|
2000
|
|
|
Gurpil mazizoak zeuzkaten autobus haiek, inguruetako herrietatik Ordiziako azokara baserritarrak eta eramaten ibiltzen zirenak. Amaren ahizparen etxera gindoazen Tolosara, baina han
|
ere
gerra mugimenduak izan, eta egun gutxi egin genituen. Trena hartu eta Donostiara joan behar izan genuen.
|
|
2001
|
|
|
–Anas –jarraitu zuen Lucasek–, zeu
|
ere
gerran egon zinen, ezta?
|
|
|
gizarteko orekan zetorren edozein aldaketak, zenik txikienak ere, hizkuntzaren kaltetan gertatu behar zuen. Honek alemanek Frantzia hartu eta ondoko borrokarako ere balio duela esango nuke; hala zerbait aldatzen da Espainiako Gerra Zibilarekin eta batez
|
ere
gerra ondokoarekin. Izan ere, gerrateko kalteak beldurgarriak baziren ere, are txarrago izan da guretzat, Â taldeka eta bakarka, ondotik etorri zen triskantza, bai gogorkeria gupidagabeagatik, bai iraun zuenagatik.
|
|
|
Gerran gaude. Beti egon gara gerran, orain ere gerran gaude, eta aurrerakoan
|
ere
gerran izango gara.
|
|
2002
|
|
|
Hain zuzen ere, gerra garai honetan hori planteatzea utopia hutsa dela esaten zaionean, Vandana andreak batez
|
ere
gerran inolako errurik eta zerikusirik ez duen jendeak sofritzen duela erantzuten du. Atzo Iraken, gaur Afganistanen, eta bihar non?
|
|
|
deitu izan zenaren agerrerakmuturreraino aldarazi zuten munduaren egoera geoestrategikoa. Esparru berri horretan, mendebaldeko herrialdeek lehen planoan jarri zuten SESBrekiko enfrentamendua, alde batera utzita erregimen demokratikoen defentsari buruzko balioak, hain zuzen
|
ere
gerran zehar haien orientabide ideologikoak izan zirenak. Horrekharremanetarako bide berri bat zabaldu zion diktadura frankistari.
|
|
2003
|
|
|
Baina logika ez da baliabiderik onena gerrak ulertzen saiatzeko. Batez
|
ere
gerrari bakea deitzen zaionean.
|
|
|
Erbesteratuek bereziki hartu zuten. Antzinatean, mitoan edo iraganean oinarritzen zen Euskal Herri batekin egiten zuten amets, eta pintore gaztearen lanetan
|
ere
gerrak matxuratu gabeko Gernika bat agertzen zen, argazkietakoa bezain sinesgarria baina aldi berean atzokoa, ezinezkoa; azken batean, haurtzarokoa. Horrelakoetan ohi denez, obraren ederra bezainbat miresten zuten artistaren adurra.
|
|
|
Periodikoak ezin dugoizerogoizero irakurleei plastada bana ematen ibili. Irakeko gerraren kontra dagoen irakurleari ezin zaizkio egunero Bush-en onurak besterik kontatu (tarteka beharbada bai, pieza periodistikoak rara avis baten estatusa galtzen ez duen bitartean); gerraren kontra dagoen irakurle horreka rgi ikusi behar du bere periodikoa
|
ere
gerraren kontra dagoela (berriro diot, nahiz eta tarteka gerraren aldekoei ere hitza eman) eta ez dabilela epelkeriatan. Jarri orain Irakekoge rraren ordez beste edozein gai —gai nagusi, pertsona baten ideologia definitzen duten horietakoak— eta emaitza begi bistakoa da:
|
|
|
Eta George Steer gizajoa! Hura
|
ere
gerran hilko zen, baina beste gerra batean. Robert Capa argazkilaria beste gerra batean hilko zen bezala.
|
|
2004
|
|
|
Horietako batzuk baziren ordurako Euskaltzaindiak sortua bere lehen ekimenetan ontzat emandako hitzak (3). Sabino Aranaren eragina, beraz, XX. mendean euskara juridiko administratiboan hasiera hasierako ahaleginean dago, gerorako
|
ere
gerra denboran Euzko Jaurlaritzaren eskupean egingo zenaren aurrelari (4).
|
|
|
Lenin’ek, bestalde, ez zuen iñolaz
|
ere
gerra segitzeko asmorik; eta hasieratik saiatu zan Alemania’rekin pake itun bat egiten.
|
|
|
Ederki ulertzen nuen gizon haren baitako sentimendua. Neuk
|
ere
gerra bat galdua nuen.
|
|
|
–Ez da erraza galdera horri erantzutea, batez
|
ere
gerran borrokatu ondoren... Dena den, zer axola du horrek?
|
|
|
Baina bazen gehiago kezkatzen ninduen beste zerbait. Ni benetan fededuna nintzen eta, mistikoa ez banintzen ere, erlijioaren inguruko nahiko kezka sakonak erabiltzen nituen, batez
|
ere
gerraz geroztik. Horrez gain, Weberren antzera, Wagnerren zale amorratua nintzen.
|
|
|
—Genoveva ere bai? Genoveva
|
ere
gerran ari al da. Eta Bizkarroker zaharra?
|
|
2005
|
|
|
Beraz, estatuaren funtzioak aldatzen dira. Garai bateko estatu sozialak, batez
|
ere
gerra hotza zegoelarik eta nolabait komunismoa Mendebaldeko Europatik mamua bezala ikusten genuelarik, desagertu egin dira. Beraz, mamu horri aurre egiteko funtzio hori desagertu egin da.
|
|
|
Plastiko horietako batzuk haur tamainakoak ziren. Lizarazuren ustez iparramerikarrak oso inuzenteak eta adeitsuak dira izugarrikeriekin, batez
|
ere
gerra eta terrorismo kontuetan, endemas AEBetatik kanpo izaten direnean gertaera horiek: ' Nire herrian terrorismoa beti aipatzen den gai bat da.
|
|
|
Une horretan baina, ez ziren gainbehera horren sintomak ageri. Izan
|
ere
gerra amaitu zenetik Ateneoak lehengo bazkide kopurua berreskuratu eta handitu ere egin zuen.
|
|
|
Dueloa bitaz esan ohi da, bakea batasunari esaten diogun modu berberean. Grekoek
|
ere
gerra izendatzeko zuten hitza multzo esanahi duen hitzetik ekarri zuten; antzinakoek ere fakzio hitzarentzat berba bat hartu zuten, haren desegitetik datorrena, gorputzaren zatiak desegiten diren bezalaxe.
|
|
2006
|
|
|
Jendeak erosteko duen ahalmena ere nabarmen aldatu da, batez
|
ere
Gerra Ondoko garaiarekin konparatzen badugu. Orduan, baita urte batzuk beranduago ere, luxuzko produktua izan zitekeen behi edo aretxe txuleta erostea, baina gaur egun, egunerokoagoak bilakatu dira.
|
|
|
–Jaxinto
|
ere
gerran izan zen, bai, gerran izan zen. Txist!
|
|
|
Beraz, gerra agertzen da garai hartako boterearekin nahastuta: Mizenasek
|
ere
gerrari zor izan zion bere nagusitasuna.
|
|
|
Ameriketako Estatu Batuak aipatzean berea ez den entitate bat –politikoa, filosofikoa, nik dakit ba zein– aipatu moduan egiten izan digu. Baina hark
|
ere
gerra aipatu digu. Kexaz.
|
|
|
Urrea eta gerra, biak gogoan hartzekoak dira, edonon. Mariposa honetan baina, batez
|
ere
gerra dakarte gogora. 1846 haren ostean, 1851n, Kalifornia –hogeita bost egunez Kaliforniako Errepublika izanikoa– Estatu Batuetako 31 estatua bilakatu zen.
|
|
2007
|
|
|
Hori bai, lantokia etxetik oso hurbil zeukan; baina gerra osteko Espainiara ez zen heldu, ez ogi zuririk, ez bakerik, ezta aberastasunik ere, erregimen berriaren propagandak alferrik aldarrikatzen zuen bezala. Europan
|
ere
gerra piztu zen, eta berarekin ekarri zituen eskasia eta gosea. 1941ekoa negurik krudelena izan zen.
|
|
|
251 TIEGHEM, P. von, Le Romantisme dans la littérature européenne, Paris 1948 (Ahaztu gabe Frantzian, gerra aurretik jada, Maurras en Action Française ere antialeman eta antirromantikoa zela!). USAn
|
ere
gerra eta gerraondoko nazional-sozialismoaren aurkako bero ideologikoan, haren eta erromantizismoaren artean erlazioak ikusi edo suposatu dituzte halaber LOVEJOY, A. (1941), Essays in the History of Ideas, Baltimore 1948 (erromantizismoari buruzko autorearen artikulu ezberdinak biltzen dira hor), eta WELLEK, R.,. The Concept of Romanticism in Literary History? (1949), in:
|
|
2008
|
|
|
Beraz Azkueren gaztetasun eta heldutasun intelektual garaia bete betan harrapatu zuen (Azkuek 7 urte zituen 1871an, 50 urte1914an). 1918tik aurrera Alemaniak indarra galdu bazuen
|
ere
gerra arte osoan1914 aurreko kultur moldeen inertziak segitu zuten, eta gainera Azkuerenformazioa aski finkatuta zegoen ordurako.
|
|
|
Erosle indartsuenen artean, udalkide horiez gain, zerga biltzaile lanetan ibilitako batzuk aurkitzen ditugu, Suinaga bera adibidez, eta Pedro Atxa, 1804 urteko sisa biltzaile izandakoa. Gerraostean, herri lur guztia salduta
|
ere
gerra ordainagirien kopurua ordaintzeko lain ez zuela ematen ikusirik, frogagirien balioa depreziatu eta eskuratutako lurren balioaren 1/ 6a dirutan ordaintzera behartu zituzten. Hori delaeta, erosle batzuek arazoak izan zituzten herri lurren salmentak legeztatzeko orduan, horien artean herriko handiki batzuek ere.
|
|
|
Boluntarioak
|
ere
gerra bukatu bezain laster itzuli ziren herrira, eta euren etorrera ospatzeko antolatutako jaia gau eta egun luzatu zen (Sarasketa, 1909: 48).
|
|
|
Gutunari sindikatu batek 1939 urtean egindako hildakoen zerrenda gehitu diote, 1936 urtetik 1939 urtera arteko hildakoak. Garai horretan
|
ere
gerran hildakoen nortasuna eta kokapena jakiteko interesa zegoela erakutsi nahi dutela azaldu du Azkarragak. Interes hori gaur egun ere mantentzen dela azpimarratu du.
|
|
2009
|
|
|
Gizon zintzo eta gozo hark, ostera, ez zuen lortu bost seme izaterik. Bakarra bidali zion Jainkoak, hala esan zidan Jordaniatik Irakera egin nuenean bidaia, bizitzan bigarrenez, berriz
|
ere
gerrako berriemaile. Bonbaketak hasteko pare bat aste falta ziren haren etxera joan nintzenean, emaztea eta hamar urteko mutikotxoa ezagutzera.
|
|
|
Horrek
|
ere
gerra ez dela amaitu adierazten du, zauriei zornea dariela oraindik.
|
|
|
estrategiko horietan berriz
|
ere
gerra hotza pizteko
|
|
|
Uste baino zailagoa gertatu zitzaion argitze lana egileari, gezurra badirudi ere, ez baitzegoen argi aulkien segidatasuna, dokumentazio ezagatik, batez
|
ere
gerra eta gerraondo luzearen erruz.
|
|
|
Euskal industria
|
ere
gerrarako birmoldatu zuten, 1936ko abuztuaz geroztik, Bizkaiko gobernadore eta Defentsa Batzordeko buru izan zen Jose Echeverria Novoaren politikari jarraipena emanez. Izan ere, Olabeagako Euskaldunak kamioiakblindatzen zituen bitartean, Santurtziko lehergailu fabrikak Sevolita eta detonagailuak ekoizten zituen.
|
|
|
Elkarte honek bi helburu nagusizituen: batetik, Euskal Herriaren intereseko ziren gaiak ikertu eta argitaratzea, batez
|
ere
Gerra Zibilaren bilakaerari zegokionez(); etabestetik, Euskadiko armadaren inguruko ikerketa. Gerra Zibilaren inguruandagoen dokumentazioak hainbat esparru lantzen ditu, besteak beste:
|
|
|
Batez
|
ere
gerrako lehenengo hilabeteetan, kalean zihoan edozein oinezkobehartzen zen kanta nazionalak abestera, besoa altxatuz agurtzera edota VivaEspaña oihukatzera, besteak beste. Herritarrek nahitaez hartu behar zuten partedesfileetan eta ekitaldi publiko faxistetan, erlijiosoetan zein zibiko militarretan, eta bandera nazionalak zintzilikatu behar zituzten leihoetan.
|
|
|
Marañosako lantegia 20ko hamarkadan jarri zen martxan, eta bertanegindako ikerketa eta frogekin Rifeko herrixka berbereak bonbardatzeko gastoxikoak ekoitzi ziren. Oraindik ere gutxi dakigu Corteseko lantegiari buruz, bainaazpimarratzekoa da horretan
|
ere
gerra prisioneroek lan egin zutela.
|
|
|
Dena den, esan bezala, Nafarroan aritu ziren batez
|
ere
gerra prisioneroak, 8.koadroan ikusten den moduan. Gotortze lanak muga osoan egin ziren, baina batezere Orreagatik mendebaldera, eta horietan mendiko pistak eta bunkerrak egitenaritu ziren 7.000 baino gehiago borrokalari antifrankista.
|
|
|
Gerra bitartean ere, 1938an, bortxazko lanen beste modalitate handia martxanjarri zen, jadanik epaiturik eta zigorra betetzen ari ziren presoentzat diseinaturikoa.Milaka presok, bereziki kondena baxua zutenek, Lanaren bidez Zigorra Berrerosteko Sistemaren barrenean (Sistema de Redencion de Penas por el Trabajo delakoan) lan ezberdinak egin behar izan zituzten, batez
|
ere
gerra ondoko urteotan.1938tik 1943 arte, gero eta preso gehiagok hartu behar izan zuten parte sistemahorretan, azken urte horretan kopuru gorena izan arte: 27.884 preso, alegia (PradaRodriguez eta Rodriguez Tejeiro, 2003:
|
|
|
Euskal Herri mailan
|
ere
Gerra Zibileko 5.500 fusilatuen indusketa lanak etagorpuak hobitik ateratzeko lanak garai ezberdinetan egin dira. Nafarroan 80ko hamarkadaren hasieran, eta beranduago 2000 urtearen ondotik, talde eta elkarteek, tartean Altaffaylla elkartearen lana azpimarratu behar delarik27 EAEn, 2000ingurutik geroz bilaketak indartu zirela-eta, Gobernu Kontseiluak 2002an GerraZibilean desagertutako pertsonen hobiak ikertu eta aurkitzeko sail arteko batzordearen sorrera bultzatu zuen, gorpuak lurpetik ateratzeko lan horiek koordinatzekoasmoarekin.
|
|
|
Zientzia Ikerketen Kontseilu Goreneko (CSIC) ikertzaile talde batek zurkaitzak aldatzea lortu du, TNT (trinitrotoluenoa) hondakinak dituzten urak eta lurzoruak deskontaminatzeko gai izan daitezen. Oso toxikoa eta ezabatzen zaila den kutsatzaile hori Europako eta Estatu Batuetako eremu zabaletan dago, batez
|
ere
gerren eta armamentuaren fabrikazioaren ondorioz. Zientzialariek genetikoki aldatu dituzte zuhaitz horiek, kutsatzailearekiko erresistenteagoak izan daitezen eta gehiago xurga dezaten.
|
|
|
–Industria kulturala ezin da izan hesitutako eredu zaharkitu hori. Protekzionismoak oraindik
|
ere
gerra handia emango du, eta Frantziaren eredua jarraituz, saiatuko dira Interneteko jarduera libreak debekatzen, baina, Ruperrek [Ordorika] Atxagaren letra bere eginez kantatzen zuen moduan,' berandu dabiltza'. Hesi daiteke itsasoa edo haizea??.
|
|
|
2005ean Rafik Hariri lehen ministroa hil zutenean, Libano berriz
|
ere
gerra zibila izateko zorian geratu zen, eta Haririren izena du orain Beiruteko nazioarteko aireportuak. Handik atera bezain laster ikusten dira Hezbolaren bandera horiak; hainbat sinbolo dituzte, tartean kalaxnikov bat.
|
|
|
Besteak beste, Ruanda eta Ugandarekin muga egiten duen herrialde hartan armek agintzen dute. NBEko Giza Eskubideetarako Goi Mandatariak salatu du aste honetan bertan bai miliziek eta baita armadak
|
ere
gerra eta gizateriaren aurkako krimenak egin dituztela. Soldaduek egindako hamabi exekuzio eta 70 bortxaketa jasotzen ditu txostenak.
|
|
2010
|
|
|
Hainbeste erabilita, asko hondatu zen, eta 1936ko gerrak penagarri utzi zuen, dio Irazabalek. Ezkurdi zaharretik zutik geratzen den horma zatiak, bi zenbakiok marraztu direnak, oraindik
|
ere
gerraren aztarnak ageri ditu. Metrailak utzitako zuloak ikus daitezke hortik igarotzean.
|
|
|
Bi gatazka horien arteko lokarri nabarmenetako bat ditugu Pirinioez iparraldera jo zuten milaka errefuxiatuak. Jakina denez, 1936az geroztik frankisten aurrerakadaren ondorioz, erbesteratuen multzoak biderkatu egin ziren, batez
|
ere
gerraren amaiera aldean. 1939ko otsailean, frankistek Katalunia hartu ostean, adin eta klase guztietako milaka iheslarik erbestera jo zuten, Perthus, Le Boulou eta La Tour de Carol eko pasalekuetatik.
|
|
|
Edo gerra hura luzatu eta luzatu egingo ote zen?. Zazpi urteko gerra? ezagunaren antzera, adibidez?, halako eran, non berak
|
ere
gerran parte hartzeko bere aukeratxoa izango baitzuen hondarrean?
|
|
|
Heinrich, baina, bestelakoa zen, halako eran, non, gerra hasi zenean, buruan sartu baitzitzaion berak
|
ere
gerrara joan behar zuela eta gerrara joan behar zuela, hamaika urte zituen arren. Eta amak esaten zion, haserre:
|
|
|
Gerra irabazi ondoren, hura izan zen hirian antolatutako mota hartako festa lehenengoetakoa, garaileen arteko festa pribatutzat ere har zitekeena? eskopetadunak ez ezik, ikusleak
|
ere
gerra garaileetakoak baitziren, familia, onekoak, ondorioz, maila batetik gorako militarrak ere ez gutxi.
|
|
|
Calixto Agirreamalloaren kasua
|
ere
gerrak eragindako erbesteratzea izan zen, baina bere atzerriratzea ez zen gauzatu 1937an edo 1939an, 1945ean baino. Honakokasuak, aurreko urteetan izan zirenak baino urriagoak izan arren, ez ziren gutxiizan.
|
|
|
Huthiek edo Yemengo ipar mendebaldeko errebeldeek mugaren bi aldeetan egiten dituzte erasoak. Yemengo Gobernuari ez ezik, Saudi Arabiakoari
|
ere
gerra deklaratua diote. Uste dute azken horren muga administratiboen barruan dauden hainbat eskualdek Saudi Arabiaren menpe ez luketela egon behar; horregatik, azken urteetan atzokoaren gisako erasoak egin dituzte errebelde xiitek.
|
|
|
Heinrich, baina, bestelakoa zen, halako eran, non, gerra hasi zenean, buruan sartu baitzitzaion berak
|
ere
gerrara joan behar zuela eta gerrara joan behar zuela, hamaika urte zituen arren. Eta amak esaten zion, haserre:
|
|
|
Baina Heinrichek berezko bokazioa zuen, eta ez nire argudioek ezta Gerhardenek ere —Gerhard ere saiatu baitzen noizbait Heinrich bere artaldekoa egiten, alferrik— ez zuten bere helburuetatik aldendu, antza, anaiak bere betiko jarrerari eutsi baitzion —Alemania gora eta Alemania behera noiznahi aritzeaz gain, militar itxurakoa zen haren ibilera, keinu batek are militarrago egiten zuena, hatz erakusleaz eta erpuruaz balizko pistola bat osatzeko ohitura baitzuen, begitan hartzen zuèn guztiari (txori bati, zuhaitz bati, pertsona bati, zernahiri...) tiro egiteko—, Akademia Militarra amets... Edo gerra hura luzatu eta luzatu egingo ote zen —‘Zazpi urteko gerra’ ezagunaren antzera, adibidez—, halako eran, non berak
|
ere
gerran parte hartzeko bere aukeratxoa izango baitzuen hondarrean?
|
|
|
Gerra irabazi ondoren, hura izan zen hirian antolatutako mota hartako festa lehenengoetakoa, garaileen arteko festa pribatutzat ere har zitekeena... eskopetadunak ez ezik, ikusleak
|
ere
gerra garaileetakoak baitziren, familia" onekoak" ondorioz, maila batetik gorako militarrak ere ez gutxi. Lehian parte hartutakoak hogei bat gizon izan ziren, eta bosgarrena geratu zen Teo.
|
|
|
Baina ez dute sakondu kasu honen inguruan sortu diren galderetan. Badakite lehenago
|
ere
gerra zikina izan dela Euskal Herrian, baina ez dute aipatzeko gogorik. Esperientzia horretan oinarrituz, zentzuak agintzen du Poliziak egindako bahiketaren tesia ere aipatu behar dela.
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, gaitzak bere goiti beheitiak zituen arren, orain animatuago sentitzen zela eta orain goibelago, gaitzaren gainetik sentitu izan zen, oro har, aitona Arsenio, don Calixtok jartzen ziòn tratamendua medio. Baina hura
|
ere
gerra akabatu bezain laster hil, eta don Damián iritsi zen, haren ordez. Eta don Damiánek ez zuen aitonarekin asmatu?
|
|
|
–SSetan gure odol taldea tatuatzen ziguten, transfusiorik behar izatekotan, azaldu zion Beckek?. Armadan baino azkarrago egiten zen gora SSetan, batez
|
ere
gerra merituak eginda. Eta ni ordurako Burdinazko Gurutze baten jabe nintzen, Belgikan irabazita.
|
|
|
Baina 1936an gerra zibilak moztu zituen Aita Linoren lan literarioak, beste askorenak eta batez ere haren lagun A. Santirenak bezala; euskal aldizkari guztien bizitza
|
ere
gerra anker hark hautsi zuen. Basurtoko kuarteletik Soldadutzara deitua izan zen, eta gudarien ondora joan zen haien kaperau, Itsasalde batailoian, Matxin taldean, Otxandio, Urduña, Lekeitio, Zornotza, Matxikako, Lezama eta abarretan zehar ibili zen.
|
|
|
Rortyk Heideggerrekin sinpatisatzen du, baina uste du pragmatismoa, hots, amerikanismoa zeharbidez bakarrik eta gutxi ezagutzen zuela, eta ulertu gaizki ulertu zuela). Sobiet Batasunaz beste, eta militarki okupatuak bere inguruko beste eskualdeak, Alemania nazia Ingalaterrarekin
|
ere
gerran ari zela," gaur badakigu —baieztatu du katedratik— amerikanismoaren mundu deliberatua dagoela Europa, h. d., sorterria, h. d., mendebaldarra den horren jatorria deuseztatzera". Baina Goebbelsek bezain tinko ziurtatzen die Heideggerrek entzuleei:
|
|
2012
|
|
|
Berriz
|
ere
gerra danborrak piztu dira Sahelen. Arabiar udaberriak Libiako gerra ekarri zuen, Libiako gerrak erregimen aldaketa eta amazig nortasuna indartzea, aurretik Marokon, Aljerian eta Tunisian bertan dagoen gutxiengoan gertatu legez.
|
|
|
Eta Elena gaixoa hantxe, nirekin. Bakeak egiteko asmoz deitu nion eta hantxe nengoen, berriz
|
ere
gerran hasteko prest.
|
|
|
Beraz, Orixe protagonistanagusia erbestean zela. Eta Krutwig, berriz, 1952ko ekainean erbesteratuko zen.Hortaz, erbesteko agerkarietan eta protagonistak
|
ere
gerren ondorioz erbestean edoerbesteratzeko zirela. Horretaz ohartu gabe ezin da aurrera egin, ezin dira gauzakbere testuinguruan ulertu.
|
|
|
Bada esaten duenik Andoainen bertan hildakoak (600) Txitxarrain baserriaren atzeko belaze edo paduratxoan lurperatu zituztela –geroztik, trenbidea egiteko ezpondaren ehunka tona lur eta harrik desagertarazia– Liberalek, 500 gizon inguru galtzeaz gain, Goikoplazan antolaturik zuten kanpaleku osoa galdu zuten, elikagai eta hornigai kopurua handia, errifleak, munizioa... Garaipen handia izan zen irailaren 14koa Uranga jeneralarentzat eta Karlismoarentzat, baina Andoaingo herriak galera ikaragarriak izan zituen, guztiak
|
ere
gerra luze horretan fronteko lehen lerroa hainbat urtez izateak sortutako nahigabe, miseria eta pobreziari gehitu beharrekoak.Urnieta herria birrindutaUrnietarentzat, baina, okerrena ez zen egun horretan gertatu. Hernanira bildurik eta galera nabarmenaren aurrean minduta oso, irailaren 14an bertan liberalek eraso berria jo zuten Andoaingo lerro karlisten aurka; ez zuten, baina, haiek haustea lortu.
|
|
|
Ez zeukan idazki haien berririk, aurrenekoz ikusten zituen. Aitaz zekien gauza bakarra zen gerran hil zela; eta etxean inork ez zion behin
|
ere
gerraz hitz egin, hura aipatze hutsa bekatu bailitzan. Aulkia hurbildu zuen eta eseri egin zen.
|
|
|
Lubakietan zegoela, inbidiaz begiratzen zien hegazkinei, zerua
|
ere
gerra zelai bihurtu zuten arrano gisako trepeta ilun haiei. Jüngerrentzat, hegazkinetako pilotuak ziren benetako heroi modernoak:
|
|
|
Saizarbitoriak seinalatzen duen egun horretantxe, 1936ko uztailaren 17an, gizon batek gutun bat idatzi zion bere emazteari, egun hartan Iruñeko giroa guztiz lasaia zela (de absoluta tranquilidad) esanez. Baina gizon hura ez zen tranbia gidari bat, ezta herritar anonimo bat
|
ere
gerraren bezperan, José RodrÃguez
|
|
|
Gerrarena esperientzia gogorra eta ahaztezina da. Europako beste gizarteetan
|
ere
gerra hotsa nabarmena eta ohikoa izan zen. Europako aginte indarren arteko tirabiren eszenatoki bihurtu zen Konbentzioko gerraren garaian() edo gerra napoleonikoen aldian().
|
|
|
Errealistak Konstituzionalisten aurka() eta etenik ez balego bezala, gerra zibil bortitza, Lehen Karlistada(). Ondoren, gerra pizteko saiakerak egon arren, 1872ra arte ez zuten lortu, eta 1876an amaitu zen, berriz
|
ere
gerra zibila. Azkenik, Europan, 1914ko gerra latza piztu zen baina Espainiak neutraltasuna hartu zuen eta Hego Euskal Herriko ekonomiarako aberastasun iturri bihurtu zen.
|
|
2013
|
|
|
Duela urte eta erditik, Abdullah Ocallan PKK Kurdistango Langileen Alderdiko buruaren eta Turkiako Gobernuaren ordezkarien arteko elkarrizketak zapuztu zirenetik, berriz
|
ere
gerra egoera izan da nagusi Mendebaldeko Kurdistanen. Iaz ehunka lagun hil zituzten armadaren eta PKKren ekintzetan, hainbat erakundek 600 eta 700 arteko zifrak eman dituzte; azken hamar urteetako handienak?; milaka kurdu atxilotu eta espetxeratu dituzte, kargu publikoak barne, eta auzitegiek etengabe jo dute erakundeen eta gizabanakoen aurka.
|
|
|
Gerra hotsak entzuten dira. Tira, orain arte
|
ere
gerra oihartzuna besterik ez zaigu iritsi; baina AEB eta Europako herrialdeak tartean direla beste itxura bat hartzen du filmak. Gertakariak errepikatzen direlako.
|
|
|
Euskaldun joan zirenak frantses itzuli ziren, eta itzuli ez zirenen oroitzapenak pour la France atzendu zuen euskara. Gaur ezagutzen dugun Ekialde Hurbila
|
ere
gerra haren ondorio da: otomandar inperioa europarren artean banatzea (Palestina britainiarrentzat), Turkiako errepublika sortzea eta Kurdistan desagertzea.
|
|
|
Aukera asko aztertu nituen Dinko nola hil erabakitzeko. Pentsatu nuen astean behin nire etxean afaltzen genuen pizza pozoitzea; pentsatu nuen oraindik
|
ere
gerra garaitik lehertu gabe zegoen minaren bat topatu eta Dinko handik pasaraztea; pentsatu nuen pedalo bat alokatu eta Adriatikoan itotzea Dinko; eta pentsatu nuen turista alemaniarren bati ordaintzea ere, Dinkorekin ligatzen ari zenaren plantak egiteko eta hark hiltzea, erdi Mata Hari baten gisa. Baina, azkenean, trenaren azpira botatzea erabaki nuen.
|
|
|
Europan gerra hasi zen. Estatuek euren arteko itunak betetzeko zeudela eta, austrohungaroei gerra horretan laguntzearren, Alemania
|
ere
gerran sartu zen serbiarren kontra. Errusia harrapatuta zegoen:
|
|
|
GALen lehen ekintzatik erreflexu hori piztua zegoen: badator berriz
|
ere
gerra zikina. Eta segida izan zuen, baina, ekintza haiek salatzeko, bakar bakarrik egon ginen ezker abertzalekoak.
|
|
|
Halere, Bide Ertzean taldeko Imanoll eta Joni Ubedak ere kantu pare bat eskaini nahi izan zituzten, beraiek
|
ere
Gerraren ondorioz fusilatutakoen bilobak eta birbilobak izaki. Ondotik, herri bazkaria egin zen Zalain jatetxean.
|
|
|
Ingelesak Kaliforniaz jabetzen saiatzeak inoiz baino gertagarriagoa zirudien, eta defentsarako neurri guztiak hartu zituen gobernadoreak. Milizia konpainiak osatzeko agindu zuen, eta armatzeko natiboak ere," zeren eta zioen Arrillagakingelesek sekulako ikara baitiete indioei, batez
|
ere
gerrarako margotuta eta lumak jantzita ikusten badituzte". 280
|
|
|
Aitaren lotsa ziren ama alabek ez zuten beharrezkoa baino hitz egiten. Ama anker bihurtzen ari zen, auzokoekin, zerbitzariekin, anker eta harro, batez
|
ere
gerra finitu zenean, emazte gisa aitaren mailan zegoela adierazi nahian edo. Aitak herrian egin ziren maltzurkeria guztietan parte hartu zuen, eta alabak geroago jakin zuenaren arabera, taldeko gaiztoenetarikoa izaten zen.
|
|
2014
|
|
|
«Hirugarren dimentsioan ikustean erliebeak gehiago atzematen dira, eta horrek berak ikusgarriago egiten du». Garaipena
|
ere
gerrak dakar Gudara doan herrialdeak bi aukera ditu: irabaztekoa edo galtzekoa.
|
|
|
Aldiro errepikatzen den gerra ekonomikoaren parte da hori». Robert Serra PSUVeko diputatuaren hilketa
|
ere
gerra horren barruan ote dagoen galdetuta, kopetilun jarri da Rodriguez. Urriaren 2an tirokatu zituzten Serra eta haren bikotekidea; bertsio ofizialaren arabera, ordaindutako hiltzaileek.
|
|
|
Estatubatuarrentzat, batez
|
ere
gerra garaian, atzerriko herrialdeetan dauden guneak.
|
|
|
Pierre Larousseren Grand Dictionnaire universel du XIXe siècle n nazionalitateen printzipioak sarrera propioa ukan zuen, definizio honekin: . Principe d, après lequel les races d, hommes tendraient à se grouper d, après leurs origines, leurs moeurs, leurs langues, leur histoire commune? 1077 XI. bolumen hau 1874an argitara zen; hala ere artikulua beranduena 70 aldera jada, edonola
|
ere
gerra aurretik, idatzia zegoela dirudi1078, azken orduan argitaratzeko ukitutxo ñimiñoren batzuk gehituta1079 Europaren berrantolaketa osoa agintzen duen printzipio honen agerpena eleta politikoan berri berria dela aitortuz hasten da artikulua1080 Nazionalitateen printzipioa, irakurtzen dugu, logikoki Iraultza frantseseko ideien ondorioa da, baina hozitu, testu honen arabera, historikoki Napoleonen aurka hozitu omen da, honek Europako nazioak menderatu gura izan dituenean, erreakzioak espiritu nazionala aldarrikatu baitu, Alemanian eta Espainian bereziki, herri ororen eskubidea erreibindikatuz bere burua berak bere gogara gobernatzeko1081. Sentimendu berri?
|
|
|
Gobernuak berak hala adierazi du, garaipenaren erraza ziurtatuz, gerraren prezioa Sarreluis eta Landau lurraldeak galdegiteko asmoa ere publiko eginez. A. Daudeten Contes du lundi etan
|
ere
gerraren eta gerra hasierako euforia nazionalistaren hainbat oihartzun irakurtzen da. Uztaila da eta festa bat Paris dena?
|
|
|
Gerora, historia garaikideko gertaerek iraganeko islada dutelako, oso garrantzitsua iruditzen zaigu azterketa hori egitea. Izan
|
ere
gerrak bi zati baititu: gerra bera batetik eta bizikidetza bestetik”, azaldu du Estik.Lehen liburuaren eta bigarrenaren arteko zubi lana eginez, bada, ‘Frankismoa Amasa Villabonan.
|
|
|
Jakin 2 maiatza ekaina 2014 batez
|
ere
gerra hitzarekin lotzen den gertakaria. " Gerrako zauriei begira zaude" gaia jarri zieten behin bertsolariei, Euskal Herriko Txapelketa Nagusiko finalean.
|
|
|
Bide nagusia hemendik igarotzen zen aspaldian, gutxi aldatu da, oraingoa estua da. Hemen
|
ere
gerrak izango ziren, izan dira, izaten ahal dira, izaten dira, izango dira, eta filme baten hasierako galdera," zergatik daude gure bizitzak beldurra, itoaldia eta gerrak menperatuak?". 28 Beste hizkuntza baten hitzen eta fonemen laguntzaren beharra, heimlich, etxekoa, intimoa dena, adiskidetasuna, bizilagunekin bizikidetza, haren kontrakoa, unheimlich, arrotza, siniestroa.... Geheimniss, sekretua, sekretua hausten denean hasten da heimlich zena unheimlich izaten.
|
|
2015
|
|
|
2015eko apirilean Daesh Estatu Islamiarrak hartu du Yarmouken kontrola. Aurretik gogor borrokatu zituen Hamasen inguruko miliziak, hauek aldi berean Bashar Al Assaden kontra
|
ere
gerran ari zirela. Gudu nahasi horretatik ihesi alde egin dute 4.000 jendek auzunetik.
|
|
|
Plaza inguratzen zuten etxe apal zuriek, gerraren jainkoen apetaren bati esker edo, ez zuten inolako bonbardaketa seinalerik ageri. Plazaren bira osoan ilara berde alaia egiten zuten zuhaitzak
|
ere
gerra aurrean bezain lerden kulunkatzen ziren udaberriko haizetan. Haraino ibiliak genituen karriketako hondamen lazgarriaren aldean, Maximilian plazak oasi moduko bat osatzen zuen gure hiri torturatuaren erdian.
|
|
|
Seme edo alabaren bat galdu duen aita edo ama gogorarazten du AITA izenburukoak. Askotan gertatu izan dira horrelakoak diktadoreren baten agindupean dauden herrialdeetan; halaxe gertatu zen Iraken
|
ere
gerra aurretik; eta halaxe gertatu zen, halaber, Argentinan, Txilen, eta beste hainbat lekutan. Baina seme edo alaba horrek, bat batean eta arrastorik utzi gabe desagertu zenak?
|
|
|
Nork usteko zuen halakorik, hain goi mailako mesedearen ondoren? Azken batean, era batera edo bestera, gurutzea izan dugu bizi garen bitartean, eta hona iritsi zenez gero beti dagoela atseden eta gozotasunean esaten duena, ez zela egundo iritsi hona esango nuke nik; beharbada, gozotasunen bat bai izango zuen, aurreko egoitzan sartu bada, berezko ahultasunak lagundurik, eta, beharbada, deabruak lagundurik, bakea ematen baitio geroago askoz
|
ere
gerra handiagoa egiteko.
|
|
|
Legearen eta prentsaren azterketa apal hau egin ostean, Espainia mailan bezala (testuinguruan azaldutakoaren arabera), Euskadin
|
ere
Gerra Zibilean parte hartu zuten bi aldeek gaixotasun benereoek sortutako arazoaren aurrean ezberdin jokatu zutela antzematen da: ezinezkoa da zalantzan jartzea bi aldeek pairatu zutela arazoa, baina batak isiltasunerantz jo zuen eta besteak, aldiz, ageriago utzi zuen.
|
|
|
Israelek, berriz, Estatu Batuen laguntzarekin armada indartu eta erraz, hiru egunetan, Sinai eta Suezko kanalaren inguru guztia konkistatu zuen, baita Siriako Golan ere. Jordaniak
|
ere
gerra horretan parte hartu zuen eta egun batean Zisjordania osoa eta Jerusalemen arabiar zatia galdu zuen.
|
|
|
Eta hitza ematen dizut emaztea eta biok inoiz ez ginela mintzatu kontu haietaz. Duela sei urte hil zen, eta artean deus
|
ere
gerrako urteei buruz. Berak bazekien nik pasatua nuena, eta nik berarena; horrekin aski.
|
|
|
Ia bost urtez, erakundearen balantzeen daturik ez dago. Aurrezki kutxa
|
ere
gerrako harrapakina izan zen. Irabazleek bere legea inposatu zuten eta lurraldearen zein bere aurrezki kutxen kontrol osoa hartu zuten.
|
|
2016
|
|
|
Banaketak, mugak eta batez
|
ere
gerrak eragin zuzena izan du kultura korearrean. Nolako bilakaera eduki du bi estatuetan?
|
|
|
Espainiako gerrak kendu zion lehena, kapitain mozkorrarekin izandakoa. Ez zuen batere gura bigarrena
|
ere
gerrak ez baina gerraoste malapartatu batek eramaterik. Sekretuan gorde nahi; seguru, onik, oso eta bizi sentitu arte.
|
|
|
Hortik abiatuta, demokratikoa izan nahi duen gizarte batentzako norabide anitzeko memoria proposatzen du, memoria pertsonalak esparru nahiz balio handiagoa izango lukeen memoria eredu bat. Azkenik, Lourdes Otaegi Imaz EHUko irakasleak
|
ere
Gerra Zibilearen lekuko izandako baten errepresentazio artistikoaz mintzo zaigu. Mikel Laboaren Lekeitioak: esanezina oihu bilakatua?
|
|
|
Gizarte judua sentitzen zen zapaldua, iraindua, pagano lapur tirano arrotzen mende, eta 66.ean matxinatu egin zen. Judu erromatar gerrek (66, 115, 132) liburukote bana lukete; hainbeste urte pasa badira
|
ere
gerra horietako kontuek dardarazi egiten dute; Atilaren zaldia berriz. Askok ihes egin eta hainbat tokitako" juduen auzoan" instalatu ziren.
|
|
|
– Berandu zabiltzate, mutilak –izeba Irene atalasean, poltsa bana eskuetan– Gaur
|
ere
gerra al duzue gau partean?
|