|
2001
|
|
|
17 Akinoko Tomasek
|
ere
Erdi Aroan oso larria zen eta erantzun argirik jaso ez zuen arazoa planteatu zuen: ea munduak hasierarik zuen denboran ala ez; eta biak onargarri zirela esan zuen filosofiaren aldetik, erlijioak gero erantzun bat ematen bazion ere.
|
|
2003
|
|
|
Ikusiko dugunez, errotagintzak ere garrantzi handia izan zuen bailara hauetan. Gaur egun horren lekuko ederrak ditugu.Gatikan
|
ere
Erdi Arora eramango gaituen ipuinetako gaztelua dago, Butroekoa, hain zuzen ere. Bere irudia guztiz ospetsua bilakatu da, garai urrun eta ilun hura islatzeko erabili izan dutelako.
|
|
2006
|
|
|
Erdi Aro arte borrero kargurik ez zegoen, Erdi Aro hasieran sortu zen funtzionario publiko horren figura eta batez
|
ere
Erdi Aro amaieran orokortu zen kargua gure herri eta hirietan. Borreroaren egitekoa zen justizia publikoak ezartzen zituen sententzia biolentoak betetzea:
|
|
2008
|
|
|
Hau da, abiapuntuarekin batera, helmuga ere ematen dio narrazio historikoari, delako estatu hori osatzea bihurtzen baita historiaren helburu. Azken puntu hau arrunt nabaria da Espainiako historian, batez
|
ere
Erdi Aroko historian.
|
|
2009
|
|
|
La mayoría de los españoles y la casi todalidad de los vascos son moros que, en vez de llevar el Corán, llevan en el espíritu la doctrina del Padre Astete?, etab. Barojaren ateraldi asko txinparta bat da(, un pequeño país limpio, agradable, sin moscas, sin frailes y sin carabineros?), baina funtsaren funtsean probintziaren kritika topikoa baino ez da, La Regenta tik hasi eta erregenerazionista espainol guztien berdin berdina. Barojak maite duen Euskal Herria, jatorra, Altzateko Jaunaren behialakoa da, gehienez
|
ere
Erdi Arorainokoa (Arana Goirirena bezalaxe, edo Aranarena ere baino antzinagokoa!); kristaua gabe, ordea, Euskal Herri eusko germaniar bat, nietzschearra dena bere irudiko. Oraingo baserritarrengan eta, haren hondarrak sumatzen edo imajinatzen ditu.
|
|
2010
|
|
|
Mila eta hirurogeita hamabostean kokatu ziren ibai bazterretan lehen biztanleak, arraunlariak gehienak, Santurtziko elizaren alboan kokatu ere. Handik aurrera, batez
|
ere
Erdi Aroan, merkataritza asko hedatu zen. Mila eta hirurehungarren urtean Bilbo hiria sortu zen, eta Mila hirurehun eta hogeita bian, Portugalete.
|
|
2011
|
|
|
Berriro
|
ere
Erdi Arora bueltatuz... X. mende bukaeratik aurrera, Nafar erreinuan hasirik eta Gaztelakoan jarraituz, hiriak sortzen hasiko dira.
|
|
2012
|
|
|
Aurtengoan
|
ere
Erdi Aroko azoka eta herriko merkatarien Stock azoka uztartu eta bateratu dituzte. Baina, aurrera begirako, beste" ideia edo asmo" batzuk aztertzen ari direla aurreratu du Mikel Ibarzabal Azpeitiko Festetako zinegotziak.
|
|
|
Gaur egungo botereak
|
ere
Erdi Aroko teologoek bezala erabiltzen dute esanahi literalaren ilusioa, hizkuntzaren kontrola izateko eta, ondorioz, baita gizartearena ere:
|
|
2014
|
|
|
Ildo berean, jendartean modan jarri da eliza eta gazteluen harrizaharren sentiberatasuna, haurrei antzinako izenak ipintzea. Literatura
|
ere
Erdi Arorantz itzuli da (eleberrian, poesian). Eskuizkribu zaharretatik eta eskualde apartatuenetan ahozko literatura biltzen da, antzinako poesia imitatzen da (faltsifikazioak ez dira gutxi):
|
|
|
Nafarroako Erresuma
|
ere
Erdi Aroan sortu eta garatu zen. Horren bilakaera deskribatuko duzue, mapetako informazioa oinarri hartuta.
|
|
|
Dugun informazioaren arabera, Nafarroaz gainerako beste euskal lurraldeak
|
ere
Erdi Aroan sortu
|
|
2016
|
|
|
Ontziak behar propioetara moldatzerik lortu zuten ikasitako teknikak hobetzen eta sektorean aurrea hartzen, XV. mendean perfekzio maila handia lortu eta Europa osoan entzutetsu bihurtzeraino. Batelak, balenontziak, txalupak, karrakak, naoak eta baleontziak egin ziren batez
|
ere
Erdi Aroan.
|
|
|
Behin baino gehiagotan hitz egin izan zion amak Telesforo Monzon delako hartaz, haren bizitzak ere halako nobela kutsu bat zuelako edo. Dorretxe dotore batean jaio omen zen, Bergara izeneko herri batean, Erdi Aroko jauntxoen arteko borroken garaietatik zutik zirauen dorre handi, zahar, ilun horietakoan, bera
|
ere
Erdi Aroko jauntxoen leinuko seme, hainbat morroi neskame, zeremonia eta erreberentzia artean hazia, bera ere aitaren, aitonaren eta aitonen aitonen antzera jaun handi eta handiki izateko hezia. Txikia zen bitartean patuak, tradizioak eta ohiturek agindutakoa bete besterik ez zuen egin, irakasle apaizen eta apaiz irakasleen artean; arbasoek markatutako arrastoari jarraitu zion gaztetan ere, aitaren aginduz Madrila joatean, Erresumako hiriburuan legeak ikasteko.
|
|
|
Orain arteko interpretazioak dio bilau bat zela, jabeak abadiari eskaintzen zuena. Ez dezagun ahantz" donat" deitzen zituztela
|
ere
Erdi Aroan Konpostelako beilariez arduratzen zirenak eta artatzen zituztenak. Dokumentu hori Pariseko Biblioteka Nazionalean dago eta deia argitaratua izan da behin baino gehiagotan.
|
|
|
Altxor hori azaleratzeko helburuarekin ari da Aranzadi zientzia elkartea, 2008 urtean hasirik, indusketa arkeologikoak egiten. Gizakiaren presentziaren aztarna franko badute gune horretan aurkiturik, jadanik, hala nola duela 13 000 000 urtekoak, eta
|
ere
Erdi Arokoak.
|
|
|
Oraikoan segurtatuz astronomo fisikalari zirela batzuk ezagutzari junta eginez, denen esplikatzea edo gauza konplikatuenen argitzea jin da, euskaraz heldu zirela nahi bezala oro. Hor dago beraz esku lanetik abiatu intelijentzia, sudurra airean zaudela usu, berek erranez, izarrer begira beti denen izargoan mendi kaskoetako lanek biharamuneko aroa emanez bainan gehiago dena karkula sakonetan ariz, Galilée batek atutak bildu bazituen
|
ere
Erdi Aroan, berek eremanki mila urteak lehenago itzulera, translazio, tangente kosina eta sinetsa... orok aprezia dezala zoin...". 166 orrialdeko liburu elebiduna (euskara frantsesa), hiru ataletan zatitua:
|
|
2017
|
|
|
Begiratzen diezu, eta haien erakargarritasunen mende erortzen zara. Iragarki horiek eskaintzen duten aurpegia Notre Dame katedraleko fatxada gotiko ospetsuarekin alderatzen du Venturiren taldeak; fatxada hori
|
ere
Erdi Aroko kristautasunaren iragarki bat zela diote azkenean. Las Vegaseko Strip etorbidean zehar doanarentzat, kaleak jendez beteak betiere, iragarkiak bihurtzen dira Begi handia, hiriak eskaintzen duen Beste handiaren erakargarria.
|
|
2019
|
|
|
Egoitzan norbaitek utzia zuen zira horia jantzi, eta abiatu egin nintzen, intrantsitiboki, bai, baina gutxienez joan, jaitsi edo igerian ibili bezalako aditzak jokatzera. Artean euria goian behean zen eta haizea zakar zebilen, biak ala biak
|
ere
Erdi Arokoak balira bezala.
|
|
|
Ez borroketan sartzen den pertsona edo haurren ipuinak sinesten dituena ezta gutxiago
|
ere
Erdi Aroko arma erraldoiak soinean daramatzan pertsona ere.
|
|
2021
|
|
|
Gero, baziren hiribilduetako errementariak ere, maila ekonomiko handiagoko jendearentzat lan egiten zutenak; hala nola burdin sareak eta armak egiten zituzten. Bazeuden, eta batez
|
ere
Erdi Aroan, monasterioetako errementariak ere, eta horiek burdinaren benetako eskolak izan ziren. Monasterio orok zuen sutegi bat, eta noizbehinka ageri dira burdin sare handiak fraideen izenekin.
|
|
|
Euskal Herriaren bilakaera historikoa osorik hartzen du aintzat, eta herrialdez herrialdeko ikuspegi berezituak ere eskaintzen ditu. «Dugun informazioaren arabera, Nafarroaz gainerako beste euskal lurraldeak
|
ere
Erdi Aroan sortu ziren, eta sortzeaz gain, mende horietan hainbat aldaketa izan zituzten», dio DBH2ko 1 unitateko liburuan, 24 orrian. Eta horren segidan, ordena kronologikoan, Euskal Herriko lurraldeetan bost mendean (XI.etik XV.era) izandako gertaera nagusien aipamena egiten du.
|
|
2023
|
|
|
Literatura munduan
|
ere
Erdi Aroko literaturarekin haustura handitu zen, eta forma poetiko berriak sortu ziren. Poeta nagusiak, Guillaume Bude, Frantziako Kolegioa (Collège de France) sortu zuena, Frantzisko I.ak hala eskaturik.
|
|
|
Abizena aipatu zuenez, berriz
|
ere
Erdi Aroko kontakizunetara itzuli zen. Antza, umezurztegi bat zegoen Artziniegan orduko mojek zeramatena.
|