|
2000
|
|
|
Pasadizoa kontatu zuenean, Eulalik ez zuen liburua zuzen aipatu, dudatan zen: «Zelan
|
esaten
jakon, meza emoten dan orduan...?» galdetu zuen, etasenarrak erantzun: «estolea».
|
|
2007
|
|
|
Arbolek harrizko bideak estaltzen dabez. Biaje agentzietan saltzen dabena, han paradisua
|
esaten
jakona.
|
|
2008
|
|
|
Bai, bizkor ezkondu behar, lapikokua eguerdixa baino lehen jan dabe eta. Baten batek bere harrokerian kontuak puztu edo exajeratzen ebazanean, kendu egiok beroarena,
|
esaten
jakon.
|
|
2009
|
|
|
Kuadrille. Zelan
|
esaten
jakon Txitxi burruntzi edo Basaratoste. Txitxi burruntzi bera bearra ixete (n) san, baia Basatoste bere bai.
|
|
2010
|
|
|
Lehenengo Begoñara laguntan notsan mezara; gero, Begoñatik etorrita bazkaldu, ta behin Markiñera, behin Gernikera? Txoferragaz, ezta?, eta
|
esaten
jakon, aurrera, andando. Ondo!
|
|
2011
|
|
|
Artaburuak, garanda barik, kamaran gordeten ziran, eta ganerakoak lastoak eta Soloan eta ortuan batutako jeneroagaz bendejea saltzen joaten ziran plazara. kapaxakganaduari emoten jakozan. Artoa, ganaduari jaten emoteko bazan, ez zan labatik pasetan, ez zan igartuten; arto horreri axeartoa
|
esaten
jakon. Artouruna egiteko zanean, errotara eroan aurretik, labasua egin behar izaten zan:
|
|
|
Ondasun eta aginte gorabeherak bitarteko dirala, alkarregaz haserre gogorra hartu ei eben, eta batak bestea hilteko asmoa hartu be bai. Eta halantxe, bata bestearen atzetik Ainerrekan zehar joan ei ziran (Arin errekan gora), eta Meaka barre neko ibarrean, Armaketa
|
esaten
jakon trokan armak hartu eta armaketan ekin ei eutsen alkarregaz. Meaka igaro eta handik aurrera Biorreta deritxon baserri ingurura ailegau ziranean, hankea bihortu ei jakon euretariko bati (batzuen esanean) eta samea bihortu ei eutsan batak besteari (beste batzuen esanean).
|
|
|
Madariagako torretxeak, erlojuak eta iturriak nortasun berezia emoten deutsie auzoari. Antxinako sagardi eta mahastiek euren zantzuak itxi ditue bertako paisaian, leku izenetan eta kulturan; adibidez, sanbartolome sagarra
|
esaten
jakon sagar mingotsari5.
|
|
|
Goierri
|
esaten
jakon baserri moltsoa bere barruan hartzen dau administrazinoz, baina etnografia erispideak dirala ta banan aurkeztu ditugu. Administrazino ikuspegiz, Goierri barru hartuta Busturiko auzorik handiena da San Bartolome.
|
|
|
Kanteruene (Kanterune) etxeari, antxina, Miñe (Mina) esaten eutsien, eta bertakoei Miñenekuk (Miñenekoak). Beheratxuago manantiala dago; erdia Madariagako terrenoetan eta beste erdia Kanteruenekoetan, Iturrizarre
|
esaten
jakona. Ur zuria eta metalura emoten ebazan.
|
|
|
Arrotegi Amunategitarrek jauregi ederra eregi eben, baina gerora erauzia izan zan. Altamiran Torrea (Torrie)
|
esaten
jakon etxe bat badago. Antxina bazan Apraizetan be, Birjinaristira bidean, Torrezarreta eritxon etxea.
|
|
|
Beharrizana egoanean, material eroateak be egiten ziran: totoa, totue,
|
esaten
jakon horri. Auzokoek material lorra egiten eben, edo egiten eutsien norbaiti, premina zanean, eta onuradunak ordeaz jatordu bat opesten eban.
|
|
|
Talde horrek, ikusiko dogunez, ardura zuzena euki eban gerraosteko mendeku eta heriotzetan. Ordukoen esanean, monarkizaleek euren batzarrak Axpeko konpiteridxa
|
esaten
jakon etxean egiten ei ebezan.
|
|
|
Berariaz apaindutako gurdietan eroaten zan arreoa neskatilearen etxetik aurrerantzean biziko zan etxera. Etxealdatzie
|
esaten
jakon horreri.
|
|
|
etxe bakotxari jarleku bat jagokon, bere zenbaki eta guzti, eta etxea saltzen bazan, kasurako, eleiz barruko hilobia be batera saltzen zan. Etxekoren bat hilten zanean, zamaua edo eleizako mantela
|
esaten
jakon painelu edo zapia eta kandeleru bi ipinten ziran jarlekuaren ganean. Koadrudun painelu baltza ipinten eben azpian, puntiladun zuria ganean, eta azkenez kandeleruak.
|
|
|
Etxekoren bat hilten zanean, hurreko senitartekoak baltzik janzten ziran, erropak baltzez tintauta askotan. Lutue
|
esaten
jakon horri, eta lutuak hildakoagazko senidetasuna hurragokoa edo urrunagokoa izan, luzaroago edo laburrago irauten eban. Jente artera urteteko muga bat izaten zan lehenengo urtean, eta lutu jazkera hori modu mailakatuan kentzen zan:
|
|
|
Gorputzaren garbitasunerako txinbo jaboia izan da erabiliena XX. mendean, baina horren aurretik txarri gantzagaz eginiko jaboiaren akordua be badaukie lekukoek. Gizonezkoek bizarra egiteko atxurre
|
esaten
jakon tresnatxoagaz egiten eben. Andrazkoek, eurek ebagiten eben euren ulea.
|
|
|
Edadeko jenteak dino, hiru jatordu nagusi egin izan dituela beti: armozua; bazkaria, matordue edo eberdidxe be
|
esaten
jakona, eta afaria. Horreez ganera, derrigorrak izan ez arren, sarritan egin dabezan beste jatordu bi aitatu ditue:
|
|
|
Afaritako antxinako jatekoa ei da artasikue
|
esaten
jakona. Artasikua egiteko, urari gatza egin eta ur hori surtan ipinten zan berotzen.
|
|
|
Umeentzat be edabe berezia egiten zan: txakolinerako erabilitako mahats hondakinakaz eginiko binatxea, binitxie
|
esaten
jakona.
|
|
|
Horrez ganera, umea ederra bazan, balio magikodun esakune edo formulak be esaten izan dira begizkotik babesteko; ze, antza, batzuetan, umeari ondo esan ondoren ostera be gaisotzea jazoten ei zan begizkoaren eraginez. Halakoetan, ume bateatuari
|
esaten
jakon: Jaungoikuek bereinkatu deidxela.
|
|
|
Jaungoikuek bereinkatu deidxela. Baina umea bateatubakoa zanean, jentiltxue
|
esaten
jakonari, beste hau gaineratzen zan: adu onerako eta suberte onerako.
|
|
|
Sugoi bedarra
|
esaten
jakona basurdeen ohiko jatekoa ei da.
|
|
|
Itsasoan egiten ebezan kanpainak luzeak ziralako hartzen ziran marinotzat, arrantzaletzat baino gehiago. Bederatzi hilabete egiten ebezan Ternua inguruan hegaluzetan eta la campaña del parto
|
esaten
jakon. Ezkonbageek kanpaina luzeagoak egiten ebezan, lau urtekoak eta.
|
|
|
Solo bedarrak esaten deutsee bedar txarrei. Beste leku batzuetan txomin bedarra
|
esaten
jakonari bermeo bedarra edo, bermeotarrek lez, sanantonio bedarra esaten deutsie. Botikak erabilten hasi aurretik, erreturak egiten ziran bedar txarrak eta mamarroak hilteko.
|
|
|
Lekukoen akorduan dago hondino, gaur deseginda dagoan itxosuek deritxoen lur eremua. Itsasoari luganak eginaz irabazitako esparruari
|
esaten
jakon" itsasoak". Lehen herri lur izan ziranak, 1917an arloka, partzelaka saldu ziran, eta herriko nekazari eta abeltzainek erosi ebezan.
|
|
|
Busturiarrek barku bat erosi eben luganak apurtu ziran lekuan ipinteko, lurrez beterik, baina ez zan egon modurik lur eremu hori berreskuratzeko. Urteen porasuz Madrileko gobernua egin da lehen itxosuek
|
esaten
jakon lur eremuaren jaube. Gure lekukoek, euren gurasoek horreek eremuok erosi eta mantentzeko egin ebezan ahalegin handiak gomutarazoteko hainbat gutun idatzi izan deutsiez Gobernuari, baina arrakasta barik.
|
|
|
Goierriko Urkixobe baserria, 1937 horren adibide garbia da Arrizuriagaerdikoa etxea, gerora Mosuena izatera aldatu dana, gaur Mosu (e) ne
|
esaten
jakona, gure lekuko baten aititaren ezizena Mosue ei zalako; era berean Barezi bekoetxea izena eukan etxeari gaur Txoridxene esaten jako. Honetan be Txorie ezizeneko gizonen bat egon daiteke izen horren atzean.
|
|
|
Edadekoek dinoenez, lehenago etxeak San Bartolome eta San Kristobaleko harriaz eta hondartzako harea eta karea nahastauta eginiko morteruaz egiten ziran. Zearretaneko etxea San Bartolomeko harrobiko harriaz eginda dago;" Etxebarriko Hatxa"
|
esaten
jakon atxarri edo kareharri horreri. Entzutea daukie, beste etxe ba tzuk harrizuriz egin ziralakoa, Arrizuriaga (Arrizuridxa) etxea, esaterako.
|
|
|
Mahaia be bai, sarritan hormara batzen zana. Txisilua, txitxilue,
|
esaten
jakona, jatordua egiteko zein bazkalostekoa, biaoa, egiteko erabilten zan banku berezi bat be baegoan.
|
|
|
Gelako altzariak: mesanotxie, erropak gordeteko armairue eta komodie ziran, sarritan luna
|
esaten
jakon espilu eta guzti. Armairu horreetariko bat izarak gordeteko izaten zan berenberegi.
|
|
|
Umeei diferente berba egiten izan jake txiki txikitan. Halan, ura esateko mama
|
esaten
jakon. Baina alkarrizketatu ditugunen gurasoen artean eretxi diferenteak ei ziran jokabide hori dala ta.
|
|
|
Donianeko kantuakaz sorginak inguruetatik botaten ei ziran. Txakurren kanposantua
|
esaten
jakona edo Ispilueta izaten ziran San Juan sua egiteko leku ezagunenak. Sua egiten zan eta bueltan bueltan kantetan eben suaren inguruan.
|
|
|
Busturiko mendi bizkarretako lekukoek bizi bizi daukie gomutan etxerriena
|
esaten
jakon ermandadea. Oraindino be indarrean dago lehenagoko ermandadeen antzeko alkartasun bat, Bizkai osoan be hedatua, Busturiko hainbat etxe eta alboerrietakoakaz (Sukarrieta eta Murueta) egitura berezitu bat osotzen dauena13 Orain tsura arte, Muruetako baserri bateko atartean egiten izan dira ermandade horretako batzarrak; San Juan egunez batzen izan dira urtero, arratsaldeko laurak inguruan.
|
|
|
Hozkailurik ez egoanez, bentanan egon ohi zan freskerara ateraten ziran kon tserbau beharreko jeneroak etxe askotan. Baserri batzuetan kuartu illune
|
esaten
jakon gela bat egoten zan eta hor gordeten ziran jatekoetariko asko, etxeko gelarik freskoena ha izaten zalako. Okelea kontserbetako beste modu bat berakatza botatea izaten zan, baina ez eban asko irauten; arin jan beharra egoan.
|
|
|
Sei mila ardi eta hamar mila behiburuko arrantxoetan ibiliak dira gure lekukoak. Okelatarako hazten zan ganadua, eta ganadu jatekotzat garia alfafeagaz nahastauta, pelatxa
|
esaten
jakon nahastea emoten eutsien.
|
|
|
Jakina da ez dala ia ezer geratzen Jesusen denporatik hona ikuturik egin barik, baina bihotzean halako zertxobait egiten eban jakiteak Jerusalemen Jesus orain Olioen baratza
|
esaten
jakon horretatik urrun ez zala ibili, eta orduko denporako geratzen diran eskilara bakar hareetatik gora eta behera joango zala, eta Jenesaret itsasotik guk ikusten genduzan itsasertzak eta mendiak ber berak ikusi ebazala, eta Kafarnaunen eta Nazareten... ez zala guk ikusten genduanetik urrun ibili.
|
|
|
Zama astuna eroaten genduan barruan Bizkaikoek eta beste nonbaitekoren bat edo bestek Bilbon dagoan Santanderko geltokia
|
esaten
jakonera hurreratzen ginanean.
|
|
|
Unibersidadean (eta baita Seminario Txikian be) irakasle eta nagusi eurak ziranez, jesuita ikasleentzako Ikastetxe Nagusia edo" Colegio Máximo"
|
esaten
jakona eregi eben jesuitek Seminario eta Unibersidadearen ondoan, euren ikasketak bertan egin ahal izateko.
|
|
|
Seminario Txikia eta Unibersidadea lotzen zituanari" Miranda zubia"
|
esaten
jakon, handik pasaeran herritik etorren aldatsaren amaierea zan ezkero, danek ea inor etorren edo begiratzen ebelako.
|
|
|
Filosofiatik Teologiara igaroteko sarrerea, Kristau agerkundea, Kristau Eleizea eta Idazti Deunak ziran Oinarrizko Teologia hori osotzen ebenak. Beste hiru urteetan ikasten zan Sinisgaien Teologia esan geinkiona eta Teologia Dogmatikoa
|
esaten
jakona: Hirutasuna, Jainko sortzailea eta jasotzailea, Kristoren gizakundea, Jainkoaren grazia edo dohaia, Isuritako onbideak, Sakramentuak, Heriotzondokoak...
|
|
|
Seminario Txikia
|
esaten
jakona," humanidades clásicas", lehenengo. Unibersidadea gero:
|
|
2012
|
|
|
Neskak abemariak jo aurretik bueltau behar eben etxera; mutilen ordutegia ostera ez zan hain zon' otza. Mutilak neskatoari etxera laguntzeari satsetan egin
|
esaten
jakon, eta hiru lau bider satsetan egin ezkero, euren hartu emona indartu egiten zan. Asteburuetan alkar ikusten denpora baten ibili eta ostean batzuetan urteetan, normalean ezkondu egiten ziran.
|
|
|
Bidekurutzeetara heltzen ziranean deskantsu hartu eta aitagurea errezetan eben. Taldearen aurretik andra bat joaten zan, ogia eta sepulturarako mantela otzaratxu baten eroazala; aurreridxe
|
esaten
jakon hari. Beraren atzetik eleizako maiordomoa kurutzeagaz, gero abadea, atautea eta euren ostean familiakoak eta garaitikoak.
|
|
|
Orduan etxean ateraten ziran txitak: arrautzak ezarri,
|
esaten
jakon horreri. Oiloa lokatzen zanean, arrautzak ipinten jakozan habian, eta Aitaren egin eta
|
|
|
Edateko ura Etxatxuko iturritik ekarten eben. Baina uda partean Laukarizerako kaminotik joan eta bide barrenean egoan iturrira joaten ziran, Kapominttegi
|
esaten
jakon iturburura. Astoa libre egon ezkero, astoagaz ekarten ebezan kantinak, baina osterantzean eskuz; eta behar gogorra izaten zan hori, gehienetan umeak joiazan uretan eta.
|
|
|
Horreek kandelok etxekoek aparteko babesa behar ebenean ipinten ziran: Santa Barbarari biztuten jakozan trugoia egoanean eta errezitadu hau
|
esaten
jakon: " Santa Barbara, Santa Kruz, Jauna balia zakiguz, iñuzentean ogie, Jaunen miserikordie".
|
|
|
Auzoko gaztetxuak errosarioaren ostean alkartu, dozena erdi bat edo, jatekoa etxean hartu arrautzak, txorizoa eta urdaia gehienetan eta basora joaten ziran; han sua egin, jatekoa palu baten puntan sartu eta meriendea egiten eben. Jateko jeneroa holan surtan erreteari txitxi burduntzia
|
esaten
jakon. Ostean Karnabalak etozan, baina gerraostean galerazota egon ziran eta galdu egin zan errabi jantzita urteteko tradizinoa.
|
|
|
Antxinako denporetan oinez joaten ziran, bezperan urtenda; gero herriak ipinten eban autobusean, eta inoiz trenez bere bai Durangora arte. Eguna pasetako jatekoa etxetik eroaten eben, bazkari sikua
|
esaten
jakon, eta etxeko txorizoagaz edo tortilleagaz eginiko ogitartekoa izaten zan.
|
|
|
Laukarizko jaiak Santiago eta Santa Ana dira, garagarrilaren 25 eta 26an. Antxina jaietako hirugarren eguna bere zelebrau egiten zan; ganbelu
|
esaten
jakon, errepetizino moduko bat izaten zan. Halanda bere, mezarik garrantzitsuena Santa Ana egunekoa zan; egun horretan itzelezko jentetzea batzen zan eta eleizako ate biak zabaldu behar izaten ziran.
|
|
|
Ganaduentzat izan ezkero, ez egoan horren beharrik. Horreri hezea
|
esaten
jakon, eta hurrengo urtean ereiteko bere hezea erabilten zan. Artoaren lastoa ganaduari emoten jakon edo azpietara botaten zan.
|
|
|
Lehen, Torrebillelara doan bideari Beko kale
|
esaten
jakon moduan, Trobika kaleari Goikokale esaten jakon. Kale horretako etxe guztiak planta bakarrekoak ziran; gaur gehienak desagertu dira.
|
|
|
Lehen, Torrebillelara doan bideari Beko kale esaten jakon moduan, Trobika kaleari Goikokale
|
esaten
jakon. Kale horretako etxe guztiak planta bakarrekoak ziran; gaur gehienak desagertu dira.
|
|
|
Ahiaz zein ogiaz egiten ziran, horretarako ogi berezia erosita. Fota
|
esaten
jakon, afo afoa eta apatza zan, tostadak egiteko aproposa.
|
|
|
Artourunagaz bere egiten eben ogi moduko bat: artoa, artoberoa, artopilla, labartoa edo labako taloa
|
esaten
jakon horreri. Inoiz erregaterek ekarten eben zentenoagaz. bere egin izan dabe ogia.
|
|
|
Hasieran trena ikatzagaz ebilen, txokolaterea
|
esaten
jakon; eta tunelean sartzen zanean bentanak bajatu ezik, erropa guztiak eta arpegia baltzbaltz paretan ei ziran. Gero ipini eben elektrikoa.
|
|
|
Uriguneak, lehen kalea
|
esaten
jakonak, oraindik bere herriaren historia luze eta gorabeheratsuak eragindako egiturearen aztarnak ugari erakusten deuskuz. XX. mendearen hasierara artc gune bi ziran:
|
|
2013
|
|
|
Urrunago joan barik, Bilboko lehengo mendeetako Aratusteetan urteten eban pertsonaia mozorrotu bati be el rabf esaten jakon14 Juduakaz eta judu tradizinoagaz loturiko berbea hau be: rabbi, gazteleraz" rabino",
|
esaten
jakon juduen lege zaharrean irakasle, aditu edo jakintsua zanari. Erraba aldaera be ezaguna da:
|
|
|
Gaztelaniaz Jueves Gordo ohi deritxo Aratuste aurreko eguenari. Izen horren euskerazko idekoena, Eguen Gden, Oñati, Bergara eta inguruetan
|
esan
jakon lez. Izenik ezagunena, bizkaieraren eremuan, Eguen Zuri, beharbada.
|
|
|
Bilbao Durango eta BilbaoBermeo. Azken hau Gernikatik pasetan zan, eta horregaitik Gernikatxu
|
esaten
jakon; ikatzagaz mobiduten zan.
|
|
|
Telleri esan dogu, baina hor barik Errementeri
|
esaten
jakon lekuan Tejerea egon zan; gure lekukoetako batzuk martxan ezagutu ebena, ladriluak egiten. Tejerea zarratu orduan, hango zuloetan umeak olgetan ibilten ziran askotan.
|
|
|
Zahia ganaduei emoteko aprobetxetan zan. Behin pasautako urunari tremesa
|
esaten
jakon, baita beragaz egiten zan ogi antzekoari be. Dana dala, bigarrenez be pasetan zan galbahetik, guztiz garbi itxi arte.
|
|
|
Jauregizarra baserria, Jauziri
|
esaten
jakon gunean.
|
|
2015
|
|
|
Labayru sortu eta laster, ni gaurkotze ikasketa batzuk egiten joan nintzan Gasteizera, hango seminariora, eta hile batzuetan han egon nintzan" birziklatzea"
|
esaten
jakon ikastaro bat egiten. Baina ezin leiteke euki burua han eta hankak hemen, edo hemen burua eta hankak han.
|
|
|
Euskal munduan sartuta dago. Hori da" inmersión lingüística"
|
esaten
jakona, ezta. Orduko denporan murgiltze metodoa posible zan.
|
|
|
Andra zein gizon askok ohetik altzauta, barausia hartzen eben, hau da, kopatxua. Bedeinkatuko kafea be
|
esaten
jakon. Horrezaz gainera, soloan edo behar gogorretan ibili ezkero, sarritan, hamaiketakoa be egiten eben.
|
|
|
Soloek eta ortuek izenak eukiezan; nekazaritza jardun nagusienetarikoa izanik, soloak bereiztu beharra egoan eta bakotxari bere izenez
|
esaten
jakon: Goikosoloa, Bekotrokakoa, Errekaondokoa,, Etxeanatzekoa, Txatarmendia, Bekosoloa, Ukondosoloa, Goikoberesia, Lubarri, Hamaikakoa, Erdikosolo, Teruel, Larrentxu, Basobiribil, Mendinagusi, Andikozarratu...
|
|
|
Ostean, makinatu, karetu, eta area, are narra eta narra pasetan jakozan. Holako soloari lurbarria
|
esaten
jakon eta patatarako on ona zan. Buztin lurrak goLarrauzgoiko soloz eta ortuz inguraturik. gorrak ziran, harritsuak, baina jeneroa koiuteko onak.
|
|
|
Gurdi bolanteek, ostera, burdinazko kojineteak eukiezan eta erradiodun txirringak. Txiliburdia
|
esaten
jakon egurrezko erradiodun erroberak edo txirlo erroberak eukazanari; eta egurrezko errobera zarratuak eukazanari gurdi txikerra. Gurdiaren beste parte batzuk be aitatu deuskuez lekukoek:
|
|
|
Handik urte batzuetara hasi ziran arrastietan libre hartzen. Horri sábado inglés
|
esaten
jakon. Gauza handia izan zan; eta zer esanik ez, egun osoa libretan hasi ziranean.
|
|
|
Errotarako ez ziran artaburuak hirunaka eskegiten ziran kamaran ondo sikatu eitezan. Labatik pasauko artoari arto igarra
|
esaten
jakon eta eskegiten zan artoari arto hezea; txikortuta edo igartuta egoanean, garandu, errotan eiho eta ganaduentzat izaten zan.
|
|
|
Baserri batzuetan mahatsa be baegoan: mahats zuria,/ o// e
|
esaten
jakona, txakolina egiteko. Jateko mahatsa, ostera, parrakoa, astamahatsa izan da beti.
|
|
|
Horri ojo de gallo
|
esaten
jakon. Gaur egun Hondarribi zuri klasea ei da onena txakolinerako.
|
|
|
Ganaduentzako askak be zementozkoak ohi ziran. Kortatik kanpora emoten eban ateari albatea
|
esaten
jakon; zabalagoa zan, ate bikoa, behi buztarriak be handik urteten eban eta.
|
|
|
Ogia laban egiten zan, horreri labasua
|
esaten
jakon. Sua egiteko, basoko irea, sasia eta egurra eraBehekosua. bilten ziran.
|
|
|
Familiaren ondasunen artean egozan etxea, lur-sailak, basoak eta beharrerako tresnak; eta horreek etxeko seme zaharrenari emotea usetan zan; hau da, maiorazgoa zan ohiturea. Baina berak neba arrebei zeozer emoteko obligazinoa eukan, kargea
|
esaten
jakona. Guraso asko holangoetan gozamenean lotzen ziran etxean hil arte, eta ezkonbakoak be bai sarri.
|
|
|
–Guretik pasatu ei zien jai eguerdi batian; praka zuri ederrekin, bata baino bestia mutil ederragua, esaten eben gurian; eta etorri ei zien tela saltzen, inork nahi baeban; irlanda saltzen, irlandia
|
esaten
jakon tela zurixai. Eta ezetz.
|
|
|
bandera txiki batekin soldau bat,. Herrixan Piñudixa?
|
esaten
jakon atzekaldetik bat joan jakuen. Bota eskubonbia goitik tiraka ziharduenei, eta danak hil jittuan.
|
|
2016
|
|
|
–Un elemento me nor, pero en absoluto desdeñable, es el cuidado de la pun tuación, que tiende a ser más abundante que la estricta mente necesaria; así se ponen de relieve las pausas lógicas del discurso (y de la lectura). Y sobre todo la comproba ción en la fase de producción del texto de su adecuación a la lectura proclamación pública?, 28 or.). Era horretan irakurleari sentidua emonez irakurri dagian laguntza es keini gura deutsagu, eta entzuleak be errazago beregana tu leike, entzun ahala,
|
esaten
jakona.
|
|
2017
|
|
|
Lehenago, Gernika auzoetan banatuago egoan denporan, eta auzo bakotxak bere nortasun eta izate berezia agergarriago eukanean, 1950 urte inguruan gure kaleko neska mutikook" Asilo Calzada"
|
esaten
jakon alderdi haretakoak ginan. Halantxe deitzen geuntsan Juan Calzada kale luzearen goiko parteari, Saraspeko plazatxuraino ailegetan zanari.
|
|
2019
|
|
|
Lehen, batez be neguan, inguru guztietatik etorten zan jentea arto zorroak asto gainean zirala. Ekarten eben hamar kiloko bat errotariarentzat ixten zan; mendie
|
esaten
jakon horri. Hiru harriko errotea zan, bi artorako eta hirugarrena garia eihoteko.
|
|
2020
|
|
|
Auzo honetan Santo Tomas ermitea dago, baina ez da beti hor egon, Santotomasalde
|
esaten
jakon parajean egon zan lehen, izenak erakusten dauen moduan; gerora ekarri zan gaur ezagutzen dogun lekura. Santua be Santo Tomas izan da luzaroan, baina joan dan mendearen azken laurenean ospakizuna aldatu egin zan, neguan barik jaiak udan egin ahal izateko, eta harrezkero San Roke ospatzen da abuztuaren 16an.
|
|
|
Ereñon San Martin ospatzen da azaroaren 11an, ermitea dago bertan. Dana dala, ermitea lehenago beste leku baten egoan, Elexalde
|
esaten
jakon parajean, gerora ekarri zan orain ezagutzen dogun lekura.
|
|
|
Hortik gora Gazteluzar edo Castillo
|
esaten
jakona topauko dogu, bolatoki erraldoia jentearen imaginarioan. Eta tontorrean Mandoia.
|
|
2021
|
|
|
Gogoratzen naz zenbat errosario eta errezu egin eben han egozanek. Gaubelea
|
esaten
jakon ohitura horreri, eta etxe guztietan antzera egiten zan, halango okasinoak sortzen ziranean. Beste gaubela batzuetan be egon izan nintzan, eta normalean, andrazkoak ziran errezetan egoten ziranak.
|
|
|
Igorreko San Kristobal auzotik gora, Pagozelai tontorraren ondotik, Aramotz mendilerroaren hasikerea dan Belatxikietara (661 m.) joten neban. Hemen, galdarea
|
esaten
jakon sakonera karstiko zabal baten inguruari bueltea emon eta hango tabernara irisKimera baserria, 2007ra arte egoan moduan. Gero Maitek eta biok barriztau egin genduan geure partea, etxearen ezkerreko erdia, Maiteren gurasoena izan zana.
|
|
|
Eskolatik bueltan, zeregin bi egoten ziran niretzat. Bata, Campo-ren txabola ondoan (persona baten izena) egoan herri lurretako barruti batetik, Saldropo edo Zelaieta
|
esaten
jakon paraje batetik, behiak etxera ekarri. Bestea, esneak batu eta gero, Undurragara jatsi astoan, letxerure, Arbina izeneko etxean.
|
|
|
Herrian Jeuri
|
esaten
jakon auzoaren izena, jatorriz Jauregi da. Izan be, baserrien izenak abizenetatik abiatzen dira gehienetan, eta gero doaz leku izen konposatuak sortzen.
|
|
2022
|
|
|
Errepidearen beste aldera joko dogu, Usansolotik hasi eta plazarantza itzultzeko. Etxeluze
|
esaten
jakona etxea baino gehiago auzunea da. Egia da etxe batzuk alkarreri deutsela ilara luzea egiten dabela bide bazterrean bertan.
|
|
|
Anbotoko Señorea ei zan krida egon neskazaharren bategaz. Neskazahar horrek eukazan (zeuzkan), Axpuruko Axpean kuxuta," jamerillak" (familiariak)
|
esaten
jakon holango eulitxu batzuk, kaja batean: horreek bitxo horreek," jameril" gorriak, gauza txarrok.
|
|
|
" Ezin ei ziren soportatu han fraileak, edozerbere pasetan zala baten baten familian". Hurrengo egunean, Marcosen ama hil zelako abisua eman zuten orduan," imini eudien seguru bere zera zabalik zelan
|
esaten
jakon meza emoten den orduan...? (Pablok erantzun:
|
|
2023
|
|
|
Errekeari lotuta, hamalau errotaraino egon dira Arratzun, oraindino bizi da baten bat egoera hori ezagutu dauena. Hain zuzen be, garia eta artoa lantzen zan aldietan, errotara eroaten ziran eihoten, mendea
|
esaten
jakon zatia han itxita ordaintzen zala. Baina bizimodua aldatu ahala, eta garia ereiteari itxi orduan, errotak be apurka apurka itxiten joan ziran.
|
|
|
Bertan dago Barrutiko Torrea, Torrea hutshutsik
|
esaten
jakona. Torrene (Arratzu) eta Torretxu (Kortezubi) baserriak haren eraginaren erakusgarri dira.
|
|
|
Uarkan dago Errotazarra
|
esaten
jakona. Aldi baten Gandarias familiaren burdinola izandakoa, gerora errota bihurtu zan, eta zerrategi azkenean.
|
|
|
Errotariak honenbesteko bat kentzen eban, garaua eihotearren. Eihotaldi bakotxeko bereganatzen eban eiho saria zan jagokon ordain pagua; horri mendie
|
esaten
jakon.
|