|
2000
|
|
|
...un eragotzi egite guti batzuen aitzinatzea, zeinetarik pare bat bederen sonatuak baino sonatuagoak izan baitziren... zeren, komunionearen kontuan izan ezik, osaba Joanikot Lutheroren guragoa eta aldekoagoa baitzen Kalvinena baino eta, ondorez, gauzak gehiegi ez lotzearen aldekoa, airearekin aire eta haizearekin haize, eta zeren halakoak ere izan baitziren gure egite haiek ere —bihurrikeriatik
|
ere
franko zutenak, bertzalde—, bere mementuan ohartuko zaren bezala... eta zeren, osabak noizbait erran zidan bezala: " Baldin satorren moduan ibili behar badugu, satorren moduan ibiliko gaituk, Joanes, lurpean, baina, haiek bezala, lurra ere jo diagu noizik behin, mutturraren erakusteko bertzerik ez bada ere".
|
|
|
Eta jendea aitortzen
|
ere
franko eta liberala zen. Bertze anitz apez ez bezala.
|
|
|
On egin zidan barre asko egin nuelako. Eta negarra
|
ere
franko. Hainbesteraino, non batzuetan ez bainekien bata edo bestea egin nahi nuen (haur denboran, barre zein negar kasik aldi berean egiten nuenean, ongi oroitzen dut amonak honela esaten zidala:
|
|
2003
|
|
|
Gastatzeko aurrekontuak
|
ere
franko baldintzatzen gaitu: 1.000 eurorekin Marokko bisita dezakegu, garraio publikoan ibiliz eta eguneko otorduak janez.
|
|
|
Gobernuak ezarritako neurri eta arauen kontrako adierazpen eta salaketak ugari izan dira, manifestazioak eta jende mobilizazioak
|
ere
franko eta jendetsuak gainera. Helegiteak ere jarri izan dira Gobernuaren erabakien kontra eta irabazi gainera epaitegian; baina Gobernua, muzin egin, eta ez axola azaldu da horren guziaren aurrean.
|
|
2005
|
|
|
Franco hil ostean (1975), Gobernu Espainiarra kontsumoari eta kontsumitzaileei buruzko ardura gehiago erakusten hasi zen. Beste eskubide askorekin bezala, kontsumitzaileen eskubideen ikuspuntutik
|
ere
Frankoren heriotza inflexio puntu garrantzitsua izan zen. Horrela, bada, 1975ean, INC. Instituto Nacional de Consumo, sortu zen.
|
|
2006
|
|
|
Borrokaldi biharamunaren hastapenetan bizarrak zuritu zizkion izotzak eta isuritako odol mamituarekin joan zitzaion bizia, paradisuko huri ak ezagutzeko ametsa zuela azken pentsamendu, agian. Al Gafiqiriren ospea eta memoria ahaztua dago ia, eta gogoratzen denean
|
ere
frankoek menperatu eta hil zutela gogoratzeko izaten da.
|
|
|
Gure puskan, handienetan, Agaramont, Mehaine, Beltzuntze eta Larrea. Legegizon eta funtzionarioetan
|
ere
frankok egin zuten urrats bera. Bertze zenbaitek, anarteraino isilpean ibilita, lehen aukera zuten hura denen aitzinean higanot agertzeko.
|
|
2007
|
|
|
Alabaina, izpiritu hauek, Shakespeare-ren pertsonal indibiduala eta ingeles herritar kolektiboa, gero geografikoa, elkarrekin nola ahokatzen diren, doi doi argitzeko ez da erraza. Napoleon, ezbairik gabe, Iraultzako izpirituaren fruitua da; baina Iraultzak bestelako fruiturik
|
ere
franko eman zuen. Eta zer jazo izango ote zen Frantziako Iraultzarekin Robespierre gabe, edo Napoleon gabe?
|
|
2008
|
|
|
Geroxago landestarrek, eta guziz Landesetako euskaldunek (asko baitira harat pino oihanetarat joanak eta han esposatuak
|
ere
frango), heiek bai erran lezakete nolako apez sano, alegera, kantaria, jendakina zuten Jean Pierre apeza. Ondarrerat, herriz herri predikari, pilotari eta denen lagun sutsua izan ondoan, Buglose herriko beilatokian bururatua du bere zerbitzua, hainbat adixkidek ez baitute segur ahanztekoa.
|
|
|
Olerkiak ugari eta istorio laburrak
|
ere
franko publikatu zituen frantsesez, gehienak egilearen izena gordez; errepublikano joerakoak, noski (J.B. Larrieu, E. de B. etab.). Bearnesez ere poesia bat, saritua, A. Peyré rena(. Concous Navarrot?, RB 48,).
|
|
2009
|
|
|
Baino paretaren bertze aldean zen emazte hori, baratzeko botetan jarria, palto zahar bat espaldaren gainerat botaria, lan zailenak eskuetan hartzerako modukoa zen. lzanik
|
ere
franko zaharra, indartsua zen, aski bizia, eta bere bisarian sinaile zion ez ziola maiz kuraiarik faltatu.
|
|
|
" Kalean janen tun neska, patatak ez direnak ere! Han baba xehea emanen diñe, ta, ogia
|
ere
franko..."
|
|
2011
|
|
|
Dena azaldu nion neskari eta esan zidan ez zitzaiela axola. Dena dela, kuartela bertan egoteaz gain bidea
|
ere
franko arriskutsuagoa zen, Ibardinetik Endarlatsarako muga oso ondo zaintzen baitzuten alemanek eta Espainiako aldean harrapatuz gero, agian kontsula aterako zen gure alde, baina alemanek harrapatuz gero gureak egin zuen.
|
|
|
Oiloek beti nahi izaten zuten zer edo zer kotan jarri aurretik eta arto pixka bat ematen nien. Ez zituzten arrautza asko jartzen, lauzpabost, baina nahikoak aita eta niretzat, eta esnea
|
ere
franko genuen. Okerrena etxean bakarrik egotea zen, baina ohitu egin behar nuen.
|
|
|
Oharra. Toponimotzat
|
ere
frankotan ageri da (ikus NTEM XLVII, 107). Cf., esaterako, 1710eko ondoko pasarteñoa:
|
|
2013
|
|
|
Baionako auzitegian hartu dituzte horrelako erabaki batzuk. Presoaren gizarteratzea
|
ere
franko aipatzen da. Zer da zigor baten helburua?
|
|
|
Gauzak aski bide txarretik ari ziren Aliatuentzat. Erresuma Batuak gizon anitz galdu zuen Flandrian, Italia eta Frantzia
|
ere
franko ahul zeuden eta, gauza guztien gainera, Errusia gerlatik erretiratu zen, hango iraultzaren ondorioz. Errusia gerlatik erretiratu izanak kezka eragin zion Jean Etxepareri, beste batzuei bezala.
|
|
|
hala gertatzen da. Carlistenac? bertsoetan estrofa herenetan baino gehiagotan; Gabon kantetan
|
ere
frankotan, ikus GK 1830, (II), XIII, XV, XVI. Errimaren luze laburrari dagokionez, Gabon kantetan errima laburrak ugariak dira, luzeak urriak, baina asonantzia bokalikoak ere badira noizean behin.
|
|
|
Guardia zibilak euren furgonetekin bazterretik begira, lotsa gabe. Ibarreko herri guzietako jende arrunta, aitzineko larunbatean Bordatxora joan ziren gazte haiek ongi ezagutzen zituena, eta ziutatetik etorririko esku zuriko mutil bizardunak, neska ile luzeak, antiojodun aunitz; heriotza haiengatik lanik egin gabe protesta egin zuten fabriketako obreroak; eta azaroaren hogeita bitik mugarik gabeko greban zeuden konstrukzioko langileetatik
|
ere
franko. Hantxe zeuden gure Fakultateko lagunak, hantxe zegoen Maika dendari begi ederra ere.
|
|
2014
|
|
|
Nire helburua erien minak lasaitzea da, eta ez heriotza eragitea edozein preziotan». Sufrimenduaren gaia
|
ere
franko barnatua izan zen auziaren lehen egunean. Koman dauden eriek sufritzen duten ala ez jakitea biziki zaila dela nabarmendurik, Bonnemaisonek azaldu zuen badituztela bide batzuk horren neurtzeko, baina soilik sufrimendu fisikoari dagozkionak.
|
|
2015
|
|
|
Ez da joan haatik maiatzaren 8 an, egun hortan hartua zela bestalde, bainan apirilaren 19 an. Iduriz, aljeriar gobernuak
|
ere
frango untsa hartu du halere urratsño hori.
|
|
|
Gehiago dena, ez bakarrik eskuinaldean. Ezkerralde
|
ere
frango badira hasarre. Minixtroak latina eta grekoa nahi dituela bazterrerat utzi, alemanari ere toki gutiago eman, nahasketa batzu egin asko gisetarat.
|
|
|
Elizkizunak Baigorriko apezak igandetan segurtatzen ditu 9 orenetan, 15 egunetarik. Aroaren partetik, askitto gordin badoa bi ilabete huntan, elurra
|
ere
frango lodi eta zaharraren ondotik berdin berria. Barneko aro izanez, Olhaberriko ostatuan jokatzen da herriko mus lehiaketa, hogoita zonbait pareren artean.
|
|
|
Hau
|
ere
frangotan erran da aitzineko egun horietan: jaz, dela ehorzketa batzuentzat, dela beste zerbaiten gatik, 48.000 baimen eman direla presuner batzu libratuak izaiteko edo zonbait oren edo berdin bizpahiru egun... Eta kasik denak erran tenoreko berriz agertu direla presondegirat...
|
|
|
Xuberotarrek eskainiko dute betiko maskarada bainan ere pastoral bat gaitza, Irurik sustatzen duena, omenduz iragan mendeko apez jakintsun handi bat, aita Pierre Lhande, 1877 an sortu zena Baionan eta 1957 an zendu Atharratzen. Hedadura handiko euskaltzalea, euskaltzain ere hautetsia izan zena, obra balios asko plazaratu zuena, besteak beste hiztegi aberats bat, oraino
|
ere
frangotan baliatzen dena.
|
|
2016
|
|
|
Sendotzen ari da hainbat herritan eta sendotzen ari da bertsozalearen buruan. Bertso eskoletan ibiltzen diren haurrak ere ikusi izan ditugu kanporaketetan, finalaurrekoetan eta finalean
|
ere
franko. Horientzat eredu bilakatzen ari dira bertsolari guziak eta hobe.
|
|
|
hasteko, baxua nintzelako ez ninduten hartu nahi izan; azkenean, gizena nintzelako, behar baino pisu handiagoa eman nuelako, bota ninduten. Kar, kar… Baina hortik
|
ere
franko ikasi nuen. Erretiratzeko garaia oso konplikatua da kirolariaren kasuan.
|
|
|
Zonbeit beste batzu baino goseago ziren. Denbora txarretan
|
ere
frangotan, hantxetan trenpatua eta aitzina arizan behar zen. Jenden kanabitatea2 nola zen.
|
|
|
Pinodoi bat baitzen aintzinian, hari buruz juan nintzan belhauniko. Bazen ba ene gibeletik
|
ere
frango kolpatu. Oihanian hatzeman nintiin, 18° Zouaves ko bi muthiko gazte.
|
|
|
Pinodoi bat baitzen aurrean, hari buruz joan nintzen belauniko. Bazen ba ene atzetik
|
ere
frango kolpatu. Oihanean aurkitu nintuen 18° Zoauves ko bi mutiko gazte.
|
|
|
Bazen lanean gurekilan ari zen zibil bat. Guk
|
ere
frango konprenitzen baiginiin ordukotzat alemana, erran zaukun Krich fertich. Fini duk gerla.
|
|
|
Bakharretan. Arratsetan
|
ere
frangotan ikhusten zinituen, orai arrunt ilhun zelarik ez, bana oraino argi aire zelarik ikhusten zinituen ba. Gehienetan, juhan ginen herrestan, lurrian, zoazi zu zenbat metretan, zakia lephoaren gainian, han baigintien gure puskak.
|
|
|
Egia erran, zer egiten ahal zuen besterik? Sondaietan kasik errekaren zolarat jautsia edo eroria bere alderdikoetan
|
ere
frango ba kontra edo ez segurik batere alde, noraino joan zitakeen patarrari goiti. Ez biziki gora nik uste!
|
|
|
Hori ez liteke posible gure herrialdean. Han hirurogoita hamar leinu bagaude eta gure hizkuntza ofiziala frantsesa da, nahiz diula mintzaira
|
ere
frango hedatua den, salerosleen artean bereziki. Gure hizkuntzak ez dira irakatsiak, alta hala balire gure ondare kulturala hobeki zaindua liteke.
|
|
|
" Ziburutik Sararat izatu naiz joana, ene lehenagoko maite baten gana", aspaldiko kantua da hori, orai
|
ere
frangotan xaramelatzen dena... Berrikitan, Ziburutik dira ere airatu 81 gaztetxo Piarres Larzabal kolegioko seigarrenetan direnak.
|
|
|
Hego Amerikateko herrialdeen artean, Kolonbia izan behar da gure eskualdetan gutienik aipatzen direnetarik batto. Nahiz eremu zabalak dauzkan, Frantziaren doblea nunbait han, eta nahizjendetzaren aldetik
|
ere
frango handia den, 48 miliun biztanlerekin. Horietarik kasik 8 miliun bizi Bogota hiri nagusian.
|
|
2017
|
|
|
Nahi edo ez, imajinarioan anitz sartuak ditut, Estatu Batuetako lurralde zabal horien irudiak eta hauek sortzen duten erromantizismo kutsua ere. Eta egia erran gustukoak ditut
|
ere
frango. Hau bereziki.
|
|
|
Eta nola zabal baitira eta laguna
|
ere
franko baitute, plazer zaie bere errebelatze guztiarekin ere bide zabal hartan ibiltzea.
|
|
|
Operazioen ondotik haien izenak atera zirenean, Ipar Euskal Herrian denek zekiten Txetx eta Mixel ez direla etakideak. Beste hiru atxilotuak
|
ere
franko ezagunak ziren. Haiek Luhuson ETAren armategiarekin egotea bazen mezu politiko bat, bazen komunikazioa.
|
|
|
– Ba... horretaz
|
ere
franko pentsatu dut, esan nion?. Bai, jauna, bai.
|
|
|
Eliza hori erregetzari ezkondu zen Erdi Aro zaharrean. Gainera XVII. mendetik" galikanoa" zen, Erromari buruz
|
ere
franko nazionalista. Hor Bossuet apezpiku predikari handiak() frantziar nazional katolizismo baten oinarriak finkatu zituen bere teorian eta teologian.
|
|
|
Bestalde, orai arte, deputatu bakoitxak hunkitzen baitzuen hunenbeste diru bere gustuko sail edo obra baten laguntzeko, ez da gehiagoko holakorik izanen, hortaz ere bazela sobera ixtorio... Dena den, ainitzek erranik
|
ere
frango onak direla legegai hortan agertzen diren xedeak, badira ere arrangura batzu. Gainerat, batzu arras uzkur ikusiz legegaia aurkezten duena dela François Bayrou justizia minixtroa eta hori badirelarik legezko ikerketa batzu akulatuak baizik eta minixtroaren alderdia, MODEM delakoa ez dela bera ere beti xintxoki jokatua.
|
|
|
Eta joanden hilabete hortan preseski ez dira ixilik egonak... Badira
|
ere
frango motaz afrikano edo afrikarrak direnak, luzaz ainitz jende harat esklabo bezala eremanak izanik... Badira urteak jin eta urteak joan Frantziatik harat joanak han aberasteko menturan...
|
|
|
Denek denetan egun guziz aipatzen dituzten hautagaien aldean, badira
|
ere
frangotan" ttipiak" deitzen direnak. Ez litazkeenak untsalaz hola deitu behar.
|
|
2018
|
|
|
Ez dugu hemen jujatu nahi greba horiek funtsezkoak diren ala korporatistegiak. Badakigu treinaren erabiltzaile askorentzat greba horiek trabagarriak direla, okaztagarriak
|
ere
frangotan, eta gu ere erabiltzaile horietarik bagine, ez ginezake menturaz Robert Guediguianen eta haren lagunen jokabidea begi onez ikus. Alta, gisa hortako elkartasunak erakusten du jendarte hau ez dela oraindik osoki eri.
|
|
|
Hots, Logroñok azkarki" tiratzen" ditu nahitez Guardia eta Errioxa arabarreko beste herriak. Horko jendeak erosketa gehienak Logroñon egiten ditu, medikurat
|
ere
frangotan harat joaiten da...
|
|
|
Hortarako dituzte han bizitegiak lehen estaian. Bizitegiek, eta ostatuek
|
ere
frangotan, badute aldare bat" arbasoen kultua" ohoratzeko, etxearen geriza segurtatua izan dadin. Aldare hori muble edo mahain bat da, gainean dauzkala loreak, ofrendak, ezkoak, intsentsua...
|
|
|
1878 an kanak delakoak oldartu ziren frantsesen kontra bainan menperatuak izan ziren. Gero
|
ere
frangotan izan dira jazarkundeak, 25 orotarat. Frantziak segitu du dena larderia bainan duela hogoi bat urte beraz bake bide bati plantatuak dira eta bazterrak hein bat lasaituak, aski egoera nahasia eta bortitza jasanik zonbait urtez...
|
|
|
Lagunarte apartekoa sortu zen, nahiz eta Elba bezala beste asko ere ia ia haien artean ezezagunak izan. Mahats aihenen brasan erre zituzten artxoak, ardo beltza nahiz gorria
|
ere
franko zebilela inguruan; nahia edaten zutela gogoa zutenek.
|
|
|
Mexikoko Puebla estatuko mendizerran bizi da nahuatl komunitatea eta hango hizkuntzak, garai batean Azteken hizkuntza zenak, egun nahuatl edo nawa deitzen dena, 1.500.000 hiztun inguru ditu Mexikon, dialekto guztiak barne hartuta. Seguruenik ez duzu jakinen, bainon zuk
|
ere
franko maiz erabiltzen dituzu nahuatl hitzak: adibidez, txokolate (xoco, mingotsa, eta atl, ura) jatorrian edari mingotsa zena, txikle (aztekek ahotan izaten baitzuten hango tzictli landarea) edo tomate.
|
|
2019
|
|
|
Laupabost kilometro atzetik zetorren Peugeot 104 batean itzuliko zen, lagunekin. Noizbehinka, bidea zuzentzen zenean, ikusgailuan Pierre eta Marian obserbatzen zituen, haiek
|
ere
franko trankil. Hiruek bazekiten, ekintza horrekin, etak, mundu osoari frogatuko ziola edonon, edonola, boterearen bihotzean jotzen ahal zuela, kalte handiak eraginez.
|
|
|
" Miguel de Aranalde dos vecindades, 43 peonadas, 242 castaños". Ardia
|
ere
franko gailendua zen ordurako, nahiz ahuntzekin nahaste, hirurogei burutik goitiko artaldeak ageri baitira etxe frankotan. Baina, etxerik etxe zerorrek ikustea hoberena.
|
|
2021
|
|
|
Auziperatua izanik, preso ere egona kasik sei hilabete. Zernahi gisaz ez ginuen nornahi Bernard Tapie, hori kontrakoak zituenek
|
ere
frangotan aitortua! Pausatu delako berria hedatzearekin, goresmenak metaka eskualde guzietarik.
|
|
|
34.4b Baldintzazko perpausen barneko osagaien ordena
|
ere
franko libre da. Aditza perpausaren aitzinean, erdian edo bukaeran izan daiteke:
|
|
|
16.3.7b Batzuetan aurreko sintagma determinatua dela ageri da: Eta nola zabal baitira eta laguna
|
ere
franko baitute, plazer zaie[...] bide zabal hartan ibiltzea (Axular); Bazterra franko badiat kurriturik, ikusirik ere bai mahai ederra franko (J. Etxepare); Inguru hauetako artzain gehienak harat biltzen dira.
|
|
|
Dena dela, eta politikaz nik ere zeharo paso egin arren, enpresa gizona izatea eta ordena maitatzea ezeren froga edo adibide ez dela ziur baino gehiago nago. Ala ez al zeuden, Luzaron bertan, guztiz abertzale porrokatuak ziren beste enpresa gizon batzuk, frankismoaren aurka nola edo hala jo zutenak ahal zuten neurrian, hau da, diru emaitzen bidez, batez
|
ere
Franko, eta berarekin batera hilzorian zegoen azkenetan zegoelarik. Baina gure aitarena oso bestelakoa omen zen, noski.
|
|
2022
|
|
|
Gainerat, maiatzaren 9an garbiki errana du gobernuburu berria hautatua duela bainan nor ditakeen salatu gabe. Hori
|
ere
frangok arras bitxi kausitu dute. Horiek hola, astelehen arratsaldean jakin da beraz berria, emazte bat dugula gobernuburu, Elisabeth Borne.
|
|
|
Garaziko taldean arizana, antzerkilari ona zen; azkenik Lakarra Gamarte Ainhiza hiru herriek elgarrekin eman zuten ikusgarrian erakutsi bezala. Izpiritu xorrotxekoa, denbora batez bertsuka
|
ere
frango polliki moldatzen zen Gamarteko eta auzo herrietako bertsulariekin. Bertsulari famatua izaitera hel zitaikeen, hartuak zituen karguek bertsugintzan trebatzeko astia eta burua libro utzi balizkiote.
|
|
|
Horiek hola, aldi huntan, hitzaldia ez bazen ere aitzineko hura baino luzeagoa, aise gauza gehiago erran du, zernahi gai gogoan. Garbiki azpimarratuz galerna pisu bat hor dugula bainan jasanen dugula, lehen
|
ere
frango ba eta jasanak, gisa hortako indarra eginez. Prezio anitzen gorakada hortaz ez du gorde konparazione argindarra aitzina kariotuko dela heldu den urtean, bainan, ez giten egon txarrena gogoan, beste herrialde askotan baino gutiago.
|
|
|
Klima aldaketarako Europako zerbitzuak urtarrilean nabarmendu zuenez, beroaldiak ez ezik, uholdeak
|
ere
franko izan ziren 2021ean kontinentean, baita uda partean ere. Belgikan eta Alemanian, ibaiak inoiz baino haziago izan ziren, inoiz baino emaritsuago, eta uholde asko ekarri zituen horrek, «muturrekoak».
|
|
|
Irudiz gizonezkoena baizik ez zen esparruan, emazteek
|
ere
franko parte hartu zuten: «Flasko ttipiak garraiatzen zituzten alkoholaren egiteko, gerlako argi ttipiak, sandaliak, eta bizikleta asko:
|
|
|
Laster atzera egin zuten, izigarriko galtzeak jasanez: hilak eta zaurituak ehunka — 1500 bat omen orotara — eta presonerak
|
ere
franko. Gainera ondoko gau batez frantsesek ustekabeko ateraldi erasokor bat egin zuten lo zauden etsaien aurka, beste triskantza bat eraginez.
|
|
|
Ondoko eskualdean ere, 4 Wilaian, mesfidantza sartu du, eta han berriz milako bat gudari (bederen) hilaraziko dute saltzaile bezala (1). Beste asko, iziturik, frantsesei errendatzen da, gutienetik borroka utziz, eta gehiago
|
ere
frankotan, lagunak salatuz edo horien aurka armak hartuz.
|
|
2023
|
|
|
Kasik denetan, mundu bat ibili da beraz jo harat eta jo hunat. Aroa
|
ere
frango ona oro har, han hemenka zonbait ortzi goiti beheiti! Bizpahiru departamendutan makur handiak egin dituzten ortziak.
|
|
|
Kakalardoak…? Pepelerdoak
|
ere
franko aurkituko dituzu hemen! Txikiak, eta handiak ere bai.
|