|
2001
|
|
|
Nik esango nuke aita Aranak norbaiten historiaren bukaeran, oker ez banago Labayruren Historia del SeñorÃo de Vizcaya liburuaren azken aldean, sartu zuela zenbait berri euskal literaturaz, baina ezin esan daiteke, eta Aita Aranak ere ez zuen hori pentsatzen noski, hori euskal literaturaren historia denik. Lehenbizikoa dirudienez Orixerena da, Orixek euskaraz egin zuena8 Nik ez
|
diot
Orixerenari deus kenduko, baina esate baterako hau esan daiteke: teatrorik ez du aipatzen, Barrutia izan bazen ala ez zen ez da agertzen.
|
|
|
Neure aldetik zerbait aitortzea zilegi bazait, ausartuko nintzateke
|
esatera
Orixe gramatikaria dela gutxien asetzen nauena. Gramatika, izan ere, jakite enpirikoa da eta berak beste bidetatik eraman nahi zuen, Erdi Aroko eta gero ia oraintsukoen antzera, ez baikenituen ezagun Sartaldean, esaterako, Panini baten moldeak.
|
|
2004
|
|
|
2\. Patziku Perurenarekin bat nator
|
dioenean
Orixeren Idazlan guztiak ek, apalak apaintzeko baino zerbait gehiagorako balio lukeela. Dauden bezala argitaratuak egonda, egia esan, ez dira batere eskuragarriak irakurleri zabalarentzat.
|
|
2009
|
|
|
Ale pipitak berdetik gorri gorrira pasatzen direnean, izaten du estimaziorik gorosti dotoreak. Hala
|
dio
Orixek: " Gorostia ezkurtzen denean".
|
|
2011
|
|
|
Ikusten denez, hizkuntza moldearen gaia eta belaunaldi arazoa batu ziren. Horrela,
|
ziotson
Orixek Krutwig euskaltzain gazteari gutun batean:
|
|
2012
|
|
|
Ibinagabeitiaren ustetan, lortu zuen Orixek euskaldun guztiak kontentatzea. Honela
|
dio
Orixe hil ondoren idatzitako? «Orixe» Euskeratzalle, artikuluan:
|
|
2013
|
|
|
Arrazoia hori izan zela baieztatzeko lekukotza idatzirik ez dugu ezagutzen, baina hala izan zela ondoriozta genezake zenbait gertakariren ondorioz. Batetik, erreparatu behar
|
diogu
Orixek idatzi zuela liburuaren ohorezko hitzaurrea, eta euskal poesiaren autoritate gisa eginiko aitormen hutsa baino esker emate inplizitu batizan daiteke. Orixek Onaindiari 1953ko azaroaren 10ean, abenduaren 10ean eta 12an, eta 1954ko urtarrilaren 26an eginiko gutunetan ikus daitezke zenbait testu finkatzeko eginiko ahaleginak, hautatzerakoan erabili zituzten irizpideak eta izandako zalantzak (Paulo Iztuetaren edizioa, 2006:
|
|
2016
|
|
|
Soroa euskal antzerkia maila apaletik ateratzen aritu zen, gora jasotzen saiatu zen Alzaga, eta badirudi halako euskal antzerkiaren goi maila eta gaitasun bat lortu zela. Hauxe
|
dio
Orixek berak:
|
|
2018
|
|
|
Euskaldunak poema interpretatzerakoan, irakurketa biografista positibista gailendu zen zentsura irakurleen artean. Hau da, dagoeneko ikusi bezala, lerroetan
|
esanikoak
Orixeren iritziak balira bezala hartu zituzten, nahiz eta horietako asko poemako hainbeste pertsonaietako batek edo narratzaileak esanak izan. Antonio Albizu eta Jose Luis Albizuren interpretazioak ezberdinak dira, baina biek bat egiten dute poema modu intentzionalean irakurtzerakoan; alegia, biek identifikatzen dituzte poeman azaltzen diren iritziak Orixeren iritziekin.
|
|
|
Ez dago gehiago
|
esaterik
Orixeren Euskaldunak ez direla" hezur haragizkoak" edo obrak erakusten duen Euskal Herri hori ez dela Euskal Herri osoa eta beste hainbat gauza ere ez, Orixek egin nahi zuena ez baitzen azken hamarkada hauetan hain gustagarri izan zaizkigun Euskal Herriari buruzko lan soziologiko, psikologiko edo antropologikorik. Alferrik da metro horrekin neurtzea Orixeren obra hau, ez bait zaio egiazko luze zabalerarik igartzen, alde batetik, eta bestetik bidegabekeria literario nabarmena egitea bait da.
|
|
|
Kritikak aho batez aipatzen du Orixe ez zela beti izan poeta laudatu eta ezaguna. Koldo Mitxelenak honakoa
|
zioen
Orixeren omenez 1965ean idatzitako Orixe. Omenaldi liburuko hitzaurrean:
|
|
2019
|
|
|
Eguraldi berdotxa diagu gaur, esango lizuke edozein artzainek Aralar menditik. Euskaldunak poema sorta ederrean, hala
|
dio
Orixek batean:
|
|
|
Bizkaian eta Gipuzkoan dezente zabaldu zen. Dagonilleko lañoak, eguzki urbillak,
|
dio
Orixek. Dagonillaren ondar mondarretan, Etxaidek Joanak Joan eleberrian.
|
|
|
ez ilerik ebaki, ez azazkalik, ez soinekorik aldatu, zarpazahar ibili, kastitate obligaziozko berexi hori, purifikazio zentzu derrigorrezkoa... horren aztarrena lotu ote zaio gure elorrio hitzari? Yalkiko ditizugu gure bideko elorrioak eta estuasunak,
|
zioen
Orixek. Elorrio gorria, Zaitegik berak," atsekabe handia" adierazteko.
|
|
|
Ale pipitak berdetik gorri gorrira pasatzen direnean, izaten du estimaziorik gorosti dotoreak. Hala
|
dio
Orixek: Gorostia ezkurtzen denean.
|