|
2002
|
|
|
Krisiaz baino gehiago, itsas ekonomiaren birmoldaketaz aritu genuke. Egia da euskal itsas ekonomiak larrialdi eta egoera latzak jasan behar izanzituela XVII. mendean, besteak beste, Frantziaren eta Espainiaren arteko gerrakareagotu ahala, eta atzerritarren konpetentzia (lehendabizi holandesena eta geroagoingelesena)
|
ere
izugarri handituz zihoala. Atzerriko herrialdeetan itsas enpresenegiturak eta antolaketak aldakuntza sakonak izan zituen.
|
|
2007
|
|
|
Material plastikoen garapenarekin batera, erabilera
|
ere
izugarri handitu da, eta, egun, plastikoak era guztietako osagaiak eta kontsumo gaiak fabrikatzeko erabiltzen dira, oso sektore desberdinetan: ontziratzea eta paketatzea, automobilgintza, sektore elektriko eta elektronikoak, ehungintza, eraikuntza, eta abar.
|
|
2009
|
|
|
...–Gizarte sareak, solasguneak, eztabaidaguneak... Gazteentzat Internet da plaza publikoa, eta hor egiten dituzte harremanak.Zer jarrera hartu behar dute gurasoek. Internetek aukera ematen du gazteek euren mundua zabal dezaten, hori hala da, baina, aldi berean, areagotu egiten du harremanen azalkeria, eta horrekin batera, konfiantza falta ere bai, eta bizi esperientzia sakonak trukatzeko zailtasuna
|
ere
izugarri handitzen du.Muga bat jarri behar dela iruditzen zait, eta hori gurasoek egin behar dutela, baina, ahal den neurrian, deus inposatu gabe, elkarrizketa erabiliz.Arauak ulertu egin behar dira lehenik, eta gero onartu.Komeni da, beraz, gazteak elkarrekin bilduz jar daitezela harremanetan, eta ez bide birtualetatik.Harreman fisikoak ordezkaezinak dira.Azken bi hamarkadetan gertatu diren bi f... Gaur egun, zazpi urteko haur batek informazio gehiago dauka, erromatar enperadore batek zeukana baino. Gizarte sareak, solasguneak, eztabaidaguneak... Gazteentzat Internet da plaza publikoa, eta hor egiten dituzte harremanak.Zer jarrera hartu behar dute gurasoek. Internetek aukera ematen du gazteek euren mundua zabal dezaten, hori hala da, baina, aldi berean, areagotu egiten du harremanen azalkeria, eta horrekin batera, konfiantza falta ere bai, eta bizi esperientzia sakonak trukatzeko zailtasuna ere izugarri handitzen du.Muga bat jarri behar dela iruditzen zait, eta hori gurasoek egin behar dutela, baina, ahal den neurrian, deus inposatu gabe, elkarrizketa erabiliz.Arauak ulertu egin behar dira lehenik, eta gero onartu.Komeni da, beraz, gazteak elkarrekin bilduz jar daitezela harremanetan, eta ez bide birtualetatik.Harreman fisikoak ordezkaezinak dira.Azken bi hamarkadetan gertatu diren bi fenomenok aldatu egin dituzte giza harremanak.Lehena telebista izan da.Gurasoek eta seme alabek arreta gehiago jartzen diete pantailan ageri diren irudiei, eta elkarren arteko hizketa isildu egiten da.Ondorioz, familia bihurtzen da leku berean bizi den arrotz multzo bat.Bigarren fenomenoa Internet da.Telebista baino askoz hobea da, ikuslea ez delako pasiboa.Aktiboa da.Internet bidez pertsona asko ezagutzen ditugu, baina haren etxeko ataria soilik ezagutzen dugu, ez barru barruan dagoena, eta hortxe dago arazoa.Gainera, bizitzak ez du ematen dozenaka, ehunka lagun min edukitzeko adina, eta Internetek besterik pentsaraz diezaguke.Ezinezkoa da.Lagun onak esku bakarreko hatzekin konta daitezke, edo bi eskuetakoekin, asko jota.Eta hori aurrez aurreko harremanean landu beharra dago.Gurasoek seme alaben lagunak izan behar dute. Seme alaben lagunik onenak izan behar dute gurasoek.Mugak ere jarri behar dituzte, baina ekuazio horretan dago gakoa, mugen eta adiskidetasunaren arteko ekuazioan.Beharrezkoa da gure seme alabak harritzea, eguneroko errutinatik irtetea, gure galeren eta frustrazioen berri ematea, seme alabek uler dezaten gure bizi esperientzien bidez ez beti onak, gainera, sentiberago egiten garela, gizatiarrago, eskuzabalago.Sekula ez da gaur beste garatu entretenimenduaren industria, eta sekula ez dira izan pertsonak gaur bezain tristeakEz zaizu iruditzen gurasoak adiskidetzat hartuta, seme alabek oker uler dezaketela harreman horren muina. Adiskide izan behar dela esaten dudanean, ez dut esan nahi seme alabek aurrez antzeman behar digutela zer egingo dugun, seme alabei nahi dutena egiten utzi behar zaiela, gehiegi babestu behar direla edo haurrek gurasoak manipulatu behar dituztela.Egun, haurrek manipulatu egiten dituzte gurasoak.Adiskide izateak esan nahi du gure irudi ezin hobea ematea seme alabei, gehiago besarkatzea, maitekorragoak izatea eta eskuzabalagoak; eta aldi berean, mugak jartzen jakitea, ezetz esaten ikastea... Hau da, oreka lortzea autoritatearen eta afektibitatearen artean.Ez dirudi erraza oreka hori lortzea.Ez da erraza, ez.Baina egiten ez badugu, nola prestatuko ditugu gure seme alabak bizitzak jartzen dituen erronkei aurre egiteko, krisiei, estualdiei, desilusioei... Gure seme alabak ez baditugu prestatzen beste gizaki batzuekin harremanak edukitzeko. Ez dugu egingo baldin eta arau eskuliburu oso zorrotz eta azalekoa hartzen badugu oinarri; eta nahi duten guztia egiten uzten badiegu eta eskatzen duten guztia erosten badiegu, orduan ere ez dugu egingo.Era horretan jokatuz, kontsumitzaileak soilik sortzen ditugu, kreditu txartel baten zenbakiak.Eskola porrota, jazarpena, bullying a, aspaldiko arazoak dira eta gizarte guztietan ageri direnak.Zergatik ematen diegu halako garrantzia gaur egun. Gero eta ohikoagoa da haurrak eta gazteak krudel jokatzea elkarren artean, eta sentimendurik ez erakustea besteen minarentzat.Gero eta enpatia gutxiago dago, bestearen lekuan jartze hori.Adimenaren funtziorik garrantzitsuenetakoa da, eta inon ez dute lantzen.Zer egin behar litzateke. Gurasoek eta irakasleek lagundu behar lituzkete seme alabak, ikus dezaten nola bizi den hain ongi ez dagoen jendea, langabeak, adinekoak, gaixoak... Gure haurrak ez baditugu behin eta berriz horretan entrenatzen, ehunka aldiz, ez dute garatuko gaitasun hori.Eta horren faltan, liderrak sortuko ditugu, oso txarrak, beren zilborrari baino begiratzen ez diotenak.Guztiok ezin ditugu eduki maila handiko ikasketa, lan bikainak eta aitortza handiak.Arrakastaren gizartean, nola erakutsi jendeari arrakastarik gabe bizitzen. Egungo gizartea obsesionatuta dago garaipenarekin, podiumarekin, lehenengo izatearekin.Baina gutxi batzuk soilik irits daitezke horra.Baina izan gaitezke hamargarrenak, ehungarrenak, milagarrenak, duin eta zoriontsu, eta hori irakatsi daiteke, eta irakatsi egin behar da.Tamalez, gizartearen agenda paranoikoak kontrakoa sustatzen du.Seme alaben lagunik onenak izan behar dute gurasoek, baina horrek ez du esan nahi haiek nahi duten guztia egiten utzi behar dietenikZuk baduzu seme alabarik. Hiru alaba dauzkat, eta izugarri maite ditut.Esaten duzun hori egiten duzu haiekin. Egiten dut, eta zenbaitetan nire hutsegiteak onartu behar izaten ditut, barkamena eskatu... nahi dudalako nire alabek uler dezaten zer den pertsona heldu izatea:
|
|
|
Gaur egun, zazpi urteko haur batek informazio gehiago dauka, erromatar enperadore batek zeukana baino. Gizarte sareak, solasguneak, eztabaidaguneak... Gazteentzat Internet da plaza publikoa, eta hor egiten dituzte harremanak.Zer jarrera hartu behar dute gurasoek. Internetek aukera ematen du gazteek euren mundua zabal dezaten, hori hala da, baina, aldi berean, areagotu egiten du harremanen azalkeria, eta horrekin batera, konfiantza falta ere bai, eta bizi esperientzia sakonak trukatzeko zailtasuna ere izugarri handitzen du.Muga bat jarri behar dela iruditzen zait, eta hori gurasoek egin behar dutela, baina, ahal den neurrian, deus inposatu gabe, elkarrizketa erabiliz.Arauak ulertu egin behar dira lehenik, eta gero onartu.Komeni da, beraz, gazteak elkarrekin bilduz jar daitezela harremanetan, eta ez bide birtualetatik.Harreman fisikoak ordezkaezinak dira.Azken bi hamarkadetan gertatu diren bi fenomenok aldatu egin dituzte giza harremanak.Lehena telebista izan da.Gurasoek eta seme alabek arreta gehiago jartzen diete pantailan ageri diren irudiei, eta elkarren arteko hizketa isildu egiten da.Ondorioz, familia bihurtzen da leku berean bizi den arrotz multzo bat.Bigarren fenomenoa Internet da.Telebista baino askoz hobea da, ikuslea ez delako pasiboa.Aktiboa da.Internet bidez pertsona asko ezagutzen ditugu, baina haren etxeko ataria soilik ezagutzen dugu, ez barru barruan dagoena, eta hortxe dago arazoa.Gainera, bizitzak ez du ematen dozenaka, ehunka lagun min edukitzeko adina, eta Internetek besterik pentsaraz diezaguke.Ezinezkoa da.Lagun onak esku bakarreko hatzekin konta daitezke, edo bi eskuetakoekin, asko jota.Eta hori aurrez aurreko harremanean landu beharra dago.Gurasoek seme alaben lagunak izan behar dute. Seme alaben lagunik onenak izan behar dute gurasoek.Mugak ere jarri behar dituzte, baina ekuazio horretan dago gakoa, mugen eta adiskidetasunaren arteko ekuazioan.Beharrezkoa da gure seme alabak harritzea, eguneroko errutinatik irtetea, gure galeren eta frustrazioen berri ematea, seme alabek uler dezaten gure bizi esperientzien bidez ez beti onak, gainera, sentiberago egiten garela, gizatiarrago, eskuzabalago.Sekula ez da gaur beste garatu entretenimenduaren industria, eta sekula ez dira izan pertsonak gaur bezain tristeakEz zaizu iruditzen gurasoak adiskidetzat hartuta, seme alabek oker uler dezaketela harreman horren muina. Adiskide izan behar dela esaten dudanean, ez dut esan nahi seme alabek aurrez antzeman behar digutela zer egingo dugun, seme alabei nahi dutena egiten utzi behar zaiela, gehiegi babestu behar direla edo haurrek gurasoak manipulatu behar dituztela.Egun, haurrek manipulatu egiten dituzte gurasoak.Adiskide izateak esan nahi du gure irudi ezin hobea ematea seme alabei, gehiago besarkatzea, maitekorragoak izatea eta eskuzabalagoak; eta aldi berean, mugak jartzen jakitea, ezetz esaten ikastea... Hau da, oreka lortzea autoritatearen eta afektibitatearen artean.Ez dirudi erraza oreka hori lortzea.Ez da erraza, ez.Baina egiten ez badugu, nola prestatuko ditugu gure seme alabak bizitzak jartzen dituen erronkei aurre egiteko, krisiei, estualdiei, desilusioei... Gure seme alabak ez baditugu prestatzen beste gizaki batzuekin harremanak edukitzeko. Ez dugu egingo baldin eta arau eskuliburu oso zorrotz eta azalekoa hartzen badugu oinarri; eta nahi duten guztia egiten uzten badiegu eta eskatzen duten guztia erosten badiegu, orduan ere ez dugu egingo.Era horretan jokatuz, kontsumitzaileak soilik sortzen ditugu, kreditu txartel baten zenbakiak.Eskola porrota, jazarpena, bullying a, aspaldiko arazoak dira eta gizarte guztietan ageri direnak.Zergatik ematen diegu halako garrantzia gaur egun. Gero eta ohikoagoa da haurrak eta gazteak krudel jokatzea elkarren artean, eta sentimendurik ez erakustea besteen minarentzat.Gero eta enpatia gutxiago dago, bestearen lekuan jartze hori.Adimenaren funtziorik garrantzitsuenetakoa da, eta inon ez dute lantzen.Zer egin behar litzateke. Gurasoek eta irakasleek lagundu behar lituzkete seme alabak, ikus dezaten nola bizi den hain ongi ez dagoen jendea, langabeak, adinekoak, gaixoak... Gure haurrak ez baditugu behin eta berriz horretan entrenatzen, ehunka aldiz, ez dute garatuko gaitasun hori.Eta horren faltan, liderrak sortuko ditugu, oso txarrak, beren zilborrari baino begiratzen ez diotenak.Guztiok ezin ditugu eduki maila handiko ikasketa, lan bikainak eta aitortza handiak.Arrakastaren gizartean, nola erakutsi jendeari arrakastarik gabe bizitzen. Egungo gizartea obsesionatuta dago garaipenarekin, podiumarekin, lehenengo izatearekin.Baina gutxi batzuk soilik irits daitezke horra.Baina izan gaitezke hamargarrenak, ehungarrenak, milagarrenak, duin eta zoriontsu, eta hori irakatsi daiteke, eta irakatsi egin behar da.Tamalez, gizartearen agenda paranoikoak kontrakoa sustatzen du.Seme ...–Gizarte sareak, solasguneak, eztabaidaguneak... Gazteentzat Internet da plaza publikoa, eta hor egiten dituzte harremanak.Zer jarrera hartu behar dute gurasoek. Internetek aukera ematen du gazteek euren mundua zabal dezaten, hori hala da, baina, aldi berean, areagotu egiten du harremanen azalkeria, eta horrekin batera, konfiantza falta ere bai, eta bizi esperientzia sakonak trukatzeko zailtasuna
|
ere
izugarri handitzen du.Muga bat jarri behar dela iruditzen zait, eta hori gurasoek egin behar dutela, baina, ahal den neurrian, deus inposatu gabe, elkarrizketa erabiliz.Arauak ulertu egin behar dira lehenik, eta gero onartu.Komeni da, beraz, gazteak elkarrekin bilduz jar daitezela harremanetan, eta ez bide birtualetatik.Harreman fisikoak ordezkaezinak dira.Azken bi hamarkadetan gertatu diren bi f... bere hutsegiteak onartzen dituena.Duela urte batzuk, alaba zaharrenak aurpegiratu zidan jende asko hartzen nuela kontsultan, hitzaldi asko ematen nituela, baina azkenaldian ez nuela denborarik berekin hitz egiteko.Begietara begiratu nion, besarkatu eta esan naion:
|
|
2013
|
|
|
Zerbait kontsumitzeko borondatea badago, Internetek bidea ematen dizu hori lortzeko. Aukeren kopurua
|
ere
izugarri handitzen da, beraz, errazagoa da zure zerbitzua eskaintzea baina zailagoa kontsumitzailea aurkitzea. Nik uste dut euskarak bi erronka horien artean jokatu behar duela eta, zentzu horretan, dinamizazio soziala oso garrantzitsua da Internetetik kanpo.
|
|
2019
|
|
|
Bai, ezbairik gabe, eta gainera, azkeneko urteetan ekoizpena
|
ere
izugarri handitu da: unibertsitatean euskaldunek zientzia ikasi duten neurrian ere gero eta ikerketa gehiago egiten da euskaraz, eta gero eta ezagutza gehiago sortzen da, eta horrek ere eskatzen du sortzen den guzti hori zabaltzea.
|
|
2020
|
|
|
Koronabirusaren ondorio legez, albisteen kontsumoak gora egin du eta urteetan behatutako adierazle guztiek goia jo dute astez aste etengabe —bisita kopuruak, erabiltzaileak, denborak—, sare sozialetan igarotako denbora
|
ere
izugarri handitu da, albiste faltsuen biralizazioak herritarren galbahe mediatikoen aplikazioa behartu du, hedabideetako publizitate inbertsioek behera egin arren komunikazio produktu berriak sortu dira, eta kazetariak digitalizazio betean murgiltzeaz bat beraien etorkizun profesionalaren kezka lanbrotan ere galdu dira. Besteak beste.
|
|
2021
|
|
|
Pandemiarekin
|
ere
izugarri handitu zaie lan zama zentroan, eta lehendik murriztuta zegoen lan taldeak «presio itzela» pairatzen du orain. Izan ere, Durangokoak ez ezik, Zaldibar, Berriz, Elorrio, Abadiño, Iurreta, Mañaria eta Izurtzako herritarrak ere artatzen dituzte bertan, herri horietako osasun zentroen ordutegia murriztu dutelako.
|
|
2022
|
|
|
Horrek erran nahi luke Luzaidek ez duela garai batean zuen bezainbesteko kontakturik Garazi ibarrarekin. Gaztelaniaren presentzia
|
ere
izugarri handitu da azken urteetan herrian, eta horrek ere geldiarazi du frantsesaren eragina.
|