|
2004
|
|
|
zuzendu biar doguz geure bijotzak Jaungoikua' gana, Sabin geure irakasle zanaren gogo aldez otoi egiñik, eta
|
eskatu
Aberrijentzako biar dan laguntza. Goyan bego.
|
|
|
Begiratu besterik ez dago Erdialdeko Europara eta au zo estatuetara zer gertatzen ari den ikusteko. Horregatik, gure inguruko poli tikari profesionalen eta intelektual organikoen diskurtsoak akademikotik baino askoz gehiago du hipokresia eta maltzurkeriatik, estatu botererik ez duen na zio batí inmigratuak bertakotzat hartzea
|
eskatzen
baitzaio, datozela Espainia tik edo nonahitik, inolako baldintzarik jarri gabe, hots, eskubide guztien jabe eginez, baina ez betebeharren erantzule. Diskurtso hori magrebtarrak itsasoan itotzen uzten dituen Espainiatik datorrenean, duintasun etikoari zor zaion be giruneak oinarrizkoenean huts egiten du.
|
|
|
Sabino Aranaren garaian bezala, gaur egun ere estatu nazioek beren in migratuekin betetzen ez dituzten eskakizunak betetzea
|
eskatzen
zaio Eus kal Herriari, dakigunean, praktikan eta objektiboki datu estatistikoak leku ko, euskal kulturari eta euskarari dagokienez bederen, inmigrazioarena gurean fenomeno asimilatzailea izan dela, eta egun ere, beste testuinguru batean bada ere, arazoak erabakitzeke segitzen duela. Ederra da integrazio aren aldeko predikua, gizarte berdintasunaren izenean eraikia, Euskal He rrian ezkerrekoek bezain indartsu eskuinekoek errebindikatzen dutena.
|
|
|
Susmoa baino gehiago dugu Aranaren hiztegiak uste izan den baino ukitu sakonagoa izan duela Euskal Pizkundearen arotik harago ere, eta egungo hiztegian ere ez daudela itzalita hark ateratako pinda rrak. Hipotesi honek, ordea, hemen eskaintzen diren ohar barreiatu hauek bai no azterketa sistematikoagoa
|
eskatzen
du. Iker lerro honek luke saio berezi bat.
|
|
|
Zer gertatu zen? Dirudienez, Aranari Hondarribiako Batzarrean euskal or tografiaren batasunari buruzko zirkularra idatz zezala
|
eskatu
baitzitzaion, hark, zirkularra idatzi eta inprimitegira bidali zuela argitaratzeko, bukaeran batzor dekoen sinadurak jarriz. Testu zuzenketa egin eta gero, Daranatz lehendakari ari bidali zion 1902ko urtarrilaren 11n, frantsesez idatzitako gutun labur bate k in batera (129).
|
|
|
Bestalde, ezin ukatuko da, ezta ere, Aranak bere irizpide ortografikoak zeuzkala, arras bereak, eta askotan esan izan denez, argudio logikoaren inda rrari zion fede itsuagatik, ez zuela amore ematen jakin izan e abaki adostu batzuetara heltzeko testuinguruak zalutasun gehiago
|
eskatzen
zuen uneetan. Aranak ortografía eta fonetika garbiki ez bereiztean huts egin zuen eta badi rudi, Azkuerekin izandako gutunezko harremanetan azaltzen den bezala (149), Hendaia eta Hondarrabiako Batzarretan sortutako kalapita horretan zetzala.
|
|
|
Eta Euzkadi, zer? Hitz berri hau, berez, ez da Euskal Herria bezain garbia, eta ez da garbia, zeren azken hau eus kaldun guztiek ezagutu eta erabiltzen duten bitartean, hark azalpen bat
|
eskatzen
baitu. Beraz, ondo asmatua denetz arazoa alde hatera utzita, ez dago berri bat asmatzen ibili beharrik lehendik daukagunak gure izatearen berri ematen digu nean (159).
|
|
|
ez da egia Aranak aldez aurretik fro gatu gabeko printzipio orokorra formulatuz gero ateratzen dituela bere ondo rioak, a priori arrazonatuz, alegia, zeren bere lanetan azterketa analitiko des kriptiboak egin eta gero iristen baita azalpen sintetiko deduktiboa egitera. Baina Aranak bere une deskribatzailean erabilitako argudioak argitu eta indar tzeko balio zezaketen froga historiko berririk ez dakar, eta hori zen Kanpio nek
|
eskatzen
zuena. Hiru:
|
|
|
1.2 RIEV aldizkarian zetista eta seisten arteko liskarra pizten den urte be rean, Sabino Aranaren izendegia dela eta, beste eztabaida bat kaleratzen da, be re garaian izan zuen garrantziarengatik gaurko bibliografiak ere jasotzen due na (174). Kontu jakina da 1906an Gasteizko gotzain izendatua izan zen Cadena y Eleta-k, Pitillas-ko nafarrak, beren haurrentzat hala
|
eskatzen
zuten haurrei euskal izenak ipintea debekatu zuela eta jokabide honek euskal nazionalisten hasarrea piztu zuela. Luis Eleizalde izango da eliz hierarkiari aurpegi emango diona, gurasoek beren haurrei euskal izenak ipinteko eskubidea dutela errebin dikatuz.
|
|
|
Hizlariak, Arana «maisuari» ezaugarriren bat jartzeko
|
eskatuko
baliote, hauxe jarriko omen lioke: «Ni naiz euzkeraren plzkundea» (203).
|
|
|
Eztabaidak aurrera egingo zuela espero zen unean, Errolegik uztea era bakitzen du, Sabino Aranaren erroreak ezin direla argitaratu eta, Euzkerea ko en presioz Euzkadi-ko aholkulariek hala
|
eskatu
omen diotelako (207). Egun kari honetako batzuk maisuaren izena gutxiesten ari zirelakoan zeuden Euzkerea koak eta horregatik kexatu ziren hango zuzendaritzaren aurrean (208).
|
|
|
garrantzitsuagoa, alegia, aspaldidanik euskaldunduta dauden eta zazpi pro bintzietan erabiltzen diren hitz horiek, nahiz jatorriz erdarazkoak izan, gorde eta zaintzea. Hizkuntzaren osasunak
|
eskatzen
du mintzatua eta idatzia elkarren ondoan orpoz orpo joatea, beti ere herriak erabiltzen dituenari lehentasuna emanez, teatru, phesta eta erlijione ren lekuan antzoki, jai eta urkutz jartzen ibili gabe. Ez dago Gemikako Arbolan datozen hitzak arbola, bedeinkatua, mundua, fruitua, adoratu eta aldatzen ibili beharrik.
|
|
|
Aranari
|
eskatu
zioten txostena, baina, gaisorik nonbait ez zuen joaterik izan, nahiz eta idazki bat bidali zuen. Gero izugarrizko eztabaidak sortu ziren eta Azkuek berak hau zioen Broussaini idatzitako gutun batean (III):
|
|
|
«Beraz, Euskaltzaindiak beretzakotu duan euskal abecé auxe da: (eta 6 bo kal eta 25 kontsonantedun alfabetoa irakur daiteke, h tartean) eta 7 «Euskaltzain diak gure izkerazko idazle guztiei
|
eskatzen
die arren, ahal delarik behintzat, idaz kari auxe, ta besterik ez, erabili dagiela> >.
|
|
|
Gaur egunerako ez litzateke asko, baina XIX. menderako bai ordea. Nork eta non
|
eskatu
zion euskal erakunde publiko batí horrelako zerbait ga rai hartan. Egitasmo aurrelaria, benetan.
|
|
|
1899ko ekainaren 27ko bilkuran hartutako erabakiaz pozik agertzen zen, alegia, Bizkaiko Diputazioak, Gipuzkoakoaren eraginez, lau herrialdeek Uni bertsitate Barruti edo Distritu bat sortzea Madrilgo Gobemuari
|
eskatzea
, ges tio hori Nafarroako Jauregian egin zelarik. Hara hor zer zioen amaieran:
|
|
|
Euskal abertzaleen tzat Sabino euskal abertzaletasun politiko modernoaren sortzailea da; berak gainditu zuen ordura arteko foruzaletasuna eta bera izan zen joera politiko ho rren oinarrizko kontzeptuak ezarri zituena, aldaketa sozio-politikoaren eragile bihurtuz kontzeptuok. Guretzat, abertzaleontzat, aipatutako ezaugarri hori ho rren garrantzitsu da ze, askotan erabili izan dugula justifikazino nagusitzat eta nahikotzat, eta hori ezagutzearekin asetutzat sentitu garela, eta alde hatera utzi dugu Sabinok landutako esparruetan egin zituen ekarpenak sakontze eta azter tzeak
|
eskatzen
zuen lana.
|
|
|
Gogora dezadan, bidenabar, Sabinorentzat estatua publikoa
|
eskatu
zuen Iehenengoa, hain zuzen, Resurrección Maria Azkue izan genuela, Euskaltzain diaren fundatzaile eta hil arteko burua, Aranak «euskararentzat hainbat interes sortarazi eta hainbat irakurle berri lortzeagatik». Eta Azkue, apaiza izateaz gai nera, karlista izana zen, eta ideietan askotan ez zetorren bat Sabinorekin, bai na halere, haren merezimenduak ezagutu eta aitortzen zituen zintzoki, hark Eta ez zen eskandalizatu giro eta testuinguru berean bizi zirelako, hain zuzen.
|