|
2002
|
|
|
Igandeko hitzorduan jende" fijo samarra" biltzen dela
|
dio
Azkuek. " Hala ere, zeinek jotzen duen nabaritzen da, eta batzuetan jende askoz ere gehiago hurbiltzen da".
|
|
2008
|
|
|
Azalpen zabala eskainia
|
dio
Azkuek, bere hiztegian, alde> sarrera lexikalari. Bai hitz autonomo gisa eta bai formazio gramatikalizatu moduan (posposizioa aurrez aurre aipatu gabe, ordea) hitz horrek dituen erabilera eta adiera nagusiak aipatzen ditu, batez ere, hamasei zatiko deskribapenean7 Morfología> Vasca n landu izan du, sakonago, eratorpenezko alde> atzizkia.
|
|
|
Ez dut
|
esango
Azkuek bere folklore bilketarako asmoak soilik Arakistainen eraginpean abiatu zituenik. Ziurrenik Arakistainek ez ezik gainerako autoreek eta giro erromantiko orokorrak ere zentzu berean bultzatzen zuten.
|
|
|
Tovarrek
|
dioen bezala
Azkue neurriz kanpoko fantasietan erortzetik salbatu zuena, euskararen jakintza sakona ukaitea izan zen273 Izkindea, obra astarloatar hutsa ez bazen, Azkuek bertan hizkuntzaren errealitatea neurri handiz errespetatu zuelako izan zen. Esanguratsuki Azkuek bere ama, hau da herri tradizioa, aitortzen zuen iturri garrantzitsuenatako bat legez.
|
|
|
276 Cejadorrek hola
|
zioen
Azkueren erabakiaz (1893.11.28ko gutuna): «Me regocija su determinacion muy propia de Vd. y de su amor sincero á la verdad, de mirarse bien en lo que tocante á etimología euzkera pudiera escribir Vd.; efectivamente para un amante de su lengua, el temor de no aventurarse á poner falsas bases que pudieran perjudicar su estudio, es el mayor argumento, para contenerse en ciertos casos.» Baina Azkueren zuhurtzia laudatu arren, Cejador berak etimologia astarloatar larramenditarrekin segitu zuen bizi guztian, euskara jatorrizko hizkuntza zela konbentzituta.
|
|
|
Aitzitik bazuen gizarte kezkaz gain, zientzia zientziagatik eta artea arteagatik lantzeko joera ere, hots, parametro unibertsalen araberako zientzia egiten saiatzen zen, eta artea lantzean edertasun estetikoa bilatzen zuen. Horragatik
|
diot
Azkuerengan zientzilari artista osagaiaren eta ingeniari sozial osagaiaren arteko dialektika zegoela.
|
|
|
1888an Bilboko euskara katedran kokaturik hizkuntza gehiago lantzen hasi zen. 1891ko gutun batean Julio Cejadorrek zera
|
diotso
Azkueri: «Hace V. muy bien en estudiar el inglés, el alemán le costará algo más:
|
|
|
botoz erabaki behar bada ortografiaren auzia, eta edozein euskaltzale xume botoemaile izan badaiteke, kopuru hutsaren irizpidea gailenduko zaio kalitatezko irizpide teknikoari. Horrexegatik
|
dio
Azkuek beldurra, Aranak Hendaian aurrera atera duen proposamenari. Ezetz ezin izan du argiargi esan, hori baita euskaltzale gehienek (bera tarteko delarik) onartu berri dutena eta, hori aski ez balitz, horixe baita mahai gainean dagoen aukera bakarra.
|
|
|
gustatu adieraziz, baina ez du zehazten zer den, eta itxuraz ez dagokio Hendaiako planaren edukiari, baizik agian kongresuaren kudeaketa txarrari edo Arana Goirik norbaiten aurka esandako zerbaiti (hola
|
diotso
Azkuek 1901.11.10eko gutunean Broussaini: «Gaur edo biar bialdu gura neuskizuz LA PATRIAren orain arteko geiak (iru dira eurak).
|
|
|
Azkuek idatziriko euskal eleberrigintzaren historia labur hau zuzena da, baina datu batzuk falta ditu. Egia
|
esan
Azkuek berak euskarazko nobelei buruz une hartan zekiena islatzen du, eta zentzu horretan interesgarria da. Hasteko Azkuek egoki zioen bezala, euskarazko eleberriak oso berandu hasi ziren agertzen (Lazarragaren XVI. mendeko artzain nobela guztiz galduta, ahantzita eta segidarik gabe geratu baitzen).
|
|
|
lehen Sabino Aranak bezala, orain sabindarrek, eliteen arteko kontsentsua barik mobilizazio gaitasun soziopolitikoaren araberako hegemonia lortu gura zuten. Hau da, Sabino Aranaren jarraitzaileak, politikoki, alderdirik ere ez zuen Azkuerenak baino gehiago baldin baziren, zergatik men egin behar
|
zioten
Azkue bati. Antola zezala Azkuek beste alderdi bat, eta hor neurtuko zen batzuen eta besteen indarra.
|
|
|
Beste akademikoetatik 2 errentistak ziren (Campion eta Urkixo), 1 saltzailea (Agerre), 1 medikua (Broussain) eta 1 institutuko irakaslea (Eleizalde). Egia
|
esan
Azkue eta Olabide ere irakastetik bizi ziren (bata euskara katedran, bestea jesuiten ikastetxeetan). Zentzu horretan hezkuntzatik zetozenak 3 zirela esan liteke (edo agian gehiago:
|
|
2009
|
|
|
Letrak aldagai txiki bat zuen nik entzun berria nuenarekin alderatuta: alabak gonbidatzeko zioen tokian, gonbida zitzala
|
zioen
Azkuek jasotako piezatxoak. Silaba baten aldea dago gonbida zitzala aditzaren eta gonbidatzeko nominalizazioaren artean, baina silaba baten gorabehera ez da arazo:
|
|
2015
|
|
|
Garizumako igandean gertatu bide zen galera eta hirurehun lagun ito ziren bertan. Lapurdiko Getarian ere kantatzen zela
|
diosku
Azkuek.
|
|
|
Sukaldean ere trebea izan behar zuen, Azkuek Alemanian ikasten zebilela bidaltzen zizkion kartei erreparatzen badiegu. Gabon zaharretan etxean barraskiloak jateko desiratzen zegoela esaten
|
dio
Azkue gazteak kartetan.
|
|
2018
|
|
|
Apezaren ama sorgina istorioan azaldu da(" Emazteak I" kapituluan) herri batean haur anitz eri zirela apezaren amak begizkoa bota zielako; eta apezak bazuela manera egia zenez igartzeko, meza eman ondoan aldare gainean liburua zabalik utziz geroz, elizan zeuden sorginak ezin mugiturik gelditzen zirelako; hala egin zuenean, haren ama geratu zen paralesiatu bezala: hura zen sorgina; orduan benedikazioen benedikazioaz apezak sorgingabetu zuela
|
dio
Azkuek, eta Orozkon, aldiz, errearazi zuela.
|
|
|
Kontuak kontu," la princesse[...] n’a quune pensee dans la vie: honorer la memoire du feu Prince",
|
diotso
Azkueri Victor Collins bibliografo irlandarrak 1904an igorritako eskutitz batean. Nolanahi dela, azken urteetan Bonaparte printzearen alarguntsak Hondarribian ematen zuen uda hango ahaideen artean:
|
|
2019
|
|
|
«Erraza izan zen taldean jarraitzeko erabakia hartzea. Urte asko egin ditut Bidasoan, eta lehentasuna da niretzako»,
|
dio
Azkuek. «Nik banuen bertan segitzeko itxaropena, eta ilusioz hartu nuen klubak erakutsitako interesa.
|
|
|
Azken urteetan, beraz, besoz beso aritu dira Irunen jokalari oriotarra eta zumaiarra, eta hala izango da datozen denboraldietan ere. Kamiseta horia soinean, taldekide dira, baita elkarrentzako helduleku ere, hala
|
dio
Azkuek: «Hurbilekoak eta inguru berekoak gara, gazteak eta sostengu bat bata bestearentzat».
|
|
2021
|
|
|
4.4.2.1a Badirudi ez dagoela zalantzarik ailu zela forma zaharra; hala
|
diote
Azkuek eta Mitxelenak, eta hala jasotzen du Villasantek ere7 Nolanahi ere, gaurko euskaran gailu baliatu dugu izen berriak sortzeko; eta, herskari edo txistukariaren ondoren kailu (euskailu, herskailu, hozkailu).
|
|
2022
|
|
|
Cerquand en bilduman" andere eder" ere deitzen lamina politei, mendebaldekoen antzekoei. " Garazin Basandere da laminen izena",
|
dio
Azkuek (1959: 366) eta, nahiz lehena singularrean aipatua izaten den eta bigarrenak pluralean, trukagarriak dira hainbat istoriotan.
|
|
|
Altzürükün, Barkoxen, Larrainen, Liginagan, Mendiben, Luzaiden, Baigorrin bildu dira. Gipuzkoan eta Bizkaian, Basajaunaz guti entzun duela
|
diosku
Azkuek (1959: 354), baina Azpeitia eta Matxinbenta bitartean Basajaundegi izendun mendi bat bada.
|
|
|
105), edo Koranezkoez. Ohitura hori jadanik V. mendean dokumentatua dela
|
diosku
Azkuek (1959: 193).
|
|
|
“Euri asko egiten duenean, ibai horietako ur zikinek Zarautzen egiten dute topo, eta, marea biziak baldin badaude, kanalaren barru barruraino sartzen dira”. Oriaren kasua “nabarmena” izaten dela
|
dio
Azkuek: “Mendi aldetik Zarautzera begiratuz gero, itsaso urdina eta ekialdetik ur marroia zabaltzen ikusten da.
|
|
|
Horrelako kasuak urtean “birritan edo” gertatzen dira, eta zakarra bertan geratzen da pilatuta, ura ez delako berriro ere maila horretara heltzen. “Eta eskerrak hala gertatzen den, horrela aukera edukitzen dugulako zakar hori jasotzeko, itsasora heldu ez dadin”,
|
dio
Azkuek. Hain zuzen, besteak beste horixe egingo dute bihar.
|
|
2023
|
|
|
" Arrasate ta Gernikan bigarren ilaren izena (euskalgaiztoko itza) katail da, katuen ila". Euskal gaiztoko hitza
|
dio
Azkuek...
|