|
2000
|
|
|
Eta jaun administratzailea testamentaren agiriak irakurtzen hasi eta, bere irakurraldian aitzina egiten zuela, iduritu zitzaidan ezen osaba Joanikot gogara zegoela, eta aita ez hainbertze, nahiz eta desgogara
|
ere
ez zegoen.
|
|
|
Fede itsuak, ordea, itsutzen gaitu eta bertzeen salatzerat eta haien ezabatzerat eramaiten gaitu... eta pentsu bategatik bertzeen ezabatzea da, hain zuzen ere, ene pentsuak ezin onar dezakeena. Halarik ere, aitortzen dut ezen neke eta gaitz dela, pentsuaren bidetik, mundu sendo baten lantzea; izan ere, pentsua arrazoinaren esparrua da, bai, baina ezin ahantz daiteke ezen arrazoinak zalantza duela bere egunorozko ogi... halako tailuz, non segur dagoenean
|
ere
ez baitago segur, zeren arrazoinak, zalantza bat itzali orduko, pizten baitu bertze bat... pizten ditu bi, edo piz ditzake anitz, zalantzen katea infinituraino luzatuz.
|
|
|
Bai, uko horretan erre nahi diat neure libertate ustezkoa, han Urbiainen, tentuz eta zentzuz beti ere, baina burua lurpean gorde gabe, neure libertatea libertateago eta zinezkoago izan dadin amoreakatik. Eta libertatearen aldeko borrokan, nehor
|
ere
ez zagok soberan: hi ere ez, Pedro...
|
|
|
—Hobeki ikusiko nuke gabe... baina koroarekin
|
ere
ez dago gaizki...
|
|
|
Horixe da bidetik ez desbideratzeko bidea, eta bide horretarik bazoaz, nahiz eta anitzetan idurituko zaizun ezen desbideraturik zaudela, ez zara egiazki hala egonen, zeren fruituak ez baitira egun batetik bertzerat jasotzen... eta zeren nekez erdietsia estimatzen baita, eta fite erdietsia arbuiatzen. Ez etsi, bada, ezta erdi bentzuturik sentitzen zarenean ere, ilargia
|
ere
ez baitago beti bere betean. Eta, bide horretarik zoazela, ezkila edo kanpai baten hotsa adituko duzu halako batean, edo txori baten kanta, Birila izeneko Leireko abat hark edo bertze anitz lurraldetako monjeek bezala, edo bertze zernahi adituko duzu, eta oharkabean ohartuko zara orduan ezen oinpean duzula gailurra.
|
|
|
—Bai, hori
|
ere
ez dago gaizki pentsatua. Izan ere, Santo Tomásetik hiruzpalau egunetarat, iparrerako eta setentrionerako bidean beti ere, inguru haietako etxaldeak dauden tokian doi, badugu bertze misione bat, eta han ere aurki dezakezue nahi duzuena.
|
|
|
Eta, haren jarraikian, halaxe mintzatu nintzaien gizon hilaren lagunei: " Eta zuetarik nor legoke bere behatzaren ebakitzeko eta oferendatzeko disposizionean, Lorenzo Cortés zaldunaren erresurrezionearen truke?" Eta guztiak elkarri beha hasi ziren, eta azkenean lurrari beha jarri ziren, zeren nehor
|
ere
ez baitzegoen hartarako prestik. Eta orduan erran nien:
|
|
|
aldi oneko ez nagoenean nahiago izaten dut bakarrik. Abuztuko astearte arrats horretan
|
ere
ez nengoen aldi oneko.
|
|
2001
|
|
|
Maria bera
|
ere
ez zegoen telebista ikusten, artilezko zerbait zeukalako esku artean ziurrenik. Burua Lisboan zeukan edo Lisboako errepideetan edo hango hotel batean edo hoteleko piszinan edo Lisboako itsasoan bertan.
|
|
|
Ez zen berea, ezta Nepalgo inorena ere, gorria baitzen. Hegazkinean
|
ere
ez zegoen azafata ilegorririk. Romarena izango zen.
|
|
|
‘Zer, gaur
|
ere
ez dago berbarik? ’
|
|
|
Nekatuta eta estropezuka ailegatu nintzen Ikastetxera. Ez nuen inor topatu, Padre Solana
|
ere
ez zegoen bere talaian. Logelara ailegatu eta, ohe gainean etzatera nindoala, goragalea sentitu nuen eta komunera joateko astirik gabe makurtu nintzen leihora.
|
|
2002
|
|
|
Ez, ez zegoen harro. Mirari bera ere, pentsatu zuen Julenek, Mirari
|
ere
ez zegoen askoz hobeto. Soziologia ikasi eta katalogo bidezko salmenta enpresa batean zebilen, zer egiten zuen oso ondo jakin gabe.
|
|
|
–galdetu zuen Imanolek, beldurtu antzean. Besteak
|
ere
ez zeuden hobeto. Haritzek leku guztietara begiratzen zuen, izuturiko hamster erraldoia balitz bezala.
|
|
|
Batxilerreko bigarren ikasturtea estudiatzen ari nintzen orduan. Ez nintzen estudiante txarra, baina onenen artean
|
ere
ez nengoen, ordu arte behintzat. Urte hartan, ordea, onenen artean egotea lortu nuen, hain gertatu zitzaizkidan osabaren hitzak akuilu eta ezten.
|
|
2003
|
|
|
Kontua da Matiasi ere galdetu ziola Zelan proiektua eta Noren etxean egon zara. Matiasi gustatu egin zitzaion Matildek galderak egitea, eta poztu egin zen, eta pentsioan deseroso deseroso
|
ere
ez zegoela hasi zen pentsatzen. Horregatik hasi zen trumilka hitz egiten, eta nahi baino gauza gehiago esan zituen, eta xehetasunak ere eman zituen goizeko kontuen gainean, ondo zekien arren Matilderi eta Malcori ez zitzaizkiela bere kontuak batere interesatzen; are gutxiago Anari eta nebari.
|
|
|
Luis Appia. Hori
|
ere
ez zegoen. Harritzen hasi nintzen.
|
|
|
Eta Europako kalerik esanguratsuena izango zen, eta hiru andreen izen abizenak jarriko zituen kaleko karteletan. Andreen abizen bi jarriko zituen, gainera, zalantza minimorik
|
ere
ez egoteko. Kalea izango zen:
|
|
|
Avak arrazoia zuen. Jende gehiegi
|
ere
ez dago. Egia esan, gu goiz xamar iritsi gara.
|
|
|
Bainugelara joan zen. Han
|
ere
ez zegoen inor. Ezta sukaldean ere.
|
|
|
Beno, beldurra, beldurra, ez dakit, baina errespetu latza bai, behintzat. Ni
|
ere
ez nago beti ados Ainhoak esaten duenarekin, baina azkenean jarri egiten zara, ohitu.
|
|
2004
|
|
|
Zerbait egin behar zela konturatu nintzen, ezin genezakeen Suha bakarrik utzi. Baina neu
|
ere
ez nengoen hari laguntzeko egoeran.
|
|
|
Bale. Baina zu
|
ere
ez zeunden bakarrik, eta ni lasai nengoen, Joana. Beñat eta Mirenekin zeundenez, ez nuen uste horrela jarriko zinenik.
|
|
|
Hori guztia du, baina non elkartuko garen, hori proiektu kultural batean izan du nahitaez. (...) Administrazio bat edukita
|
ere
ez dago aseguratuta Euskal Herria oraindik. Eduki genezake errepublika bat nazio bat eduki gabe eta hori ez da niri interesatzen zaidan soluzioa.
|
|
|
Ikastolen eskarmentuak horixe erakutsi digu, ezer erakustekotan: euskal espazio mikro horiek itoginez josita daudela, teilatuko zirrikitu guztiak banan banan itxita
|
ere
ez dagoela Salaburuk dioen kristalezko kutxan, baina, dena dela, hartu zen bidea izan zela biderik joriena euskaldun berrien loraldia ereiteko.
|
|
|
Alde ontan
|
ere
ez dago EZER asmatu bearrik. " Gakio"" zesaion"" zesaidekekan"" dasat", eta abar, ez dira ezer euskeraz.
|
|
|
Emen
|
ere
ez dago EZER asmatu bearrik. Alere, ez bide da erraza jakiten euskeraren joskera jatorra zein dan.
|
|
|
Hizkuntzen etorkizuna, ordea, gobernuek erabakitzen dute. Gaur batez
|
ere
ez dago gobernurik hizkuntza politika deliberaturik ez duenik.
|
|
|
Ona emen leloa. Ba dakigu denok (aipatu bearrik
|
ere
ez dago) traba ta eragozpen aundiak daudela, ta abar. Zoritxarrez, asko kontsolatzen bide gaitu puntu au goratzeak, eta errazegi gelditzen gera lasai, aiek izan eta betebearrak aldatuko bai lirean.
|
|
|
Ez dago gaur horrelakorik: eta lehen
|
ere
ez zegoela pentsatzea zillegi zaigu. Aski dira, nik uste, ezagutzen ditugun xehetasunak, hortara pentsatzeko.
|
|
|
Egunero joaten da entrenatzera. Aurten, 1943 honetan, ia karrerarik
|
ere
ez dago. Beste gauza asko ere falta dira, baina karrerak ere bai.
|
|
|
Baina inor
|
ere
ez zegoen plazan, umerik ere ez pilotan eta zaharrik ere ez harrizko bankuetan. Monasterioko sotoko biztanleek ere, ziur, igarri dute zerbait ari dela gertatzen.
|
|
|
Ginoren entrenamenduek gutxiago irauten dute orain. Orain ez da geratzen Pabloren etxean, etxerik
|
ere
ez dagoelako. Hiru egun dira geroztik, eta sekula joaten ez den kea baino ez dago han, eta ez dio begiratzen etxeak utzitako hutsuneari, ezpada bazterren batetik, disimuluan, Pablo agertuko ote den esperantzari.
|
|
|
Erran dizudan bezala, nazkatzen hasita nago gezurrez, ustelkeriaz eta amaitzen ez den bortizkeriaz. Inola
|
ere
ez nago prest Alemaniaren suntsipenaren konplizea izateko. Eta, orain berriz ere zu nirekin izateak eman dit behar nuen bultzada.
|
|
|
Weberren argazkiak egon behar zuen tokian, hutsune bat besterik ez zegoen. Irakasle juduak erakutsitako argazkia
|
ere
ez zegoen paperen artean: pistolarien erasoak sortutako anabasaren erdian galduko zen, seguruenik.
|
|
|
Josebak ez zion gauza handirik kontatu nahi lagunari. Zientzialaria fisika nuklearrean edo –bera
|
ere
ez zegoen oso seguru– aditua izatea nahi zuela bakarrik.
|
|
|
Taberna itxi eta kirol denda bat jarri diagu... Ni
|
ere
ez bainago jendilaje hori aguantatzeko!
|
|
|
Montsek bazekien ez nenbilela txantxetan. Baina hura
|
ere
ez zegoen amore emateko prest, eta, besoa astintzen eta askatzen zuela, esan zidan:
|
|
2005
|
|
|
Esango luke garbitasunak usainik izanez gero hauxe dela, eta ez zoruak garbitzeko produktuetan ontziratzen dutena. Hodeirik
|
ere
ez dago, haiek usainik ote duten egiaztatzeko. Sakon hartutako airea berriro kanporatu du, Ametsi begiratzeko.
|
|
|
Orduan azaldu zioten zertan zetzan haien enpresa. Tira, enpresa deitzerik
|
ere
ez zegoen. GKE deitzea hobe.
|
|
|
Eta atea ez dit amak zabaldu, izeko Rosak zabaldu du. Eta sukaldean
|
ere
ez zegoen ama. Sukaldean osaba Pedro zegoen eta izeko Rosa eta andre bi ezagutzen ez ditudanak.
|
|
|
–Nik ez. Eta erregistroan
|
ere
ez nago. Erregistro zibilean ez dago nire jaiotzako dokumenturik.
|
|
|
Izan, ez ziren berak gure lehen auzoak; eta odolahaidetasunik
|
ere
ez zegoen gure artean. Baina senitartekoak bagina bezala bizi ginen elkarren arta maitakorrean.
|
|
|
–Ni
|
ere
ez nago hain seguru –esan nuen.
|
|
2006
|
|
|
Eta tortura ezabatzaileari buruz azken gogoeta bat: infernurik ez baldin badago (infernua ez dela leku bat esan zuen Joan Paulo II.a aita santuak), azken justiziaren itxaropenik
|
ere
ez legoke. Eta, nere iritziz, torturatzaileek, eraileek, ezerezean galtzea baino zerbait okerragoa lukete.
|
|
|
Izan ere, Unamuno-k euskararekin darabilen matrakaren arrazoia eta jomuga, azkenean da, euskaldunek isolamenduan (h. d., euskaraz: euskara berdin isolamendua) ezin dutela kulturarik eta historiarik izan eta ez dutela izan sekula, euskal kultura autoktonorik egon
|
ere
ez dagoela, eta kulturarik edukitzeko espainolei lotu behar dutela (euskara abandonatuz orain). Baina hau eztabaida hizkuntzaren naturatik hizkuntzaren historiara (herriarena) pasatzea da.
|
|
|
Ortega-ren asmo anbiziotsua, aldiz, sintesi handia da: ...halako soil den bezainbaitean zientziarik ez dena) filosofiarekin uztartuz, historia egiaz zientzia estrikto bihurtzea649 Argudiaketa hau hobeto bermatzeko, orokorki Ortega-ren positibismo eta materialismoaren kritikaz, eta zientzia eta filosofiaren elkar osagarritasun ezinbestekoaz, luzatu egin ginateke, baina horrek urrutiegi eramango gintuzke; zilegi izan bedi bestalde itxarotea, behar beharrik
|
ere
ez dagoela apika gure xederako.
|
|
|
Badago beste katramila bat," liberalismo" espainolari, beharbada pixka bat ilustratua bai, baina iraultza ondoko liberala izaten uzten ez diona, eta da, bere eskemetan herria, orain hainbeste goraipatzen dena, inola
|
ere
ez zegoela aurreikusia ezertarako protagonista bezala. Herria –analfabeto, elizaren uztarpeko– gehienez ere salbatu beharrekoa zen, ez ezeren salbatzaile.
|
|
|
Sartzean pentsatu du okertu egin dela, han, amaz gain, bi emakume ikusi dituenean, bata amaren ondoko ohean etzanda eta bestea haren alboan tente. Gaua bertan igaro behar zuen bere neba
|
ere
ez dago. Aurreko eguna arte bakarrik zegoen ama gelan.
|
|
|
Izan ere, halako ehunka auto egonen ziren. Lasarteko hark guri jarraitzen zigun
|
ere
ez nagon seguru!, onartu behar izan zuen.
|
|
|
A: Oraindik
|
ere
ez nago seguru. Hain da aldaketa handia.
|
|
|
Lilith
|
ere
ez zegoen oso gustura, aspertu egiten baitzen paradisu ergel eta gogaikarri hartan. Lilithek bazuen zoriontsu izateko eragozpen handienetako bat:
|
|
|
Barre egiteko denborarik
|
ere
ez zegoela zirudien; ahotsa aldatu zuen ontziolako ugazabak.
|
|
2007
|
|
|
Erritu hori zer izan zen, kontatu beharrik
|
ere
ez legoke, baina kontatu egingo dut hala ere. Ni neu biluztu nintzen lehenik, irudimeneko Inma biluzi baten ispilu bihurturik; gero, kulero eta bularretako haiek neure gorputz osoan barrena erabili nituen, neure azalean sentituz haren azalik mamiena ukituriko janzkiak; eta, ondoren, neure larru zati sentikorrenari helduz, erruki barik eragin nion taketari, gora eta behera, orro batean lehertu nintzen arte.
|
|
|
93 Ib., 9 Ez da ikusten emankorra, batez
|
ere
ez dagoelako (Humboldt-en ustean) beste herririk inguruetan, kulturan grekoekin konparazio baterako balio lezakeena.
|
|
|
Hegel-en egunetan eta munduan Estatuak gutxi ziren, eta berak zinez historia unibertsalean historikotzat aintzat hartzen zituenak, beharbada bospasei baino ez ziren. Baina oso garbi
|
ere
ez dago, Volksgeistek nola interbenitzen duten historia unibertsalean. Ezta derrigor Estatu/ nazioen izpirituak izan behar al duten ere.
|
|
|
–Urik ez dabil, Edelmiro, eta paperik
|
ere
ez dago. Goazen, mesedez.
|
|
|
–Loiolakoa
|
ere
ez dago gaizki.
|
|
|
Ezinezkoa, auto karabanako sukaldea elektrikoa zen, ongi genekien guk hori eta horrela azaldu genuen. Suaren arrastorik
|
ere
ez zegoen, edo etxe istripua iradoki zezakeen beste inongo aztarnarik. Beraz, osasun konturen bat izango zen.
|
|
|
Neure burua ikusten dut urgentzietako eraikinaren aurrean, autoa hala hola gelditzen, autotik arrastaka irteten, beranduegi, garrasika, nire nylonezko mediak arrailduta, mediku egoiliarren kontsolamendua erakartzen. Ez da zure errua izan, andrea, utzi zeure burua tormentatzeari, ospitalera arinago ekarrita
|
ere
ez zegoen ezer egiterik, bere patua zen, ez dago atzera bueltarik. Zergatik ez duzu gizon gazteago bat aukeratu?
|
|
2008
|
|
|
–galdetu zuen Dickek?. Ben Gunn
|
ere
ez zegok hemen gorputzez, ez Flint baino gehiago.
|
|
|
–Gure hareazko erlojua abian da. Heldu dira Afrikara Dakarrera bidean doazen milioidunak, Europa aberatsetik arrapaladan eta itxuraz ia pertsonarik
|
ere
ez dagoen basamortuan ziztu bizian. Maldan behera Dakarrerantz.
|
|
|
Bera
|
ere
ez zegoen etxetik urrunegi. Oinazea nola edo hala eramanez, kale bakartienak bilatuz, Largo dos Santos Domingos era ailegatu zen, gero Figueira plaza zeharkatu zuen eta azkenean etxepeko eskailera luzeetara iritsi zen.
|
|
|
Pasaiari lisboarrak sakabanatu egin ziren, baina turista itxurako gehienak atzeko atetik irten eta aurrekora abiatu ziren berriz, kontrako ibilbideari ekiteko asmoz. Ilaran sartzeko zain zegoen agure portuges bat madarikazioka hasi zitzaien, tranbia hura garraiobidea zela, eta ez turismo bidea, haien erruagatik jesarlekurik
|
ere
ez zegoela lisboarrentzat, eta taxia ordaintzeko, eta ez dakit zenbat gauza gehiago. Atzerritarrek erdizka ulertu zituzten kexa haiek, eta inuxente irribarreaz erantzun, baina agureak eta jarraitzen zioten bi atsoek ukondoka hartu zuten aurrea atea zabaldutakoan.
|
|
|
Barbosak zeharka begiratu zuen Marizaren gorpua agertu zen iturri zaharraren ingurura eta, largoa zeharkatuta, Rua dos Anjos en hasierara hurbildu zen. Kale horretan
|
ere
ez zegoen gaueko giroa, ezta gutxiagorik ere, baina han jardun ohi zuten morroietako batzuk ikus zitezkeen egonean. Berarengandik ez oso urrun, esaterako, Ferro Velho tabernaren aurrean, batere begi onez so egiten ez zioten gazte beltz batzuk ikusi zituen Barbosak.
|
|
|
Hasieran hiru lau ontzi baino ez ziren joaten bertara. Arrantza maparik
|
ere
ez zegoen. Errutako kartak baino ez zeuden, baina ez zekiten non zeuden hondartzak, non haitzak eta non arraina.
|
|
2009
|
|
|
Beharbada lehenago Jainkora eraman zuten bideek, gaur ez dute eramaten. Izan ere, norbanakoa eta gizartea, politika eta erlijioa eta artea (kirola bera, etc.) gaur ez dira antzinako polisean ziren orobatasuna; zatikatu eta banatuak daude, bata bestearekin zerikusgabetuak, kontrajarriak
|
ere
ez daudenean. Gu geu ere pluralak gara bakoitza bere barnean.
|
|
|
Justizia ez dago, egon, ez gizadia, denbora, historia; ez askatasuna, ederra, ez nire nitasuna? eta hala
|
ere
ez dago niretzat ezer errealagorik nire ni hau baino, beste errealitate ororen eta errealitaterik batere egote ororen giltza, eta ni hau gizadian, historian, denboran. Giza munduan gauzarik inportanteenak ez, daude?; egotearena baino beste errealitate modu batean dira errealak.
|
|
|
Zola zientziaren azken apostoluetakoa izango da (nahiz, beste modu batean, zientziaren apostolu izaten ia geure egunotara arte jarraituko duen komunista askok adibidez, Marxen baino Engelsen zaleagoak, beraiek jakin gabe). XIX. mendea, zientzia orok osaturiko Egia letra maiuskulazko eta unibertsal batean sinestun izan bada, XX.ean ez da sinesten, eta interesik
|
ere
ez dago arrazoimen ahalguztidunean eta egia total bateratu batean. 1905ean erlatibitatearen teoria plazaratu du Einsteinek:
|
|
|
hori baino), liberala esaten diote pentsamendu erlijioaren kritiko, menpegabe, edo ez elizkoiari, politikoki erreakzionarioena izanik ere (Unamuno, Ortega, etab.). Erakundearen politikari bagagozkio, ordea, gorabehera handiekin, baina, desamortizazioak harrapatu dituen ordena erlijiosoak aparte, XIX. mendeko eliza espainola funtsean liberala da. Gotzainak eta hierarkia gora osoa, hierarkia behereko elizjende gehiena halaber, herrietako bikarioak eta (Euskal Herrian bertan ere), hala nola Estatuaren hobarietatik jaten zuen kristau asko hirietan (Bilintx, adibidez), hori jende hori beti ordenan (eta Estatuarekin Konkordatuan) interesatua, denak botere liberalei atxikiak izan dira; ez, haatik, ideia liberalei (egon
|
ere
ez baitzeuden, atxiki edo ezatxikitzeko). Arruti integrismo erlijioso eta ideologia gobernualde eta patriotiko horretan izan da eskolatua.
|
|
|
Eta ez zidan deus ere aipatu fusilatu horiei buruz. Kasuari buruzko bere oharretan
|
ere
ez dago deus afera horretaz. Nire ustez, baliorik gabeko arrastoa izanen zen, ikertu ondoren Anak baztertu egin zuena.
|
|
|
Ikusi dituzu sukaldeko koilarak eta sardexkak? Bat bera
|
ere
ez dago ondo garbituta! Lika lika eginda daude!
|
|
|
–Hori duk. Eta aurrera jarraitzeko biderik
|
ere
ez dagoenez, nik kontu hau hementxe lagako nikek. Eta aurrekoan hitz egin bezala, txanponak itzuli, noski.
|
|
|
Gaua zen artean, eta ez zebilen inor. Kaleak
|
ere
ez zeuden egun bezain argiztatuta. Txalupan kargatu eta itsaso zabalera atera zen gero.
|
|
|
...n kenduz; bere diskurtsoa esanahiz betez, eta jarraian hustuz, inori minik egiten ez ziòn ironi puntu bat erabilita; Ernestinak, ondorioz, ez zuen aurkaria apalduko zuèn garaipena bilatzen, aurkariaren eskua estutuko zuena baizik, garaipena ere ez zèn garaipena bitarteko; Ernestina mintzatu zen, bai, eta mintzatu zen moduan mintzatu zelako edo, bizarduna hitzik gabe geratu zen; zirudièn lekuan
|
ere
ez zegoen, beharbada, eskuetan zuèn liburuak ere irrist egin baitzion, eskuen mugimendu bizkor batean berriro eutsi bazion ere; gizon bizarduna, beraz, liluratuta zegoen, eta bere liluratik egin zuen berba:
|
|
|
–Hara: hori
|
ere
ez legoke gaizki, seme. Reginak?. Tronpeta, izan ere, txistua bezala, haize instrumentu bat da, baina, txistuak ez bezala, ez lizuke orkestra on batean jotzeko aukerarik eragotziko?
|
|
|
tuberkuloso bakoitzak egunero, batez beste, sei karkaxa botako balitu, eta munduan milioi bat tuberkuloso baleude, milioi bat bazilo egokituko litzaizkioke egunero biztanle bakoitzari: gaur milioi bat, bihar beste milioi bat eta etzi beste milioi bat; eta hemen
|
ere
ez gaude arriskutik libre, haizea nonahitik sar baitaiteke, baita ate horren azpitik ere, gure sudurrera milioi bat bazilo ekartzeko gertu?
|
|
|
–Baziloek horixe egiten dute, ordea, behin biriketara sartuz gero: kalejiran ibiltzen dira, bronkio eta bronkioloetan ziztu eta danborrotsak jotzen, eta zu
|
ere
ez zaude libre, Teo?
|
|
|
bere betebeharra zintzo bete zuela, alegia, arauak agindu bezala, halako eran, non bai baitzirudien ezen begitartea ere halakoa zuela, zurruna, gihar bakoitzean hari ikusezin bat balu bezala, giharretik tiraka ari zena, jarrera ezin hieratikoago batean; ohartu zenean, baina, guztiak isildu zirela, eta ohartu zenean, halaber, Ada arnasarik gabe geratu zela, masailak tenkatzen zituztèn hariak lasaitu zituen apur bat: mugimendu ezdeus bat izan zen, guztiz inkontzientea, baina aurpegieraren konfigurazioa aldatu ziona, masailak ez ezik begiak
|
ere
ez baitzeuden jada bere lekuan, ezta ezpainak ere; bazirudien, beraz, kontzientziaren azpitik zihardutèn beste faktore batzuk eszeneratu zirela Maria Bibianaren psikearen agertokian, aurpegi aldaketa hura eragiteko: buru estimua eta boterea, adibidez. Maria Bibiana guztiz sentitzen zen une hartan ahizparen gainetik, bistan da?, sentipen ezin garbiago bat eragiten ziotenak:
|
|
|
Baina markesa anderea
|
ere
ez zegoen okerrago, eta honela erantzun zion Reginari:
|
|
|
Bahitzaileek ez zituzten aita semeak hilko, itxuraz, baina egonean egoteko asmotan
|
ere
ez zeuden, agidanean; izan ere, Teofilo Mariak bere egitekoa egin eta oihuka hasi zenean,. Zerbitzu premian! Zerbitzu premian!?
|
|
|
Kanpoan edo kanpotarrekiko harremanetan, berriz, ez zen hobeto sentitzen: ...olasaldia eten egiten baitzen; egoera normalean ez zen ezer gertatuko, baina, zegoèn egoeran egonda, orbetarrek, sekretismo zurrunean itxi gabe, lagunen eta hurbileko jendearen artean zabaldu zuten, modurik diskretu bezain interesatuenean, Benjamin Maria, fotofobia ezohiko batek astinduta, itsutzeko arriskuan zegoelako berria?, isilune haiek, gauza jakina da jendeak duen abilezia, susmo txikienik
|
ere
ez dagoen lekuan susmoak sortzekoa, aurreko hitz jario guztiak baino adierazgarriagoak egiten zitzaizkion; areago:
|
|
|
beldurraren irudi zehaztugabe bat izan zitekeen, edo Domingoren itzala zen, ausaz, barrezka ari zitzaiona: etxetik alde egin nuen eta familia saldu nuen, baina ni neu naiz orain garaile!; aita
|
ere
ez zegoen semea baino hobeto, beharbada: aitak, ordea, bere lekuan behar zuen, semea berean ez bazegoen ere; are gehiago:
|
|
|
auskalo gauzak nola dauden kanpoan. Atzoko eta herenegungo tiro horiek, hemendik ez oso urruti, gureak
|
ere
ez daudela lotan adierazten dute. Eta etxekoak ez dira geldi egongo, Barandiaran jauna ere ez?
|
|
|
erantzuten baitzuten beren izenak entzun ahala, Ligoriok ez zuen hitzik esaten, noski, baina belarriak itxuragabeki tentetzen bai, Ildefonsok berak hala kontatzen zuen behinik behin, auskalo?; esan nahi baita guztiek maite zutela eta guztiek zaindu nahi zutela Ligorio, eta, jakina, nola untxia lasaia baitzen eta nola egun osoan jaten egoten baitzen, ikaragarri gizendu zen azkenean; eta orduan, gertatu beharrekoa gertatu zen, zeren, maisua ikasleei kapelupeko untxiaren ohiko saioa erakustera zihoakièn egun haietako batean, saio bakoitzean berritasunen bat sartzen ahalegintzen zen, neska mutilak asper ez zitezen?, Ildefonsok kapelua mahai gainean utzi, eta honela zuzendu baitzitzaien: . Neska mutilak, ongi konturatuko zineten bezala, mahukapean ez dut untxirik, eta kapelupean
|
ere
ez dago??; hura esan ahala, ordea, kapeluan kabitzen ez zelako edo, untxiak kapelua astindu eta isatsa atera zuen, maisua nabarmen utziz; han izan ziren barreak eta irri karkailak!; maisuaren hitzak aintzakotzat hartuz gero, gainera, badirudi orduantxe bururatu zitzaiola Ildefonsori, estutasunetik ateratzeko edo, astebete lehenago Charles Chaplinen City Lights filma ikusi izanak ere izango zuen n... gero, denborarekin, ikasleek hala eskatuta, behin eta berriro errepikatu zuen saio hura, bonbatxo, bota eta bibote?, harik eta, berandu gabe, aktore ezagunaren imitatzaile aparta bihurtu zen arte.
|
|
|
Bi mediku zahar imajinatu ditu gero Londresen, beste biak, Fresleven eta Bornas, aspaldi hil ziren. Ikazkinak
|
ere
ez daude askozaz hobeto, pentsatu du: Liburu Brodatuaren garaiko hiru Ikazkin Nagusietatik Mitrofan da bizirik dagoen bakarra, gurpil aulki batean.
|
|
|
Arrain zopa egiteko ez dagoen modura, bizitzarako
|
ere
ez dago errezetarik. Bizitza bizi egin behar da.
|
|
|
–Savoiarrekin batere kalapitarik ez dugu izan hondar urteetan, zure aita Henrike II.a haiekin baketu zenez geroztik. Bajartek Alençoni beti?. Elkar aditurik aritzen gara higanoten kontra, mugaz bertzaldean
|
ere
ez baitaude izurri horretarik libre.
|
|
|
Horregatik nire zalantza, Cordobako lagunaren deiaren aurrean. Berehala argitu zidan ez zegoela inongo elkartetan; Garzonen zerrendan
|
ere
ez zegoen, beraz. Calvo ezagutu eta giza eskubideen elkarteetan parte hartzen ez zuen desagertutako baten senidea?
|
|
|
Disenteriak jota zeuden gehienak, eta gauean sabela arintzearren norbait altxatuz gero, denak esnatzen zirela. Askotan, ondokoa hilda zegoela ohartzeko nahikoa toki
|
ere
ez zegoen.
|
|
|
Mutrikuko artxiboan
|
ere
ez dago neskaren heriotzaren berririk. Gumersindo Lizarrakoak Mutrikuko apaizari eskatu zion neskaren heriotzaren oharra eliz liburuan jar zezan, baina hildakoen liburuan, behintzat, ez dago haren aipamenik.
|
|
|
bere betebeharra zintzo bete zuela, alegia, arauak agindu bezala, halako eran, non bai baitzirudien ezen begitartea ere halakoa zuela, zurruna, gihar bakoitzean hari ikusezin bat balu bezala, giharretik tiraka ari zena, jarrera ezin hieratikoago batean; ohartu zenean, baina, guztiak isildu zirela, eta ohartu zenean, halaber, Ada arnasarik gabe geratu zela, masailak tenkatzen zituztèn hariak lasaitu zituen apur bat: mugimendu ezdeus bat izan zen, guztiz inkontzientea, baina aurpegieraren konfigurazioa aldatu ziona, masailak ez ezik begiak
|
ere
ez baitzeuden jada bere lekuan, ezta ezpainak ere; bazirudien, beraz, kontzientziaren azpitik zihardutèn beste faktore batzuk eszeneratu zirela Maria Bibianaren psikearen agertokian, aurpegi aldaketa hura eragiteko: buru estimua eta boterea, adibidez –Maria Bibiana guztiz sentitzen zen une hartan ahizparen gainetik, bistan da–, sentipen ezin garbiago bat eragiten ziotenak:
|
|
|
beldurraren irudi zehaztugabe bat izan zitekeen, edo Domingoren itzala zen, ausaz, barrezka ari zitzaiona: etxetik alde egin nuen eta familia saldu nuen, baina ni neu naiz orain garaile!; aita
|
ere
ez zegoen semea baino hobeto, beharbada: aitak, ordea, bere lekuan behar zuen, semea berean ez bazegoen ere; are gehiago:
|
|
|
Kanpoan edo kanpotarrekiko harremanetan, berriz, ez zen hobeto sentitzen: ...egiten baitzen; egoera normalean ez zen ezer gertatuko, baina, zegoèn egoeran egonda –orbetarrek, sekretismo zurrunean itxi gabe, lagunen eta hurbileko jendearen artean zabaldu zuten, modurik diskretu bezain interesatuenean, Benjamin Maria, fotofobia ezohiko batek astinduta, itsutzeko arriskuan zegoelako berria–, isilune haiek –gauza jakina da jendeak duen abilezia, susmo txikienik
|
ere
ez dagoen lekuan susmoak sortzekoa– aurreko hitz jario guztiak baino adierazgarriagoak egiten zitzaizkion; areago: batzuek eta besteek ordura arte esandako hitzak ez zitzaizkion iruditzen Nazariori mozorro bat baizik, guztiek gogoan zutèn –gogoan behar zutèn– susmoaren –galderaren– estalgarri:
|
|
|
–errepikatu zuen aitak– auskalo gauzak nola dauden kanpoan. Atzoko eta herenegungo tiro horiek, hemendik ez oso urruti, gureak
|
ere
ez daudela lotan adierazten dute. Eta etxekoak ez dira geldi egongo, Barandiaran jauna ere ez... gure abokatua gizon langile eta eraginkorra da-eta, negoziatzaile bikaina.
|
|
|
ikaskideek ez bezala, zeinek" Hemen, jauna!" erantzuten baitzuten beren izenak entzun ahala, Ligoriok ez zuen hitzik esaten, noski, baina belarriak itxuragabeki tentetzen bai, Ildefonsok berak hala kontatzen zuen behinik behin, auskalo...; esan nahi baita guztiek maite zutela eta guztiek zaindu nahi zutela Ligorio, eta, jakina, nola untxia lasaia baitzen eta nola egun osoan jaten egoten baitzen, ikaragarri gizendu zen azkenean; eta orduan, gertatu beharrekoa gertatu zen, zeren, maisua ikasleei kapelupeko untxiaren ohiko saioa erakustera zihoakièn egun haietako batean –saio bakoitzean berritasunen bat sartzen ahalegintzen zen, neska mutilak asper ez zitezen–, Ildefonsok kapelua mahai gainean utzi, eta honela zuzendu baitzitzaien: " Neska mutilak, ongi konturatuko zineten bezala, mahukapean ez dut untxirik, eta kapelupean
|
ere
ez dago..."; hura esan ahala, ordea, kapeluan kabitzen ez zelako edo, untxiak kapelua astindu eta isatsa atera zuen, maisua nabarmen utziz; han izan ziren barreak eta irri karkailak!; maisuaren hitzak aintzakotzat hartuz gero, gainera, badirudi orduantxe bururatu zitzaiola Ildefonsori, estutasunetik ateratzeko edo –astebete lehenago Charles Chaplinen City Lights filma ikusi izanak ere i... gero, denborarekin, ikasleek hala eskatuta, behin eta berriro errepikatu zuen saio hura –bonbatxo, bota eta bibote–, harik eta, berandu gabe, aktore ezagunaren imitatzaile aparta bihurtu zen arte.
|
|
|
Bahitzaileek ez zituzten aita semeak hilko, itxuraz, baina egonean egoteko asmotan
|
ere
ez zeuden, agidanean; izan ere, Teofilo Mariak bere egitekoa egin eta oihuka hasi zenean," Zerbitzu premian! Zerbitzu premian!" –zaintzaileak bazkalduta zeuden ordurako, eta abokatuaren iloba bertatik alde egina–, Nikolairi begia argitu, eta honela mintzatu zitzaion Grigoriri:
|
|
|
...n kenduz; bere diskurtsoa esanahiz betez, eta jarraian hustuz, inori minik egiten ez ziòn ironi puntu bat erabilita; Ernestinak, ondorioz, ez zuen aurkaria apalduko zuèn garaipena bilatzen, aurkariaren eskua estutuko zuena baizik, garaipena ere ez zèn garaipena bitarteko; Ernestina mintzatu zen, bai, eta mintzatu zen moduan mintzatu zelako edo, bizarduna hitzik gabe geratu zen; zirudièn lekuan
|
ere
ez zegoen, beharbada, eskuetan zuèn liburuak ere irrist egin baitzion, eskuen mugimendu bizkor batean berriro eutsi bazion ere; gizon bizarduna, beraz, liluratuta zegoen, eta bere liluratik egin zuen berba:
|
|
|
–Baziloek horixe egiten dute, ordea, behin biriketara sartuz gero: kalejiran ibiltzen dira, bronkio eta bronkioloetan ziztu eta danborrotsak jotzen, eta zu
|
ere
ez zaude libre, Teo...
|
|
|
tuberkuloso bakoitzak egunero, batez beste, sei karkaxa botako balitu, eta munduan milioi bat tuberkuloso baleude, milioi bat bazilo egokituko litzaizkioke egunero biztanle bakoitzari: gaur milioi bat, bihar beste milioi bat eta etzi beste milioi bat; eta hemen
|
ere
ez gaude arriskutik libre, haizea nonahitik sar baitaiteke, baita ate horren azpitik ere, gure sudurrera milioi bat bazilo ekartzeko gertu...
|