|
2000
|
|
|
Liberalek, beraien defentsan, beraiek ez dutela tesi soziala inolaz ere ukatzen esaten dute. Beraiek
|
ere
gizakiek txertaturik daudeneko komunitate eta egitura kulturalarekiko lotura estua daukatela aitortzen dute, ezinezkoa baita zentzudunak eta esanguratsuak diren aukerak ulertzea, neurri handi batean, ingurune soziokulturala aintzat hartu gabe. Liberalak eta bere kritikoak bat badatoz tesi sozialarekin, zertan datza orduan haien arteko desadostasuna?
|
|
|
esan zuen, atsegina izanda ere, joate hau" honi buruz esan daitekeen kasik gauzarik ñimiñoena dela". Esan zuen" Kontrabaxu hori gehiegi mugitzen da" bezalako enuntziatu bat ez dela inolaz
|
ere
gizakiei buruzko enuntziatua, baizik eta Matematikaren zati bat ematen duela; eta, marrazten dudan aurpegi batez esaten badut" Barre gehiegi egiten du", esaten dela oraindik" ideal" batera gehiago hurbildu litekeela, baina ez oraindik behar bezain atsegina ez denik, eta halako" idealera" hurbiltzeak" buruketa matematiko bat ebaztearen" antza duenik.... Era beretsuan, esan zuen, margolari bat koadro bat hobetzen saiatzen denean, ez da bere buruari buruzko saiakuntza psikologikorik egiten ari, eta ate bati buruz" Gaizki orekatuta dago" esatea, atean gaizki dagoena esatea dela, baina ez zein hunkipen utzi duen.
|
|
2001
|
|
|
Era erraz eta kuttun horretan hasten du Felipe Juaristik Euskadi Haur Literatur saria lortzera eraman duen" Animalien Inauteria" liburua. Askatasunean bizi direla pentsatzen duten animalien istorioa kontatzen da bertan, hala ere, beraiek
|
ere
gizaki edo munduaren arau ezarrien itzalaz zapalduak sentitzen dira, eta identitate propioa mantentzearen borroka hasiko dute, hori bai, estrategia bero eta sendagarri bat aurrera eramanaz...
|
|
|
Argi dago guretzat
|
ere
gizakiak ez dakiela nolatan den hautari (ezta ere Kantek); baina aske dela, ziur ziur dakiela. Nolatan den ezagutari ez dakiela (ezta ere Kantek, nire iritziz, ze neurritan den ezagule aztertzen jardun arren); baina bai ezagule dela, ziur ziur.
|
|
|
Gizakiaren izana argi eta garbi aurkitu arte, ezina zen, baliteke, gizakiagandik ateratzea sail orora, filosofiara ere. Baina gizakia gogoan gogoz maitagogo definituz edo aurkituz gero, filosofia
|
ere
gizakiaren antropologian kokatu behar dugu, hau da, gizakiak adimenaz daukan gizakiari buruzko jakinduria orokorrean. Kanten eta beste filosofo askoren iritziaren erabat aurka jarriz:
|
|
|
Eta egin dezakegun galdera zehatza hau da: ‘Egia
|
ere
gizakiaren gogokoa delako da hori —egia, hain zuzen—? ’.
|
|
|
Lehenago ukitu dugu puntu hau ere, informazioa jaso eta epaitu behar duen gogoa mugatua dela erakutsiz. Gogoaren mugak gorabeheratsuak dira, bai norberagan gaien arabera, baita
|
ere
gizakitik gizakira.
|
|
|
Zientziaren eta zehatzago eboluzioaren arazoa labainkorra da, oso aztertua, landua, eztabaidatua. Beti oso zaila, batez
|
ere
gizakiaren gogora iristean. Baina gizakia maitagogo hautari eta ezagutari definituz gero, nik maitagogo izanez eta izatetik behatzen diot adimenak eginiko zientziari.
|
|
|
Baina, puntu hau bukatu aurretik, maitatzeari eta maitariari buruz esana inoiz ahaztu gabe: gizaki soila dela, adibidez ezkutuko etxekoandra apala, ororen epaile bakar, baita
|
ere
gizakien etika jakituriak egunean eguneko esandakoena.
|
|
|
– Estimatua dago baina axalekoa da oso –Juliak edalontzia eskuan ipini eta zurrutada luzea jo nuen– Zenbait gauza, oso nabarmenak irudituagatik ere, ez dira hain larriak izaten; izan
|
ere
gizakiok gertakizunak handiesteko joera berezkoa omen dugu.
|
|
2003
|
|
|
Batetik ongi iruditzen zait borrokarako jarrera izatea, medikuen pronostiko txar guztiak erabat ez sinestea. Medikuak
|
ere
gizakiak gara, dena ez dakigu eta oker egon gaitezke. «Sendaezina» esan beharrean, errealagoa litzateke sendagileak esatea:
|
|
|
Lagin bakar batean
|
ere
gizakiaren hatza ezin da iritsi barruko atal aktiboetaraino; labe guztiek gainditu zituzten bai ihesen korronte proba, baita zurruntasun dielektrikoarena ere (test horiek aparatuaren funtzionamendu elektrikoaren zuzentasuna adierazten dute).
|
|
|
Fisikoki akaso ez, baina espiritua ezin zaio inolaz
|
ere
gizaki bati ostu. Ni, beraz, beti izango naiz falangista.
|
|
|
Izan
|
ere
gizaki mota berri hori mundu honetako erreinua aldatu âeta hobetu! â daitekeela pentsatzen hasiko baita, Jainkoak beste munduan Justizia egin dezan besoak antxumatuta zain geratu beharrean. Lehenengo aldiz, etorkizun sekularrean dakusa bizitza hobearen itxaropena, iragan garden eta aldagaitzaren nostalgia alde batera utzita:
|
|
|
horren aurrean behin eta berriz errepikatzen da aitorlea horma bat bezalakoa dela, eta surtan erreko balute ere, ez lukeela entzundakoa kontatuko. Aitorlea bera
|
ere
gizakia da finean, bekataria, alegia?, eta gozotasunez eta ulerkor entzuten ditu aitortzak. Bekatariak, beraz, bi aukera baino ez ditu:
|
|
|
Osotasun hori harmonizatu behar da kontrako zatien arteko oreka berreskuratuta. Eriximakok ere maitasun on eta txarraren artean bereizten du, eta maitasun ona hain zuzen ere kontrako zatien oreka berreskuratzen laguntzen duena da, bai naturan eta baita
|
ere
gizakiarengan. Ikuspegi horrekin garaiko sendagile baten ikuspegia aurkezten zaigu, maitasunaren alde fisiko hutsa azalduz eta gainerako hitzaldien ikuspegi psikologiko eta metafisiko hutsarekiko kontrastea eskainiz.
|
|
|
37 Bada bi lege mota horien arteko beste desberdintasun bat ere: oro har politika legeei gizaki lege deritze, gizakiek ezarri dituztelako horiek, abiaburu moduan gizaki zentzutasuna hartuta; eta erlijioaren nahierarako legeak
|
ere
gizakiak ezarri dituen arren, ez dira horrela deitzen, baizik eta konstituzio kanoniko edo eliza lege, euren abiaburua eliza jagoten duen jainko espiritua delako.
|
|
2004
|
|
|
Lanik eza nabarmen jaitsi da analfabetoen aldean (lanean ari diren emakumeen %3, 87 bakarrik). Genero desberdintasuna areagotzen duen beste faktore bat da lursail batzuk oraindik
|
ere
gizakiak bakarrik erabiltzeko direla. Bizitza politikoan edo armadan parte hartzea, adibidez, gizonen eta emakumeen arteko parekotasunetik oso urrun dago oraindik.
|
|
|
Kanal horretatik, Galilek gogoratu zuen gizakiak artifizialki eraiki zuela, eta gainerakoa itsas trafikoaren eta mundu osoan kirol portuak ugaritzearen ondorioz agertzen da, eta horrek “Mediterraneoko espezieak beste itsaso batzuetara esportatzea ere eragiten du”. Zientzialariek beren kezka adierazi zuten aldaketa horiek Mediterraneoan izan ditzaketen “ondorio latzengatik”, batez
|
ere
gizakiak eragindakoengatik, eta “Europako erakundeei eta Munduko Bankuari” baliabide ekonomiko gehiago eskatu zizkieten haien aurka borrokatzeko. Gainera, “kostaldeen degradazioa” geldiarazteko ahalegina eskatu zuten, eta “aurrekaririk gabeko azkartasuna” lortu du itsasertzaren urbanizazio gero eta handiagoaren eta turismoaren ondorioz.
|
|
|
...exio kontziente betearen gaitasunean, baizik eta gauzak errealitate gisa atzemateko gaitasunean". 20 Bereizketa honek berebiziko garrantzia du, zeren, Ignacio Ellacuriak zuzen ikusi zuenez," gizaki mota ezberdinak onartzeko oinarria ematen baitu" eta, erants dezakegu, arrazoimenaren idolatria saihesteko argi bide bat seinalatzen baitu.21 Guztiarekin ere, ezin uka daiteke arrazoimena
|
ere
gizakiaren berezko ezaugarri eta tasuna dela, baldin eta gizakiaren egungo estadio ebolutiboa hartzen badugu eta arrazoimena artikulazio bikoitzeko hizkuntzaren ahalmenaren (hots, mintzamenaren eta ez baitezpada idazmenaren!) korrelato formaltzat hartzen ere. Horixe adierazi nahi izan dugu logos kontzeptua hizkuntza/ arrazoimen binomioaren bidez itzuli dugunean; hizkuntza/ adimen binomioa ere eman genezake, dudarik gabe.
|
|
|
Gizakia ez da arrazoimen hutsez hornituriko izakia. Subjektibitatea, emozioak, afektibitatea, intuizioa, sentimendu estetikoa, bizipen moralak, errealitate inkontziente eta subkontzientea... horiek guztiak
|
ere
gizakiaren osagaiak eta atributu bereizgarriak ditugu, gizakiaren errealitatea guztiz poliedrikoa baita. Pentsa ote daiteke ideologiak — edozein— arrazoizko elementu hutsez osatuak eta eraikiak direla?
|
|
2005
|
|
|
Pagadi malkartsu eta nolabaiteko arriskua duen gune bakarrean. Errekastoek higaturiko malkarrean
|
ere
gizakiak aurrera egin du, besterik ez bada ere, bidea txikituz. Bertako zuhaitzei lapurturiko zura ateratzeko eraikitakoak dira pasabide eta tunel hauek.
|
|
|
Alde horretatik, aurreneurriak azpimarratzen ditut, eta uste dut maila horretan Gobernuak, agian beranduxeago, Mendien Legea sortu duela eta prebentzio neurriak hartu direla. Egia da aurten suteak oso goiz hasi direla eta neurri horiek berandu iritsi ahal izan direla, baina neurri horiek bide onetik doaz, ez dezagun ahaztu erantzukizuna
|
ere
gizakiena dela, zigarrokinik ez botatzea… Enpresak ingurumenarekin kontzientziatuta daude. Enpresetan bi faktore oso garrantzitsu daude.
|
|
|
Yoga, batik bat, barruko filosofia da, bakoitzarena batez ere, nolabait esatearren, eta ez ahalmen fisiko bat. Dena dela, zirkua
|
ere
gizakiaren behar eta joera da, eta edozein egoeratan agertzen da; frontoiko batzar horiek badute zirkutik, eskolak ere badu zirkutik, eta elizak nahiz estatuak ere badute zirkutik; ikusiko duzu, bestalde, zer nolako zirkua izango den erregimena erortzen denean, ez zaio-eta askorik falta; orduan jakingo duzu zer den politikaren zirkua, eta ikusiko dituzu, halaber, gaurko iraultzaile asko modako tr...
|
|
|
Gure inguruan ugalduz doaz gizakiak Lurreko lurralde askotan eragindako kaltearen frogak: kutsadura maila arriskutsuak uretan, airean, lurrean eta izaki bizidunengan berengan; biosferaren oreka ekologikoaren arazo itzelak; baliabide ordezkaezinak suntsitzea eta agortzea, eta akats eta gabezia larriak gizakiak berak sortutako ingurumenean, lan egiten duen ingurumenean bertan bereziki, kaltegarriak inondik
|
ere
gizakiaren beraren osasun fisiko, mental eta sozialerako.
|
|
|
Hutsune hau betetzeko orduan, egiaz, funtsezko laguntza eskainiko luke sistematikoki eraikitako hizkuntz entziklopedia batek. Honek, hasieran, hizkuntz gaitasunaren analisi metafisiko bat egingo luke, ondoren, hizkuntzaren osaketan eragina izan duten kasualitatezko zirkunstantziak azalduko lituzke eta, modu honetan, alde guztietatik behatuko lituzke
|
ere
gizakiaren hizkuntzarenganako hartu emanak. Entziklopedia horrek, aldi berean arrazoimenean eta esperientzian oinarrituz, zera egin luke hasteko:
|
|
|
Hizkuntza, beraz, ez da gizakia gizabanako bezala ezaugarritzen duen elementu osagarria bakarrik; hizkuntzak
|
ere
gizakia bere existentzia nazionalean ezaugarritzen du, ze herria eta nazioa pentsaezinak dira dagokien berezko hizkuntzarik gabe.109
|
|
2006
|
|
|
–Mendekotasunetik libre den gizartea? bilatze hori oraindik
|
ere
gizakiaren emantzipazio ekintzaren horizonte utopiko gisa ageri da, hori da, benetan arrazionala, dena.
|
|
|
Otso iberikoa da Iberiar Penintsulan dagoen otso subespezie bakarra, eta, atzeraka ez badabil ere, azken mendeetan nabarmen gutxitu dira otso horien kopurua eta banaketa eremua, batez
|
ere
gizakiaren jazarpenaren, habitataren aldaketaren eta harrapakinak murriztearen ondorioz. Duela bi mende, otsoa Europako herrialde guztietan zegoen, Erresuma Batuan izan ezik.
|
|
|
Gaur egun, ugaztun bizien bostena saguzarrak dira, eta eskualde polarretan eta uharte ozeaniko batzuetan izan ezik, haien mila aldaera baino gehiago mundu osoan daude banatuta. Hala ere, batzuk desagertzeko arriskuan daude, batez ere suteak direla eta, batez
|
ere
gizakiak eragindakoak; nekazaritzako pestizidak erabiltzeak intsektu galera eragiten du; edo ohiko babeslekuetan asaldurak. Horregatik, saguzarrak legeak babesten ditu herrialde askotan.
|
|
|
Euskaldunak
|
ere
gizakiak gara, hainbatek zalantzan jartzen duen arren?, eta gizakiak berezkoa duen sailkatu behar hori geure geurea dugu. Guk ere, sailkapen guztiek nolabaiteko arbitrariotasuna gordetzen dutela jakinagatik, berdin berdin ekin diogu multzo, talde, azpi-talde eta tipologiak eraikitzeko lanari, eta euskaldun izatea ere tipologia bihurtu dugu.
|
|
2007
|
|
|
Umorez erantzun du berak: " Medikuok
|
ere
gizakiak gara, eta ondorioz jeloskorrak ere bai. Agian, besterik gabe, arrazoietako bat izan daiteke aurkikuntza hauek immunologo batek egin izana eta ez haien taldeko batek".
|
|
|
886 HEIDEGGER, M., Artelanaren jatorria eta beste, Klasikoak, Bilbo 2004, 179, 184 Gero hizkuntzari buruz
|
ere
gizakiaren hiru zation paralelismo bat irakurtzen da: –Soinu egitura eta grafismoa hitzaren gorputz bezala pentsatzen ditugu, doinua eta erritmoa arima bezala, eta esanahiari dagokiona hizkuntzaren espiritu bezala.
|
|
|
Ideologia eta jokabide etnikoa, alde horretatik, nazio zapaltzailearen estrategientzat ezin izan daiteke txotxongilo hauskorra besterik. Aurrerapenaren irudiakideia bat sozializatzen du batez
|
ere
gizaki etnikoaren interesguneetan: bizi mailaekonomikoa.
|
|
|
Hau da, bortxakeriahonako egoera honetan gertatzen da: saihesteko modurik izanik
|
ere
gizakien errealizazio ahalezkoak (somatikoak zein mentalak) benetako errealizazioak baino handiagoak direnean. Izan ere, bortxakeria da bi maila horien arteko aldearen eragilea.
|
|
|
Demagun norbaitek indeterminismoaren alde hitz egin nahi duela, indeterminismoa defendatu nahi duela, eta, arrazoi moduan, honako hauxe baieztatzen duela: indeterminismoaren alde nago, izan
|
ere
gizakia librea baita; ez da konturatzen horixe frogatu behar duela, hain zuzen ere.
|
|
|
Natura toki guztietan berdina da eta arrazoimena
|
ere
gizaki guztiengan bera, logika gogorrez Le Laboureur en argudiaketak argudiatzen duenez; eta, ondorioz,
|
|
|
Josetxo Goia Ariberen saxofoiak pertsonaia mitologikoek adierazi nahi dituzten sentipenak azpimarratzeko balioko du. Pertsonai mitologikoen artean
|
ere
gizakiak tartekatuko dira. Antzerkia eta dantza emanen dituzte.
|
|
|
lehenengoak" sistema linguistiko jakin baten arau sintaktikoak eta semantikoak osatzeko gaitasuna" aditzera ematen digun bezala, bigarrenak" hizketa ekintzak ekoiztea eta ulertzea ahalbidetzen diguten komunikazioaren arau unibertsal pragmatikoetara" garamatza174 Hizketarako giza gaitasuna, beraz, ez da bakarrik" konpetentzia linguistikoaren" kontua, baizik eta baita" konpetentzia komunikatiboarena" ere. Horrexegatik da posible, hain zuzen," arau moralen" eta" hizketa ekintzen" arteko loturaz jardutea, ze, finean, gizakiaren izaera" komunikatiboa" delako —eta horregatik bakarrik— du zentzurik
|
ere
gizakien arteko" exijentziez" hitz egiteak175 Esan behar da ere, hirugarrenik, etika hori —Beorleguiren hitzetan—" adostasuna" bilatzen duen" razionaltasun komunikatiboan" oinarritzen dela176 Ez da kasualitatea, horrela, etika" komunikatiboa" bera, gainera," diskurtsiboa"," argumentatiboa" edota" dialogikoa" bezalako ... Kontua da, horren arabera, inork ezin duela inor elkarrizketatik kanpo utzi, ze —Apelek esan bezala—" komunikazio linguistikorako gaitasuna duten izaki guztiak aintzatetsi behar dira pertsona bezala" 177 Horiek guztiek osatzen dute" hiztunen komunitate ideala" 178 eta, finean, horiek adostu dituzte bizikidetzarako oinarrizko arauak.
|
|
|
...rerapauso bat emanez, hizkuntzaren problematika Bollnowen ikerketa antropologikoen gako garrantzitsuenetakoa dela eta, horrenbestez, auzi hori bere ohar filosofiko eta pedagogiko guztietan presente dagoela274 Kontua da, hizkuntzaren filosofiatik begiratuz, gizakia berez dela izaki linguistikoa; eta, horregatik, gure autoreak garbi ikusten du hizkuntzaren esentziari buruzko galdera aldi berean dela
|
ere
gizakiaren esentziari buruzko galdera. Aipatu dugu, baina, gizakiaren izaera ez dela itxia —batek bere burua etenik gabeko prozesu batean osatzen du— eta, Bollnowek esan bezala, bertan paper eragile garrantzitsua jokatzen du hizkuntzak, horri esker bakarrik ahal baitaiteke gizakiaren izaera gauzatuz joan.
|
|
2008
|
|
|
helduak edo haurrak jasotzea, jantziren bat jostea eta antzekoak. " Betiko gauzak dirudite, baina teknologia asko garatuta
|
ere
gizakien premiak berdinak izaten jarraitzen dute".
|
|
|
Horrenbestez, gizaki alienatuaren nortasunak ate guztiak ixten ote dizkio halakoari bere baitan edo bere herri izaeran gertatu den besterentzearen oharmena eskuratzeko? Iglesiasek zehaztuko digu jokabide bat nabarmentzen dela batez
|
ere
gizaki alienatuarengan:
|
|
|
Horien artean, besteak beste, honako hauek ditugu: batetik, sarritan aldagai arrotzak edo kanpoko aldagaiak, hau da, kontrolatzen ez direnak eta esperimentuan eragina dutenak, kontrolatzea zaila izatea; bestetik, lagina guztiz adierazgarria ez izatea; horrez gain, arazo etikoak egotea, batez
|
ere
gizakiekin egiten diren esperimentuetan; halaber, ikertzailearen eragina izatea: adina, generoa, arraza eta abar; azkenik, aldagai guztiak kontrolatzea zaila izatea eta ingurune naturalean edo errealean esperimentu gutxi egitea; horren ondorioz, baliozkotasun ekologikoaren aldetik, fenomenoa egoera artifizialean sorrarazten da.
|
|
|
Zakurretan eta beste ugaztun batzuetan, gene horren mailak urte gehiagorekin eta tamaina txikiagoarekin erlazionatuta zeuden. Azterketa berriak berresten du IGFrekin lotutako bizitza luzeraren geneak
|
ere
gizakiarengan daudela. IGF organismoko ehun askok askatutako proteina da eta gorputzeko ia zelula guztiei eragiten die.
|
|
|
Omega serieko gantz azido asegabe hori gai da prostaglandinak inhibitzeko, hantura gertatzeko bitartekari diren substantzia kimikoak baitira. Hala ere, oraindik
|
ere
gizakiengan ondorio hori behin betiko ziurtatzen duten azterlanak falta dira. Oliba olioa aringarri izateko beste hautagai bat da, eta hainbat ikerketa zentrok aztertu dute, besteak beste, Atenasko Unibertsitate Medikoko Epidemiologia Sailak (Grezia).
|
|
|
CONSUMER eroski k onartzen du oso zaila dela jakitea ea planeta kolapsatzen ari den. Puntu kritiko batzuk gainditu direla diote, batez
|
ere
gizakiak beren ahalmenen gainetik bizi direlako. Horregatik, bioneroek funtsezkotzat jotzen dute planeta birsortzea, oreka berreskuratzeko, garapen jasangarritik harantzago doan zerbait, naturaren gaur egungo suntsitze mailaren aurrean desfasatuta dagoen kontzeptua.
|
|
|
Erran zuenak biziki hunkitu ninduen; momentu hartan bakarrik ohartu nintzen esklaboak
|
ere
gizakiak zirela eta haiek ere sentimenduak zituztela. Lehenago ez nuen behin ere esklabo bat pertsonatzat hartuko.
|
|
|
1982az geroztik Jaurlaritza Euskadi Literatura Sarieki idazleen eta irakurleen arteko «zubi lana» egiten saiatu dela nabarmendu zuen. Eta, sariak banatzeari ekin zitzaionean bezala, gaur egun
|
ere
gizakiak arazoei irtenbideak lortzeko «irudimena, artea edota literatura bera» erabili behar dituela esan zuen.
|
|
|
Errusiarrek segituko dutela baieztatu dute. Bada beste arazo bat ISSren jarraipenerako, batez
|
ere
gizakia hara eramateko. Izan ere, AEBek 2010ean gelditu nahi dituzte euren transbordadoreak, zaharkituak gelditu zaizkielako.
|
|
2009
|
|
|
Natura jendearen lehietatik, handikerietatik, joan etorri zoro geldiezinetatik(, el asordante popular tumulto?) 76 gordelekua da. Eta, zoragarriak izanik
|
ere
gizakiaren arte obra bikainak, zelaiko loretxo apala maiteago du Arrutik(, vives sencilla y mueres?).
|
|
|
nola pentsa zezakeen, bada, Teofilo Mariak, bere ekintza hura Gabinori eta Gabinoren gorputzari probetxuzko gerta zekiekeenik, gorputzak ontzi komunikatuak balira bezala?; gorputzak, izan ere, ez ziren ontzi komunikatuak, azalak mugatutako ontzi bakartuak baizik, gorputz batetik eroritako eskua edo oina, belarria edo sudurra, betiko erortzen baitziren eta usteltzen, beste gorputzei itsatsi gabe; baina ez ote zuen arimak zeresanik auzi hartan guztian??; galdera egin orduko etorri zitzaion Damasori betiko erantzuna: trukua, trukua eta trukua?!, arima
|
ere
gizakiaren asmakizuna zelakoan; gero, begiak ireki, eta Teofilo Mariaren irudia ikusi zuen, herioak hartuta bezala, hain zegoen ustezko heroia zurbil eta hain zuen betartea argizariaren koloreko; orduan, baina, Damasok ez zuen begirik itxi behar izan; aitzitik, irudiari aurre egin zion, buruan biribildua zuèn oihua buruz jaurtitzen ziola: –Eroa eta mila aldiz eroa, zu, Teofilo Maria!?; horregatik, nola poztu zen Damaso don Zoilok iritzia eman zuenean, berearekin bat egiten zuena:
|
|
|
Muskuilu honek batez
|
ere
gizakiari esker lortzen du horren erraz zabaltzea. Uretan egitendiren kirol eta jarduera guztien bidez joan da leku batetik bestera zabaltzen:
|
|
|
Haltzadia lekaduna da eta abereentzako elikagai gisa erabili ohi da. Hala ere, aleak
|
ere
gizakiek jateko modukoak dira, baina zapore mikatza kendu behar zaie urari eta gatzari. Landare horien fruituak, proteina eduki aberatsagatik ez ezik, oso baliotsuak dira zuntz eta karbohidrato mailengatik eta beren osaeran polifenolak bezalako substantziak dituztelako.
|
|
|
Mingarria delako, bueltarik ez duelako edo oraindik
|
ere
gizakia ez delako gai norberaren heriotza ulertzeko. Bihar da azaroaren 1a, Domu Santu eguna, erlijio kristauak hildakoak gogoratzen dituen eguna.
|
|
|
nola pentsa zezakeen, bada, Teofilo Mariak, bere ekintza hura Gabinori eta Gabinoren gorputzari probetxuzko gerta zekiekeenik, gorputzak ontzi komunikatuak balira bezala?; gorputzak, izan ere, ez ziren ontzi komunikatuak, azalak mugatutako ontzi bakartuak baizik, gorputz batetik eroritako eskua edo oina, belarria edo sudurra, betiko erortzen baitziren eta usteltzen, beste gorputzei itsatsi gabe; baina ez ote zuen arimak zeresanik auzi hartan guztian...?; galdera egin orduko etorri zitzaion Damasori betiko erantzuna: trukua, trukua eta trukua...!, arima
|
ere
gizakiaren asmakizuna zelakoan; gero, begiak ireki, eta Teofilo Mariaren irudia ikusi zuen, herioak hartuta bezala, hain zegoen ustezko heroia zurbil eta hain zuen betartea argizariaren koloreko; orduan, baina, Damasok ez zuen begirik itxi behar izan; aitzitik, irudiari aurre egin zion, buruan biribildua zuèn oihua buruz jaurtitzen ziola: " Eroa eta mila aldiz eroa, zu, Teofilo Maria!"; horregatik, nola poztu zen Damaso don Zoilok iritzia eman zuenean, berearekin bat egiten zuena:
|
|
|
Doña Mercerdeseneko argizaiola etorri zitzaidan niri orduan gogora. Egia zen, hark
|
ere
gizakiaren forma zeukan, begiratze hutsaz ikus zitekeen bezala. Ondo pentsatuta, gizakiarena ez ezik, doña Mercedesen beraren itxura ere bazeukala esango nuke nik.
|
|
|
lana ez da produkzio hutsa. Torlojoak egiten dituena gizaki bat da, torlojoak egiten robot bat jartzen duena
|
ere
gizaki bat da, beti dago gizaki bat lanaren motor, eta gizaki bat dagoen tokian beti egongo da prestakuntza moralaren premia; bestela, etekinen pragmatika ateak ixten joango da etorkizunari, humanitateari berari.
|
|
|
e spende poco; gutxi gastatuta ez ginateke oso lontano joanen). Bai gene terapiak baita ama zelulek
|
ere
gizakion osasun egoera hobetzeko eta gaixotasun asko borrokatzeko bide eraginkorrak izango direla ez dut dudarik. Alta bada, denbora da bi teknika horiek aplikazio zabal eta unibertsala izateko.
|
|
|
Munduaren xedea ez da inondik
|
ere
gizakia imitatzea, zeinahi lege alde batera uzten du; ez dezagun esan naturan badirela legeak; antolamendurik, ordenamendurik, formarik, edertasunik, jakiterik, harmoniarik, legerik gabeko munduaren aurka borrokatu behar du ezagutzak; ezagutza hau bezalako mundu batekin harremanetan dabil eta bertan ez dago ezer ere mundu hori ezagutarazten duenik; era berean, ez da naturala natura ezaguna izatea...
|
|
2010
|
|
|
Patxi Lopez lehendakaria Xabier Leteren heriotzari buruz mintzatu zen. Euskal gizarteak asko zor diola adierazi zuen, izan ere, une txarrenetan
|
ere
gizakiaren duintasunak mugarik ez duela erakutsi digu. Era berean, Letek utzitako ondarea haizeak inoiz eramango ez dituen milaka hitzez eta soinuz osatuta dagoela gaineratu zuen lehendakariak.
|
|
|
Patxi Lopez lehendakaria Xabier Leteren heriotzari buruz mintzatu zen. Euskal gizarteak asko zor diola adierazi zuen, izan ere, une txarrenetan
|
ere
gizakiaren duintasunak mugarik ez duela erakutsi digu. Era berean, Letek utzitako ondarea haizeak inoiz eramango ez dituen milaka hitzez eta soinuz osatuta?
|
|
|
Xabier Leteren heriotzari buruz mintzatu da Patxi Lopez lehendakaria. Euskal gizarteak asko zor diola adierazi du, izan ere, une txarrenetan
|
ere
gizakiaren dignitateak mugarik ez duela erakutsi digu. Era berean, haizeak inoiz eramango ez dituen milaka hitzez eta soinuz osatuta dagoen?
|
|
|
Horregatik da hain interesgarria eredu gisa idazkerarik ez duen herri bat erabiltzea, joaten bagara naturarekiko gertuen dauden tribuetara, ikusi behar dugu zer desberdintasun duten horiek txinpantzeen kulturekiko; horri erreparatu behar diogu, tribu horiek
|
ere
gizakiak baitira, eta geroago eraiki den horrek guztiak ez baikaitu gizakiago egiten.
|
|
|
Zergatik, baina, sentitu nintzen hain txiki, bizitzari buruzko erlatibismo handi batera, erabatekora ere bai ia? iritsia banintzen, halako eran, non heroitasunaren kontzeptua
|
ere
gizakion idealismoak haizatutako globotzat hartzen bainuen, barruan airea baizik ez zuena. Zer gehiago zen, bada, funtsean, Domingo Orbe Txinako poeta hura baino. Li Po?, hain modu surrealistan bizi eta hil zena, Meyer jaunak aditzera eman zidanez?
|
|
|
Hilzorian den pentsamendu honen epaiketa aktan, oinazearen progresio beti handigarrian, kondenatu baten adimen autopsia moduko honetan, irakaspenik ez ote da kondenatzaileentzat? Agian, justizia esaten dioten balantza horretan, irakurketa honek eskua arinduko die berriz
|
ere
gizaki baten burua, hots, buru pentsalari bat, bota behar dutenean. Agian zorigaiztoko hauek ez zuten sekula pentsatuko heriotza zigor formula bizkorrak gordetzen duen sufrikarioen jarraipen geldia?
|
|
|
2.Eskubide horren erabateko eragingarritasuna lortzeko itun honetako estatu alderdi bakoitzak hartu dituen neurrien artean izan dira, orientazio eta prestakuntza tekniko profesionala, ekonomia, gizarte eta kultura garapen iraunkorra lortzera bideratutako programa, arau eta tekniken prestaketa eta erabatekoa nahiz produktiboa den okupazioa, denak
|
ere
gizakiaren askatasun politiko eta ekonomikoak bermatzen dituzten baldintzen mende izango direla.
|
|
|
hidrogenoaren atomoa baino are txikiago sentitu nintzen. Zergatik, baina, sentitu nintzen hain txiki, bizitzari buruzko erlatibismo handi batera —erabatekora ere bai ia— iritsia banintzen, halako eran, non heroitasunaren kontzeptua
|
ere
gizakion idealismoak haizatutako globotzat hartzen bainuen, barruan airea baizik ez zuena. Zer gehiago zen, bada, funtsean, Domingo Orbe Txinako poeta hura baino —Li Po—, hain modu surrealistan bizi eta hil zena, Meyer jaunak aditzera eman zidanez?
|
|
|
Nobiziatu urtea da batez
|
ere
gizaki erlijiosoaren heziketa tradizio oso jakin baten barruan bideratzeko urtea. Zorionez eliza katolikoan kongregazioetan tradizio handi batzuk badaude.
|
|
|
Ildo bertsutik dabil hurrengo egitatea: gainerako giza legeak
|
ere
gizaki arduratsuen irizpenak baino ez dira, Digestoan esaten den bezala; irizpen horietan, ez da behar botere publikorik, baizik eta zuhurtzia eta irizpide zuzena. Hor kokatzen da Zizeronen harako definizioa:
|
|
|
Sarreran adierazi bezala, bada, amaitzera goazen idazlan honek ekarpen osagarria izan nahi du ikerketa linguistiko pedagogikoen esparruan, eta, zinez, hemendik abiatu gara giza eta gizarte zientzia ezberdinek hizkuntzaz esaten duten hainbat kontu biltzeko. Azken batean, hizkuntza, gizatiarra den heinean eta gizatiarra delako, gizakia bezain fenomeno konplexua da; horrexegatik, hizkuntzaren zientziak —euren jardunean
|
ere
gizakiaz ari direnez— elkarren beharrean daude eta elkarrekin lanean aritu behar dute. Hizkuntzaren filosofiak, adibidez, ederki asko erakusten du ikerketa linguistiko guztien horizontea antropologikoa dela eta, aldi berean, baita ere ikerketa antropologiko denek nahitaez hartu behar dutela kontuan gizakiaren errealitate linguistikoa.
|
|
|
Jende gaiztoena
|
ere
gizakia da emateko ahalmena duelako.
|
|
2012
|
|
|
Buru nazionalistak esan duenez,? ez da aberririk, ez erlijiorik, ezta ideia politikorik
|
ere
gizakien odol jarioa justifikatu dezakeenik. Ez da ideologiarik ezberdin pentsatzen duena suntsitzea ahalbidetzen duenik?.
|
|
|
Ez dut uste kasualitatea zenik, kasu, Celso Emilio Ferreirok Longa noite de pedra, Gabrielek biziki goretsia, 1962an argitaratu ondoren, hain zuzen, berak Harri eta Herri (1964), Euskal harria (1967), Harrizko herri hau (1970) eta, burutzeko, Azken Harria (1976) plazaratzea. Baina hori
|
ere
gizakion artean ohikoa izaten da, gizartean harremanetan bizi izanda, ezinbestean guztiok elkarren zordun gara eta.
|
|
|
Espezie guztiak zenbait alderdiren arabera zehazten dira; hona zein diren alderdi horiek: elikatzeko erabiltzen dituzten iturriak (bizirik irautea), baldintza ekologikoak (moldatzea), beste harrapariekin borrokatzea (hautespen naturala) eta, espezie batzuek, batez
|
ere
gizakiak, tresnak asmatu dituzte (hizkuntza tresna horietako bat da); horregatik, kulturen historian utzitako aztarna gehienak kapitalizatu egin dira. Lan planetan oinarrizko ideia edo indar ideia haiek etengabe agertzen badira ere, egunerokotasunaren eta taldeen fisionomiaren eraginez bakoitzak bere irizpidearen arabera tratatzen dituenez, askotan, ikasgela batetik bestera eta urte batetik bestera aldaketak sortu ohi dira.
|
|
|
Gogoratuz, bestalde, Nazio Batuen eta beste erakunde espezializatuen akordioak, itunak, ebazpenak, gomendioak eta gainerako instrumentu egokiak, hain zuzen
|
ere
gizakiaren garapen osoari eta herri guztien aurrerapen eta garapen ekonomikoari nahiz sozialari buruzkoak; eta, aurrekoetan barneratuta ere, deskolonizazioari buruzko instrumentuak, bereizkerien prebentzioa, giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak errespetatu eta betetzea, nazioarteko bakea eta segurtasuna mantentzea eta estatuen artean geroagoko adiskidetasun eta lankidetza harremanak sustatz...
|
|
|
Horien artean aurkitzen dira Tom Regan, PaolaCavalieri, David De Grazia eta beste hainbeste. Ñabardurak alde batera utzita (batzuek berdintasunean oinarritutako etikak defendatuko dituzte, beste batzuekanimalien eskubideen aferan egingo dute enfasia...), autore hauen aldarrikapennagusia da gainerako animaliek
|
ere
gizakion esfera moral berberean egon beharkoluketela (formula etiko desberdinak planteatuz). Alegia, tradizionalki ulertuak izandiren eran gizatasunaren eta animaliatasunaren mugak gainditzen dituen esferamoral bat eraikitzea, zeinean bai gizakiek bai gainerako animaliek errespetuzkotrataera jaso dezaketen legearen aurrean.
|
|
|
Zer esanik ez, gainerako animaliak
|
ere
gizakion esfera moral berean jasotzearenegitasmoak hainbat kontrako ditu. Izan ere, teoria etiko gehienek animaliaerreinuaren aurrean gizakion estatutu moral bereizgarria defendatzen dute, eta, sarritan, animalien izaera moral eta legalaren aldarrikapena egitasmo pentsaezintzatplanteatzen da (Cortina, 2009).
|
|
|
Descartesen osteko tradizio filosofiko kontinentalak ez du berak ezarritakomuga hori gainditu. Kanten subjektu transzendentalaren formulazioak ere oinarrianduen ezaugarria da hain zuzen
|
ere
gizakiak gainerako animaliek duten gabezia horiez dutela, alegia, hizkuntza, arrazoia edota autokontzientzia duela. Horren aurreanAdornok Kanten lanari egindako kritika berreskuratuz Mendebaldeko filosofiamarkatzen duen sakrifizioaren izaera aipatzen du Derridak; ez bakarrik naturarekikobaita animaliarekiko dominazio harremanean ere eraiki du gizatasunaren ideia etahumanismo ororen formulazioak animaliekiko eragiketa biolentoak direla argudiatukodu Derridak.
|
|
|
Bestalde, aipatu beharra dago hipotiroidismoa nozitzen duten pertsonek depresiorako joera izaten dutela. Antza denez, tiroideak estimulatzen dituzten hormonen gutxitzeak
|
ere
gizakien emozioak erregulatzen dituzten mekanismoetan eragina du (Kutcher et al., 1991). Asaldura neuroendokrino horiek guztiek, familiarengandik heredatu daitezkeenak edota berezkoak izan daitezkeenak, depresioa sorraraz lezakete.
|
|
|
Gauzak horrela, matrize horren araberako gizaki mota jakin bat ekoitziko da nagusiki Modernitatean, oraindik
|
ere
gizaki aurremoderno anitz badago ere?, gizaki aurremodernoarekiko oso bestelakoa den gizaki mota. Orain, gizaki mota hori ez dago modu bakarrean definitzerik, aurpegi ezberdin asko erakutsi baititzake; eta, hala eta guztiz ere, badira botere nahiaren arabera nabarmentzen diren bi aurpegi ezberdin nagusi.
|
|
|
Ikasleei esatekotan zegoen eguzkiaren eta izarren elementu berekin eginak ginela gizakiok, eta, hortaz, gutarikoren baten atomoak urrutiko izarren baten atomoak izan zitezkeela aspaldi batean. Beraz, izarren pareko izan gintezkeela, edo, bestelakorik erabakiz gero, zaborraren mailakoak, zaborra
|
ere
gizakion osagai diren elementu berekin osatuta egon baitaiteke. Hala jarraitzea pentsatuta eduki izanagatik, eten egin behar izan du bere jarduna, zuzendaria sartu delako ikasgelara ikasturte hasierako agurra egitera eta zenbait arau eta beste jakinaraztera.
|
|
|
Duela bi mila urte agure jakintsu eta ospetsu batek, Zizeron erromatar handiak, idatzita utzi zizkigun bere ustez gizakiak normalki egin ohi dituen hutsegite handi eta larrienak. Sei ziren hanka sartze horiek eta, nahiz eta bi mila urte joan diren, begi bistakoa da egun
|
ere
gizakiok berdin berdin jarraitzen dugula huts larri horiek egiten. Hona hemen zeintzuk diren sei hutsegite horiek:
|
|
2013
|
|
|
Beraz, oroimenik gabe ezin dugu gizakia ulertu, kultura eta gizartetik kanpoko gizakia ulertu ezin dugun bezala. Gizakiok geure memoria eraikitzen dugun bezala, memoriak
|
ere
gizakiak eraikitzen ditu (Candau, 2002: 5) 176 Memoriaren bidez iragana berrinterpretatzen dugu gizakiok.
|
|
|
Orduan garai onak ziren, baina sirena hotsek abisatu ziguten,, ernai egon, zuen bizitzak aldatzera doaz hemendik aurrera, nik horrela sumatzen dut. Finean, zuek
|
ere
gizaki hutsak zarete?.
|
|
|
Gainera, arkadia garbiek mesfidantza eragiten zidatela gaineratu nion,, egia handiek bezalaxe?, azpimarratu nuen. Geroztik berriro izan ez dudan argitasuna nuen ideietan adin horretan, eta bere gizarte berri horretan
|
ere
gizakiak negarrez jaio eta bihotzean min dutela biziko zirela gehitu nion, tristuraren lorratz bat utziz alegia. Errezeloz begiratu genion elkarri eta gure artean leize sakon bat tartekatzen hasia zela ohartu ginen.
|
|
|
–El dirigente de opinión y la armonía entre los pueblos?. Batez
|
ere
gizakiaren ekintza intelektul eta moralen eskubideak formulatu nahi zituzten.
|
|
2014
|
|
|
Zorigaiztoko gertakizun batekin hildako norbanakoaren hezurrak erabiltzen zituzten instrumentua sortzeko Asian. Hura estaltzen duen larrua
|
ere
gizakiarena da.
|
|
|
Herderrek Estatuaz eta aginte botereaz hitz egiten duen moduan, ez da harritzekoegia, Lehen Mundu Gerra ostean iraultzaile. Sobiet (Batzar) Errepublikanoek? eta anarkistek beren aitzindaritzat hartu badute Alemanian2022 Kantek, edozein gizartetan
|
ere
gizakiak nagusia behar duela idatzi bazuen,, nagusi beharra duen gizakia aberea da?, osteratu du Herderrek;, gizaki bilakatu orduko, nagusirik propioki ez du behar? 2023 Gizakiak behar duena lagunartea da (andreak gizona, gizonak andrea, haurrak hezitzailea, gaixoak sendagilea), hots, komunitatea, nazioa; ez, nagusia. Naturalena, orduan, herria bera bere buruaren nagusi izatea litzateke, eta jendaki bakoitza bere buruaren jabe.. Estaturik naturalena herri bakar bat karaktere nazional bakar batekin da(...).
|
|
|
Beharbada, aitona amona euskaldunak zituelako, aitaren kontrako jarrera naturalak, desa dostasunak itotzen zituen frankismoaren gerrikoak, gaztetasunak dakarren berezko errebeldiak, nork daki, baina batere zalantza rik ez dago berak hizkuntza horretan aurkitu zuela bere ahotsa adierazteko bidea, buru argitsu batzuek, baita euskal herritarrek ere, balio folklorikoa besterik aurkitzen ez zioten hizkuntza ho rretan. Bestalde, oinarrizko justiziaren aldeko borrokan, kultura propioaren erreibindikazioan diharduen pertsona bati ez zaizkio arrotz egiten bestelako jakintzak eta bestelako giza eskubideak ere. normala da, beraz, beste asko bezala, Aresti
|
ere
gizakien ar teko berdintasunaren aldeko ideia global batek erakarria izatea, eta sentimendu horrek bere obran ere isla izatea. nahigabe bat baino gehiago ekarri zion horrek gainera. inor ez omen da bere herrian profeta, eta hori hala gertatzen da mugitzen zaren zirkulu handi edo txikitik irteten bazara.
|
|
|
Gizaki indeterminatu hipermodernoak pertsonak baino ez ditu ikusten, ez beste ezer. Hala eta guztiz ere, ez da ahaztu behar egungo gizaki guztiak ez direla erabat hipermodernoak —eta, hipermodernoen artean ere aniztasuna dela nagusi—, oraindik
|
ere
gizaki moderno mordoa egon baitago.
|
|
|
Eta legoke egon behar mugarik
|
ere
gizakiaren irrikarako.
|
|
2015
|
|
|
Euli horiek zulo eta bazterretan ezkutatzen dira eta hurrengo udaberrian prest egoten dira euli berriak sortzeko, hurrengo urtean
|
ere
gizakion bizikide izango diren euli berriak, etxekoak. Ez alferrik Musca domestica espeziekoak dira?
|
|
|
Txinpanzeak hori baino gehiago saiatzen dira, noski, baina hala
|
ere
gizakion inbidiatan! Jakingo balute kopulatzen dugun bakoitzeko zenbat denbora pasatzen dugun horretan pentsatzen!
|
|
|
Errana dizuet ni ez nintzela oso haur jendekoia, ama ez beste gizakien presentziak beldurtu, kikildu egiten ninduela. Batez
|
ere
gizaki haiek helduak izanik. Batez ere gizaki haiek ezezagunak izanik.
|
|
|
Batez ere gizaki haiek helduak izanik. Batez
|
ere
gizaki haiek ezezagunak izanik. Batez ere denek niri zomorro mota berri, bitxi eta ez oso atsegin bati bezalaxe begiratzen baldin bazidaten.
|
|
|
Kanpoko oztopoak ez dira fenomeno konplexuen eraginez agertzen, ez dira
|
ere
gizakiaren espirituaren ahultasun bat. Aldiz, ezagutzearen ekintzak berak eragiten ditu, behar funtzional baten gisakoa da.
|
|
|
1 Erlauntz bat bisitatzea Erleak, eztiaren erleak, duela hamarkada batzuetatik desagertzen dira mundu osoan. Azken urteetan, zenbait ikerketaren arabera, erritmoa bizkortu egin da, batez
|
ere
gizakiak eragindako hainbat arrazoirengatik. Egoera askoz larriagoa da eztirik gabe geratzea baino:
|
|
|
Baina arriskua ez da hor amaitzen. Adituek ohartarazi dutenez, txakurrei eragiten dizkieten kalteek
|
ere
gizakiak kutsa ditzakete. Hala ere, albaitari hauek nabarmentzen dira:
|
|
2016
|
|
|
Arduradunen arabera, teknologia bera beste gauza askotarako ere baliatu ahal izango da: osasun gaietan, konplexutasun handiko predikzio ereduetan, adibidez, eguraldia?, hizkuntza teknologietan... aurrerakuntza handiak egin ahal izango dira seguruenik.Albistea batzuentzat propagandistikoa da, beste batzuentzat iraultzailea, askorentzat beldurgarria; ez ahaztu GOa bera gizakiok asmatu genuen bezala, AlphaGO
|
ere
gizakiok asmatu eta programatu dugula. Beldurtu baino, hobe genuke GOak duen filosofian apur bat barneratzea, hori ere gure arlo askotarako balia baitaiteke; zein dira gure askatasunak, nola defendatuko ditugu, nola eskuratu berriak, nola erdietsi eremu berriak...
|
|
|
Bat batean, mirailaren indarrez, Hiruburu baten argizko itxura agertu egin zitzaion, dirdira osoan, kutxa hura benetako ispilu izan balitz bezala. Ispiluaren antzeko hartan, ez zen lehen bezalako ez ziminorik ezta
|
ere
gizakirik agertzen gehiago, argia baizik. Hori zen Richardek Hiruburuek ikustea nahi zuena, nola argiaren argia hantxe zegoen.
|