|
2000
|
|
|
Era berean, hirugarren munduko herri indigenen hizkuntzek, hango bizimodua apala eta gutxi garatua izaten delako, gramatika eta lexiko aldetik oso sinple izan behar zutelako uste okerra ere guztiz bazterturik dago gaur egun, Afrikako, Asiako, Amerikako, eta Ozeaniako herri jatorren mintzaira gehienek daukaten aberastasun eta garapen maila harrigarrien argitan. Hortaz, ezerk ez digu
|
esaten
mota honetako edo hartako hizkuntza bat gainerakoak baino hobea denik; aitzitik, guztiak tresna ezin egokiagoak izan daitezke giza komunikaziorako.
|
|
2008
|
|
|
Edota, DU ere onartu arren, ia beti
|
DIO
motaz agertzen diren aditzak; hau da, ia goikoen pareko, datiboa berezkoa dutenak:
|
|
2012
|
|
|
Emakumeentzat, aldiz, logika patriarkal higuingarrienak. Gobernuak lotsagabekeriaz
|
dio
mota honetako neurriek lanpostuak sortuko dituztela, familiek, emakumeek hobe esanda, zerbitzu horiek kontratatuko dituztelakoan. Lumpen enplegua noski.
|
|
2015
|
|
|
Baina, nondik eta nola agertu dira kategoria horiek? Adibidez, zer dela eta ditu nazionala
|
esateak
mota bateko ondorioak eta ez bestekoak?
|
|
2020
|
|
|
Lehen aldiz aitortu zieten, publikoki eta inolako zalantzarik gabe, beren 40 urteko borrokak zentzu osoa zuela eta duela. Eta aitortza hori ez dator edonondik, nazioarte mailan gai horretaz (eta orokorrean, giza eskubideen urradurez), hau da, bortxazko desagerketez gehien dakien erakundetik baizik, NBEtik (Bortxazko Desagerketen Lan Taldeak
|
dio
mota honetako desagerketak mundu mailako fenomenoa direla, eta 43.000 kasu dituela jasota, 89 herrialdetan; seinale zerbait jakingo dutela aferaz).
|
|
2021
|
|
|
Aditzoina hartzen du oinarri atzizki honek, du edo
|
dio
motakoa gehienetan (asmatu, eman, erantzun, eskatu, galdetu, igarri, ikusi, irakurri, jasan, kontatu, ospatu) nahiz da motakoa (agertu, etorri, gertatu). Atzizkiak barne argumentua, ‘gaia’ hartzen du bere gain eta, beraz, izen eratorriak ‘igartzen dena, eskatzen dena, asmatzen dena, kontatzen dena, ospatzen dena’ eta abar adierazten du:
|
|
|
23.2.2.1a Aukeratzen duten laguntzaile motaren arabera bereizten ditugu aditzak hiztegian da, du, zaio eta
|
dio
motako aditzak. Zehatzagoa litzateke esatea aditzek ezartzen dutela, esanahiaren arabera, zenbat parte hartzailek eta zer motatakoak agertu behar duten perpausean.
|
|
|
absolutiboa, ergatiboa eta datiboa). Hala, da, du, zaio,
|
dio
motako aditzak bereizten ditugu.
|
|
|
Gehienek etsi dute; Egunak argitu du; Eboluzionatu dugu. Besteak, berriz (intrantsitibo ergatibodun eta datibodunak),
|
dio
motako adizkia eskatzen du, baina ergatibozko subjektua eta datibozko zeharkako objektua baino ez datoz perpausa osatzera, objektu zuzenik gabe berriro: Zuk ekin diozu lanari; Inork ez deritzo gaizki horri.
|
|
|
Beste molde honetan
|
dio
motako laguntzailea hartzen duten predikatuak ditugu. ‘Zerbaiten erantzukizuna egotzi norbaiti, erantzukizuna norbait horri aurpegira/ lepora bota’ adierako predikatu horiek datiboaren kontrola ezartzen dute.
|
|
|
38.2.4a Kausazko perpausen formak ez dira denak
|
esandako
mota bietan erabiltzen; aitzitik, mota bakoitzak bere formak ditu, zenbaitetan forma batek bietarako balio badu ere.
|