|
2006
|
|
|
ikerkuntza, materialak sortzea, adituen inplikazioa, adituen arteko guneak irekitzea (informatika teknologiak aprobetxatuz), INGUMA datu basea eguneratzea, eta abar. Hauek denak garrantzitsuak dira, baina zenbakia irakaskuntzari buruzkoa denez, artikulu guztietan ez dira jaso irakaskuntzatik kanpo egiten diren horiek,
|
eskatu
ez zitzaielako. Hala ere, merezi du jasotzen diren aipamenak kontuan hartzeak, aberatsak diren neurrian.
|
|
|
Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan. Adibidez, 1975ko legearen aurretik dekretu batek hiztegi batzordeen sorrera aurreikusten zuen Estatuaren administrazio guztietan, beharrak ala
|
eskatu
ezkero. 1975ko legean esku hartze esparrua komunikazio eta jarduera sozial anitzetara hedatzen zen:
|
|
2007
|
|
|
Pedro Mari Legarretak 1977ko JAKIN aldizkariaren 4 zenbakian proposatutako nomenklatura, arestian aipatutakoaren adierazgarri bitxia da, egoera berria
|
eskatzen
baitzuen; AEK aipatzen duelarik:
|
|
|
Bestalde, xede berezietako taldeak abian jartzeko ahaleginak egin egiten ditugu, esaterako merkatariak, finantza munduko langileak, osasun arloko langileak edo etorkinak. Talde hauek askotan metodologia, material eta ahalegin bereziak
|
eskatzen
dituzte. Horiek horrela, talde hauek ondokoak lituzkete:
|
|
|
Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena
|
eskatzen
duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea eskatuko dutenak.
|
|
|
Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena eskatzen duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea
|
eskatuko
dutenak.
|
|
|
Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena
|
eskatzen
duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea eskatuko dutenak.
|
|
|
Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena eskatzen duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea
|
eskatuko
dutenak.
|
|
|
Ikasle kopuruan jaitsiera izan den modu bertsuan izan dugu irakasleen kopuruetan ere beheranzko joera. Egun, Nafarroan, AEKn irakasle aritzeko EGA agiria eta glotodidaktika ikastaroa egina izatea derrigorrezkoa da eta unibertsitateko ikasketak eginak izatea hobetsi egiten dugu (EAEko euskaltegietan
|
eskatzen
den titulazioaren antzera).
|
|
|
Azterketa bizkor honen ondotik, eta gaiak aztertzeko sakontasun handiagoa
|
eskatzen
badu ere, honako ondorioak atera ditzakegu:
|
|
|
Horretarako euskalgintzak bere tresnak baditu: bai Oinarriak en zein Kontseiluaren Vascuencearen legearen inguruko tentsionamenduaren eta beronen betiereko aldaketa
|
eskatzera
behartuak gaude. Gure lana helduei euskara irakastea da gehienean.
|
|
|
Hau guztia kontuan izanda, euskalduntze alfabetatzea plangintzetan integratzeko egokitze prozesu bat egin litzateke, lurralde irizpidez antolatuta dauden euskaltegiez gain, arlokako bereizketa ere bultzatuz. Honek, noski, aldaketa esanguratsuak
|
eskatuko
ditu aritzeko eta antolatzeko moduan arlo eta maila ezberdinetan.
|
|
|
Hau da, euskaltegietara joaten diren ikasle gehienak titulu ofizialen bat lortzeko joaten dira. Askoren helburu nagusia lan jakin baterako
|
eskatuko
dieten azterketa gainditzea da. Horretarako, ahalik eta denbora gutxienean, ahalik eta azterketa gainditzetik hurbilen egotea da bilatzen dutena.
|
|
|
Horretaz gain, erizain batentzat, suhiltzaile batentzat eta Haur Hezkuntzan arituko den irakasle gai batentzat gauza berdinak lantzen ditugu, azterketa ereduek halaxe
|
eskatzen
dutelako. Haur Hezkuntzakoak alkateari makina bat gutun idatziko dizkio, baina ez du ipuin bakar bat kontatuko.
|
|
|
Nolabait esateko, azterketetan
|
eskatzen
dena ikasketa prozesuaren helburu bihurtzen da. Bertan eskatuko dizkiguten testu generoak landuko ditugu, bertan agertu ohi diren hitzaldi ereduetan trebatuko ditugu ikasleak, eta abar.
|
|
|
Nolabait esateko, azterketetan eskatzen dena ikasketa prozesuaren helburu bihurtzen da. Bertan
|
eskatuko
dizkiguten testu generoak landuko ditugu, bertan agertu ohi diren hitzaldi ereduetan trebatuko ditugu ikasleak, eta abar. Beraz, finean, euskalduntzen lagundu nahi dugun ikaslearen" perfila" azterketek ematen digute, eta ez berak izango dituen beharren eta nahien nolakotasunak.
|
|
|
Kontuak kontu, nahiz eta egia borobila den lana aurkitzeko perfilak
|
eskatu
ezean gure ikasleen erdiak baino gehiagok ez lukeela euskara ikasiko, ezin dugu ukatu azterketa bat gainditu beharrak presio handia sortzen diela eta horrek jarrera negatiboa eragiten diela. Beraz, bide berriak urratu lirateke.
|
|
|
Horretaz gain, erizain batentzat, suhiltzaile batentzat eta Haur Hezkuntzan arituko den irakasle gai batentzat gauza berdinak lantzen ditugu, azterketa ereduek halaxe
|
eskatzen
dutelako.
|
|
|
Plangintza bakoitzean, diagnostikoa egitean gabezi batzuk antzemango dira. Batzuk hizkuntz paisaiarekin lotutakoak izango dira, beste batzuek araudiaren egokitzapena
|
eskatuko
dute, eta beste batzuek subjektu bakoitzaren hizkuntz gaitasun mailarekin zerikusia izango dute. Langile, guraso edota dendari bakoitzak lortu beharreko gutxieneko maila kontuan hartuta, bete behar dituen funtzioen araberako programazioa burutu litzateke.
|
|
|
Ezagutzen eskurapena eduki berriari esanahia lotzean lortzen da. Irakasleari ikas prozesuarekin sinkronizatuta aritzea
|
eskatuko
zaio. Ikasleari laguntza emankorra eta egokia eman behar dio.
|
|
|
Objektuak, inprimakiak, botikak, osasun tresneria, arropa... Gertaerak gaixoari harrera egitea, informeak egitea, gaixoak lasaitzea... Jarduerak, informazioa ematea, datuak
|
eskatzea
, formularioak betetzea, minbiziaren aurkako txertoaren azalpen teorikoa jendaurrean azaltzea... Testuak, informe medikoak, ziurtagiriak, oharrak...
|
|
|
Ezagutzen eskurapena eduki berriari esanahia lotzean lortzen da. Irakasleari ikas prozesuarekin sinkronizatuta aritzea
|
eskatuko
zaio. Ikasleari laguntza emankorra eta egokia eman behar dio.
|
|
|
Honek guztiak, zalantzarik gabe, egokitzapen izugarria
|
eskatzen
du, bai ikas prozesuari dagokionez, bai euskaltegien antolaketari dagokionez. Euskalduntze alfabetatzean aldaketa sakonak gertatu behar dira.
|
|
|
Euskalduntze alfabetatzean aldaketa sakonak gertatu behar dira. Aditu guztiek diote Europako Erreferentzi Markoari jarraituz lan egiteak egundoko txip aldaketa
|
eskatuko
lukeela. Irakasleek ikaragarrizko prestakuntza plana genuke, eta ikasleengan ere aldaketa eskatuko luke.
|
|
|
Aditu guztiek diote Europako Erreferentzi Markoari jarraituz lan egiteak egundoko txip aldaketa eskatuko lukeela. Irakasleek ikaragarrizko prestakuntza plana genuke, eta ikasleengan ere aldaketa
|
eskatuko
luke. Dena dela, zalantzarik gabe, bide horri jarraitu ahal izateko, egungo agirien sistema aldatu litzateke.
|
|
|
Taldetxoak sortzen dira (hirukoteak, laukoteak, boskoteak), zaletasunak, adinak, bizi esperientziak,... kontuan hartuz. Talde horietan ezaugarri ezberdinetako jendea elkartzen da (batzuek ohiko euskarazko harremanak dituzte eta beste batzuek ez) eta konpromiso bakarra
|
eskatzen
zaie: astean behin gutxieneko denbora batez elkartzea.
|
|
|
astean behin gutxieneko denbora batez elkartzea. Hori da egitasmoak
|
eskatzen
duen konpromiso maila bakarra. Hortik aurrerako guztia taldekideek beraien artean arautzen dute, beren harremanaren barruan.
|
|
|
ELE 1 hartan agertu zen adibide bat azalduz saiatuko gara ulertarazten. Herri batean trafiko seinaleak erdara hutsez daude, ikasle talde batek seinale horiek itzuli edo Udalari itzultzea
|
eskatu
diezaioke gutun baten bidez adibidez. " Ekintza" honekin alde batetik benetako jarduera baterako hizkuntza erabili behar izanda marko egokia aurkitu dugu hizkuntza bera lantzeko.
|
|
|
• Ikasleari eragile aktiboa izatea
|
eskatzen
zitzaion oro har. Errealitatean ostera, berauen disposizioa eta jarrera ez ziren sarritan hala suertatzen.
|
|
|
Alderdi soziokulturalaren aipamena ere hor dago, euskararen dimentsio kulturala, Hizkuntza ikastea ez da hizkuntza honen zeinuez jabetzera mugatzen; horiek bere barnean daramatzaten eduki kulturalak ere bereganatzea
|
eskatzen
baitu. Kultura ere ikasten da hizkuntza bat ikastean.
|
|
|
ZER
|
ESKATZEN
DU HONEK?
|
|
|
Ikas jardueren antolaketa ratio baten barruko ikastaldeetara nahiko mugatuta dago. Trebakuntza garatzea seguruenik eskaintza indibidualizatuagoa eta modularragoa
|
eskatuko
digu. Irakaslea taldea gela eskema ez da beti honetarako egokia izaten.
|
|
|
Euskal Herriko soziolinguistikan aditua den Kike Amonarrizi
|
eskatu
diogu hipotesiak aurkezteko eta hauek dira berak planteatutakoak:
|
|
|
2006ko edizioan ezin izan da aurrekoetan adina datu jaso. Ahalegin handia
|
eskatzen
du Euskal Herri osoko ehunka udalerritan behaketak egiteak. Ahalegin handia eta baliabide asko behar dira tamaina honetako azterlana taxuz burutzeko.
|
|
|
Datuak xehekiago azter ditzagun, arreta berezia
|
eskatzen
duten puntuak zehazte aldera. Gazteen arteko erabilera proportzioa jaitsi den lurralde bakarra Bizkaia izan da. Taulak xehe mehe aztertuta, badago, aurreko neurketekiko desbideraketa guztiz ezohikoak agertzen dituen eremu bat: gaitasun maila %25 bitartean kokatzen den zonalde soziolinguistikoa.
|
|
|
Arrazoi hauengatik guztiengatik, interes bereziz irakurri izan ditut hizkuntzen kale erabileraren neurketen datuak. Oraingoan gainera, Soziolinguistika Klusterreko Lionel Joly adiskideak, 2006ko datuen inguruan hipotesi batzuk lantzeko eta BAT aldizkarian argitaratzeko
|
eskatu
zidanez, 1 zientifikoa, egindako apustua asmatu duen ala ez jakin nahi duen jokuzalearen egonezinarekin nahastu zitzaidan. Izan ere, artikulu hori aukera egokia iruditu zitzaidan" bustitzeko" eta hipotesiekin batera, emaitzen aurreikuspenak, ahalik eta kopururik zehatzenetan emateko.
|
|
|
Dibergentzia, ezarritako araua apurtuz eraikitzen da. Etxeko eredua baztertzen dute, eta gurasoenenetik ezberdinduko dituen beren jerga
|
eskatzen
dute. Beren euskarazko jerga eraikitzeko hizkera askatasuneko gunerik, adibidez aisialdiko gunerik, ez baldin badute, dibergentzia eta adierazkortasun bila erdarazko jerga eraikitzen dute eta euskara eskolarekin, zuzentasunarekin, erlazionatzen dute; arau zurrunez jositako hizkuntzarekin.
|
|
|
Dibergentzia, ezarritako araua apurtuz eraikitzen da. Etxeko eredua baztertzen dute, eta gurasoenenetik ezberdinduko dituen beren jerga
|
eskatzen
dute. Beren euskarazko jerga eraikitzeko hizkera askatasuneko gunerik, adibidez aisialdiko gunerik, ez baldin badute, dibergentzia eta adierazkortasun bila erdarazko jerga eraikitzen dute eta euskara eskolarekin, zuzentasunarekin, erlazionatzen dute; arau zurrunez jositako hizkuntzarekin. planifikatu den bakarra, eta ez Euskal Herriko txoko guztietan ere.
|
|
|
Zirrara, etsipena, kezka, poza eta denetarik topatu ahal dugu geure barnean beste urte batez etsamin zail honen emaitzak eskuan jaso ondoren. Zirrarak baino beste baterako utzi ditugu, izan ere, honakoan datuak serio aztertzeko ahalegina
|
eskatu
baitigute eta ez hainbeste geure barne emozioetan esnatu dituzten sentimenduen azalpena.
|
|
|
Baionako eta Akitania hegoaldeko agertoki nazionala, Baionako kontserbatorioa, Biarritzeko zentro koregrafikoa, eskualdeko eta departamenduko kultura sailak eta arte bulegoak. egitura horiek diru publikoa darabilte, euskal kulturari tarte ttipia eginez. Botere publikoak ekeri laguntza
|
eskatu
dio euskal kulturak hartze dituen baliabideak programatzeko. Arduradun bat kontratatu da funtzio horretarako eta talde profesionala formatzen ari da aholkularitza eta ingeniaritza segurtatzeko aipatu erakunde horiek erabaki egokiak har ditzaten euskal kulturaren onetan.
|
|
|
Gainera familia batzuk belaunaldiz belaunaldi adituak dira dantzan, musikan, kantuan, pilotan, musean. euskararen jarraipenerako, familiek badute eskolaren beharra eta euskal kulturaren garapena eta jarraipena elkarteek segurtatzen dute urteetan zehar. elkarteek sortzen dute eta hedatzen euskaltasunaren dinamika. Alde batetik kultura ekintzak, lehiaketak, festibalak eta jaiak, eta bestalde aldarrikapenak euskararen ofizialtasuna erdiesteko, bai eta ere kultura bizitzak
|
eskatzen
dituen dirulaguntzak eta onarpen publikoa.
|
|
|
inauteriak, asto lasterrak, berdurak, toberak. Antolaketa gehiago
|
eskatzen
duten ekintzak badira hala nola" Baiona kantuz", Angeluko mutxikoak, zuberoko maskaradak eta pastoralak.
|
|
|
" Gure gizarteak ingurune euskaldunean bizitzeko eskubidea du, kultur askotako munduan izanikan ere; euskaraz ikasteko eskubidea ikasle guztientzat; euskaraz mintzatzeko eskubidea, ez bakarrik etxean, bai eta ere lanean eta zerbitzu publikoetan; euskal kultura komunikabide zabaletan sartzeko eskubidea. Berriz ere
|
eskatzen
dugu legezko ofizialtasuna euskararentzat eta gure kulturarentzat. hurrengo urtean Deiadar manifestaldi erraldoia antolatu zen, eskolak, elkarteak eta hautetsiak bilduz, hizkuntza eta kultura eskubideak aldarrikatzeko eta negoziaketak aitzinarazteko botere publikoarekin: Seaskaren onarpena, sare elebiduna, irakasleen formakuntza diplomatua, euskal irratiak, euskal kulturgintzaren antolaketa. ondorioz 1990ean euskal kultur erakundea eta euskal kultura sostengatzen duen udalarteko sindikatua sortu ziren, kulturgintzaren normalizazioa segurtatzeko.
|
|
|
2008an Ladousse txostena izan zen eke berritzeko tresna eraginkorra. André Ladousse, sortzez zuberotarra, kultura Ministeritzako ikuskatzaile nagusi bat da eta Akitaniako kultura zuzendaritzak
|
eskatu
zion ekeri buruzko entzunaldi bat. ehun bat eragile entzun zituen eta idazki luze batean bere diagnosia eman zuen. egia da 18 urtez ekek lan harrigarria egin duela, baliabide gutirekin elkarteak eta artistak laguntzen, egitarauak koordinatzen, harremanak lotzen eragileen eta erakunde publikoen artean. ondorioz fidantza osoa dauka herritarren eta agintarien aldetik. Baina ekeren egitasmoa zen" euskal lurraldeko politika kulturalaren egitura nagusia eta mugiarazlea" izatea. urraspide honetan eke gelditu da. oraindik funtzio berri bat beteko du:
|
|
|
Bide batez, iruzkin bat egin nahiko nuke kontu honen eretzean. Sarri askotan euskarari
|
eskatzen
diogu beste ezein hizkuntzari eskatzen ez dioguna. Maiz euskal kultura, kultura barik, mito bat legez ikusi nahi dugu, eta ez gara konturatzen (edo ez dugu konturatu nahi) hori dela biderik bizkorrena geure sena galbidera eroateko.
|
|
|
Bide batez, iruzkin bat egin nahiko nuke kontu honen eretzean. Sarri askotan euskarari eskatzen diogu beste ezein hizkuntzari
|
eskatzen
ez dioguna. Maiz euskal kultura, kultura barik, mito bat legez ikusi nahi dugu, eta ez gara konturatzen (edo ez dugu konturatu nahi) hori dela biderik bizkorrena geure sena galbidera eroateko.
|
|
2008
|
|
|
Duela hamar urte pasatxo, aldizkari honetan bertan, Euskararen erronka Teknologia Berriaren aurrean izenburua zuen artikulu bat argitaratu nuen. Berriro ere, BAT aldizkariko adiskideek gai horri begiradatxo bat botatzeko
|
eskatu
didate eta nik gustura eman diet baiezkoa.
|
|
|
Duela hamar urte pasatxo, aldizkari honetan bertan, Euskararen erronka Teknologia Berriaren aurrean izenburua zuen artikulu bat argitaratu nuen. Berriro ere, BAT aldizkariko adiskideek gai horri begiradatxo bat botatzeko
|
eskatu
didate eta nik gustura eman diet baiezkoa.
|
|
|
Sakelako telefonoei dagokienez, pozgarria izan da Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailordetzak, Eusko Legebiltzarrak
|
eskatuta
, Eroski, Euskaltel, Telefonica eta Vodafone operadoreekin eta Yoigo, Alcatel, Nokia, Samsung eta Sony Ericsson ekoizleekin euskara tresna horietan erabili ahal izateko hitzarmenak sinatu dituela jakitea.
|
|
|
Aipatu bezala, giltzarria Internet izango da eta, hori horrela, argi dago edukiak sortu direla euskaraz. Honek izan behar du lehentasuna, web semantikoaren teknologiak eduki bolumen handia
|
eskatzen
duelako. Dena den, aintzat izan behar da web eleanitzean oinarritzen dela teknologia hori.
|
|
|
Tren hori hartzen ez duten hizkuntzek ez dute etorkizunik izango. Argi dago merkatuak horrelako produktuak
|
eskatuko
dituela eta dauden hizkuntzan kontsumituko dituela. Hemen, estrategia litzateke lehentasunak ezartzea, betiere, kontuan izanda gure merkatuan etorkizun hurbilean sartuko diren produktuak.
|
|
|
Aipatu bezala, giltzarria Internet izango da eta, hori horrela, argi dago edukiak sortu direla euskaraz. Honek izan behar du lehentasuna, web semantikoaren teknologiak eduki bolumen handia
|
eskatzen
duelako. Dena den, aintzat izan behar da web eleanitzean oinarritzen dela teknologia hori.
|
|
|
Elebila k indexazioa eta hitz osoen bilaketa egiten dituen Web bilatzaile estandar bat erabiltzen du (MSN), baina horren gainean programa konplexuago dago. MSNk, Googlek, Yahook eta beste bilatzaileek ez bezala, Elebilak badaki bereizten euskaraz idatzita dauden orriak, eta gainera hitz bat bilatzeko
|
eskatzen
diogunean atzizkiak gehituta lortu daitezkeen beste hainbat hitz zuzen ere bilatzeko eskatuko dio bilatzaile estandarrari. Eskaera guzti horien emaitzak aztertuta osatuko da Elebilak eskainiko digun emaitza.
|
|
|
Elebila k indexazioa eta hitz osoen bilaketa egiten dituen Web bilatzaile estandar bat erabiltzen du (MSN), baina horren gainean programa konplexuago dago. MSNk, Googlek, Yahook eta beste bilatzaileek ez bezala, Elebilak badaki bereizten euskaraz idatzita dauden orriak, eta gainera hitz bat bilatzeko eskatzen diogunean atzizkiak gehituta lortu daitezkeen beste hainbat hitz zuzen ere bilatzeko
|
eskatuko
dio bilatzaile estandarrari. Eskaera guzti horien emaitzak aztertuta osatuko da Elebilak eskainiko digun emaitza.
|
|
|
Hasieran euskarazkoak ez diren corpus eleaniztunak ere aintzat hartzea pentsatu genuen, baina dagoen produkzio kantitate demasa ikusita, bestelako ahalegina
|
eskatzen
duela erabaki dugu, eta beste baterako utzi.
|
|
|
Web aren sorrerak aukera berriak eskaini dizkio corpusgintzari eta corpushizkuntzalaritzari, baina orain arte ez bezalako erantzunak
|
eskatzen
dituzten galdera berriak ere eginarazi dizkigu. keta daitezke. Etiketatzea txertatua (dokumentuan bertan) edo banatua (dokumentuaz aparteko fitxategi batean) izan daiteke.
|
|
|
Batetik, morfologia aberatseko beste hizkuntzetan bezala, ezinbestekoa da bilaketa lema bidez egitea emaitza onak lortzeko, eta hori ez dute egiten. Bestetik, ezin zaizkie euskarazko emaitzak soilik
|
eskatu
(ezta beste hizkuntza txiki gehienenak ere). Bi arazo horiek konpontzeko, teknika bana garatu da proiektu horietan:
|
|
|
Web aren sorrerak aukera berriak eskaini dizkio corpusgintzari eta corpus hizkuntzalaritzari, baina orain arte ez bezalako erantzunak
|
eskatzen
dituzten galdera berriak ere eginarazi dizkigu. Aukerak bistakoak dira:
|
|
|
Hibridazioa. Aipatutako teknologia bakoitzak aldeko eta aurkako ezaugarriak ditu, RBMTk hizkuntzalarien eta ingeniarien lan handia
|
eskatzen
du, eta nekez lortzen da hobekuntza muga batetik aurrera. SMT oso teknologia erakargarria da hasiera batean, itzulpenen bildumak edukiz gero, lan gutxirekin hasierako sistema txukuna azkar egin daitekeelako hizkuntza bikote batzuetarako.
|
|
|
Itzulpen automatikoa: aukerak, arazoaketa erronkak– Iñaki Alegria, Arantza Diaz de Ilarraza, Gorka Labaka, Itzulpen automatikoa oso eginkizun konplexua da, ingeniaritza proiektu erraldoia, hizkuntzalariekin eta itzultzaileekin lankidetza estua
|
eskatzen
duena.
|
|
|
1 Itzulpen automatikoa oso eginkizun konplexua da, ingeniaritzaproiektu erraldoia, hizkuntzalariekin eta itzultzaileekin lankidetza estua
|
eskatzen
duena. Kalitateko itzulpen automatikoa lortuko bada, ezinbestekoak dira inplikatutako hizkuntzetarako oinarrizko eta kalitatezko tresnak.
|
|
|
Testu Ahots Bihurgailua (TAB) formatu elektronikoan dagoen testu bat seinale akustiko bihurrarazteko sistema bat da. Testua ahots bihurtzeak oinarrizko bi prozesuren garapena
|
eskatzen
du: batetik, testu idatziaren interpretazioa, eta, bestetik, ahots seinalearen garapena edo sintesia.
|
|
|
Ez nuen nik beraien piztea lortzen inondik ere. Aurreko ikasturtearen helburua EGA ateratzea izanik, behin bide hori sakonki landuta, eta kontuan izanda hautaprobetan ez direla eduki bereziak
|
eskatzen
, izugarri kostatzen zitzaidan beraien interesa neureganatzea. Zertarako ikasi behar dugu hau ez bada Hautaprobetan sartzen?
|
|
|
Entzuteko modukoak dira ikasleen arteko elkarrizketak lanketak irauten duen bitartean! Bata besteari azalpenak
|
eskatzen
: ea zer adierazi nahi duen honelako edo bestelako adierazpenak, protagonistaren jarrera zer dela eta aldatu den, zergatik gertakizun hau edo beste...
|
|
|
Proiektua garatzen hasi zenean, hardware delakoari dagokionez, hezkuntzarako ekipo espezifikorik ez zegoenez, Ikastolen Elkarteak proiektuak
|
eskatzen
zuen ordenagailu prototipoa sortu zuen, baina geroztik merkatuan proiektuari erantzuten dioten produktuak agertu dira, eta, beste gabe, merkatuan dagoen hardwarea aukeratu da.
|
|
|
Jardueraren izaeraren eta horren bidez lortu nahi diren helburuen arabera, jarduera tipologia eta azpitipologia askotarikoak sortu dira (20ren bat tipologia). Tipologiez gainera bestelako baliabideak ere erabili dira jardueren diseinuan; jarduerak, maiz, audioz eta irudiz hornitu dira, ariketak hala
|
eskatzen
zuenean. Eduki horien egituraketa oso lotuta dago Ikastolen Elkartean garatu diren beste proiektuekin, Txanela Proiektuarekin esate baterako.
|
|
|
katalanez dagoen dokumentua ulertzen ez duenak itzulpen automatikoa erabiltzen du ulertzeko. Banaketarako aplikazioak, ordea, nahiko ohikoak dira, sarritan itzuli behar baitira dokumentuak katalanera legeak agintzen duelako edo enpresa pribatuetako administrariek edo bezeroek hala
|
eskatzen
dutelako. Testu asko itzultzen da automatikoki katalanera eta berrikusi egiten dira (edo berrikusi egin behar lirateke) argitaratu aurretik.
|
|
|
Adibidez, nazioarte testuinguruan: 1) Fishman soziolinguistak
|
eskatutakoari
erantzunez," Reversing Language Shift: The Case of Basque" (Fishman, 2001) kapituluan parte hartu genuelako; 2) baita gerorago, berriro ere Fishman ikerlariak eskatuz, berak zuzentzen duen aldizkari soziolinguistikarako IJSL, 174 (Fishman, 2005) zenbaki monografikoa Euskal kasuari eskaintzerakoan, parte hartu genuelako.
|
|
|
1) Fishman soziolinguistak eskatutakoari erantzunez," Reversing Language Shift: The Case of Basque" (Fishman, 2001) kapituluan parte hartu genuelako; 2) baita gerorago, berriro ere Fishman ikerlariak
|
eskatuz
, berak zuzentzen duen aldizkari soziolinguistikarako IJSL, 174 (Fishman, 2005) zenbaki monografikoa Euskal kasuari eskaintzerakoan, parte hartu genuelako.
|
|
|
Jarraian Eusko Legebiltzarraren Osoko Bilkurak, 1999ko abenduan Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia berretsi zuelarik ebazpen gehigarri hau egin zuen: " Legegintzaldi honetarako koalizio akordioak dioenez, Nafarroako eta Iparraldeko erakunde pribatuekin eta publikoekin lankidetzan euskararen sustapena bultzatzea
|
eskatu
nahi dio Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari" (3 ebazpen gehigarria).
|
|
|
2007ko hitzarmenaren helburu nagusia da Baionako Tratatuan (1995) oinarriturik lankidetza instituzional baten norabideak finkatzea, onartuz bien arteko lankidetza honek
|
eskatzen
duela kudeaketa" bakarra baina koordinatua" eta hitzartua, bakoitzak bere eremuetan gauzatuko duena.
|
|
|
Legalisten eta boluntaristen artean bide zuzena bien artekoa da. Legeari
|
eskatu
behar zaio eman dezakeena: eskola bidezko transmisioa, erabilera publikoaren eskaintza zabala eta hizkuntzaren kalitatea hobetzeko baliabideak.
|
|
|
" Paradoxo" bat topatu dute eta hori Euskal Herri osoko: " Jende gehienak [euskara] euskal kulturaren eta nortasunaren oinarrian kokatzen du(...) baina aldi berean euskaraz ez dakiten askok ere beren euskal nortasuna eta euskal kulturaren parte izatea onar dadin
|
eskatzen
dute, euskararen ezagutza euskal nortasunaren eta kulturaren ezinbesteko baldintza denik ukatuz" (Euskal nortasuna..., 2006: 140).
|
|
|
Bi dira nagusiki dekretuaren ekarpen esanguratsuak. Alde batetik, Kontseiluak duela zenbait hilabete
|
eskatu
zuen bezala, hizkuntza eskubideak urratzeagatik zigorrak ezarriko dira. Dena dela, ez dituzte zigor horiek zehaztu eta horrela aplikazioa oso zalantzazkoa da; beraz, azken finean, zigor teorikoak besterik ez dira izango.
|
|
|
Ondoren, antolaketarekin eta parte hartzaileei emandako zerbitzuekin lotura duten gai batzuei buruzko balorazioa egiteko
|
eskatu
zitzaien, hamar tarteko eskala baten bidez. Gogobetetze maila, oro har, oso altua da.
|
|
|
Adibidez, taldearen hizkuntza paisaia linguistikoan ikus daitekeenean, hizkuntzagutxiengoek era positiboagoan ikusi ohi izaten dute beren talde bizindarra (Landry eta Bourhis, 1997). Komunitateko kideek erakunde pribatuen portaera eta jarrera linguistikoetan ere izan dezakete eragina, gutxiengoaren hizkuntzan ematen diren zerbitzuak
|
eskatzen
dituztenean. Zerbitzu horiek emateak indartu egiten du bizindar subjektiboa eta taldearen identitate kolektiboari positiboki laguntzen dio.
|
|
|
Hartara, hizkuntza politika batek haientzat euskara hizkuntza erakargarria eta balio desiratuekin identifikatua izan dadin bultzatu behar badu, telebistak zeregin horretan joka dezakeen papera landu beharra dago. b) Integratu beharreko multzo hori testuinguru eta etxe erdaldunetan bizi da. Honek familia mistoetan ikusteko moduko programazioa eta hizkuntza irizpideak
|
eskatzen
ditu; hala nola gaztelerazko azpitituluak eta grafismoa, hizkuntza bien arteko zubi lana egingo duten aurkezpen taktikak, hitzez hitzezko ulermenean baino irudien ikusgarritasunean oinarritutako edukiak eta abarrak erabiliz. Horren aurrean, ezer ere ez da egin, adibidez, etxe mistoetako euskaldun eta ia euskaldunek erdaldun hutsekin batera euskarazko saioak ikusi ahal izan dezaten. c) Erdaldun elebakarrak populazioaren zati handi bat dira oraindik euskal jendartean.
|
|
|
Ahul xamarra da euskararen artasoroa, kontu pixka bat
|
eskatzen
du horren ustiaketak. Ongarri gisa, sinergien kudeaketa eta eragileen beregaintasun autozentratua izan litezke arrakastatsuenak.
|
|
|
Ahul xamarra da euskararen artasoroa, kontu pixka bat
|
eskatzen
du horren ustiaketak. Ongarri gisa, sinergien kudeaketa eta eragileen beregaintasun autozentratua izan litezke arrakastatsuenak. detektatzeko radar egokirik ez dugulako sortzen asmatu.
|
|
|
5 Hori guztia garatzeko, elkarlana eta kalitatezko ekoizpena
|
eskatu
behar da. Militantzian babestutako kontsumoaren garaiak gero eta atzerago geratzen ari direla eta, argi dago kalitatezko edukietan nahiz hizkuntza errejistro egokietan eta horien lanketan datzala erronka nagusia.
|
|
|
Hori guztia garatzeko, elkarlana eta kalitatezko ekoizpena
|
eskatu
behar da. Militantzian babestutako kontsumoaren garaiak gero eta atzerago geratzen ari direla eta, argi dago kalitatezko edukietan nahiz hizkuntza errejistro egokietan eta horien lanketan datzala erronka nagusia.
|
|
|
Hedabide euskaldunen foro edo plataforma komun bati
|
eskatu
litzaioke arestikoaren aurre diseinua egitea.
|
|
|
Lan hau hainbat ikerketen emaitzen sintesia da1 Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak hala
|
eskatuta
, lau ikerketa zehatzen emaitzak hartu ditugu kontuan eta datu esanguratsuenak nabarmentzen saiatu gara.
|
|
|
Bi gauza jakingo genuke kanpainaren ondorioak ateratzerakoan. Batetik, goiko muga hobeto zehaztu ahal izango genuke, garrantzitsua dena, eta bestetik, are garrantzitsuagoa dena, eremu" estandar" horretan dauden herrientzat kalkulatu ahal izango genuke zenbateko inbertsioa
|
eskatzen
duen erabiltzaile bat gehiago lortzeak. Hau da kanpainan inbertitutakoa zati lortutako hiztun berriak eginez, hiztun berri bakoitzeko inbertsio beharra ezagutuko genuke, demagun Ier deritzogula indizeari, hau da, inbertsioa hiztun berri bakoitzeko.
|
|
|
Euskara Zerbitzuek plangintzaren segimendua egin eta toki entitateetako langileendako diru laguntzak kudeatzen dituzte. Lehia elkarrizketa. Prozedura horretan administrazioak hitz egiten du parte hartzeko
|
eskatu
dioten eta berak hautatu dituen enpresa eta profesionalekin. Elkarrizketa horretan lizitatzaileek administrazioaren beharrak asetzeko soluziorik egokienak eskaintzen dituzte, eta gero, soluzio horiek ikusirik, lizitatzaileei eskaintza aurkezteko gonbita egiten zaie.
|
|
|
Aitortu egiten da herritarrek Nafarroako Administrazio Publikoetara euskaraz zuzentzeko eskubidea dutela. Azken hauek interesatuei gaztelerarako itzulpena
|
eska
diezaiokete(...)"
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntza alorrean Konstituzioan lehenengo nabarmentzen den alderdia da, gaztelaniaren eta Espainiako gainerako hizkuntzen ofizialtasunarekin batera esplizituki derrigorrez gaztelania jakin beharra agintzen dela. Konstituzioa egin zenean klausula hori ez zen ustekabean pasa, nahiz eta aurre egitasmoa ez zen aldatu, eta esan daiteke gaia oso eztabaidatua izan zela, izan ere, batzuk kentzea
|
eskatu
zuten, beste batzuk ordea gainerako hizkuntzetara ere jakin beharra hedatzea eta azkenik, espainiar guztiek gaztelania jakiteko obligazioa hizkuntza horren erabilerara zabaldu nahi izan zuenik ere egon zen, koofizialtasunak bidezko egiten duen aukeraren aurkako jarrera agertuz. Dena den, proposamen horiek ez ziren onartu eta, ondorioz, Konstituzioak gaztelaniari dagokionean soilik agintzen du jakin beharra, nahiz eta edozein hizkuntza ofizial erabateko balio eta eragin juridikoz erabiltzeko eskubidea ere ezartzen duen.
|
|
|
" take the necessary legal and practical measures to ensure that an adequate proportion of the judicial staff posted in the autonomous communities concerned by the application of Article 9 of the Charter has a working knowledge of the relevant languages". Bestalde, 2008ko abenduaren 11ean argitara emaniko Txostenean, Adituen Batzordeak zera
|
eskatzen
die espainiar agintariei, zehazki, Justizia Administrazioari buruzkoa den Kartako 9 art. Euskal Herrian ezartzeari dagokionez: " marko juridikoa aldatzea, argi gera dadin, arlo judizial penaleko, zibileko eta administratiboko Euskal Herriko agintariek, alderdi batek hala eskatuta, prozesu judizialak euskaraz burutuko dituztela; behar adina neurri hartzea, Kartako 9 art.dela eta, espainiar Gobernuak hartutako konpromisoekin bat, zera bermatzeko:
|
|
|
Bestalde, 2008ko abenduaren 11ean argitara emaniko Txostenean, Adituen Batzordeak zera eskatzen die espainiar agintariei, zehazki, Justizia Administrazioari buruzkoa den Kartako 9 art. Euskal Herrian ezartzeari dagokionez: " marko juridikoa aldatzea, argi gera dadin, arlo judizial penaleko, zibileko eta administratiboko Euskal Herriko agintariek, alderdi batek hala
|
eskatuta
, prozesu judizialak euskaraz burutuko dituztela; behar adina neurri hartzea, Kartako 9 art.dela eta, espainiar Gobernuak hartutako konpromisoekin bat, zera bermatzeko: hala dagokionean, prozesuetako alderdiei informatuko zaiela Euskal Herriko agintariek prozesuak euskaraz burutzeko daukaten betebeharrari buruz, alderdietako batek hala eskatuz gero; eta behar adina neurri hartzea, Euskal Herriko auzitegietan euskara lan hizkuntza bezala erabil dezaketen Justizia Administrazioko langile kopurua maila guztietan areagotzeko, eta bereziki, epaile nahiz fiskal kopurua handitzeko.
|
|
|
" marko juridikoa aldatzea, argi gera dadin, arlo judizial penaleko, zibileko eta administratiboko Euskal Herriko agintariek, alderdi batek hala eskatuta, prozesu judizialak euskaraz burutuko dituztela; behar adina neurri hartzea, Kartako 9 art.dela eta, espainiar Gobernuak hartutako konpromisoekin bat, zera bermatzeko: hala dagokionean, prozesuetako alderdiei informatuko zaiela Euskal Herriko agintariek prozesuak euskaraz burutzeko daukaten betebeharrari buruz, alderdietako batek hala
|
eskatuz gero
; eta behar adina neurri hartzea, Euskal Herriko auzitegietan euskara lan hizkuntza bezala erabil dezaketen Justizia Administrazioko langile kopurua maila guztietan areagotzeko, eta bereziki, epaile nahiz fiskal kopurua handitzeko. Ingeleseko bertsioak zera dio:
|
|
|
Halaber, Kartari buruzko Adituen Batzordearen Txostenak, 2008ko abenduaren 11ean argitara emanikoa, Nafarroan Karta aplikatzeari dagokionez zehazki, zera aholkatzen die espainiar agintariei: " marko juridikoa aldatzea, argi gera dadin, arlo judizial penaleko, zibileko eta administratiboko Nafarroako agintariek, alderdi batek hala
|
eskatuta
, prozesu judizialak euskaraz burutuko dituztela; akusatuari euskara erabiltzeko eskubidea formalki bermatzea, gaztelera menperatu arren; behar adina neurri hartzea, Kartako 9 art.dela eta, espainiar Gobernuak hartutako konpromisoekin bat, zera bermatzeko: hala dagokionean, prozesuetako alderdiei informatuko zaiela Nafarroako agintariek prozesuak euskaraz burutzeko daukaten betebeharrari buruz, alderdietako batek hala eskatuz gero; behar adina neurri hartzea, Nafarroako auzitegietan euskara lan hizkuntza bezala erabil dezaketen Justizia Administrazioko langile kopurua maila guztietan areagotzeko, eta bereziki, epaile nahiz fiskal kopurua handitzeko; Nafarroako Justizia Administrazioko langileei zein abokatuei zuzendutako heziketa programak ezartzea18.
|
|
|
" marko juridikoa aldatzea, argi gera dadin, arlo judizial penaleko, zibileko eta administratiboko Nafarroako agintariek, alderdi batek hala eskatuta, prozesu judizialak euskaraz burutuko dituztela; akusatuari euskara erabiltzeko eskubidea formalki bermatzea, gaztelera menperatu arren; behar adina neurri hartzea, Kartako 9 art.dela eta, espainiar Gobernuak hartutako konpromisoekin bat, zera bermatzeko: hala dagokionean, prozesuetako alderdiei informatuko zaiela Nafarroako agintariek prozesuak euskaraz burutzeko daukaten betebeharrari buruz, alderdietako batek hala
|
eskatuz gero
; behar adina neurri hartzea, Nafarroako auzitegietan euskara lan hizkuntza bezala erabil dezaketen Justizia Administrazioko langile kopurua maila guztietan areagotzeko, eta bereziki, epaile nahiz fiskal kopurua handitzeko; Nafarroako Justizia Administrazioko langileei zein abokatuei zuzendutako heziketa programak ezartzea18.
|
|
|
" Chaque enseignant, lorsque les activités de la classe s’y prêteront, fera découvrir à ses élèves les richesses du patrimoine culturel et linguistique, il les amènera à appréhender le fait régional non comme une opposition entre des particularismes locaux, mais comme une composante de la culture nationale". Era honetan beraz, astean hiru ordutan zehar, euskaraz irakastea baimentzen da (Ipar Euskal Herriko ikaslegoaren %11ak egiten duena), baita hezkuntza elebiduna jasotzea ere, gurasoek hala
|
eskatuz gero
(%11). Irakaskuntza publikotik at, Seaskak burutzen duen euskarazko irakaskuntza topa dezakegu (%5).
|
|
|
Hain zuzen, 1999ko maiatzaren 7an, Frantziak, Kartako III. ataleko 98 proposamenetatik 39 sinatzeko hitza eman zuen. Alabaina, FranAstean hiru ordutan zehar, euskaraz irakastea baimentzen da (Ipar Euskal Herriko ikaslegoaren %11ak egiten duena), baita hezkuntza elebiduna jasotzea ere, gurasoek hala
|
eskatuz gero
(%11).
|
|
|
Erraz ikus daiteke arazoaren gakoa ez dela soilik lanpostuaren hizkuntz eskakizuna zein den jakitea (1 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermena funtsezko mailan menperatzea
|
eskatzen
du; 2 eskakizunak ahozko ulermena ongi menperatzea dakar; 3 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermen ona izatea galdatzen du; eta azkenik, 4 eskakizunak hizkuntz gaitasunaren maila espezializatua eskatzen du eta normalki unibertsitateko lizentziatuei dagokie); horretaz gainera garrantzi berezia dauka derrigortasun datak, horixe baita lanpostu bakoitzaren hizkuntz eskakizuna galdatzen has daitekee... Gai honen erregulazio zehatza, apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretuak, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio publikoetan, euskararen erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duenak burutzen du.
|
|
|
Erraz ikus daiteke arazoaren gakoa ez dela soilik lanpostuaren hizkuntz eskakizuna zein den jakitea (1 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermena funtsezko mailan menperatzea eskatzen du; 2 eskakizunak ahozko ulermena ongi menperatzea dakar; 3 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermen ona izatea galdatzen du; eta azkenik, 4 eskakizunak hizkuntz gaitasunaren maila espezializatua
|
eskatzen
du eta normalki unibertsitateko lizentziatuei dagokie); horretaz gainera garrantzi berezia dauka derrigortasun datak, horixe baita lanpostu bakoitzaren hizkuntz eskakizuna galdatzen has daitekeen unea. Gai honen erregulazio zehatza, apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretuak, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio publikoetan, euskararen erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duenak burutzen du.
|
|
|
Ertzaintzari dagokionez, otsailaren 24ko 30/ 1998 Dekretuak arlo horren hizkuntzanormalizaziorako prozesua arautzen du, eta bere helburua da, ertzainak batik bat euskararen ahozko ulermenean trebatzea. Kontuan izan behar da, ertzainen hautaketan, heziketa ikastaroetarako aukera izateko garaian ez zaiela euskara inolako mailatan jakitea
|
eskatu
, nahiz eta azkeneko promozioek aipatu ikastaroetan jaso duten gutxieneko hizkuntza trebakuntza.
|
|
|
Elebideren zereginak honakoak izango dira: hizkuntza eskubideen gaineko sentikortasuna sustatzea; hala
|
eskatzen
duten herritarrei, hizkuntza eskubideen babesari buruzko informazioa eta aholkularitza ematea; eta lankidetza eskaintzea instituzio zein erakundeei, aipatutako eskubideek bete daitezen. Elebidek, bere jardueran, oinarritzat hartuko ditu indarrean dagoen araudian aitortzen diren hizkuntza eskubideak.
|
|
|
a)" urteroko lanpostuen eskaintza publikoan zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea zehaztu; b) gainerako lanpostuetara iristeko deialdietan euskararen ezagupena merezimendutzat baloratu". Irakaskuntza arloari dagokionez," euskara bertan sartzea piskanaka, mailaz maila eta nahikotasunez eginen da, ikastetxeetan,
|
eskatzen
dutenentzako, euskaraz emaniko irakaskuntza ereduak sortuz". Orobat," unibertsitate mailakoa ez den hezkuntzan, euskara irakatsiko zaie nahi duten ikasleei, oinarrizko eskolatzearen bukaeran euskararen ezagupen nahikoa izan dezaten".
|
|
|
Hirugarrenez eta azkenik, eremu ez euskalduna deiturikoan" hiritarrei aitortzen zaie Nafarroako Administrazio publikoetara euskaraz zuzentzeko eskubidea". Aitzitik, aipatu Administrazioek" interesatuei gaztelaniarako itzulpena
|
eska
diezaiekete", edo, bere kasuan, itzulpen zerbitzu ofizialak erabil ditzakete (euskaratik gaztelaniara itzultzeko, alegia); hain zuzen, itzulpen zerbitzuok Nafarroako Gobernuak sortu behar ditu administrazio unitate bezala. Bestalde, irakaskuntza arloari dagokionez, euskarari buruzko Foru Legeak xedatzen du, eremu ez euskaldun honetan euskararen irakaskuntza bultzatuko dela, eta hala behar izanez gero, botere publikoek osoki edo partzialki finantziatuko dutela, sustapen nahiz promozio irizpideei jarraiki baita eskarien arabera ere.
|