|
2007
|
|
|
gero eta adin altuagoa, gero eta zailtasun handiagoak egunero hainbat orduz euskara ikasten jarduteko... Eskariak hala aginduta eskaintza
|
ere
gero eta berezituagoa da: ikaslemultzo jakinentzako ikas-materialak eta ikastaldiak (enpresa munduko ikasleria, administrazio publikoko langileria (osakidetza, ertzaintza, etab.); urrutiko ikaskuntza, autoikaskuntza, hizkuntza erabiltzeko programak:
|
|
|
Haien eta besteren ahalegin horrekin 1960tik aurrera helduen euskalduntzea antolatzen eta zabaltzen hasi zen. Hurrengo hamabost urteetan helduentzako eskolak zabaltzen hasi ziren, ikasmaterialak eta tresnak hasi ziren egiten, eta ondorioz euskaldun berriak
|
ere
gero eta gehiago.
|
|
|
Bestalde, elebakartasuna iraganean ahaztuta, euskararen berreskurapenarekin batera kanpoko beste hizkuntza batzuk
|
ere
gero eta entzunagoak dira gure bazterretan; etorkizuna eleaniztasunaren eta kultur aniztasunarenmoldez idatziko omen da, egungo egoera bi aro horien arteko igarobidea delarik.
|
|
|
Bertsulari ttipi, Bertsu eskolen besta, Bertsoz bertso, txapelgoak eta bertso afariak gainera. ohargarri da hain tradizionala den kultur ohitura hau nola berritu den eta zein arrakastatsua den gazteen artean. zuberoako pastoralek eta maskaradek, Nafarroa Behereko libertimenduek, Lapurdiko inauteriek jarraitzen dute herrietan. Aldaketa da aspaldiko tradizio hauek eskoletan sartuz berritu direla. pastoral itxuran eman dira Jesüs Mauleko San Frantses kolegioan, Luis XIV erregea donibane Lohizuneko donamaria ikastegian, Euskamerikan zuberoko kolegioan, kaliforniako gazte batzuk Sohütara gomitatuz. egia da pastoralak programatuak direla datozen 10 urteetarako. egia da
|
ere
gero eta gutiago direla aktore euskaldunak. pastoralak ikastoletan eta eskola elebidunetan sartuz transmisioa segurtatzen da eta kultur gai berezi hau berritzeko eta biziberritzeko bidean da.
|
|
2010
|
|
|
Frankismoan inongo gobernuren babesik gabe autoerakuntzaz gorpuztu zen euskararen mugimendu sozialak bizirik eta sasoitsu jarraitzen zuen. entitate eta pertsonez osatutako eremu zabal eta askotarikoa izaki bazuen gogoetak gurutzatu eta esperientziak trukatzeko premia. eta batez ere hizkuntza politikan parte hartzekoa. abiatu berri ziren administrazio autonomikoek, ordea, ez zioten zilegitasunik aitortzen horri, berdin iparraldean, nafarroa garaian zein eae ko tokiko intituzioetan. glotopolitikan eragin nahi izatea, beraz, liskarraren erdian paratzea zen. horrek hainbat urtetan ez dio bat i lagundu bere inguruan nahi izango lituzkeen guztiak biltzen, nahiz eta urte hauetan bere orrietan idatzi dutenen zerrendari erreparatzen bazaio, zinez, txalotzekoa den irakurleari eskaini dion iritzi eta ikuspegi aberastasuna. ikastolak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskarazko prentsa, euskararen aldeko kolektibo hainbat, intelektual sarea... euskararen aldeko sare soziala askotarikoa eta eragin handikoa zen. Multzo hau, halaber, hedatzen joan da 20 urte hauetan. instituzio eta enpresetako euskara teknikariak, trebatzaileak, herrietako euskara eta aisialdi elkarteak, soziolinguistika aplikatuan diharduten ikertzaile eta enpresak, alderdi eta sindikatuetako euskara arduradunak, profesional euskaltzaleak... bat aldizkariaren xede taldea
|
ere
gero eta zabalagoa bilakatu da. ugaritu egin dira, halaber, esperientziak nahiz euskararen errealitateaz gogoeta egin, ikertu edo sustapen ekintzak burutzen dituztenen ekarpenak eta premiak. euskarazko argitalpen espezialdu eta dibulgatiboen eztanda bizi izan dugu urte hauetan (ele, zutabe, hik hasi, uztaro, elhuyar, bertsolari...). bat aldizkariaren eremua errespetatuz lehiakide zuzenik sortu ez... euskararen egoeraren inguruko pertzepzio subjektiboa oro har lasaitzen joan den neurrian, bat aldizkariak dakartzan lanen gaineko espektatiba lasaitzen joan da eta argitalpen sektorialek leku garrantzitsua hartu dute. teknologiak, bestalde, hedapen bizkorra (elektronikoa) eta maiztasun handiko ekoizpenak (komunikatzeko formatu berriak) ekarri ditu euskaltzaleon ohituretara. euskalgintzaren berrikuntzarako grina" genetikoak" horretan murgiltzera eraman ditu arestian aipatutako giza taldeak. geure buruari teknologikoki gero eta gehiago eskatu diogu. nola eutsi, ordea, ingurumari horretan bat bezalako aldizkari bati?
|
|
|
BAT aldizkariaren xede taldea
|
ere
gero eta zabalagoa bilakatu da. Ugaritu egin dira, halaber, esperientziak nahiz euskararen errealitateaz gogoeta egin, ikertu edo sustapen ekintzak burutzen dituztenen ekarpenak eta premiak.
|
|
2011
|
|
|
izan litekeen bizirik beteenaren, osasuntsuenaren aldeko. egoera delikatuetan hori baino zuhurrago eta asmo apalago jokatu behar izaten dute ordea. Torniketea egin behar denean torniketea egiten diote odolusten ari den eriari, horren ondorioz besoa edo hanka anputatu beharra gerta baliteke
|
ere
gero. kontua ez da besoa anputatzearen aldeko denik medikua edo erizaina, torniketerik gabe momentutik momentura odolusten ari dela eria eta, larri horri alto ematen ez bazaio, hiltzeko arrisku handia duela berekin. Torniketeak du, une horretan, lehentasuna.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, etxean euskara eta erdara, hau da, bi hizkuntzak batera jaso dituztenak
|
ere
gero eta gehiago dira, hau da, jatorrizko elebidunak dira. Bikote mistoen eta bikote euskaldun berrien seme alabak dira.
|
|
|
Gazteen arteko euskaldun berrien nagusitasuna argia da EAEn eta Nafarroan, eta Iparraldean
|
ere
gero eta gehiago dira. Horrek eragin zuzena du euskara erabiltzeko erraztasunean nahiz zailtasunean.
|
|
2014
|
|
|
Euskararen biziraupenerako hezkuntzak garrantzi handia du, baina ez da bere osasunean eragiten duen faktore bakarra. Aisialdia
|
ere
geroz eta garrantzi nabarmenegoa hartzen ari da hizkuntzen ikaste eta erabilerari dagokionez. Bertan jorratuko dituzte hizkerak informalak, transmisioa neurri handi batean aisialdi espazio ezberdinetan burutzen da (lagunak, telebista, familia, kirola, tabernak...) eta motibazioa, gaitasuna eta erabilera sustatzeko leku paregabea dira.
|
|
|
Gaur egungo egoeran ere Bidasoaz goitik frantsesarekin ukipenean dago euskara eta Bidasoaz beheiti, berriz, gaztelerarekin. Globalizazioaren eragina
|
ere
gero eta handiagoa den garai hauetan ingelesaren presentzia ere gero eta nabariagoa da eta honek ere badu eraginik. Gainera, urtetik urtera Euskal Herrian hitz egiten den hizkuntza kopurua ere ugaldu egin da:
|
|
|
Gaur egungo egoeran ere Bidasoaz goitik frantsesarekin ukipenean dago euskara eta Bidasoaz beheiti, berriz, gaztelerarekin. Globalizazioaren eragina ere gero eta handiagoa den garai hauetan ingelesaren presentzia
|
ere
gero eta nabariagoa da eta honek ere badu eraginik. Gainera, urtetik urtera Euskal Herrian hitz egiten den hizkuntza kopurua ere ugaldu egin da:
|
|
2015
|
|
|
gehienetan Familia bidezko hizkuntza transmisioaren plangintzak izenekoak. Argitalpen asko eta oso txukunak egin dira eta ikus entzunezkoek
|
ere
gero eta leku handiagoa dute plangintza horien bidez gurasoei mezuak ematen zaizkie eta tresnak eskaintzen zaizkie euskararekiko aktiboak izan daitezen:
|
|
|
Gaur egun Gasteizen bizi da eta dena erdaraz egiten du. Etxean
|
ere
geroz eta gehiago egiten omen dute erdaraz.
|
|
|
Aitzitik, badirudi, azken bizpahiru hamarkadetako joerek indarrean jarraituko balute, euskarak nolabaiteko tokia baduen testuinguru nagusiki erdaldun baterantz joko genukeela: guztiek jakingo lukete gaztelaniaz, euskaraz dakitenak
|
ere
geroz eta gehiago izango lirateke (belaunaldi berrien artean bereziki), eta etxeko erabileran (alor horretako erabilerari buruzko datua landu dugu guk soilik) erdarak nagusitasun agerikoa izaten jarraituko luke.
|
|
2017
|
|
|
Euskarari helduz, tradizionalki euskara heldu aroan (euskaltegian) ikasi duenari deitzen zaio, baina, Ortegak eta bestek (2013) erakusten duten bezala, gazteen artean
|
ere
geroz eta zabalduago dago termino hau.
|
|
|
Digitalizazioak, telefoniak eta Internetek komunikazio moduak eraldatu dituzte, bestetik. Gainera, globalizazioaren eta krisi ekonomikoaren eraginez, ingelesa
|
ere
gero eta gureagoa da.
|
|
|
Jakinakoa da azken urteetan euskal soziolinguistika esparruko ikerketa nagusiak euskal herriko hego aldean garatu direla, mugaz bi aldeetako arrakala eremu horretan
|
ere
gero eta zabalagoa eginez. neurri batean urlergarria den fenomenoa izanik ere hori (batean eta bestean euskal soziolinguistikaren finantzazio publikoak duen pisua kontuan hartuta), asko eskertzen da ikertzaileek iparraldeko ikerketan sakontzeko ahalegina egitea. baina, batez ere, gaiak du gaurkotasun handia: testuinguru ez lagungarrietan, euskara hitz egiten ez duten gurasoek euren seme alabak immersioko ereduetan eskolatzeko arrazoiak ezagutzea eta aztertzea. lurralde osoaren ikuspegitik ikerketa sakonik egin ez baldin bada ere gai horretan, lehendik badira hurbilketa oso interesgarriak, hiztun berrien gaiarekin lotutakoak eaen, edo haurren sozializazioaren inguruan nafarroan. beraz, ikerketa honetan jasotako emaitzak arretaz hartzekoak izango dira, gaiaren konplexutasunean sakontzeko lurraldetasunaren ikuspegitik. ongi etorri beraz, gai eta ikerketa lerro honetara. euskara teknikaria da, era berean, hauSnartu Lehiaketaren 2 saria jaso duen Jon Ander Kuartango.
|
|
2019
|
|
|
Bere buruari eusteko gai den lan jarduera lokala da, egungo egunean ere, herri herrixken diru iturri osasuntsuena. Jarduera ekonomiko eta diru sarrera lokal horiek gabe, udal bizitzari herritarren esfortzu hutsez eustea
|
ere
gero eta lan zailagoa da.
|
|
|
• ksf: konpartimentazio soziofuntzionala indarrean dago euskal hiztunen artean. etxean eta eskolan, kalean eta tabernan, dendan eta elizan, euskarazko jarduna da herritar gehienen artean normala," atentzioa deitzen ez duena". erdarazko jarduna ere etxekotzen ari da ordea, edota jadanik etxekoturik dago (horrek
|
ere
gero eta gutxiagotan atentzioa deitzen du); baina ez da herritar gehienen arau nagusi. aldiz herriedo eskualde esparrutik haranzko kulturakontsumoan, lan munduko esparru formalenetan eta tramitazio administratiboan erdara da nagusi. konpartimentazio arrastorik badago oraindik, ahultzen ari bada ere.
|
|
2020
|
|
|
Enpresa pribatuetan
|
ere
gero eta ahalegin handiagoak nabari dira: edozein arlotako enpresa pribatu askok egin dute euskaraz komunikatzeko hautua (baita sindikatu, elkarte, kolektibo, gizarte mugimenduek ere).
|
|
|
" Bai tokiko telebistek bai tokiko hedabideek
|
ere
gero eta gehiago internet bidez funtzionatuko dute eta horrek, besteak beste, ekoizpen kostuak txikituko ditu; unea da beraz, giza baliabideetan inbertitzeko." Enric Mar� n i Otto
|
|
2021
|
|
|
Gaur egun errepublikan badira osetieraz irakasten duten eskolak, eta ikasgai moduan osetiera hartzea ere posiblea da; 2018 aurretik derrigorrezkoa zen ume guztientzat gutxienez oinarrizko osetiera ikastea. Aipatu beharra dago azken urteotan hizkuntza biziberritzeko hainbat iniziatiba sortu direla, bai umeei eta bai helduei zuzendutakoak, eta interneten
|
ere
gero eta ikusgarritasun gehiago handiagoa lortzen ari dela.
|
|
|
Post sobietar urteetan, herrialdearen politika linguistikoaren helburu nagusia ukraineraren erabilera arlo guztietan bultzatzea izan da. purua izugarri jaitsi da 1995etik gaur egun arte: adibidez, 1999/ 2000 ikasturtean mota horretako bigarren hezkuntzako eskoletan ikasleen% 30 zeuden matrikulatuta (Korjakov, 2002); 2005/ 2006 urterako (Giger eta Sloboda, 2008)% 23, eta 2020/ 2021ean,% 19,25 Bielorrusiera ama hizkuntzatzat duten pertsonen kopurua
|
ere
gero eta txikiagoa da: 1999ko erroldaren arabera, bielorrusiar etnikoetatik% 85,6ren ama hizkuntza zen bielorrusiera; hogei urte beranduago, berriz,% 61,2rena besterik ez6 Horrez gain, bielorrusiar erroldetan etxean normalean erabiltzen den hizkuntzari buruz galdetzen da, eta bielorrusieraren erabilera oso apala seinalatzen dute azken datuek:
|
|
2022
|
|
|
Kontratuetan ohikoa da karteletan eta Udalarekiko harremanetan euskara eskatzea, eta zerbitzu publikoak ematen dituztenetan hizkuntza gaitasuna eskatzea
|
ere
gero eta gehiago zaintzen du Udalak: sorosleak hondartzetan, kantinetako zerbitzariak, zahar etxeko tabernakoak, ibaia igarotzeko ontzietako patroiak, TAO zerbitzuko zaindariak...
|
|
2023
|
|
|
Askok azpimarratu dute gero eta denbora gutxiago ematen dutela bakarrik jolasean eta normalean lagunekin aritzen direla (lokalean edo norbaiten etxean); gehien aipatu diren jokoen artean GTA, FIFA eta Call of Duty daude. Mugikorreko jokoek
|
ere
gero eta arrakasta handiagoa dute, baita nesken artean ere, hala nola, Brawlstars, Clash Royale edo Hayday.
|