|
2000
|
|
|
Informazio irratia, aldiz, bigarren mailan geratu zen, ordurako? 1960ko hamarkadarako? sinesgarritasunaren arazoa problema izaten hasia baitzen, batez
|
ere
Hegoaldeko lau herrialdeetan. Irratia bakanka irteten zen kanpora, kanpoko informazioaren bila, salbu eta jaialdi eta antzekoetan, loterian, hondamendien aldeko ekitaldietan eta Franco-ri eskainitako txaloen berri emateko?
|
|
2001
|
|
|
Ekialdeko herrialdeen suntsipenak Mendebaldea utzi du jaun eta jabe, eta honek ez daki zertan datzan bere garaipena eta zer egin garaipen horrekin. Batetik, ikusten du inoiz ez dela hainbeste aberastasun eta txirotasun batera egon izan eta, bestetik, ohartzen da badela jende kopuru handi bat, batez
|
ere
Hegoaldean baina Iparraldean ere bai, soberan eta enbarazu eginez dagoena, eta berriro gogaikarri gertatzen has daitekeena.
|
|
2002
|
|
|
XIX. mendera bitartean, oc deritzen hizkuntzak bat baino gehiago izan dira gaur egungo Errepublika frantziarraren lur eremu zabaletan, batez
|
ere
hegoaldean. Baina frantses moderno eta ofizialaren sorkuntzan, estatu hizkuntza moduan historiara igaro den frantsesaren sorkuntzan oïl hizkuntza gailendu zitzaion oc hizkuntzari.
|
|
|
Ez, zati bat bakarrik, ez Euskal Herri osoa. Batez
|
ere
hegoaldea, eta hegoaldean bereziki Euskadiko Autonomia Erkidegoa edo, bestela esanik, orduan batzuek Euskal Autonomi Elkartea deitzen zuten eremu hura, Nafarroako agintari sozialista berriek berehala ahaztu baitzuten, denak eri jarri izan balira bezala, ordura arte, gobernuko mahaietan eseri ziren arte esan nahi dut, aldarrikatzen ibili ziren gehiena. Hala ere, berdintsu da, jenderik gehien alde horretan bizi delako, Euskadiko erkidegoan.
|
|
2003
|
|
|
Orain arte baso soiltzea batez
|
ere
hegoaldeko eta ekialdeko eremuetara zabaldu bada ere, errepideak egiteari esker, enpresa egurgileak oihanaren bihotzeraino iristeko bidea aurkitzen ari dira.
|
|
|
Horregatik, birbanaketa bainoaproposago deritzogu, besteak beste, ura, lurra eta airea baliabide komunen jabetzaeta pribatizazio murrizteari nola ekingo diogun hitz egiten hasiko bagina. Txiroakez dira ekosistemen hondamendien erantzuleak, baizik eta ingurumen krisienpaganoak, batez
|
ere
Hegoaldeko megahirietan, baina baita Iparrean ere.
|
|
2004
|
|
|
1930ean Walker Evans-ekin estudio berean lan egin zuen eta argazkigintzan berari esker hasi zen. 1935ean RAn sartzeko eskatu zioten eta 1938ra arte artista eta argazkilari gisa lan egin zuen, batez
|
ere
Hegoaldean, Ohion eta New York en. OWI rako propaganda egiten ere lagundu zuen.
|
|
2005
|
|
|
Zenbat ikastola ez lirateke izan ere egingo Iparraldean, urteetan zehar Herri Urratsik izan ez balitz? Eta Herri Urratsetan dirua batez
|
ere
Hegoaldetik dator, ez gaitezen engaina.
|
|
|
Helburuak lortu nahi badira, eguneroko bizitzan erabat ondo moldatzeko adina jakin dituzte euskara eta gaztelania. Ingelesa ere ondo menderatuko dute eta frantsesa
|
ere
Hegoaldean (edo besteren bat) nahiko ondo, ez nahitaez eguneroko bizitzarako, baina bai eremu jakinetan erabiltzeko. Badirudi, ingelesa gero eta eremu gehiagotan erabiliko dela gainera.
|
|
|
Beraz Bergua ren ustez silbogramak ez dira hegoaldetik bereizten, dokumentatuta dauden desberdintasunak ozenak eta gorrak ezberdintzeko erabiliko ziren. Baina hegoaldeko inskripzioek ez dituzte iparraldeko zeinuak erabiltzen, hain zuzen
|
ere
hegoaldekoak bakarrik erabiltzen zituztelako.
|
|
2006
|
|
|
Transgenikoen laborantzari lotutako punturik ahulenetako bat labore konbentzionalekin batera bizitzea izan da. Faktore horri dagokionez, txostenak onartzen du arreta berezia jarri behar dela hurrengo hamar urteetan, batez
|
ere
Hegoaldeko herrialdeetan; izan ere, aurreikusten da jarduera transgenikoa handitu egingo dela eta, hala, labore horien ekoizle nagusi bihurtuko direla. «Lehenengo hamarkadan izandako hazkundeak aurrera egingo du, eta, gainera, bigarren hamarkadan gaindituko da», adierazi du Jamesek, eta adierazi du hazkunde hori batez ere «herrialde eta nekazari kopuruan islatuko dela, bereziki garapen bidean dauden herrialdeetan».
|
|
2008
|
|
|
Hispaniolak berak, harexen lorratzean bainindoan biraka yardaren bat edo beste atzerago? bere bideari lotu edo ez lotu zirudien, eta bere belazurrunak pixka bat kulunkatzen ikusi nituen gaueko iluntasunaren kontra; izan ere, hobeto begiratuta, goleta
|
ere
hegoalderantz jiratzen ari zela baieztatu nuen.
|
|
|
Zuhaitz luze bat zen, bada, seinalerik garrantzitsuena. Baina, juxtu gure aurrean, berrehun edo hirurehun oineko garaiera zuen ordoki batek mugatzen zuen ainguralekua, iparraldetik Katalexuren hegoaldeko bizkar aldapatsuari lotzen zitzaiola, eta berriro
|
ere
hegoalderantz goratzen zela, Gibel Masta Muinoa izeneko gain malkartsu eta amildegiz betea osatuz. Ordokiaren gaina tamaina askotako pinuek estaltzen zuten.
|
|
|
5.> Bestaldetik, arabiarren presioa
|
ere
hegoaldetik nabaritzen da euskaraz mende batzuk geroago: albaitari, > azenario> hitzak arabieratik datoz, azukre> (ikus honen aldaerak, gaztelaniatik, frantsesetik eta abar zuzenean etorriak direla esana:
|
|
|
Nafarroan, berriz, azken honetarako erabiltzen da batez ere. Hitza orokorra eta hagitz ezaguna da berez Euskal Herri osoan, baina bi erabilera horien artean bereizketa nabaria ematen denez, Nafarroako erabilera hemengo hizkera batzuen ezaugarritzat har daiteke, batez
|
ere
Hegoaldeko beste euskalkien aurrean.
|
|
|
Lehenik Jean Etxepare hautatzeko saioa egin zen, idazle benetan aparta, baina honek huts eginik, Georges Lacombek eskuratu zuen aulkia358 Lacombe, hizkuntzalari gisa pertsona prestatua zen, baina ez bat ere langilea, ez eta aski zentrala ere Iparraldeko euskal idazleen artean (izatez Parisen bizi ohi zen, hilero Euskal Herrira bidaiak eginez). Akademia barruan Lhande zuberotarra ere bazegoen, prestigioa izan bazuena baina batez
|
ere
Hegoaldean, gutxiago Iparraldean. Nolanahi ere, Lhanderi 1921 urte amaieran Espainiako gobernuak muga zeharkatzea galarazi zion, eta beraz, haren kolaborazioa etenda geratu zen359.
|
|
|
Euskaltzaindiak Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroako idazleen artean izandako oihartzun zabalagoak behintzat horixe pentsarazten du. Nolanahi
|
ere
Hegoaldeko ordezkaritza bera ez zen perfektua suertatu. Hola, Akademia baitan kide jeltzaleen ekarpenak hasieran espero zitekeena baino gutxiago eman zuen.
|
|
|
Azkuek gaztetan lotura handi xamarra izan zuen bertakoekin, baina ez zuen lortu harreman hori kontsolidatzerik. Azkue batez
|
ere
Hegoaldera begira egon zen, eta bereziki jeltzaleekin akordiotan sartzeak Iparraldekoengandik urrundu zuen, berenez ere aski autonomoak zirenak.
|
|
2009
|
|
|
Larrialdi egoerak aspaldiko indar politikoak mugiarazi ditu eta berriak sorrarazi. Hamabost urteko borrokaren ondoren, Sarkozy buru duen Estatuak erantzun bateratua jaso behar luke.Ipar Euskal Herria lurralde ezezagun samarra da oraindik
|
ere
Hegoaldeko herritarrentzat, eta are ezezagunagoa bertako politikagintza. Euskal Herriaren nazio eraikuntzaren aldeko askorentzat ezezaguna ere badela esan liteke.
|
|
|
Datorren udazkenean udazkeneko leloa
|
ere
Hegoaldean entzun da Estatuaren agintaritzatik hartuko diren erabakiek nahiz herriko ekimenetatik jalgiko diren indarrek determinatuko dute Iparraldeko datozen urteetako politika. Impasse egoerak bihurgune batera eraman ditu indar soziopolitiko alternatiboak.
|
|
|
Lehenengo zatia gozatzekoa izan zen. Berdegunea ez zen baldintzarik onenean azken elurteen eta euriteen ondorioz, batez
|
ere
hegoaldeko harmailaren inguruan. Hala ere, Reyno de Navarrako ikuskizuna ederra izan zen.
|
|
|
Goizaldean han hemenka prezipitazio pixka bat egin dezake. Gauean, fronte berri bat hurbilduko da gure lurraldera; lainotu eta tanta batzuk bota ditzake, baina batez
|
ere
hegoaldeko haizea indartuko da. Elur kota 400 m inguruan kokatuko da goizaldean eta 800 m ingurura igoko da goiz partean.
|
|
|
Made in France filmak datoz berriz
|
ere
Hegoaldeko karteldegira. La clase Bienvenidos al Norte bezalako pelikulen ostean, intrigaz beteriko istorioa da honako hau.
|
|
|
Zientzialariek orain azalduko dute fenomeno hori Antartikako berotze globalaren eragina arinduko duen armarri bat sortzeko gai izan dela. Izan ere, zuloak areagotu egin du haize hotzen eragina kontinente izoztuaren inguruan, batez
|
ere
hegoaldeko polotik datozenak (“vórtex” deitzen zaie) eta sartaldekoak, eta horrek lagundu egiten du inguruko ohiko tenperaturei eusten. John Turner irakasleak dioenez, “gizakiak sortutako ingurumen fenomeno batek Antartika berotze globaletik isolatzeko gai izan da”.
|
|
2010
|
|
|
Arratsaldean bero hodeiak garatu egingo dira eta zaparrada trumoitsuren bat bota dezake. Aurreko egunetan bezala batez
|
ere
hegoaldean geldituko dira baina baten bat Kantauri isurialdera heldu daiteke. Tenperatura zertxobait jaitsiko da, eta beroenak 23 ºC artean kokatuko dira.
|
|
|
Astelehenean egunaren ordurik gehienetan zerua estalia egongo da eta goiz partean euria egin dezake. Arratsaldean hodeiak desagertzen hasiko dira, batez
|
ere
hegoaldean.
|
|
|
Astelehenean egunaren ordurik gehienetan zerua estalia egongo da eta goiz partean euria egin dezake. Arratsaldean hodeiak desagertzen hasiko dira, batez
|
ere
hegoaldean. Ipar haizea ibiliko da eta tenperatura ez da uda giroko balioetara hurbildu ere egingo.
|
|
|
Bizimodu ekonomiko eta kulturala espazio berrian kokatu zen eta identitate kolektibo berri batzuk garatu ziren. Sortaldeko botere erlijioso eta politikoen menpean geratuko zen Magreb osoa; ez kostaldea bakarrik, bai eta lurralde askozaz zabalagoa
|
ere
hegoalderantz, Saharako mortua barru.
|
|
2011
|
|
|
lehena, Martin Orbe, abadea, UEUren hurrengo zuzendaria izatea, UEUren idazkaritza Hegoaldera eramatea, eta han antolatzea hurrengo urteko Udako Ikastaroak. Kontuan izan behar da, Udako Ikastaroak Iparraldean antolatu arren, partaide gehienak (maiz hiru laurdenak), Hegoaldetik zihoazela, eta dirua
|
ere
Hegoaldetik eramaten zela396.
|
|
|
Eta, gero, mintzen nau baita ere gure lurraldearekiko errespetu txikiak batez
|
ere
Hegoaldean. Hegoaldean egin ditugu egin behar ez ziren gauza asko, urratu ditugu lurrak, bazterrak, hedapenak edo hedapen ekonomikoak, industriak eraman gaitu gehiegikeria bortitz batzuetara eta hori hor dago, arrasto itsusi hori hor dago.
|
|
|
Horrela osatu zen, lehen orduan, hiriak jan zuen platera. Leherketen segida
|
ere
hegoaldetik iparraldera zabaldu zen eta, aurreko egunean bezala, mota guztietako jomugei egin zieten eraso. Kea eta sua nahasten ziren carabinierien sirena hotsen artean.
|
|
2012
|
|
|
Handik oinez berriro ere hiriaren erdigunera joko du. Autobusez berriro
|
ere
hegoalderantz abiatzeko. Gordelekutik urrun jaitsiko da eta bi sarreradun etxepe batzuk erabiliko ditu inor atzetik ez duela berresteko.
|
|
2013
|
|
|
553 urtean, erreinu ostrogodoarekin gerra luze eta hondatzailea burutu ostean, Justinianoren jeneralek Bizantzioko agintearen mende jarri zuten Italia osoa, epealdi laburrerako izan arren; arean, hurrengo urtean, «aita santu Vigiliok hala eskatuta», Justinianok Sendespen Pragmatikoa aldarrikatu zuen, eta horren arabera, beraren bilduma Italiara ere zabaldu behar zen. 568 urtean inbasio lonbardiarra jasan eta gero ere, penintsularen alde batzuek harreman arruntak izan zituzten Bizantzioko inperioarekin, batez
|
ere
hegoaldeko zatiek, grezieraz mintzatzen zirenek, eta Ravenako eskualdeak, Bizantzioko exarkaren egoitza zenak. Hori guztia zela medio, Italiako lurralde horietan Digestoa ez ezik, Justinianoren zuzenbidearen beste zati batzuk ere ezagutu eta erabili ohi ziren.
|
|
|
Setem en proposamena ere ez da berria. GKEen Federazioko elkarte bakoitzak bere programa badu ere, elkartasun eremuak aurten
|
ere
Hegoaldeko herrialdeetara joango dira, haien errealitatea ezagutzeko. Proposamena «hezigarria eta bizipenekoa» da beste bizimodu bat, beste kultura bat, bidezko merkataritza edo mikrokredituak. Setem Madril/ Gaztela Mantxak antolatutako eremuetan parte har daiteke Bolivia, Ekuador, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nikaragua, India, Nepal eta Etiopia. Kasu horretan, izena emateko epea apirilaren 24ra arte egongo da irekita.
|
|
|
1602ko azaroaren 10ean, ia sei hilabeteko bidaiaren ondoren, portu eder batera heldu ziren," seguruenik
|
ere
Hegoaldeko Itsaso honetan dagoen onena, zeren eta haize guztietatik babestua eta sakonera onekoa izateaz gain, 33 gradu eta erdiko altueran baitago, eta ura eta oso egur ona baititu, eta mota guztietako arrain asko, txanelarekin eta amuekin erruz arrantzatzeko modukoak; lurrean ehiza ugaria da: untxiak, erbiak, oreinak eta oso galeper handiak, basahateak, birigarroak eta beste txori asko".
|
|
2014
|
|
|
TASA NEGATIBOAK Hazkunde tasa txikiaren arrazoietako bat da bankuek ez dituztela mailegu asko ematen eta horrek inbertsioak eta kontsumoa moteltzen dituela. Batetik, eskari kontua da; hau da, herritarrak eta enpresak, batez
|
ere
hegoaldekoak, krisian pilatu zituzten zor handiak itzuli nahian dabiltzala eta ez dutela ez aukerarik ez beharrik diru gehiago eskatzeko.
|
|
|
Baina badirudi (berriz ere diogu, badirudi, eta besterik ez) Ukrainaren errusierartzea jada XIX. mende bukaeran abiatu zen fenomenoa dela, baita Ukrainaren bihotzean ere. Edo agian Ukrainaren hegoaldean esan genuke, zeren gaur egun
|
ere
hegoaldea, errusiartuago, dago Kiev ingurua baino.
|
|
|
1 Konbentzionala bada
|
ere
Hegoaldeko erroldek argi adierazten dutenez erabat geureganatu duguna (Knorr&Iñigo, 1999: 1.201 or.).
|
|
|
Artikulu hau
|
ere
Hegoaldetik eskatu zidaten, bainan idatzi ondoan ohartu ginen ez zela haiek finkatu mugarrietan sartzen. Hemen agertzen da beraz lehen aldikotz.
|
|
|
Abisu horian bageunden
|
ere
Hegoaldean, igande arratsaldean sarturiko ekaitzak kalteak eragin ditu hainbat herritan, eta errepidetan ere. Zarautzen erraterako, hainbat errepide itxi behar izan dituzte uholdeak izan direlako.
|
|
|
Heldu den astean
|
ere
Hegoaldeko profesionalek partida asko jokatuko dute eta horietarik zenbait Iparraldean Miarritzeko Plaza Berri pilota lekuan.
|
|
2015
|
|
|
Gexan Lantziri Zabaleko kidearen arabera (1976: 26), kazeta hura intelektualei (eta batez
|
ere
Hegoaldekoei) zuzendua zen, eta zenbakiko mila aleko zabalkundea zeukan. Kazetari produktu hutsa baino egitasmo zabalago baten atal izaki, kazetako kideek liburu eta disko denda ere ireki zuten Baionan 1974an.
|
|
|
Liburuak dio
|
ere
Hegoaldean ez dela hahoskatzen eta ez haizeta ez huke, ezaiz, eta, ezuke?
|
|
|
Kideen artean ez ezik, globalki hartuta, bi taldeen artean ere desberdintasunak badirela ikus daiteke ederki. Ikasleen taldean kideek nahiago dituzte atzerakarga handiagoko ordenamenduak, eta gure ustez zurrunago jokatzeko joera ageri da; ikasleen artean, oro har, aisa hurbilagotik segitzen dira joan den mendean batez
|
ere
Hegoaldean hedatu ziren joerak, erranaldiko elementuak modu zurrunean antolatzekoak: oro har, Erderismos en markaturiko bideari jarraitzen diotenak, edo eredu idealista idiosinkratikoaren ildokoak (Maia, 2014).
|
|
|
Esther Campieres Pobreziaren egoera Gaur egun, 836 milioi pertsona bizi dira muturreko pobrezian. Gainera, munduko bederatzi pertsonatik batek ez du behar adina elikagai eta 1.300 milioi baino gehiago irauten du egunean 1,25 dolar baino gutxiagorekin, batez
|
ere
Hegoaldeko Asiako eta Saharaz Hegoaldeko Afrikako eskualdeetan. Horrez gain, gatazka baten ondorioz, 2014an 42.000 lagun etxetik alde egin behar izan zuten babes bila.
|
|
|
Haurtzaroa Groenlandian eman zuen Smilak, izotz iraunkorren paisaietan luxurik gabeko baina askatasunez hornitutako bizimodua gozatu zuelarik. Iparretik iparrean
|
ere
hegoalde bat izaten da. Orain Kopenhage hiri aberats eta arras ordenatuan bizi da.
|
|
|
Lehen, eta ez baitezpada hain aspaldi, lehoinak baziren Afrika guzian. Ez da gehiago lehoinik ikusten Iparraldeko zati handi batean eta ez
|
ere
hegoaldeko punttan... Lehoin ihizia debekatua da bainan lekuka haizu balitz bezala jokatzen dira negozio horri emanak dauden batzu.
|
|
|
Philippe Lesgourgues lehendakariaren agur labur baten ondotik, Pierre Hairak eman du festibalaren berri, azpimarratuz gaurko egunean Herri Soinu elkarteak dituen kezkak bere proiektuen gauzatzeko, askotan finantza eskasez. Elkarteak partaidetzak biderkatzen ditu hautetsiekin, Baionako kontserbatorioarekin, Musikas Errobi herri elkargoko musika eskolarekin eta
|
ere
Hegoaldeko talde batzuekin. Azpimarratu ere du 2012an UNESCO erakundearekin harremanetan sartu zirela Uztaritzeko ihauteriak ezagutuak izan zitezen ofizialki, bainan iduriz Pauen doziera blokatua da Euskaldunen eta Biarnesen arteko desadostasunaren gatik.
|
|
|
Donibane Lohizunen, eta urte guziz oroitarazten da hori, Trufaniak badauka bere grazia berezia. Ez bada
|
ere
Hegoaldean bezalako bestaburu handia, ederki ospatzen da eta aspaldian, udaberriko Besta Berri gogoan, denboran, arrantzaleen gatik, Trufaniak hartzen baitzuen BestaBerri aireño bat eta gostuma hori beti atxiki baita geroztik. Igande aratsaldean, hor ziren beraz magoak, errege jauntzitan, aingeru bat gidari, izar bati esker erakusten ziotela bidea.
|
|
2016
|
|
|
Instituzio gorrotagarri eta gizagabe irizten zioten esklabotzari, justizia urratze arkaiko. Baina ez ziren ohartzen hegoaldeko langile zuriak
|
ere
hegoaldeko, langile, esklaboen parekoak zirela, legez, askeak?
|
|
|
Abisua ere eman zuen: errepublikanoek gizonen sufragioa babestuz gero,, etsaitu egiten dituzte gizon beltzak eta emakumeak oro, eta emakumetasunaren aurkako basakeria beldurgarriak ekarriko ditu horrek, batez
|
ere
hegoaldeko estatuetan?.
|
|
|
Negroen masak, batez
|
ere
hegoaldean, haurrak dakartza ardurarik gabe eta zorigaiztoan; ondorioz, gero eta negro gehiago daude, zuriak baino are gehiago, eta, gainera, herritarren desegokienen multzokoak dira, umeak ganoraz hazteko gaitasun gutxien daukatenetakoak.
|
|
|
Zalantzarik gabe Iparraldeko eta Hegoaldeko antzerkiaren egoera ezberdina da. Agian Hegoaldeko antzerkiak ikusle gehiago dituelako, eta Euskal Telebista
|
ere
Hegoaldean kokatuta dagoelako, antzerki talde profesional gehiago daude. Eta nolabait ustiapen gehiago batera eta bestera dabiltza.
|
|
|
Noski, aurreko atalean aipatu neurri guztiak eta gehiago eskatu eta exijitu behar dizkiegu ozen gobernuei. Ez dut uste halakorik falta izan dugunik hala ere azken 40 urtean (batez
|
ere
Hegoaldean). Eta lekuan lekuan lortu duguna baino gehiago ez lortu izana, ez dut uste izan denik lurralde bakoitzeko herritar sektore euskaltzaleak ez dizkiegulako gobernuei gure eskaerak garbi ezagutarazi.
|
|
|
Iparraldea Hegoaldekoentzat babesleku bilaka dadin nahi ez dutenen iritzi bat. Izan daitezen goizik jaiki behar duten kakerre zenbait besteak bizitzaz gozatzen direlakoan jasan ezinezkoak, edo arrazoi politikoengatik
|
ere
Hegoaldean ez dela borroka armatuaren beharrik.
|
|
2017
|
|
|
Teoria orokorrak dio klima aldaketak tenperaturaren gorakada eragingo duela. Iberiar Penintsulan, esaterako, batez
|
ere
hegoaldean eta mediterraneoaren kostaldeko herrietan gertatuko litzateke hori. Horri lotuta, zientzialariek diote planetaren batez besteko tenperaturak bi graduren bueltan egingo duela gora –industriaurreko datuekin alderatuta– Hori gertatzean, inork ez daki zer etorriko den; baina ziur naiz ezer onik ez dugula izango.
|
|
|
Hirigunea aldenik alde zeharkatu, herri barruko trafikoa handituz. Antzeko zerbait gertatzen da
|
ere
hegoaldetik iparraldera (Maltzagara) joateko orduan.
|
|
|
bereziki baliatu zen flandrieraren, katalanaren eta occitanieraren aurka (Aixen Provenceko auzitegian, Tolosako Lore Jokoen Akademian)... Ikus
|
ere
hegoaldean Louis XlVaren ondoko Bourbon erregeek XVIII. mendean egin zuten hizkuntza politika zapaltzailea, gaztelera hizkuntza bakartzat inposatuz inperio guzian, eskolan ere Frantziako erresuman oraino egiten ez zena. Hemen 1833an, monarkia" liberalaren" garaian, Guizot hezkuntzako ministroa izango zen" eskualdeetako hizkuntzak" irakaskuntzatik haizatuko zituena luzarako.
|
|
|
Euskal lurralde osoko bertsulari txapelketa nagusiko sei final laurdenetako lehena ibiakoitz arratsaldean iragan da Baigorriko ezkerparetan. Sei bertsulari lehiatu dira Joana Itçainak proposatu gaiekin, seiak
|
ere
Hegoaldekoak izanki. Zazpiehun bat bertsuzalek bete dituzte ezkerparetako jarlekuak eta ezarri kadira lerroak eta ongi gozatu ere bertsu arratsaldea, arduradunek antolakuntza ederki eginik.
|
|
|
Iparraldeko partea da pobreena, desertua gero eta eremu zabalagoan baita hor gaindi. Islamaren aldeko borrokalariak indartuz doatzi, bai Mali iparraldean bai eta
|
ere
hegoaldean, hor baita Bamako Maliko hiri nagusia. Maliko hizkuntza ofiziala frantsesa da, eta biztanleen %90 musulmana da.
|
|
2018
|
|
|
Hala nola nahi dute metroaren luzetasuna bikoiztu. Parise iparraldera nahi dute metroa luzatu Roissyko aireportua baino urrunago; gogoan dute
|
ere
hegoaldera luzatzea Orlyko aireporturaino, eta hortik aitzina oraino mendebalera luzatu Versailles-ko gazteluraino. Proiektuaren paperean marraztuak dituzte 68 metro geltoki berri, bai eta ere 205 kilometro bide lurpez.
|
|
2019
|
|
|
" Ez dut uste euskara batua baliatzen dutanik, nahiz hizkuntza pixka bat landu, nahasketak egiten segitzen dut, burura heldu dena naturaltasunez erabiliz. Saiatzen naiz leku publikoetan egiten dituztan animazioetan euskara batutik hurbil den hizkuntzan aritzea menturaz
|
ere
Hegoaldera joaten naizelarik, Hegoaldeko hedabideetan hitza hartzen dutalarik?" Bigarren mailako irakasle batek dio: " Kasik nehorrekin.
|
|
2020
|
|
|
Krisia kontsumo gosea hiltzen ari da, eta jan gosea berpizten. Euskal Herrian, batez
|
ere
Hegoaldean, gero eta lagun gehiago jotzen ari dira jangela sozialetara, Caritasek emaniko datuen arabera. Hegoalderago are makurragoa da egoera.
|
|
|
" Eskualdeko ehun ekonomikoaren %10, 3 bada ere, sektore honek balio erantsiaren %57, 2 sortzen du". Nekazaritzak hartzen duen lurralde zati handia (%37, 7)
|
ere
hegoaldeko eremu lauetan da.
|
|
|
Espainiako Gerra Zibileko iheslariei lagunduko zien jende askoren elkargunea izan zen hotela. Kattalinek
|
ere
hegoaldetik zetozen iheslariei lagundu zien, eta II. Mundu Gerra hastean Comète sarearen bidez naziengandik ihesi muga zeharkatu nahi zuten pilotu aliatuei lagundu zien. Kattalinek eta bere alaba Josephinek Ziburuko etxean hartzen zituzten Bidasoa ibaia zeharkatu aurretik aterpea behar zuten pilotuak.
|
|
|
8 eta kontsonanteak, dardarkari ahoskatzen direnetan (ttaka ere izan baitaiteke), batez
|
ere
Hegoaldean, hobikari ahoskatu ohi dira, hizkera maila edozein izanda ere. Kasu honetan, dardarkarien ahoskera (ahoskunea, zehazki) ez litzateke hizkera mailen araberako aldagaia.
|
|
2021
|
|
|
42.23.3b Zergatik batez
|
ere
Hegoaldeko literaturan agertzen dela esan daiteke, ez horrenbeste Iparraldean, nahiz badiren adibide batzuk: Eta populu guzia hura ukitu nahiz zebilen, zergatik harenganik ilkitzen baitzen bertute bat guziak sendatzen zituena (Haraneder); Eta hala, zaudete zuek ere prestatuak, zergatik zuek uste ez duzuen orduan etorriko baita Gizonaren Semea (Haraneder); Zatozte adoratzera Zeruko erregea.
|
|
|
42.22.2k Formari dagokionez esan behar da, autore zaharretan —eta ez hain zaharretan— beti osorik idatzirik agertzen den arren, azken ehun urte hauetan gutxi gorabehera ba idazteko ohitura oso zabaldu dela, batez
|
ere
Hegoaldean eta konkretuki ipuinak edota elkarrizketaz josiriko testuak idatzi dituzten autoreetan, herriko hizkera kutsua hobeki gordetzearren edo; izan ere, eguneroko hizkera bizian hala ahoskatzen da ia beti.
|
|
|
6.3.5a Emankortasun handikoa da batez
|
ere
Hegoaldeko testuetan aurkituko dugun atzizki txikigarri hau. Edozein motatako izenek har dezakete:
|
|
|
Hala ere, gutxiago ere erabiltzen da, batez
|
ere
Hegoaldean: Goizeko bostak laurden gutxiagotan, lo gaizki eginda, ateratzen nuen maleta ilunpetatik (Anabitarte); Hamarrak laurden gutxiago (Labaien); Bost gutxiago dira (Erkiaga) eta abar.
|
|
|
bigarren, bigarrengo, bigarreneko; laugarren, laugarrengo, laugarreneko. Tradizioan badira lekukotasun franko (batez
|
ere
Hegoaldean): Nola diren Euskal Herrian ugariagoak eta zergatik, lehenengo izendatutakoak, bigarrengoak baino (Iztueta); Nik, hain xuxen, bigarrengoa, eta oraindaino hirugarrenik ez da izan (Lizardi); Hau bera gertatzen da zenbait aldiz seigarrengo hutsegiteetan (Agirre Asteasukoa); Mila zortziehun hirurogeita zazpigarrengo urtean, lehenengo trena ikusi nuen Espainiako partean (Txirrita).
|
|
|
Badira ere esaera adberbialak, hitza errepikatuz sortzen direnak (itzuli hauek batez
|
ere
Hegoaldekoak dira): Etxerik etxe erabiltzeko erosia izango da (Agirre); Mendirik mendi ibili ohi zen (Etxeita); Aterik ate ez badabiltza ere (Mogel); Zuk ikusiko duzu egun hartan zoazenean ihesi zokorik zoko ezkutatzen (Uriarte); Neurekin ibiltzen zen goizetan kalerik kale (Erkiaga) eta abar.
|
|
|
22.4.3.2j Antzina, aldiz, (eta dituen aldaera guztiak: antxina, aintzina, antsina...) batez
|
ere
Hegoaldeko testuetan ageri da, bizkaieraz eta gipuzkeraz. ‘Lehen, aspaldi... ’ esan nahi du:
|
|
|
22.4.6d Atzera adberbioa batez
|
ere
Hegoaldean erabili izan da, ‘berriz’ esan nahi duela, Iparraldean Mirandek ere erabili duen arren. Jakina, atze izenak hartzen duen kasu adlatiboa ere izan daiteke.
|
|
|
33.3d Halako eran/ moduan/ gisan/ maneraz/ moldez/ suertez esapideek moduzko aurrekaria ezartzen diote ondoriozko perpausari. Aurreneko biak batez
|
ere
Hegoaldean erabiltzen dira: Halako eran itsutu zen, non,[...] haien gezurrezkoak eta idoloak[...] adoratu zituen (Lardizabal); Halako moduan aurkitzen da nekatua ezik ez dezake aldean pauso bat eman, bada bere aztalak koloka dauzka (Otaegi); Halako moduan aberastu zen, non auzoak haren ona ezin eramanaz, hasi ziren esetsi edo persegitzen (Lardizabal).
|
|
|
32.8.1b Batez
|
ere
Hegoaldeko tradiziokoa da gauzatze asko dituen [zenbat ago... hainbat ago] gisako egitura33 Mendeko perpausak zenbat, zenbat eta edo zenbat ere morfemak eraman ditzake: Zenbat gehiago hiltzen ziren, hainbat gehiago zetozen (Ubillos); Zenbat xutago bidea, hainbat atseginago (Oskillaso); Zenbat eta haserreago, hainbat eta berba astunago (Astarloa); Zenbat eta itsasotik hurrerago, hainbat eta atsekabe handiagoa ikusten zen (Agirre); Zenbat ere ausarkiago aurreratzen garen, hainbat gogorragoa izango da hurrengoen oldarra atzeraka (Mitxelena); Zenbat ere biziago herria, orduan eta biziago gizaldien arteko etsaitasuna (Mitxelena).
|
|
|
35.2.8h Batez
|
ere
Hegoaldean erabiltzen den" IS(+ n)+ zehar" egiturako osagarriek epe baten barnean gertatu direnak adierazten dituzte: Urte luzeak zehar kanpantorre alai izan zaituen lurra (Gandiaga);[...] besteok izan dugu [euskara], zenbait mende zehar, nardatuegi (Mitxelena); Bizitza osoan zehar izango dut hor (Txillardegi); Zenbat txikito edaten ote du egunean zehar (Elexpuru) 18 Adibideek erakusten duten moduan, izen sintagmak ‘zenbatekoa’ adierazten du, pluralaren edo zenbatzailearen bitartez; egunean ere ‘egun osoan’ gisa ulertzen da.
|
|
|
Villepinek Sarkozyren inguruan ikerketak egitea galdegin zion (Sokarros); Silvio Berlusconi lehen ministroari Castellik esandakoagatik barkamena eskatzea galdegin diote (Berria); Herriko auzapezari bertze gutun batean galdatu dio gune guzian ikerketa baten egitea, radioaktibitaterik baden jakiteko (Herria). Baina EPG corpuseko adibide batek baino gehiagok erakusten dute, batez
|
ere
Hegoaldeko testuetan, eskatu predikatuaren eredura jotzen dutela gaur galdatu eta galdeginek ere: bertan behera uzteko galdegin, BBCri barkamena eskatzeko galdegin eta abar.
|
|
|
Probatu egin nahi dut, ea nire esanera dabilen ala ez (Elizen arteko Biblia); Bietako batek ere ez zekien eurekin ala bere buruarekin ari ote zen hizketan (Epaltza); Txokok ez zekien bizirik ala hilik aterako zen historia honetarik (Borda). Baina edo ere zilegi da zehar galderetan aukera bat adierazten duten bi osagai juntatzeko, batez
|
ere
Hegoaldean: Ez dakigu ekonomikoa edo kirol zigorra izango den, baina zigorra jarriko digute (Berria); Jakin nahi nuke zuek erretzen duzuen edo ez (Joxerra Garzia).
|
|
|
Perpausaren hasieran ager daiteke, lokailu modura (baina nondik zatoz?), beste juntagailu batzuekin gertatzen den bezala. Horrez gain, Hegoaldean —eta batez
|
ere
Hegoaldeko mendebaldean— bigarren perpausaren barruan eta azkenean ere erabiltzen da inoiz juntagailu hau; baina horrelakoetan ere badirudi lokailu zeregina betetzen duela. Hona zenbait adibide:
|
|
|
Baina perpaus nagusietan ere, hain aspaldiko ez diren idazleen testuetan, batez
|
ere
Hegoaldekoetan, ikus daiteke ‘adizki nagusia+ ez+ adizki laguntzailea’ hurrenkera: Eta Tomas ageri etzan (Lardizabal); Izen ori iñork ezagutzen ez du (Lopez Mendizabal).
|
|
|
Ez dirudi, ordea, gero okerrago hori batere zuzena den. Esapidearen bigarren zatiari dagokionez, zalantza gabe, gure tradizioan hainbat erabili da, batez
|
ere
Hegoaldean: hainbat (eta) zaharrago.
|
|
|
Baten batek lagunduko digu= Norbaitek lagunduko digu. Arrunta da tradizioan, batez
|
ere
Hegoaldeko testuetan: Gure adineko eta gazteagoen artean baten bati suertatu zaionez sarri aski (Mitxelena); Burugabekeria hori ere entzun behar al genuen?
|
|
|
Esan lezake baten batek (Munita). Eta baita bat edo bat ere, hau
|
ere
Hegoaldean erabiltzen dena (oso adibide gutxi Iparraldean): Bat edo baten irudimen hegalaria, aldietan hegan eginez (Orixe); Bat edo batek pentsatzen badu...
|
|
|
15.4.10b Berez formak ere ber morfema erakusten du barruan. Batez
|
ere
Hegoaldean erabili izan da tradizioan, XVII. mendetik aurrera: Leizarraga (bere berez) eta Pouvreau dira salbuespen ia bakarrak.
|
|
|
hil, ito, hondatu, galdu, amildu, erotu, lehertu, erori, hondoratu... Batez
|
ere
Hegoaldeko tradizioan erabili izan da molde hau: Kristautasuna hondatzeko, itotzeko, galtzeko zorian zebiltzan (Larramendi); Hiltzeko zorian edo perilean jartzen bada (Ubillos); Ez du ikusten nola aurkitzen den betiko su eta garren artean amiltzeko zorian (Agirre Asteasukoa).
|
|
|
Zinemara, atzo joan nintzen; Beti iristen da berandu; Horrelaxe egin zenuke beti lan. Aditza ere izan daiteke galdegai, eta galdegaitasun hori nabarmentzeko egin baliatzen da batez
|
ere
Hegoaldean adizki analitikoetan: Krisi garaietan, areagotu egiten da langabetuen kopurua; Goibel gaudenean, lagundu egiten du ingurukoek animoak emateak; Lengo igandean, Moxolo eta ni asi gaituk zaragia esku batez jaso baietz eta ezetz, ta galdu egin nian (Agirre).
|
|
|
Hasteko, georgiera eta errusiera hiztunez gain, azerbaijanera eta armeniera hiztun talde handiak bizi dira: 2014an 231 000 pertsonak baino gehiagok azerbaijanera zuten ama hizkuntza, eta 144 000k baino gehiagok armeniera19 Bi taldeak batez
|
ere
hegoaldeko eta ekialdeko Georgian bizi dira, herri txikietan, eta hauetatik askok ez dakite edo oso gutxik dakite georgieraz. Azerbaijaneraz eta armenieraz ikasteko hainbat eskola daude Georgian (2013an 85 eta 117 eskola, hurrenez hurren); ikastetxe horien hezkuntza kalitatea askotan georgierazkoena baino baxuagoa da (Tabatadze, 2019).
|
|
|
Espero dezagun horrela jarraitzea, bitartean gutxienez beste bost bat egun emango ditugu Senegal ibaia ikusi baino lehen. Eskerrak haizerik ez denean itsas korronteek
|
ere
hegoaldera eramaten gaituzten. Azenarik galdera bat egin behar izan zuen jakin minak jota.
|
|
|
Lehen arazoa, jende xehea ukitzea, ez zen sobera iruzkindu. Bigarrenak, berriz, ondorioak izan zituen ETA eta Iparretarren arteko harremanetan, garaian
|
ere
Hegoaldean baztertu zen arazoa, eta gero ikertuko duguna.
|
|
|
El Mundo aldizkariak argitaratu ATE erakunde ultra-eskuindarraz kronika batean bere argazkia ageri zen, eta horrek susmoak finkatu eta non zen jakitea erraztu omen zuen: han, batez
|
ere
Hegoaldeko jende abertzaleari buruzko informazio emaile bezala agertzen zen hots, gehiago txibatoa infiltratua baino.
|
|
|
Baina sekula ez dugu aipatzen hori zertan datzan. Ipar Euskadin bereziki eta baita
|
ere
Hegoaldean, badago halako uste bat: ETA eta IK kideak direla.
|
|
|
Hori, autodeterminazio eskubideari bidea emateko, hitz zehatzetan aipatu gabe. Dokumentuak aipatzen ziren
|
ere
Hegoaldeko lau probintziak batzeko eta legea aldatzeko posibilitatea, euskal herriaren borondatea argi eta batera agertzeko.
|
|
2022
|
|
|
Hortik pasatuko ginen Xalbador ikastegira, eta, gero, jarraipena, lizeoraino. Auzolan sekulakoa izan da, hemen, Iparraldean berean, eta
|
ere
Hegoaldeko jendearekin, laguntzera etortzen baitzen.
|
|
|
elizaren inguruan plazatxo bat, pilotaleku estalia eta komun bat. Azken 10 urteotan ingurunea etxebizitzak egiteko prestatu dute, batez
|
ere
hegoaldera bide berri bat eginda.
|
|
|
bereziki baliatu zen flandrieraren, katalanaren eta occitanieraren aurka (Aix en Provenceko auzitegian, Tolosako Lore Jokoen Akademian)... Ikus
|
ere
Hegoaldean Louis XIV.aren ondoko Bourbon erregeek XVIII. mendean egin zuten hizkuntza politika zapaltzailea, gaztelera hizkuntza bakartzat inposatuz inperio guzian, eskolan ere Frantziako erresuman oraino egiten ez zena. Hemen 1833an, monarkia" liberalaren" garaian, Guizot hezkuntzako ministroa izango zen" eskualdeetako hizkuntzak" irakaskuntzatik haizatuko zituena luzarako.
|
|
|
Haatik denborarekin, Hegoaldeko ezker abertzalearen kritikak beretuko dituzte hein handi batean, baina beti ere zalantza puntu bat atxikiz. Egia da orokorki
|
ere
Hegoaldea baino ñabardurazaleagoa dela Iparraldea, hizkuntzatik hasiz.
|
|
2023
|
|
|
Antartikoa, Hegoafrika, Senegal, Ceuta, Melilla, Granada, Huesca, Lerma, Tutera, Gasteiz? Alemania
|
ere
hegoaldea izan daiteke.
|
|
|
Jacques Derridak zioen: «edozein azentu, batez
|
ere
hegoaldekoa, bateraezina iruditzen zait hitz publiko baten duintasun intelektualarekin». Zer diren gauzak, Aljeriako judu frantses pentsalari garrantzitsu hark «hegoaldeko» azentua zuen eta, lotsaz, tonu apalean hitz egiteko ohitura hartu zuen.
|
|
|
Beiruten eta Palestina Askatzeko Erakundearen arteko 1969ko akordio baten ondoren, Libanoko armada, hein batean, ez da errefuxiatu esparruetan sartzen, baina, hil honen hasieran, herrialdeko armada Ein el Hilwehera bidaltzeko mehatxua egin zuen Libanoko behin behineko lehen ministro Najib Mikatik, aldeek borrokekin segituz gero. Gobernuak kaleratutako ohar baten arabera, liskarrek «Libanoren subiranotasuna nabarmen urratzen» dute, eta erantsi zuen «onartezina» dela taldeek «libanoarrak izutzea, batez
|
ere
hegoaldeko herritarrak, urte askoan palestinarrak babestu baitituzte».
|