, ondorengo hauek ditugu nabarmenenak: aldakortasuna; adierazgarritasuna; kanporatzen ditugun hotsen elkarrenarteko ezaugarrien gurutzatzea, gainjartzea edo elkarrestaltzea; hots asmoa uhin akustiko egiteko giharren mugimendu bidez abian jartzen ditugun neurona sare
|
eta
giharren erabateko sinkronizatzea; malgutasuna edo egoera berrietara moldatzeko gaitasuna (ohiz kanpoko bideak
|
|
|
3 Zentzua, nork bere esperientziatik, biografiatik, behar, nahi
|
eta
elkarri eragiteko sentitzen dugun beharretik hezurmamitzen da. Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua.
|
|
|
3 Zentzua, nork bere esperientziatik, biografiatik, behar, nahi eta elkarri eragiteko sentitzen dugun beharretik hezurmamitzen da. Geure izatetik
|
eta
egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
3 Zentzua, nork bere esperientziatik, biografiatik, behar, nahi eta elkarri eragiteko sentitzen dugun beharretik hezurmamitzen da. Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu
|
eta
pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak
|
eta
zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen
|
eta
soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis
|
eta
Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide
|
eta
lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei,
|
eta
bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi eta Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
Geure izatetik eta egoera zehatzetik komunikatu eta pertzibitzen dugun neurrian, Semantikaren arloan kokatzen da zentzuaren mundua. Bihoazkie nire eskerrik handienak eta zintzoenak, batetik, komunikazioaren unibertsoan murgiltzen eta soa zorrozten irakatsi didaten Psikologia Fakultateko Jose Luis eta Terexa adiskide eta lankideei, eta bestetik, Areson izerdi patsetan, kontzeptuen hezur mamiak euskaratzen horrenbeste lagundu didaten Euskara Taldeko Teresa Belasko, Iñaki Arregi
|
eta
Lola Figueiredo adiskideei.
|
|
|
erabilizetaezaugarri fisikoen ikusmoldetik, hotsestandarrenezaugarrifuntsezkoak
|
eta
kanporatu direnhotshorienparametro akustikoak erabataldatuaketaosoezberdinak izanikere, oharmenarentzatulergarridira); koartikulazioarenezinbesteko eragina; oharmenarenjokabidea, aldakortasunareneta erredundantziarenazpianedomuineandaudenunitatelinguistikoak jasotzen etaprozesatzendituoharmenak zahiaetairinabereiziz.
|
|
|
Daniloffeta Hammarberg (1973) autoreek, segmentufonetikobatekbesterenbateandueneragingisaeJkarrenondokoebakerenbatetortzemodu AHO BELARRIEN] ARDUERAMALGU MOLDAKORRETANBAOTEALDAGAIZTASUNIK, ruetan sinplifikatuz, ezkerrerakoeta eskuinerako koartikulazioa bereizten badaere, kontua askozerekonplexuagoa da; izanere, ezdabakarrikaurretik edoondorendatorrensegmentuari aurrehartzeaezaugarriak aldaraziz, askotan, errealitatean, artilukatzaileeneskutik (e.b., ezpainenaurreratzeetaborobiltzea) koordinatutakohainbat mugimendu morfema mugengainetikhedatzen dira aurreratuzartikulatzaileenjarreraondotik doazen segmentuetara, mugimendu horien guztien emaitza diren ezaugarri akustiko jakinakaldaraziz.Etahemendik datar, hizketan arigarenean, ahoskuntzorganoek oharkabean (bainaezimitazioz) behinetaberrizegitenduten mugimendu kontrolarenalderdikorapilotsua.Artikulaziozkoetaakustikazkodatuesperimentaletan aurkitzenden aldakortasunfonetikoarenarazoak, artikulatzailebakoitzarenmugimenduenoinarrian dauden kontrolprintzipioen arazoorokorra aztertzera eraman ditu jakitunak. Printzipio horretan oinarrituz ezartzen dituzte, aldebatetik, batasunmotorearendenbora eskemak,
|
eta
, bestetik, koartikulazioaren agindumotoreenberrantolatze moduak, artikulatzaile ezberdinek halakohelburu jakinbatiritsibehardutenean, egoeraezberdinetatikabiatuz.Azalpenaketaereduakugariizanikere', gertaerahonenesplikaziozehatzagoa etaosatuagoalortu nahibadugu, behartzen gaitufonetikan ez ezik, fonologian etaseguruenik hizkuntzarenbestezenbaitosagairenazterketa emaitzetaneremurgiltzera.Argih... ra, bata besteen ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen du.
|
|
|
ra, bata besteen ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen du. Beste zenbait autorek, berriz, Óhman ek
|
eta
besteek (1967), aldakortasuna dela eta hiru prozesu bereizten dituzte: murrizte, berrantolatze etakoartikulatze gertaerak.
|
|
|
ra, bata besteen ezaugarriak gainjarriz definitzendute; Lagefoged ek (1975,48) definitzen du. Beste zenbait autorek, berriz, Óhman ek eta besteek (1967), aldakortasuna dela
|
eta
hiru prozesu bereizten dituzte: murrizte, berrantolatze etakoartikulatze gertaerak.
|
|
|
Bizidunokegitenditugunekintzenezaugarribehinetakoa(
|
eta
nahitanahiezkoa) aldatzearena da; bestehorrenbestegertatzen danorizateri begira ere, elkarren arteanezberdin garaetahalagarelakomodu ezberdinean erantzuten duguzeinahiegoeraberritan.Hiztunonhizketaerealdakorra daezinbestean; aldebatetiklegokehiztunari berariatxikitzen zaionaldakortasuna: a) duenahoskuntzsistemarenezaugarriek, adinak, ohiturek... mugatzen dute artikulatze modua, hizketa abiadura, ... ; b) aurrekoarierabatlotuta dator hiztunarenizaerarilotutakoaldakortasuna, hauda, duen nortasunak, identitateak, sinesmenak, barne egoerak, hizkuntzazduena jarrerak... bultzatutakoa legoke; e) gizarte harremaneilotutakoak, lekuak, solaskideak, gaiak, barne egoerak... eragindakoa, alegia.
|
|
|
Ekoizpenari lotutako aldakortasunaz gain, arazodirafonetikan, batetik, ingurunefonetikoakhainbatmailataneragitenduenaldakortasuna,
|
eta
, bestetik, artikulaziozkoparametroetaparametroakustikoenartekolinealtasunfalta.
|
|
|
...k (1972) Hizketarenizaerakuantikoa izeneko teoriaren eskutik azaltzen digu mundukohizkuntzetanhots batzukbestebatzuk bainoegokiagodirelagunenaturaletanekoiztendirelako; izanere, artikulaziozkoaldaketa ttikiek uhinakustikoetanaldaketa handiak eragitendituzte etaalderantzizere, bestehorrenbeste; hauhorrela gertatzen omen da, batetik, akustikaren etaartikulazioarenartean erlazio linealikcz dagoelako;
|
eta
, bestetik, uhinakustikoetakoaldaketattikiekoharmenenerako berebiziko garrantzia dutelako, eta alderantziz, bestehorrenbeste.Honenbestez, erlazioalinealaez, baiziketa, areagokurba itxurahartukoluke:
|
|
|
...hots batzukbestebatzuk bainoegokiagodirelagunenaturaletanekoiztendirelako; izanere, artikulaziozkoaldaketa ttikiek uhinakustikoetanaldaketa handiak eragitendituzte etaalderantzizere, bestehorrenbeste; hauhorrela gertatzen omen da, batetik, akustikaren etaartikulazioarenartean erlazio linealikcz dagoelako; eta, bestetik, uhinakustikoetakoaldaketattikiekoharmenenerako berebiziko garrantzia dutelako,
|
eta
alderantziz, bestehorrenbeste.Honenbestez, erlazioalinealaez, baiziketa, areagokurba itxurahartukoluke:
|
|
|
Transmisioaetapertzepzioakanporatzenditugun uhinakustikoeneskutikegitenda.Akustikak estudiatzen dituen hizketa hotsenezaugarrifisikoak ezagutzen badituguere (edoezagutuusteditugu), arazoak ezdirafalta.Bata,
|
eta
eztxantxetakoa, segmentazioarena da.Ezdiragauzabera, aldebatetik, elkarrizketa biziaeta, bestetik, laboratorioanaztertzekoaldezaurretik prestatutako jarduna.Biakhizketabadiraere, arrasezberdinak diraaztertzerakoan berriemaileenahotatik ateratzendirenerritmo lasaianoso osorikahoskatutakoesaldiaketaazkaraskoesandakoak.
|
|
|
tako ingeniari, logika sinbolikoa
|
eta
semiotika aztertzaileak, neurologoak, oharmen etafisiologian adituak... etabestezenbait ikertzailek. Ondorengo hiruhamarkadetan ere, tasunbereizleenzehaztapenetanburu belarrijardungodutezientziaezberdinetako adituek programa bateninguruan bildurik.
|
|
|
Teoría aktibo hauen harnean sartuko litzateke Stevens-en (Halle
|
eta
Stevens, 1959) Sintesibidetiko analisiaizenekoa. Eredu honek aurrekoak baino arreta handiagoa jarriko du seinaleakustikoan, izan ere, egileakdio aztarnaaldagaitzakditugulacontinuumhorretan.Entzuleak oharmen prozesuanlehenikcontinuum aaztertukoluketasunbereizleakerauzteko (analisia, alegia), etaondoren alderatuko lituzke hizketa hotshorieksintetizatu dituen artikulaziozkoaginduekin; alderatzehonetananalisiaetasintesiabatbadatoz, hotsak etahots kateakezagutuko lituzke hartzaileak.Teoriaren honen aldekoekegindakofrogaenpirikoek berrestendute: 1) oharmensistemakbere parametroakigorlearengandik ateratako ezaugarriakustikoetara egokitzen dituela; 2) formakinentrantsizioei eskerhartzaileak bereizditzakeela kategoriafonetiko ezberdinak; 3) ikusmenaren etaentzumenarenbidetiko informazioekbategitendutelahizketa hotsenoharmenean.Denaden, ezinesangabe utzi froga hauetan guztietan gehienez ere silabasolteak erabili izan direla oharmen frogakegitekoetaezesaldiakhiztunonharremanetaneskuarki erabiltzenditugun modukoak.
|
|
|
Zenbait autorereniritziz, hizketa bidez kanporatzendiren uhinakustikoak ezdira uste bezain aldakor, aitzitik, badira ezaugarri aldagaitzak
|
eta
horieieskeregitendairudikapen fonetiko etapropietate fisikoenarteko moldatzemikroestrukturala (BlumsteinetaStevens, 1979,1980). Bestezenbaitentzat, berriz (Klatt, 1979,1980), seinaleakustikoarenezaugarri aldagaitzak ezdaude mikroestrukturan, goragoko egituretan baizik (makroegituran, hau da, lexikoan).
|
|
|
etaNorman ek, 1975), (PisoniketaSawush ek, 1975) etaondorengourteetan bestehainbatek. Autore hauenaburuz, etalabur labur esanda, entzumen sistemakuhinmezudunak aztertu ondoren behetik gorako prozesatzea egingo lukefonemaezagutuarte.Hortik aurreraegingolitzateke goitikbeherako prozesatzea,
|
eta
gainerakoosagailinguistikoen (sintaxiarenetasemantikaren) laguntzazfonemakateaulertukogenuke.
|
|
|
Hiru urteren buruan, Donibane Lohizuneko euskal bestetako sortu zuten kantu zeingehiagokara, Dibarrart, Baigorriko elizako xantreak, igorri zuen kantu bat Eskuara, Eskualdunak
|
eta
heien loriak deitua. Kantuak hamabi bertso zeuzkan, bakoitza hamahiru silabako (7+ 6) lau neurtitzekoa, airea Adio Eskual Herria eta lehen neurtitzak hauxe zerasan:
|
|
|
Hiru urteren buruan, Donibane Lohizuneko euskal bestetako sortu zuten kantu zeingehiagokara, Dibarrart, Baigorriko elizako xantreak, igorri zuen kantu bat Eskuara, Eskualdunak eta heien loriak deitua. Kantuak hamabi bertso zeuzkan, bakoitza hamahiru silabako (7+ 6) lau neurtitzekoa, airea Adio Eskual Herria
|
eta
lehen neurtitzak hauxe zerasan:
|
|
|
Gaia herbera edo bederen idurikoa, lehen neurtitza adibidez, hitz baten aldaera bakarrik dauka guziz 1 zahar
|
eta
bi kantuak konparatuz ez da dudarik Dibarrart izan zela Iurretako kantuaren egilea eta, aldaketa zenbait eginik, aurkeztu zuela kantu bera Donibane Lohizunen 1894an.
|
|
|
Gaia herbera edo bederen idurikoa, lehen neurtitza adibidez, hitz baten aldaera bakarrik dauka guziz 1 zahar eta bi kantuak konparatuz ez da dudarik Dibarrart izan zela Iurretako kantuaren egilea
|
eta
, aldaketa zenbait eginik, aurkeztu zuela kantu bera Donibane Lohizunen 1894an.
|
|
|
Donibane Lohizunekoan, aldiz, aipatzen ditu zaharrak, euskaldun zaharrak, haien itxura agertuz, oso klasikoa biloa xuri, kolore gorri, arpegi arrai, hitz ederrak mihian, bainan oso adierazgarria, hots, aitatxi zaharra
|
eta
zuhurra, itzal handiko arbaso ospetsua.
|
|
|
] ainkoak igorria Tuba/ en gogora,
|
Eta
Tubalek bere haur guzietara.
|
|
|
] ainkoak igorria Tuba/ en baithara,
|
Eta
Tubalek bere haur guzietara.
|
|
|
111 IV.
|
eta
V. bertsoak
|
|
|
Noeren semea zen] apet deitzen zena,
|
Eta
Japetek Tuba/ seme bortzgarrena, Hura da Espainian lehen sarthu zena, Hartarik da ethorri gure hastapena.
|
|
|
Noeren seme bat zen] apet deitzen zena,
|
Eta
Tuba! ] apeten seme bortzgarrena, Hura zen Espainia beretu zuena, Hartarik da ethortzen gure hastapena.
|
|
|
Xehetasunetan sartzen da Dibarrart, Tubalen leinua emanez, Japeten bos garren semea
|
eta
hau Noerena. Horrekin goaz uholde famatu hartara, erakus teko, denbora berean, euskararen zahartasuna, munduko zaharrena (III. ber tsoa).
|
|
|
Interesgarria da ikustea nola V. bertsoan lehenbiziko hiru neurtitzak ber dinak diren xehetasun ttipi bat goiti beheiti: Gurutze harek zuen 1 Kurutze hark baitzuen
|
eta
nola osoki aldatu duen azkena. Nork daki nola eta nondik Baigorriko zapatainak eta elizako xantreak ikasi zuen latinezko Romatarrek idazten du neurtitzaren neurriaren zaintzeko eta hori euskal fonetikaren kontra labarum hitzaren erran nahia edo, orduko ideien arabera, kontsonanteak berdinak izanez, lokarri bat sortu zen lauburu eta labarum en artean latinek kantabro zaharrei harturik hitza.
|
|
|
Gurutze harek zuen 1 Kurutze hark baitzuen eta nola osoki aldatu duen azkena. Nork daki nola
|
eta
nondik Baigorriko zapatainak eta elizako xantreak ikasi zuen latinezko Romatarrek idazten du neurtitzaren neurriaren zaintzeko eta hori euskal fonetikaren kontra labarum hitzaren erran nahia edo, orduko ideien arabera, kontsonanteak berdinak izanez, lokarri bat sortu zen lauburu eta labarum en artean latinek kantabro zaharrei harturik hitza.
|
|
|
Gurutze harek zuen 1 Kurutze hark baitzuen eta nola osoki aldatu duen azkena. Nork daki nola eta nondik Baigorriko zapatainak
|
eta
elizako xantreak ikasi zuen latinezko Romatarrek idazten du neurtitzaren neurriaren zaintzeko eta hori euskal fonetikaren kontra labarum hitzaren erran nahia edo, orduko ideien arabera, kontsonanteak berdinak izanez, lokarri bat sortu zen lauburu eta labarum en artean latinek kantabro zaharrei harturik hitza.
|
|
|
Gurutze harek zuen 1 Kurutze hark baitzuen eta nola osoki aldatu duen azkena. Nork daki nola eta nondik Baigorriko zapatainak eta elizako xantreak ikasi zuen latinezko Romatarrek idazten du neurtitzaren neurriaren zaintzeko
|
eta
hori euskal fonetikaren kontra labarum hitzaren erran nahia edo, orduko ideien arabera, kontsonanteak berdinak izanez, lokarri bat sortu zen lauburu eta labarum en artean latinek kantabro zaharrei harturik hitza.
|
|
|
Gurutze harek zuen 1 Kurutze hark baitzuen eta nola osoki aldatu duen azkena. Nork daki nola eta nondik Baigorriko zapatainak eta elizako xantreak ikasi zuen latinezko Romatarrek idazten du neurtitzaren neurriaren zaintzeko eta hori euskal fonetikaren kontra labarum hitzaren erran nahia edo, orduko ideien arabera, kontsonanteak berdinak izanez, lokarri bat sortu zen lauburu
|
eta
labarum en artean latinek kantabro zaharrei harturik hitza.
|
|
|
Donibane Lohizuneko kantuan, aldiz, ez da holako sinesteetan sartzen. Uzten ditu alde batera etimologiak edo, hobeki erran, sasi etimologiak, erakusteko lauburuaren izena, zinez euskalduna zela
|
eta
hala amaitzen du bertsoa:
|
|
|
Ildo beretik joateko
|
eta
hala nola ikusi dugun kontsonanteen berdintasuna lauburu eta labarum en artean, halaber jokatuko da Dibarrart Tuba/ eta tabalarekin VI. bertsuan.
|
|
|
Ildo beretik joateko eta hala nola ikusi dugun kontsonanteen berdintasuna lauburu
|
eta
labarum en artean, halaber jokatuko da Dibarrart Tuba/ eta tabalarekin VI. bertsuan.
|
|
|
Ildo beretik joateko eta hala nola ikusi dugun kontsonanteen berdintasuna lauburu eta labarum en artean, halaber jokatuko da Dibarrart Tuba/
|
eta
tabalarekin VI. bertsuan.
|
|
|
VII. bertsoa (1891)
|
eta
VI.a (1894)
|
|
|
Aldaketatxo bat edo bertze gora behera bigarren
|
eta
laugarren neurtitzetan, bertze biak berdinak direlarik, Dibarrart ek aldarrikatzen ditu garai hartako ideiak, hartuz euskarak dauzkan kalitateak jakintsun handienen arabera: ederra, garbia, lehena.
|
|
|
Hobeki ezagutarazteko zein diren kalitate horiek
|
eta
zer balio handia daukaten, neurtitzen azken hitzetan agertzen dira indar berezi bat har dezaten: ederrena superlatiboan lehenik, aditza nahasi ez dena gero eta azkenik hizkuntzaren iraupena, zahartasuna munduko lehena azken neurtitzaren azken hemistikioak daukalarik bertzeek ez duten balioa.
|
|
|
Hobeki ezagutarazteko zein diren kalitate horiek eta zer balio handia daukaten, neurtitzen azken hitzetan agertzen dira indar berezi bat har dezaten: ederrena superlatiboan lehenik, aditza nahasi ez dena gero
|
eta
azkenik hizkuntzaren iraupena, zahartasuna munduko lehena azken neurtitzaren azken hemistikioak daukalarik bertzeek ez duten balioa.
|
|
|
VIII. bertsoa (1891)
|
eta
VII.a (1894)
|
|
|
Nola munduko lehen mintzaiak ukan dezake erdaratik hastea? Hain dira irrigarriak holako ideiak, baliatu behar baita irria
|
eta
umorea haien kontra joaiteko.
|
|
|
Lehenik ironia, ttipitzailea enplegatuz, Izkribaño (1891), edo mendratzailea erdi jakintsun (1894), gero trufaz beterikako gupidarekin diolarik Gaizoak (1891), edo behar den ñabarduraz baliatuz Gaixoa (1894),
|
eta
azkenik, azken neurtitzean, azken eztenkada arranoaren eta pikaren metafora azalduz, ezin sinetsizko gertakaria arranoa pikaren umea jakinik, bertzalde, pika dela hegaztinetan burugabea, ergela, kalakaria. Bertso hau, zinez, bertsolari batena da, dena ironia, dena zizta eta zirikada, emeki emeki eramaiten gaituena azken neurtitzeraino, dena gatz eta piper.
|
|
|
Lehenik ironia, ttipitzailea enplegatuz, Izkribaño (1891), edo mendratzailea erdi jakintsun (1894), gero trufaz beterikako gupidarekin diolarik Gaizoak (1891), edo behar den ñabarduraz baliatuz Gaixoa (1894), eta azkenik, azken neurtitzean, azken eztenkada arranoaren
|
eta
pikaren metafora azalduz, ezin sinetsizko gertakaria arranoa pikaren umea jakinik, bertzalde, pika dela hegaztinetan burugabea, ergela, kalakaria. Bertso hau, zinez, bertsolari batena da, dena ironia, dena zizta eta zirikada, emeki emeki eramaiten gaituena azken neurtitzeraino, dena gatz eta piper.
|
|
|
Lehenik ironia, ttipitzailea enplegatuz, Izkribaño (1891), edo mendratzailea erdi jakintsun (1894), gero trufaz beterikako gupidarekin diolarik Gaizoak (1891), edo behar den ñabarduraz baliatuz Gaixoa (1894), eta azkenik, azken neurtitzean, azken eztenkada arranoaren eta pikaren metafora azalduz, ezin sinetsizko gertakaria arranoa pikaren umea jakinik, bertzalde, pika dela hegaztinetan burugabea, ergela, kalakaria. Bertso hau, zinez, bertsolari batena da, dena ironia, dena zizta
|
eta
zirikada, emeki emeki eramaiten gaituena azken neurtitzeraino, dena gatz eta piper.
|
|
|
Lehenik ironia, ttipitzailea enplegatuz, Izkribaño (1891), edo mendratzailea erdi jakintsun (1894), gero trufaz beterikako gupidarekin diolarik Gaizoak (1891), edo behar den ñabarduraz baliatuz Gaixoa (1894), eta azkenik, azken neurtitzean, azken eztenkada arranoaren eta pikaren metafora azalduz, ezin sinetsizko gertakaria arranoa pikaren umea jakinik, bertzalde, pika dela hegaztinetan burugabea, ergela, kalakaria. Bertso hau, zinez, bertsolari batena da, dena ironia, dena zizta eta zirikada, emeki emeki eramaiten gaituena azken neurtitzeraino, dena gatz
|
eta
piper.
|
|
|
1870ean Frantziak galtzen du gerla Alemaniaren kontra. Hori izan da gertakari latza frantses guzientzat, egiazko bihotz mina bereziki Alsazia
|
eta
Lorrena galdurik. Errepublika sortzen da orduan, ez delarik batere onartua Euskal Herrian, lparraldeko euskaldun gehienak Napoleonen aldekoak edo erregetiarrak izanez.
|
|
|
] ainkoa ukh
|
eta
ostika
|
|
|
H eien sekretua, Zin
|
eta
patua,
|
|
|
Liberté, égalité
|
eta
fraternité, (bis)
|
|
|
|
eta
urrunago aipatuz errepublikazaleen artean Kadet Astaphutz bat, Errepublikako president izateko gai gisa azaldua.
|
|
|
Geroxago, 80ko hamarkadan hauteskundeetan borrokatuko dira errepublikazaleak
|
eta
eskuindarrak. Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen du 1886an eta handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria.
|
|
|
Geroxago, 80ko hamarkadan hauteskundeetan borrokatuko dira errepublikazaleak eta eskuindarrak. Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen du 1886an
|
eta
handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria. Bien arteko gudukak hiruzpalau hauteskundetan erakusten du gorrien eta xurien arteko eztabaida eta nola emeki emeki errepublikazaleak nagusitzen diren bai itsas aldean eta bai barnekaldean.
|
|
|
Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen du 1886an eta handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria. Bien arteko gudukak hiruzpalau hauteskundetan erakusten du gorrien
|
eta
xurien arteko eztabaida eta nola emeki emeki errepublikazaleak nagusitzen diren bai itsas aldean eta bai barnekaldean.
|
|
|
Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen du 1886an eta handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria. Bien arteko gudukak hiruzpalau hauteskundetan erakusten du gorrien eta xurien arteko eztabaida
|
eta
nola emeki emeki errepublikazaleak nagusitzen diren bai itsas aldean eta bai barnekaldean.
|
|
|
Orduan, alde batetik, Le Réveil basque, Paueko astekaria, Berdoly k sortzen du 1886an eta handik laster, 1887an, Louis Etcheverryk Baionan Eskualduna astekaria. Bien arteko gudukak hiruzpalau hauteskundetan erakusten du gorrien eta xurien arteko eztabaida eta nola emeki emeki errepublikazaleak nagusitzen diren bai itsas aldean
|
eta
bai barnekaldean.
|
|
|
Bertzalde, ez ditzagun ahantz Michel Elissamburu edo Frere lnnocentius en obrak bereziki: Zer izan diren
|
eta
zer diren oraino framazo nak munduan, Eskualduna astekariak agertu zituen artikuluen bilduma (1890) eta urte berean Framazonak, bigarren edicionea, eta Frantziako hirur Errepubliken istorioa laburzqui.
|
|
|
Bertzalde, ez ditzagun ahantz Michel Elissamburu edo Frere lnnocentius en obrak bereziki: Zer izan diren eta zer diren oraino framazo nak munduan, Eskualduna astekariak agertu zituen artikuluen bilduma (1890)
|
eta
urte berean Framazonak, bigarren edicionea, eta Frantziako hirur Errepubliken istorioa laburzqui.
|
|
|
Bertzalde, ez ditzagun ahantz Michel Elissamburu edo Frere lnnocentius en obrak bereziki: Zer izan diren eta zer diren oraino framazo nak munduan, Eskualduna astekariak agertu zituen artikuluen bilduma (1890) eta urte berean Framazonak, bigarren edicionea,
|
eta
Frantziako hirur Errepubliken istorioa laburzqui.
|
|
|
Framazonen
|
eta
juduen kontra jokatzen da garrazki Michel Elissamburu, pentsatzen baitu, frantses eskuindarrek bezala, horiek direla Frantziak ukan dituen errepubliken sustatzaileak() erlisionea suntsitu nahiz, apezak soldado igorriz eta hezkuntza bereganatuz.
|
|
|
Framazonen eta juduen kontra jokatzen da garrazki Michel Elissamburu, pentsatzen baitu, frantses eskuindarrek bezala, horiek direla Frantziak ukan dituen errepubliken sustatzaileak() erlisionea suntsitu nahiz, apezak soldado igorriz
|
eta
hezkuntza bereganatuz.
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, Dibarrart jarraikitzen baldin bazaie Zalduby ri
|
eta
Michel Elissambururi, Eskualduna astekariaren irakurle izanez eta Baigorrin biziz elizako xantre gisa, ezagutuz ere hauteskundeetako gorabeherak Berdoly eta Etcheverryren artean.
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, Dibarrart jarraikitzen baldin bazaie Zalduby ri eta Michel Elissambururi, Eskualduna astekariaren irakurle izanez
|
eta
Baigorrin biziz elizako xantre gisa, ezagutuz ere hauteskundeetako gorabeherak Berdoly eta Etcheverryren artean.
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, Dibarrart jarraikitzen baldin bazaie Zalduby ri eta Michel Elissambururi, Eskualduna astekariaren irakurle izanez eta Baigorrin biziz elizako xantre gisa, ezagutuz ere hauteskundeetako gorabeherak Berdoly
|
eta
Etcheverryren artean.
|
|
|
Bertso honetan laudatzen du euskaldun jendea, fermu egon delakotz bere sineste! ln arbasoen ildotik joanez; euskalduna
|
eta
fedea osoki lotuak dira eta, berak dioen bezala azken neurtitzean:
|
|
|
Bertso honetan laudatzen du euskaldun jendea, fermu egon delakotz bere sineste! ln arbasoen ildotik joanez; euskalduna eta fedea osoki lotuak dira
|
eta
, berak dioen bezala azken neurtitzean:
|
|
|
lnpiotasuna, hori da gaitza, gaitz ikaragarria, erlisionaren kontra doana, ideología osoki galgarria
|
eta
denetan zabaldua. Denetan, salbu Euskal Herrian, xoko pollitean, bereziki mendietan, bizi den jende sanoa, garbia, kutsadurarik gabe gelditzen delakotz; zer da Euskal Herria?:
|