|
2008
|
|
|
134 Aurrez aurreko kontrastea egiten saiatu naiz iparraldeko zenbait hiztun garbirekin, tartean euskaltzain batekin, eta multzo adiera antzematen dute haiek
|
ere
etxalde, > bordalde> eta olalde> adibideetan. Hiztegietako multzo marka hori bizirik dago, beraz, hitz horiez baliatzen diren hiztunen artean.
|
|
|
Esan bezala, gaitz larria da, abereak gaixotu eta hil egiten baitira. Batez
|
ere
etxaldeen hazkundea mugatu eta abereen ezaugarri genetikoak hobetzeko programak moteltzen ditu, genetikoki hobetuak diren abereak izaten baitira askotan gaixotzen direnak, eta ondorioz ez dira iristen zegokien ekoizpena osorik bururatzera edota hobekuntza genetikorako programan betetzen zuten zeregina erabat amaitzera.
|
|
2012
|
|
|
Gu haurrak ikustera joaiten ginen, etxeko mutikoa oraindik ttipia baitzen, etzen lanean ari bainan lana egiten ikusi behar zuen gero handitzearekin berdin egiteko. Argi da
|
ere
etxaldeetan haurrentzat beti zerbait lan badela egiteko. Luixak lanean ari zireneri eta haurreri ere, hor ginelarik segurik, askari edo aratsaldekoa prestatzen zuen.
|
|
2013
|
|
|
Bortuondoko Donajakobe bide berria egitea mesedegarria izan da, xenda zaharrari bizia eman baitio. Benetan gustagarria da hurritz, gaztainondo, haritz eta beste zuhaitz mota frankoren artean aitzina joatea, zati luze batean
|
ere
etxalde edo bordalde bazterretan denbora batean laborariek eraikitzen zituzten pareta zahar zahar baten ertzetik ibiliko garelarik. Xendan zehar jarritako bizpahiru langa txiki ireki eta berriz itxi ditugu.
|
|
|
Oraindik ere bide bazterrean ageri dira ohol horiek, gure hizkuntzarekiko ezaxolaren eta begirunerik ezaren seinale. Makurbide honetan, urte andana geroago, jarraitzaile izan da Urdatx Santa Grazi herria, han
|
ere
etxaldeen baina auzoen izenak ere sasi euskara batean jarrarazi dituztelarik. Egia aitortzearren, Urdatx Santa Graziko udalaren euskararekiko ezaxola —etsaigoa ez esatearren— denen jakinean izanda, nolabait harritzekoa zen ere euskararen plazaratzeko erabaki hori hartzea!
|
|
|
Orain dela gutxi, berriz, Mitikile Mendibile Larroriko udalak dio makurbide horri eutsi, hemen
|
ere
etxaldeen izenak, denen agerian, euskara traketsean eman dituztelarik. Sohutaren kasuan erran bazitekeen euskararen gaitzeste garaietan ginela oraindik, aitzakiazko argumentu horrek ez du balio Urdatx Santa Graziren eta Mitikile Mendibile Larroriren kontura, hemengo hautetsiek jokabide deitoragarri horiek bultzatu baitituzte euskararen araubideez axola duten hainbat erakunde edo zerbitzu ofizial indarrean izanda gaur egun:
|
|
2014
|
|
|
Berrehun soldadu, agintariak zazpi. Hala
|
ere
etxaldearen laurdena bete zuten, gehiago ez. Horregatik nahi izan zuten etxaldea erre.
|
|
2015
|
|
|
Etxe barruan, paretak zipriztinduta, argiago antzeman dituzte odol arrastoak kanpoaldean baino, kanpoan euriak ia zantzu guztiak ezabatu baititu Hura, Pedro eta Martin ailegatzerako. Euskaldunen zorroak
|
ere
etxalde barruan daude, hutsak gehienak, eta arropa ugari han eta hemen barreiatuta.
|
|
|
Gauza ageria da, duela zonbait mendetik hunara, Ipar Euskal Herrian, etxaldea ezagutua dela izena+ artikulua formaren bidez. Horrela Agerre izeneko etxea Agerrea bezala ezagutua da. Eta gauza ageria da
|
ere
etxalde horretako semea edo nagusia izanen dela Agerreko semea edo Agerreko nagusia. Hori hala da, bai eguneroko mintzamoldean, bai eta ere literaturan.
|
|
|
...guzietako erabakien jabe da salbu zorrak handiegiak baldinbaditu; laborantzaren industrializatze joera hori aipatzen dugunean, ez dugu batere erran nahi laborantzak ez duela industriarekin kidetasun bat atxeman behar, laborantzaren ekoizpenak zilegi da bistan dena etxean berean aldatuak eta ekoiztuak izatea, hemen asko bada hori, baina ez dute denek hori egiten ahal eta biziki xuxen eta normal da
|
ere
etxaldek beren ekoizpenak industriari saltzea, esnea edo haragia bezala.
|
|
2016
|
|
|
Funtsean, azken urtean 18 lagunek egin dute elkartean sartzeko desmartxa, gutiz gehienek biologikoan, hauxe ere azpimarratua izan zaikula," idoki+ bio" pasaporteak segurtasun guziak ematen dituela atzina jotzeko. Jendeak desmartxa horren berri har dezan, uda oroz bezala aurten
|
ere
etxalde merkatuak eta ate idekiak dira antolatuak, bata Saran, bertzea Lekornen. Eta Ezpeletan egun osoko feria.
|
|
2017
|
|
|
Urtez urte, Haranekoek erakutsi dute baita
|
ere
etxalde hortako 12,5 hektarekin gutienez lau enpleguren lana badaukatela, hiru Gaec elkarte kideena eta langile batena. Xehetasun gehiago nahi duenak kilikatuko du berak interneten sagutxoa" Trophee de l’agriculture durable 2014", eta nahi izanez geroz entzun eta ikusiko ministroaren hitzak eta txapelketaren lehendakari zen Perico Legassenak.
|
|
|
Gober178 nutik ala Europatik ezarri ziren diru laguntzek ere animale nonbrearen araberan ematen ziren. Hunek
|
ere
etxaldetan behi eta ardiak emendatzerat bultzatzen zuen. Horri guziari esker, asko modernizatu dira hemengo etxaldeak.
|
|
2018
|
|
|
Nolanahi ere, ehizarako dohaia izateak ez dakar ezinbestean txapelketetan ona izatea. “Jende artean ibili behar izaten dute han, eta harrapatu beharreko txoriak
|
ere
etxaldeetan hazitakoak izaten dira, beste usain batekoak”.
|
|
2022
|
|
|
Etxeko pentzeak erabiltzen dituzte kabalen alhatzeko, belarren eta soroen egiteko. Bihiarentzat, artoa eta tritikalea
|
ere
etxaldeko lurretan ekoizten dituzte. " Ez gara produktibistak; orduan, ez dugu zaldalerik erosten esne gehiago egiteko.
|
|
|
Oraindik ere bide bazterrean age ri dira ohol horiek, gure hizkuntzarekiko ezaxolaren eta begirunerik ezaren seinale. Makurbide honetan, urte andana geroago, jarraitzaile izan da Urdatx Santa Grazi herria, han
|
ere
etxaldeen baina auzoen izenak ere sasieuskara batean jarrarazi dituztelarik. Egia aitortzearren, Urdatx Santa Grazi ko udalaren euskararekiko ezaxola —etsaigoa ez esatearren— denen jakinean izanda, nolabait harritzekoa zen ere euskararen plazaratzeko erabaki ho ri hartzea!
|
|
|
Orain dela gutxi, berriz, Mitikile Mendibile Larroriko udalak dio makurbi de horri eutsi, hemen
|
ere
etxaldeen izenak, denen agerian, euskara traketsean eman dituztelarik. Sohütaren kasuan erran bazitekeen euskararen gaitzeste garaie tan ginela oraindik, aitzakiazko argumentu horrek ez du balio Urdatx Santa Graziren eta Mitikile Mendibile Larroriren kontura, hemengo hautetsiek jokabide deitoragarri horiek bultzatu baitituzte euskararen araubideez axola duten hainbat erakunde edo zerbitzu ofizial indarrean izanda gaur egun:
|
|
2023
|
|
|
Printzipioz aski demokratikoa iduri du —eta da— batzarrearen jarduera baina herrietan
|
ere
etxalde handiagoko etxeak, indartsuagoak, funtsean, aberatsagoak ziren beste batzuk baino eta haien iritziek pisu handiagoa izan zezaketen gai garrantzitsuenetan. Kontutan hartu gabe, gainera, eguneroko bizitzan sor zitezkeen etxeen arteko lan menpekotasunak eta ordeak (zerbaiten truke itzultzen ziren faboreak).
|