|
2000
|
|
|
Koldo, zuk aipatu duzunez, umeek erdaraz hitz egiten dute idatzizko hizkuntza irakatsi zaielako baina, nik dakidanez, espainolez ere gauza bera erakusten zaie, hizkuntza idatzia; ingelesez ere bai, eta Quebeceko ikastaro trinkoetan
|
ere
frantses idatzia erakusten da. Ni ez nago hain seguru hemengo umeek kalean erdaraz egiten dutela, juxtu hizkuntza idatzia erakusten zaielako, ze hori bera gertatzen da beste herrialde batzuetako hezkuntza sistema guztietan, baina han eurenarekin jarraitzen dute.
|
|
|
—Baita zera ere! —erran zuen apez zirudienak, hark
|
ere
frantsesez, baina hagitzez ere frantses kaskarragoaz— Ene olio sainduek egin dute hemen mirakulua!
|
|
|
—Baita zera ere! —erran zuen apez zirudienak, hark ere frantsesez, baina hagitzez
|
ere
frantses kaskarragoaz— Ene olio sainduek egin dute hemen mirakulua!
|
|
|
Lauaxetaren atzealdean telebista bat zegoen, piztua baina soinurik gabe. Frantziako kate bat zuten jarria, bezeria
|
ere
frantsesa baitzen nagusiki. Normala zen, beraz, ezagutzen ez nituen iragarkiak ikustea.
|
|
2001
|
|
|
Usain gozoko likidoak ontziratu direnetik hona, perfumegileen erronka nagusienetako bat perfumeen sailkapen egokia prestatzea izan da, alegia, elkarrekin dituzten antzekotasunak edota desberdintasunak nola azaldu ahal diren asmatzea. Zer esanik ez, honetan
|
ere
frantsesak izan dira aitzindariak, eta gaur egun haiei esker ditugu perfumeen sailkapenak.
|
|
2002
|
|
|
Pegenaute eta enparauak Frantzia eta Congoko, edo Frantzia eta Quebeceko adibideekin ausartu dira euskararen mapa ezberdinak egin behar direla justifikatzeko. " Han
|
ere
frantsesa hitz egiten da, baina bereizita daude". Hizkuntza ikerketa bereiziak egin behar direla adostu baitute Sanzen gobernuak eta akademiak:
|
|
2003
|
|
|
Azken urteotan eskolaren betiko helburu suntsitzailea aldatu da pixka bat, Ikastolak, Diwan ala Calandreta bezalako eskola" autoktonoak" agertzeaz gain frantses eskola nazionalak onartu duelako modu apalean bada
|
ere
frantsesek deitzen dituzten" erregio hizkuntzak" irakastea. Aurrerapen xume hau, nolanahi ere, beranduegi ailega daiteke bretoiera edo flandriera bezalako hizkuntzen patua aldatzeko, hizkuntza oso gutxituak direlako.
|
|
|
Gipuzkoarrek Aro Berrian Gaztelako erregeren zerbitzuan egindako balentria militar ugariak ere kontatzen ziren, batez ere espainiar monarkia frantses erasoetatik defendatzeko: . Mundu guztiac daqui, bada, Guipuzcoaco Provincia chit leial eta guztiz arguidotar au dala, Españaren zatiric aurrenengo etacoa, gauza ascoren bidez; eta batez ere,[...] Franciaco muga iriqui baliosoari cintzó ta ongui contu eguin diolaco estura larri ascotan.? 79 Nafarroaren konkista
|
ere
frantses erasoen aurkako defentsa gisa kontatzen zen80 Aro Garaikideko gertaeren sintesia Iztuetak berak egin zuen inori kopiatu gabe: Konbentzio Gerra, Napoleonen aurkakoa, Gerra Karlistak eta Bergarako Ituna.
|
|
|
Tropa frantses iraultzaileek Pirinioak eta Bidasoa gainditu zituzten eta Gipuzkoa okupatu zuten. 1795ean Araban
|
ere
frantses tropak ibili ziren. Arabar foruak zalantzan izan ziren, baina frantses okupazioak gutxi iraun zuen probintzia honetan.
|
|
|
Ideia ilustratuak kritikatzen lehenagotik hasi baziren ere, Â batez ere Iraultzaren ondoren piztu zen pentsamendu erreakzionarioa Espainian. Hamaika liburu idatzi ziren orduan arriskuari gogor erantzunez, guztiak
|
ere
frantsesen askatasun aldarrikapenak ezkutatzen zuen doilorkeria salatuz. Izan ere, San Agustinek argi utzi zuen bezala, Jainkoaren obra da beti historia, ez dago gizakien esku, eta, beraz, hauen ekimen indibidual edo sozialak ezin dezake hoberako inolako aldaketarik eragin.
|
|
2005
|
|
|
Luis XIV. ak, jauzilari onak zirelako, euskal dantzariak eraman baitzituen berekin gortera, eta hortik sortuko zen dantza klasikoaren eskola, eskola errusiarra, eta abar. Dantzaren terminologia
|
ere
frantsesezkoa da planeta guztian, eta gure aztarnak hor gelditu dira: euskaldunen pausoa edo euskaldunen jauzia.
|
|
|
itzulpenak (eliz aitzindarien gutunak, hauteskundeetako propaganda idaz kiak, iragarkietako testuak...). Aipagarriak dira
|
ere
frantsesez idatzi zituenak, oso ongi idazten baitzekien hizkuntza horretan ere.
|
|
|
Idoia frantsesez ederki mintzatzen zenez, etxean bezala moldatu ginen. Nik neuk
|
ere
frantsesa ikasia nuen batxilergoan eta filologian, eta nahikoa moldatzen nintzen. Gertaera txiki batek besterik ez zuen orbandu bidaia zoriontsu hura.
|
|
|
Baina etxea etxe zen edozein kukusotegi izanik ere: koinatak kozinatu salda beroa hurrupatuko zuen, Goikotxeko mahastiak oparitu ardo mikatzetik edanen eta ilobekin eskolako lanak, batez
|
ere
frantsesezko ariketak, landuko zituen. Badakizu, erraten zion Agatari, bere ekimenaren justifikatzeko, ohartzeke ere euskaraz ari den ingurumen batean dauden haurrek zailtasun ikaragarriak dituztela frantsesari uztartu behar zaizkionean, frantsesa ez baita nolanahikako mintzaira:
|
|
2006
|
|
|
Baina kontua da Letek
|
ere
frantsesak ukitu dizkidala liburuaren azken partean frantses kantariak erran nahi baita: Jacques Brel eta konpainiaren kantu ezagunak ageri dira liburuan, modu hunkigarrian euskaratuta.
|
|
2007
|
|
|
Péguy, Ch., Le mystère de la charité de Jeanne dÁrc, Paris 1985, 180 Obra honetan arraza frantsesa aipatzen denean
|
ere
frantsesen karakterea, izpiritualitatea ulertu behar da: «Je connais la race des gens de ce pays ci» (Ib., 175).
|
|
|
Frankofonia unibertsalaren entusiasmo berdinarekin jarraitu dute J. Michelet ek, Victor Hugo-k, XIX. mendean573 Frantsesaren hantusteak, besteenak bezalaxe, Birjaiokundeko humanismo abertzale eta filologia abertzainaren ekarpenak izan dira: XVI. mendean G. Budé, J. Du Bellay, J. Perion, H. Estienne, alde batetik frantsesa latinaren gainetik eta grekoaren pare ipiniko dutenak dauzkagu (etorri
|
ere
frantsesa grekotik omen datorrela, hori latina baino
|
|
|
Euskararen erabilera eta bilakaera, luzaroan nagusitu den mugazgaindiko lankidetzaren ahultasunari lotuak daude. Izan ere, azken urteetaraino, batez
|
ere
frantses Estatuak, Akitaniako Eskualdeak eta Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Nagusiak begi txarrez ikusten zuten" atzerriko" erakunde publiko batek dirua eman zezan ikastola bat eraikitzeko, euskarazko liburuak argitaratzeko ala eskolatik kanpoko jarduerak euskaraz eskaintzen dituen elkarte bat laguntzeko. Susmoa zen nagusi; are eta gehiago jakitean hizkuntza komunitate bereko zati bat ordezkatzen zuen erakunde batek" Frantziako barne gaietan" bere sudurra sartzen zuela.
|
|
2008
|
|
|
" Bekaitza… ikusi besterik ez dago, Europa osoan harrera hobea egin diotela, eta askoz sari gehiago jaso dituela. Bere obrari buruzko libururik interesgarriena
|
ere
frantses batek egin zuen, Georges Tyrasek; Camilleri siziliarrak Montalbano sortu zuen, Manoloren eraginez; Izzok, 2000 urtean 55 urterekin hil zen idazle komunista frantsesak, hiru nobela poliziako oso on idatzitakoak, Montale". Eta harrera zaila, erlatiboki.
|
|
|
Han senegaldarrak jaso ditu pasaporte guztiak eta banan banan deitu digute, baina lasai gaude honezkero, badoa eguzkia eta freskatzen hasi du. Afrikarrek
|
ere
frantsesez dihardute, batzuen woloferaz eta besteen banbaraz ez dute elkar ulertzerik.
|
|
|
Datu berrien faltan beharrezkoa zaigu epigrafe zaharren edizio gaurkotua, oso ugariak baitziren galdutako edo ondatutako harrien gainean egindako irakurketak. Halaz guztiz ere, Luchaire edo Sacazeren obra zaharkituak batere kritikarik gabe erabiltzen dira historiagile, arkeologo eta hizkuntzalarien arte an, batez
|
ere
frantsesak badira edo frantsesez idazten.
|
|
|
Pierre Lhande n obra kritikoak garai hartako Jesuiten formakuntzan ditu oinarriak eta iturriak, baita
|
ere
frantses literaturaren historialarien baitan. XIX garren mendean, Frantses historialarien formakuntza hobetzen da eta orduko fama handiko izen batzu ezagun dira oraindik:
|
|
|
tasunean edo frantses sentitzean eta batez
|
ere
frantses hizkuntzaren ezagu tzan. Hortakotz 1893 hondarrean bozkarioz jakinarazten du Mauleko arron dizamenduko haurren eskoletan 1880tik 1893ra frantsesaren ezagutza zinez aitzinatu dela(. Le français au pays basque?, RB 3, XII).
|
|
|
Bestalde, pastoralan Xarlemainak eta Ganelonek kartetan jokatzen dute, gaztelaniazko Historia... n bezala, eta hau ez da inolaz
|
ere
frantses bertsioetan agertzen.
|
|
|
bigarren liburua frantsesez da, eta gaztelaniazko bertsioa berrikitan argitaratua izan da, oraino desberdina. A. Arkotxak defendatu nahi ote ditu
|
ere
frantsesa eta gaztelania, eta ingelesa ere bai, lehen bilduma Kenneth White-ren olerki zatiekin hasten baita?
|
|
|
Informazioa ematea da bulegoaren helburu nagusia, baina kanpoko jendea ere joaten da elastikoak eta gisa horretako produktuak erostera, nahiz eta oraindik ez dagoen gisa horretako produkturik salgai; kontuan hartu beharreko aukera da merchandising a, nahiko bisitari kanpotar hartzen dituen hiri batentzat, batez
|
ere
frantsesak.
|
|
2009
|
|
|
Erreferentzia nagusia festa zen. Hizkuntza
|
ere
frantsesa zen nagusi, jende burgesa baitzen.
|
|
|
Beyriek ikasleen artean euskara jakin eta erabiltzeaz lotsa direnak ere badirela esan digu. Nagusiek langileei ez die eskatu euskaraz egiteko, herriko etxeetara edo bestelako administrazio guneetara jo duen euskaldun askok
|
ere
frantsesez egin du leihatilan. Hala dio Beyriek:
|
|
|
–Viñezako konde kondesak
|
ere
frantses hondartza berean espero dituzte.
|
|
|
–Viñezako konde kondesak
|
ere
frantses hondartza berean espero dituzte.
|
|
|
Horien artean aipa nezake Basaburuko ikastolari eraikin berria hornitzea —obratze hau, baina, Frantziako hezkuntza legeak debeku egiten baitu, ezin da ofizialki Herri Alkargoarena bezala aurkeztu!... Aipa nezake ere Maulen eta Alozen eratutako haurtzaindegi berrietan elebitasuna arautzat jartzea... elebitasunaren zepoak nabariak baldin badira
|
ere
frantsesa oso nagusi dagoen gizarte antolaketa batean. Aipa nezake oraino Herri Alkargoko barne eta kanpo komunikazioan ahalak oro euskaraz ere agertzea, jokabide horren muga ez delarik batere politikoa... bai ordea euskaraz egiteko edo ezartzeko giza baliabideak —euskaraz idazten edo itzulpenak egiten dakitenak gutxi izanda— oso murritzak izatearena.
|
|
2010
|
|
|
70 Horrek ez du ukatzen, jakina, hizkuntza sakro klasikoei (latin grekoei) eta modernoei (batez
|
ere
frantsesari) bere lekua eskaintzea, batxiler mailan bereziki, L2 edo Ln moduan.
|
|
|
Atzerri hizkuntzek aspaldidanik izan dute beren presentzia gure artean: batez
|
ere
frantsesa izana da, XX. mendearen 60ko hamarkadara arte, hemengo atzerri hizkuntza nagusia. Ordutik hona ingelesak hartu du gidaritza, eskolan eta gizarte bizitzan.
|
|
|
Euskaltzaindiak berriz
|
ere
Frantses estatuari eskatzen dio euskarak izan dezan legezko antolamenduan, ezagutza osoa, nazioarteko hitzarmenei jarraikiz.
|
|
|
Errazagoa eta, baita ere, merkeagoa, jakina. Areago, askoz ere errazagoa izango zen Manexentzat berarentzat
|
ere
frantsesez idaztea, euskaraz baino. Uste dut hau faktu hutsa dela, polemikarako bide txikia ematen duena.
|
|
|
Nola deitu gaituzte gure garaikideek? Oh, euskaldunak ginen lehenbizi, eta herriko idazkariak, hain segur
|
ere
frantses errienta izanki denbora berean, Francois, Baptiste, Pierre, Jean, Re Jean, et Troisième Jean deitu izanagatik, eta hori belaunaldiz belaunaldi beti ber izenak erredo, erraiten ahal dugu, sobera tronpatu gabe, hauek Battita, Pantxo, Pierra, Piarres, Petri, Pilla, Jantin, Joanes, Xantxo edo Señan direla izan egiazki.
|
|
|
Hala ere, utzitako obra laburrean oin hartuta, ondorioztatu behar dugu garaiko euskal literatura ondo ezagutzen zuela, berau baliatzen zuela euskara bere kasa lantzeko eta bizi izan zen artean 30eko hamarkadako olerkari nagusien lanak, hau da, Lauaxeta, Lizardi, Orixe, Jaurtakol eta beste autore batzuen lanak, ezagutu, irakurri eta, beharbada, landu ere egin ahal izan zituela. Halaber, ingelesa eta frantsesa jakinda, ez litzateke harritzekoa izango Gurutzek hizkuntza horietako literaturak gertutik gertura ezagutu izana, batez
|
ere
frantsesa, Gurutzen olerkiek iradokitzen duten bezala.
|
|
|
Ni pobrea naiz", esan zuen monsieur Nestorrek osabagana pausoa eman eta eskua luzatuz. Euskaraz hitz egitean
|
ere
frantses erara ebakitzen zituen" r" ak.
|
|
|
Beraz, Frantziak ez zuen amazigeraren alde jokatu ustez berberearen aldekoa zen politika horrekin: arabieraren kontra egin zuen, baina batez
|
ere
frantsesaren alde. Edozein modutan ere, hizkuntzen manipulazio politiko horrekin lortu zuen Frantziak, bere asmoen kontra, Marokoko eta gero Aljeriako estatu independenteen politika linguistikoa finkatzea.
|
|
|
Hezkuntzaren arabizazio erabatekoa 1990ean eman zen lortutzat. Hezkuntza unibertsitarioa oraindik
|
ere
frantsesez eta arabieraz egiten da.
|
|
2011
|
|
|
Barnealdean gero eta euskara gutxiago entzuten baita. Garazin
|
ere
frantses gehiago entzuten duzu euskara baino. Kanpainan hautagai denek euskararen alde daudela erraten dute, baina erabilpena gutxituz doa, barnealdean ere behera doa.
|
|
|
Gauza bat erranen dizut hala ere aitzinetik: mintzo zaigun gizon jakintsua ez dela eskualde hauetakoa, baina bai hala
|
ere
frantsesa eta sagar anitz biltzen ohi den lekukoa. Badaiteke, beraz, aipu duen etsaia ez dela, gure lekuetan, han den bezala nagusitua, ezen, ez du anitz urte han ere orain den heinera emendatua dela.
|
|
|
Beste familia frantses horien seme alabak ere etorri dira eta horiek, gurekin baino gehiago, euren artean elkartu dira eta baita Silvie eta Anickerekin. Musika aukeratu eta jartzearen ardura Silvieren eta beste mutil baten artean geratu da, horiek jarri dituzte beren gustuko abestiak, guztiak
|
ere
frantsesez, jakina. Horrek esan nahi du nik ez dudala ez talde bat, abeslari bat, kanta bakar bat ere ezagutu.
|
|
2012
|
|
|
Laborantzako teknikariek zozotzat harrarazi dituzte betiko moldeetan ari zirelako, eta gauzak zer diren, orain molde horiek dira balioberritzen ari. Gurean, jende anitz umiliatua izan da, eta oraindik
|
ere
frantsesek ez dute onartzen haien harrotasun eta mespretxuarekin ihardokipen bortitzak pizten ahal dituen jarrera kolonialistak dituztela. Frantzian kexu dira amerikarrek frantses kultura kolonizatzen dutelako, baina zer erran behar dugu guk?
|
|
|
Bada, emakumeak ez zuen etsi eredu hura guztiz bere egin arte. Gaztelaniazko ereduak, ukitu arrotzik izatekotan, izan zitzala xarma bereko beste hizkuntza batenak, batez
|
ere
frantsesarenak (hurbiltasunarengatik, distirarengatik, gaur ingelesak bete duen tokiarengatik), eta ez euskararenak. Txikitan ikasitakoak kontzienteki baztertu, gaztelania ahal zuen ondoen ikasi eta, gainera, ukitu frantses batzuk ere ematen hasi zen bada bere jardunari.
|
|
|
Giza gaizo batzu. Etzakitek
|
ere
frantsesa untsa. Eta hainbeste anai arreben artian nor uste’uk okupatuko zenik hartaz?
|
|
|
Izan arren oihanen erdian, beha, emazteki honek nola erakasten dieten bere haurreri, ez bakarrik familiaren ixtoria bainan ere Herri ixtoria bera! Eta haur hauek ez dute bakarrik ingles mintzoa ikasten bainan
|
ere
Frantsesa. Behar da ikusi trebatuak direla, zoin bere ahaleko lanean eta polliki agintzen beren egitekoa.
|
|
2013
|
|
|
Patea, berriz (hori
|
ere
frantsesezko hitza da, eta pasta edo orea esan nahi du), zenbait osagairen nahasketa da, eta, besteak beste, gibela ere eduki ohi du (txerriarena gehienean, baina izan dezake basurdearena edo ahatearena ere), baita beste animalia batzuen haragia eta beste osagai batzuk ere (esnea, irina, espeziak...).
|
|
|
Frantsesez erantzun zion beste aldeko emakume ahotsak. Eta Josetxok ez zekien tutik
|
ere
frantsesez. Eskegi egin zuen, haserre.
|
|
|
Tartean beste gutun batzuk galdu direlarik, honako hauazaldu zion Etxeparek, beronek
|
ere
frantsesez. Lacomberi1913ko martxoaren 14an:
|
|
|
Logika horrekin, Ipar Euskal Herriko euskaldunak
|
ere
frantsesak ziren, Eskualduna ren arabera, eta beraz, Euskal Herriko soldaduak eredugarri gisa aurkeztu zituzten. Hainbat puntutan erakutsi zuten zein soldadu onak ziren.
|
|
|
Iñaki Aldekoakkontraesana ikusi du Frantziako Errepublikak Elizaren kontra hartu neurrien ondotik, gerla garaian apaizek eta Eskualduna k Errepublika horrekin bat egitean, baina hori horrela izan zela onarturik, jarrera horrek Ipar Euskal Herriko laborarien kontzientzian funtsezko eragina izan zuela dio. Astekariak berak ukan zezakeen eraginaren gainetik, Eugen Weberrek zehaztu duen bezala, frantsesik ez zekiten soldaduek halabeharrez ikasi zuten frantsesa gerla garaian, eta gerla bururatu ondoan
|
ere
frantsesez mintzatzen jarraitu zuten anitzek.
|
|
|
Horrez gain, euskarari lehen baino leku gehiagoeman zion. Hastapenean, astekari «zuriek», «gorriek» bezala, euskara ez zutenanitz erabiltzen, eta Eskualduna astekarian
|
ere
frantsesa nagusitu ohi zen. Baina Eskualdun Ona gidatzen eta erredaktatzen zuten apaizek erlijioaren atxikitzeko zuten kezkak euskaraz gehiago idaztera bultzatu zituen, eta gisa hartan, Eskualdun Ona astekarian euskara frantsesari nagusitu zitzaion, eta euskarazkoartikulu gehiago argitaratzen hasi ziren.
|
|
|
eta bereziki soldaduska?
|
ere
frantses aberriaren aldeko irakaskuntza gune bat zen. Infanteria erregimentuek soldaduek eduki beharreko jarrerari buruzko liburuxkak ateratzen zituzten, eta haietan garbi azaltzen zen soldaduei aberria maitatzeko exijitzen zitzaiela.
|
|
|
Kasu horretan ere Jean Etxepare izan zen emankorrena. Burdin hariekin bezala, jantzien aldetik
|
ere
frantsesen jarrera kritikatu zuen. Kritika horiek lehen ere aipatu ditugu, eta hain zuzen, janzkerari lotuak ziren batzuk baziren.
|
|
|
Zerbitzari ren kronikak irakurriz ere ohar daiteke euskaldunak elkarrekin euskaraz mintzo zirela, baina gerla denboran frantsesa ere erabili behar izan zutela. Hala
|
ere
frantsesa ez zela euskaldunen hizkuntza eta gerla hartan frantsesa ikasten ari zirela aitortu izan zuen behin edo beste, adibidez Somme eskualdean ziren batean:
|
|
|
Hots, euskaldun izatea frantses izatea zen. Euskaldunak desberdintzen zituen, baina ez aparteko zerbait bezala, ez frantsesak ez balira bezala, baizik eta hurbiltasun arrazoiengatik eta haiek
|
ere
frantsesak zirela azpimarratuz.
|
|
|
Gure lurrrak, gure indarrek, gure legeek, gure bihotzak bilhakaraziko ditu emeki emeki frantses, arrotz horiek guziak. Frantses epel behin, nahi badugu, bainan denik
|
ere
frantses. Arrunt gure idurikotzeak emanen baitauzkigu lanak, uste dut gudu berri hortan handituko diren oraino, eta noizbait gizonduko.1438
|
|
|
Frantziako lurralde mapa inguruko eskualde horiekin batera osatzen zuen, Eskualduna ko gainerakoek bezala. Hori
|
ere
frantses agertzearen beste seinale bat zen.
|
|
|
Zerbitzari k
|
ere
frantsesek egiten zituzten aitzinamenduak aipatzeko joera bazuen. Eta bere erregimentuak edo inguru hartakoek egiten zituztenetan jartzen zuen arreta.
|
|
|
Gure arteko hizkuntza frantsesa zen. Gainera, garai hartan turkiar batekin ateratzen nintzen eta harekin
|
ere
frantsesez. Diru pixka bat atera nuen kamarero.
|
|
|
Kasu horretan, gainera, kontzeptuaren sorrera lanketa frustrazioen objektibizazioaren iturburu izan daiteke. Ikus
|
ere
frantsesezko hizkuntza minorizatuen auzian hain garrantzitsua den patois hitza.)
|
|
|
Seaskako ikastoletan, gazteak lizeoko azken urteetaraino euskarako hezkuntzan matrikulatzeko ahalegina egin duten guraso apurren seme alabek
|
ere
frantsesera jotzen dute nagusiki euren mintzoan. Hori hala bada, arazo bat daukazu.
|
|
|
(...) eta hiribildu honek eta bere biztanleek berriz izan zitezkeen kalteak kontuan izanik, eta fede saindu katolikoaren eta Jaungoikoari zerbitzatzearen aurkako ekintza hain gorrotagarriak erein ez zitezen, eta baita
|
ere
frantsesak zirelako eta, beraz, ezin zirelako hiribilduan bizi Bere Maiestateak urtebete lehenago Errege Gutunean agindu zuen bezala, eta bidezko abegiagatik, aipatutakook atzerriratu egin zituztela euren nazio eta izaerako beste batzuekin batera, agindua hauts ez zezaten mehatxupean, eta hiribildutik atera eta tirola baten jarri zituztela, eta Hendaiarantz abiatu zirela(...)
|
|
2014
|
|
|
Grégoire abadeak Frantzia frantsesteko plan bat aurkeztu du, non
|
ere
frantses guztiz ederraren eta idioma guztiz lorrinen topiko iraultzaileak beste behin errepikatzen baitira2414 Uztailaren 20ko dekretu batek, terrore linguistikoa, ezarri du2415.
|
|
|
1). Le premier critère pour savoir si quelqu, un est vraiment français c, est sa langue et non le fait qu, il soit sujet du roi de France? 2085 2) Frantsesa italieraren gainetik dago, baina baita latinaren gainetik ere; are grekoaren ama da, etab., humanistaren batzuk ausartu direnez: edonola
|
ere
frantsesak latinetik nahiz grekotik eta literatura italiarretik menpegabeko izan behar du; hizkuntzako eta literaturako independentziak independentzia nazionalaren parte egiten du2086.
|
|
|
Eta frantsesa da1032 Egia da Ingalaterran ere egin zela, eta Frantzian baino lehen, askatasunaren iraultza bat,, mais cette liberté resta sans rayonnement, parce qu, elle ne s, adressait pas à l, humanité, et qu, elle avait exclusivement en vue la nation anglaise? 1033 Iraultza frantsesa, aldiz, ez da Frantziari begira egina, gizakiari eta gizadi osoari beha baizik; berez, giza eskubideen? Iraultza da, unibertsala, eta faktikoki Napoleonen soldaduek unibertsalki barreiatua, ideia eta printzipio frantsesak Europa osoan ereinez1034. Aussi voyons nous les nations victimes d, un morcellement ou d, une domination étrangère, s, agiter au souffle des idées françaises, chercher à conquérir leur indépendance, et à réunir leurs membres dispersés? 1035 Bigarren adiera batean
|
ere
frantsesa da, historia frantses partikularraren konkista baita. Horda germaniarren inbasioak ezkero, alde batetik Frantzian barrendutako arraza barbaroek konkistatzaileen gehiagotasunaren ideia eta jaunen botere subiranoaren doktrina garatu zuten, feudalismoaren oinarriak.
|
|
|
Hirira bizitzera joatea askatasun iturri izan zen askorentzat, besteak beste erlijio kontuetan. Baina baita
|
ere
frantsesez mintzatzen hasteko arrazoia ere: iruditzen zitzaien handien hizkuntza, zibilizazioaren hizkuntza, frantsesa zela, eta euskara eta gainerako hizkuntza txikiak baserriko hizkuntzak, herrialde garatu gabeen hizkuntzak zirela.
|
|
|
Hogei urte geroago (1548), Francisco de Vitoriaren ikasle izandakoak, eta ondorioz bere ideien itzalpean, nazioarteko erkidegoa, bakea eta Europako Konfederazioa defendatu zituen (Nafarroako Henrike III.ak eta Frantziako IV. akproposatu ildoetan bezalaxe XVII. mendearen hastapenetan). Bere jatorrizko aberri nafarrak eta sarritan" antiespañoltzat" eraso izanak ez zioten kendu izaera unibertsala, atzerritarrekiko begirunea, batez
|
ere
frantsesekiko harremanetan(" ene paristar irakasleak"," beste bi mendebaldeak —Italia eta Espainiabaino alegeragoa den Frantzian"). Bere ikuspegi kosmopolita agerian uzten du behin baino gehiagotan:
|
|
2015
|
|
|
Argi da ingelesa mugikortasunaren eta nazioarteko harremanen hizkuntza dela. Baina pentsa dezakegu
|
ere
frantsesa lehen hizkuntza duten beste 30 herriez. Ondare kulturala babesteko eta garatzeko garrantzia ere hor da.
|
|
|
Julio II.aren programa Italia, barbaroetatik? askatzea zen (barbaroak batez
|
ere
frantsesak ziren harentzat), eta. Italia italiarren esku, egotea.
|
|
|
–Izan
|
ere
frantsesa naiz, entzun zenion Jokini, sasiko arraro bat, Parisko komunero prekomunista haien sokakoa edo.
|
|
|
Bigarrenik, neurtu dira frantsesezko gaitasunak, eta hemen alderantziz, suposatu da adineanjoan arau gero eta hizkuntza maila hobea ukanen zutela ikasleek, baina lehen hezkuntzako azkenurteetan gaitasun berak baldin badituzte ere denek, garapena lasterrago bat eginen zutela etxetikerdaldunek etxetik euskaldunek baino. Azken urteetan, suposatu da
|
ere
frantses elebakarrengaitasun berak ukanen zituztela elebidun guziek, etxetik euskaldunek ere, Ipar Euskal Herrikoeuskararen egoera diglosikoaren ondorio.
|
|
|
Hori zaigu liburu huntan kondatua, argazki ederrekin, Ekaitz Bergaretxek euskaraturik testuak (64 orrialde, 6€). Liburu bera aurkitzen dugu
|
ere
frantsesez," Les mines de Banca".
|
|
|
Mont Saint Michel frantses izena atxiki dugu, ez beraz euskararat itzuli. Elhuyar entziklopediak
|
ere
frantsesezkoa dauka itzulpenik gabe. Holakoetan, zer ditake egokienik?
|
|
|
Orai, ardietsi du frantses ere izaitea. Beraz alemana da bainan
|
ere
frantsesa. 1968 an, orduko barne minixtroak Frantziatik kanporatu zuen, bazter nahasle bat zela.
|
|
|
Usaiako kurutzamendu eguna izan da, alegeraki iragan dena Arberoa txarangak eta Kantuz taldeak ederki sustatu duten euskal giroan. Arratsalde apalean, pantaila handian, segi zitakeen
|
ere
Frantses eta Irlandesen arteko errugbi partida. Bazen beraz agusagailu denentzat.
|
|
|
Alde batetik neurri aplikagarriak 39ra mugatuak dira eta bestalde oinarrizko printzipioak indargabetuak dira gehitu dioten irakurketa adierazpenaren bidez: eskualdeetako hiztunek ez dute eskubide kolektiborik, bestalde" administrazioetan, zerbitzu publikoetan, eta zerbitzu publikoa eskaintzen duten egitura pribatuetan
|
ere
frantsesa erabili behar dute bai arduradunek baita erabailtzaileek ere.
|
|
|
Azken egun hautako solasa zen Tolosako aireportuan diru parte handiak ere erosi dituela. Azkenik orain jakiten da
|
ere
frantses Club Med sozietatea ere erosi nahi duela Fosun Xinatar sozietateak. Bixtan da politika horrekin ez dela biziki goratzen Frantzia eta jende bat hortaz ari da azkarki mintzatzen eskuin eta esker.
|
|
|
" J' ai honte d' être Français". Oroit
|
ere
Frantses Aita Sainduak erran duela: besten sinestea ez da laidostatzen ahal.
|
|
|
6 kidetako talde hau jadanik ongi ezagutua da gure herrian, 6 CD grabatuak dituzte jadanik. 4 bozetan kantatzen dituzte euskal kantuak, bainan
|
ere
frantsesez ala espainolez ere zonbeit.
|
|
|
Ondotik, Antton Seychalek aipatu ditu 2011n Aieteko konferentzian ideki ildoak, ETA ren su etena, 2014ko larrazkenean izan den Baionako adiarazpena eta berriki Pariseko legebiltzarrean iragan konferentzia. Salatu du
|
ere
frantses gobernuaren jokamoldea galde hau eginez: " Hollande eta Valls-ek, ba ote dute Kofi Annan, Jonathan Powell eta Gerry Adams-ek baino jakitate gehiago?
|
|
2016
|
|
|
Eguneroko mintzajardun arruntari dagokionez ziren Altuberen garaiko herri herrixka haiek" completamente euskaldun". Idatzizkoan badakigu han
|
ere
frantses gaztelaniak zirela jaun eta jabe.
|
|
|
Ez du zertan publikoa izan, baina osotasun hori beharrezkoa da. Beraz, alde batetik, badira keinu batzuk, baina ez dira aski.Zein beste keinu egon da. Espainia aldean ere izan dira hobekuntzak, baina horiek
|
ere
frantses jatorria dute. Segurako auzian lortutako akordioan, Frantziako presidenteak esku hartu zuen, Espainiako Gobernuari oroitaraziz Aurore Martin frantziar herritarra dela, Frantziaren babesa duela eta leporatzen zitzaizkion ekintzak ez zirela ilegalak Frantzian.
|
|
|
Esan dinat lehenago
|
ere
frantses hauek txorrotxak direla oso, eta gauzak ondo egin behar ditinagu.
|
|
|
Ezinegonaren suak erretzen zuen arima gaixoa; eta L*** ko kondearen mirabeak gutun bat zekarrelarik, eta hori zenez gero egokitzen zitzaion lehen aukera, La Fleurrek fortuna on horretaz baliatu nahi izan zuen, eta bere ugazabari ohore egiteko asmoz, mirabea eraman zuen ostatuko atzeko sala batera, eta gonbidatu Pikardiako ardorik onenetik kopa bat edo bi hartzera; eta L*** ko kondearen mirabeak, La Fleurren gonbitaren aldera, eta adeitasunean La Fleur baino atzerago ez gelditzeko, ostera ere eroan zuen berarekin kondearen ostatura. La Fleurren prevenancya zela medio (zeren pasaporte bat baitzeraman bere begitartean bertan), berehalakoan ongi konpontzen hasi ziren La Fleurrekin sukaldean ziren zerbitzari guztiak; eta frantses baten gisara, zeinahi izanik
|
ere
frantses horren abileziak, inolako milikeriatan ibiltzen ez delarik bere trebetasunak erakustera emateko orduan, La Fleurrek bost minutu baino lehenago atera du bere xirula, eta berak ere hasi duelarik dantza estreinako nota jotzearekin batera, hara non dantzan jarri dituen fille de chambre, maitre d, hotel, sukaldari, sukaldeko morroi eta etxe guztia, txakurrak zein katuak, are tximino zahar bat... suposatzen dut ez dela inoiz sukalde alaiagorik egon uholde handiaren egunetatik.
|
|
|
Ez zen irtenbide ona, berez: Casablancan zer gertatuko zitzaien ez zegoen jakiterik; han
|
ere
frantses petainzaleak ziren agintari, eta alemanak ere indartsu ari ziren Ipar Afrika osoan; ezin jakin bertan bizitzen utziko zieten ala handik kanpora bidaliko zituzten: bidaltzez gerotan, berriz, nora?
|
|
|
Une horretan, fronte bakarraren alde zegoen zatia oso kezkatua zegoen euskal errefuxiatuek pairatzen zuten geroz eta errepresio handiagoarekin, baita
|
ere
frantses poliziaren presentzia nabarmenarekin. Horrek, atxiloketak, kartzelaratzeak eta kanporatzeak ugaritzeaz gain, ETAko kideen mugimenduak eta jarduerak zailtzen zituen.
|
|
|
Bankako mutiko bat desertatu zen oporrak bukatu eta. Ez zekien hitz bat
|
ere
frantsesez. Tarbes etik joateko, norbaitek hartu behar izan zion txartela.
|
|
|
Ez zakiin hitz bat
|
ere
frantsesez. Tarbesetik juiteko norbeitek hartu behar izan zakon billeta.
|
|
|
Ostegun arratsean 19:00etan iraganen da ekitaldi hau, Franck Dolosorrekin betan entzuten dugu JeanClaude Larronde historialari ezaguna. Jadanik Euskal Telebistak bai eta
|
ere
frantses telebista gate batek erakutsia dute, halere gaurko bi protagonistekin, dokumental hunek bertze argi bat hartu behar luke. Ikusgai hunek gogoratu nahi du faxismoaren kontra eta aliatuen alde borroka egin zuen euskal talde militarra.
|
|
|
6 CD grabatuak dituzte jadanik. Kantu berri andana bat emanen dute kantaldi huntan, 4 bozetan, euskaraz, bainan
|
ere
frantsesez ala espainolez. Sartzea urririk izanen da, ateratzean bakotxak emanen du nahi duena.
|
|
|
Manatu zuen beraz eraso erraldoi bat zernahi soldado ondo hartarat bildurik, ustez han ziren frantsesek etzutela berek luzaz ihardokitzen eta laguntza handirik etzizaiotela jinen fuzarat baizik. Historialari frangoren arabera, uste zuen
|
ere
frantsesak kasik ezinduak zirela eta ez gehiago gai holako eraso bati errelera manerako baten emaiteko... Jukutria ederra zuen gisa hortan asmatua.
|
|
2017
|
|
|
Alemania, Argentina, Errumania, Japonia, Errusia eta Bulgariatik etorritako lagunek haien jatorrizko kulturaren isla eman zuten, ipuin, abesti zein kontakizunen bitartez. Iparraldeko euskaldun batek
|
ere
frantsesezko ipuin bat kontatu zuen.
|
|
|
1903 urtean frantses gobernuak dotrina
|
ere
Frantsesez ematera behartu zuen eliza. Larrekok egoera honen berri ematen zuen 1916an:
|
|
|
Zenbait hamarkada aski izan ziren egoera horren aldatzeko. Eta Euskal Herrian
|
ere
frantsesaren zabaltze prozesua bizi izan zen. Eskolak eta armadak funtsezko funtzioa izan zuten frantses nazioaren sorkuntzan, nazio kontzientzia horren errotzean.
|
|
|
Hor dago tesi honen beste hari mutur inportantea. Eskualdunaren helburua ez zen bakarrik erakustea euskaldunak frantses onak zirela, baizik eta giristinoak
|
ere
frantses onak zirela. Hots, Frantzia laikoa, gisa batez, zentzugabea zela erakutsi nahi zuen.
|
|
|
" Guttiengo batek neurririk gabe kontsumitzeko eskubidea baduela uste du, ikusi gabe denek gauza bera egiteak eman litzakeen ondarkinen tokirik ere ez litekeela lurrean". Berriz
|
ere
Frantses en arabera. Gaizoa!
|
|
|
Bertze kapitulu minbera bat beraz hor
|
ere
frantses gobernu berriarentzat. Ikusiko nola garatuko eta bururatuko den hau dena.
|
|
|
Sei kide dituen talde hau jadanik ongi ezagutua da gure herrian, 6 CD grabatuak ditu jadanik. Lau bozetan kantatzen dituzte euskal kantuak, bainan
|
ere
frantsesez ala españolez zonbeit. Uda guziz bi kantaldi eskaintzen dauzku kantari talde eder hunek, beti arrakasta haundia bilduz.
|