|
2000
|
|
|
Guk orduan badakizu zer beldur edukitzen genuen? Etxean
|
ere
elizaren mende egoten ziren denak, eta gurasoen aldetik egur pixka bat jasotzen genuen, apaizaren aldetik, berriz, kristorena: dena zen pekatua...
|
|
|
eginzuen topo elizgizonekin. Hierarkiak ezaguna zuen Monarkiarekiko menpeko tasuna (urteetako Diozesi Buletina irakurri besterik ez dago hori jakiteko), bainabeti
|
ere
eliz sistemari bere eguneroko oinezko autonomia ukatzen ez zitzaion bitartean.Mz. Anido k hizkuntz debekua ezarri nahi zuelarik, botere autonomiaren lege horihautsi egin zen, eta, kolpe txar horrekin batera, herrian eta apaiz artean ongi errotutakohizkuntz tradizio errespetagarria ere, hots, elizgizonen herriarenganainoko zubi naturala.
|
|
|
Hemen ia ukituko ez ditugun arau batzuk ere badaude, aipatu behintzat eginbeharko direnak; hauek
|
ere
elizetarakoak. 1938ko martxotik aurrera Gobernuarenirizpideak eta Gotzainenak bat ez zetozela ikusi zenean, esku sartze mugatuago batzuk entseatu ziren, hamar minutuko euskarazko tarte bat onartuz (Torrealdai 1998: 128, 135).
|
|
2001
|
|
|
Eta bazeuden itsasontzien miniaturak
|
ere
elizaren alboetan zintzilik. Eta batzuetan, haizearekin edo, airean nabigatzen ari zirela ematen zuen.
|
|
|
Argi bereizten du arima eta potentzien artean, potentziek parte hartu gabe ere (dormidas, muertas, suspension de, esSan Ignacio, aldiz, bere praktikazko erakustaldietan da gure tesiaren aitzindaria. Bere idazki nagusiaren asmoa ez da adimena (saber) lantzea, gogoa (anima) baizik, bien arteko diferentzia azpimarratuz27 Eta adimena gogoaren esanera erabili behar dugula baietsi zuen, ‘obediencia de entendimiento’ goretsiz bai bere Ordenaren barruan nagusiei eta baita
|
ere
Elizari; nik nire bizitza osoan —baita ere agnostizismo ilunean nintzenean28— ontzat eman izan dudan adimenezko obedientziaren eskaintza, egiaren maitasuna gogoan baitago, adimenaren jaun, epaile eta gidari den gogoan, eta ez norberaren adimenezko iritziari atxikiduran.
|
|
2002
|
|
|
Apaizak bakarrik, ez apezpikuak (alta, ez da apezpikurik lehenik apaiz egin gabekorik!). Apaizak, erlijioak ongi zedarritutako tradizioan oinarriturik, euskaraz aritzen zitzaizkigun aldaretik haien euskara batu halamoduko hartan, batez
|
ere
Elizak bere berrikuntzak egin zituenean eta jendearekiko harremanak pixka bat eztitu zituenean, liburuetan irakurri duzun Kontzilio famatu haren ondoren. Juan Pablo II.ak atzera bota duen iraultza hura gure garaian gertatu baitzen.
|
|
2003
|
|
|
Komunitate txikira jota ere, hantxe ikusiko duzu armeniar eliza... XVII, XVIII, XIX. mendeetan, berriz, diaspora globalik ez zen garaian ere, noranahi joanda
|
ere
eliza jasotzen zuten armeniarrek, eta huraxe zuten babes eta bilgune. Bertara jotzen zuten armeniarrek.
|
|
|
karitatea, batetik (milaka eta milaka txiro bizi ziren gotzainen limosnetatik nahiz komenturik behartsuenen karitatetik), eta gaixoak zaintzea, bestetik (izurriak jota zeudenak zaintzea, esaterako, erlijiosoen betebehartzat jotzen zen). Gainera, XVIII. mendearen bukaera aldea arte, behintzat, herritarren hezkuntza
|
ere
Elizaren esku egon zen ia erabat.
|
|
|
Zergatik, orduan, halako aurkaritza Elizaren aldetik? Mina Apatek iradokitzen duen bezala (1981: 117), batez
|
ere
Elizak ez zuelako bere pribilegiozko egoera, botere politikoan zein ekonomikoan zuen abantaila tokia, galdu nahi, Estatuaren ikusmolde berrian gorde ezinak baitziren bere ahalmen jurisdikzionalak (Inkisizioa) eta fiskalak (hamarrenak).
|
|
|
Errepresioa ikaragarria izan zen, eta era guztietako gehiegikeriak egin ziren, nahikoa baitzen norbaitek beste bat salatzea âeta lekukoren batek baieztatzeaâ inor" beltza" zela erabakitzeko. Berriz ere erreinu osoan kontrol ideologikoa ziurtatzeko neurriak hartu ziren, horretarako batez
|
ere
Eliza eta eskola erabiltzen zirela. Espainia osoan bezala, euskal predikariek ere Fernando VII.arengan jarri zuten esperantza guztia:
|
|
|
infernuari zaion beldur ikaragarria saihestu eta, aldi berean, bizidunak hilengana hurbiltzen ditu, bataren eta bestearen zoriak elkarri estuki lotuz. Baina elkartasun loturak areagotzeaz gain, purgatorioak izugarrizko boterea ematen dio berriz
|
ere
Eliza katolikoari: hango egonaldia samurtzeko egin daitezkeen gauza guztiak Elizaren eskutik igarotzen baitira, induljentzien sistema batik bat.
|
|
|
–Ba gau hartan Iriondo
|
ere
elizan izan zela, bestela noiz utziko zituen ba paperak hango aldarean. Ba, han izan zen, eta forma sagaratuak komunioan eman zituen –nik.
|
|
2005
|
|
|
Ez zaie iruditzen, ordea, fedea, kristautasuna eta Eliza bera, hierarkiaren jabego direnik. Eurak
|
ere
Elizaren parte sentitzen dira, Ricardo Blazquez Bilboko gotzainak," Eliza gara, ez da eliza" esan ziela gogoan duten arren.
|
|
|
Egoitz Zabalaren esanetan," gauza on asko eman dizkit niri Elizak eta haren bidez jende askori lagundu ahal izan diot. Hori argi izan arren, argi dut baita
|
ere
Eliza honetako gauza askorekin ez bat eta horregatik nahi dut barrutik aldaketa eragitea".
|
|
|
Santa Ageda baselizak 500 urte ditu eta 1895ean berreraiki zuten. Bertako Andre Mariaren irudiak
|
ere
elizak beste urte ditu. Santuaren irudi hori 1984an lapurtu omen zuten eta oraintsu agertu da, Bartzelona inguruan.
|
|
|
Felisak ez du hileta meza hura ahaztua. " Mungian ez da inoiz
|
ere
elizan hainbeste jende egon! Jesus!
|
|
|
Kasu honetan, gizonaren bizia 30 bat urtekoa zelarik bana beste, sakratutzat zeukaten eta ez zezaketen onartu, norbaitek bizia kentzea ez bestei, ez bere buruari. Hor
|
ere
Eliza aldatu da gizartearen ikusmolde berri bati jarraikiz.
|
|
|
Euskaldun guziek ezagutzen dute Xabier Lete. Gara egunkariari, (eta dakizuen bezala, hau ez da apezpikutegiko aldizkari ofiziala!) erraten zion bera
|
ere
Elizatik urrundu zela gero itzultzeko. Otoitz egiten duela.
|
|
|
Frantzian
|
ere
Elizak badaki tokian tokikoa izendatzen Pariskoaz bestalde ere: Hérault departamenduko Guy Thomazeau, okzitaniarra mintzo duen apeza, Montpelierren berean azkenik.285 Estrasburgoko apezpiku guziak altzaziarrak izan dira azken hau arte.
|
|
|
Nahiz horrelakoekin
|
ere
Elizak goiti egin duen, historian ikusten dugun bezala. XVIII XIX. mendeetan, Brasilgo diozesa
|
|
|
Demokrazia, begietako errautsa. Laikoek
|
ere
Eliza eskutan hartze hori, arrabots handi bat baino gehiago ote liteke" brontze dulundari eta zinbala burrunbari" (Ko 13,1). Kontseiluetako kidea, madama handien xakur ttette bat iduri, obeditu behar duen sehia?
|
|
|
Lehenago
|
ere
Elizak jakin izan du ohiduren aldatzen. Jondoni Paulok apez (ala apezpiku?) izateko, gizonari eskatzen zion aldi bat baino gehiago ez ezkondua izatea.
|
|
|
Desberdintasun harreman horretan, jasotzen dituztenak karitateko objektuak dira eta ez dute eskubiderik. Historikoki, eredu hori Erdi Aroan sortu zen, eta batez
|
ere
Eliza da behartsuen, pobreen eta baztertuen arretaz arduratzen dena, leialen laguntzarekin, sentimendu erlijioso eta errukitsuek eraginda. Aro Modernoan, gizarte feudalen pixkanakako desagertzearekin batera, ongintza publikoa agertu zen, udalek gauzatua, eta Brujasena (Belgika) izan zen ongintza legeak aldarrikatu zituen lehena 1526an, eta pobreei karitatezko laguntza ematea ongintza publikoaren lehen udal plana bihurtu zuen.
|
|
|
Zu rea
|
ere
eliza da, ordea, bere hierarkia guztiarekin.
|
|
|
irakasleak, militanteak edo gizonidazle/ bertsolarien senideak. Eta batez
|
ere
eliza, batzoki eta ikastola inguruan ibiltzen ziren.
|
|
2006
|
|
|
Dorretxeak ondo ikusi eta gero aldapan behera abiatuko gara. Berriro
|
ere
elizara doan bidea hartuko dugu, baina elizara iritsi aurretik Goiko kaleko 6 zenbakian gelditzea ezinbestekoa da. Bertan jaio eta bizi izan zen Koldo Mitxelena filologo eta euskaltzale handia.
|
|
|
ahalik eta era soil eta sinpleenean bizi, ondasunen grina baztertu, eta karitatea ahalik eta gehien egin. Hain zuzen
|
ere
elizak orduan zuen ortodoxiatik zeharo urrun. Elizak agintea nahi zuen, arimen eta gorputzen gaineko agintea.
|
|
|
Ingalaterrako Elizaren buru zen, baina anglikanoen artetik sortuta eta Bibliaren indar berriz bihotzak epelduta, gero eta ugariagoak ziren puritano zorrotz haiek, Ingalaterrako Elizaren burua gogo txarrez ikusten zutenak, Ingalaterrako Elizaren burutzat hartu nahi ez zutenak, eta esaten zutenak erreformatuta
|
ere
Eliza hura katoliko gorrotagarrien bide beretik zihoala gero eta gehiago, itxurakeria, apainkeria eta diruzaletasuna barne.
|
|
2007
|
|
|
Oraingoan ez zuen kafe usainik nabaritu, edo agian bai, baina oso mingotsa. Orduan konturatu zen bere alboan zegoen zerbitzaria
|
ere
elizari begira zegoela. –Goazen?.
|
|
|
Langile klase berria bertako langile eta kanpoko emigranteekin osatu zen.5 Langileriaren eraldaketa horretan batzuetan gertatu zen militante politiko eta sindikalista historikoek zubi lana egin zutela lan merkatuan sartu berriak zirenekin. Baita ere oso kontuan izan behar da eliza barruan ematen ari ziren aldaketa batzuk onuragarriak izan zirela langile berriak gatazketan bideratzeko orduan, hain zuzen
|
ere
eliza talde batzuk auzi sozialaz ardura zuzena hartuz joan ziren heinean. Bere eginbide apostolikoak burutzen saiatzeaz gain, beste motatako helburuengatik borrokatzen ari ziren langile kontzienteekin bat egin zuten; gutxienez elkarri laguntzen zioten eta protestak antolatzeko behar ziren azpiegiturak eskaintzen.
|
|
2008
|
|
|
Nazionalismoari buruzko ikerketek eremu zabala eta konplexua osatzen dute, elkarren artean loturiko korronte askotarikoa. Erlijioan bezala, eremu honetan
|
ere
eliza ugari daude, bakoitza bere dogmez hornitua, bakoitza ortodoxia baten jabe, bakoitzak eskuarki apaiz nagusi bati jarraitzen diola: Miroslav Hroch, Eric Hobsbawm, Ernest Gellner, Anthony Smith, Benedict Anderson, Walker Connor?
|
|
|
historia>/ > istorio> (bata nahiz bestea étimo edo erro berdina dute, gaur egun erabat desberdinak izanik). Zer esanik ez serorari> buruz (Hegoaldean batez
|
ere
elizaren eguneroko ardura duen eta zenbaitetan apaizari laguntzen dion emakumea, sakristauaren emaztea batzuetan, eta Iparraldean batez ere moja bezala erabilia) eta bere eratorpenak (serorategi, > ro > ragai, > rorago, > roratu, > rora etxe); > rora> SORORE latinetik dator, eta bukaeran duen, a> hori artikulu edo, a> organikoaren mod...
|
|
|
gauzak eta jendeak hainbeste aldatu diren mende hortan, bere barneko galernak izan dituela Lazcanoteguik: inarrosaldi hartan bere apeztasunetik baztertu zen Pierre adin batean, ezkondu
|
ere
elizako legeetan gauzak kon pondurik Christinekin, giristino onaren bidean egonez ondarreraino. Arte hortan, bizitzeko, erakasle ofizioan gora joan ere da Miarritzeko Ikastegiaren
|
|
|
salatzen zutenez«? ...ese el grabamen del redittuado proporcionadamente; subcede que debiendo en su consecuencia prozeder sin demora al empleo del caudal sobrante en el año ulttimo en la redempcion de censo astta la concurrentte canttidad no sea (sic) hecho asi; ni se ttratta de probidenciar en el asuntto, esttando muertto el Dinero»140 Badirudi ardo gorriaren sisak bereziki kezkatzen zuela Mendizabal, aurreko urtean
|
ere
eliz kabildoak eta mojen komentu biek sisarik ordaintzen ez zutela-eta, bere kexua entzun baitzen udalean141.
|
|
2009
|
|
|
(Ez litzaigukeena ulergaitza izan behar, mendizaleak, bertsolariak eta idazleak ere erakundeetan organizatzen diren kultura batean). Elizarena, edo erlijioaren erakundetzearena, beste gerra bat da, hemen guretzat garrantzirik ez duena, Gaindiagarentzat dramatikoki garrantzizkoa izan bada
|
ere
eliza katoliko frankistarekin. Erlijioaren eta Elizaren kontua, gizartearen eta Estatuarena bezalatsu da:
|
|
|
handik eta hemendik estutzen bazaituzte, handik eta hemendik lehertu behar duzula, goizago edo beranduago. Eta ni
|
ere
Elizak estutu nau, familiak estutu nau eta gizarteak estutu nau, baina erreakzionatu egin dut. Eta ez nolanahi, gainera.
|
|
|
Erlijioak eta Eliza katolikoak instituzio gisa hainbesteko boterea zuten gizarte batean, ez da harritzekoa emigranteek fede katolikoa galtzeko arriskuari zenbait egunkaritan hainbesteko garrantzia eman izana. Izan
|
ere
Elizak emigrazioaren kontrako jarrera izan zuela garbi dago, emigratzeko ekintza bera arbuiagarria iruditzen zitzaion Elizari, diruzalekeriak eraginda baitzegoen. Modu berean emigrantearen izaera erlijiosoa eta katolikoa Amerikan deuseztatu egiten zela pentsatzen zuen elizak eta hori ekiditearren hainbat ekimen gauzatu zituen54, Euskal Herrian agintzen zuten apezpikuek hainbat zirkular kaleratu zituzten emigrazioaren kontrako hitz gogorrekin55, Vatikanotik, berriz, epistola eta entziklikek behin eta berriz hitz egiten zuten komunitate katolikoari emigrazioak nolako mina egiten zion esanez56, eta herriko apaizei emigranteen aurrean nola jokatu behar zuten azalduz:
|
|
|
27 1590eko sinodoan arautzen da
|
ere
elizetako obrak nola egin behar diren: op. cit.De ecclesiis aedificandis fol. 122().
|
|
|
Gure garaietan beharbada ez da ongi ulertzen, baina garai hartako mentalitatea oso bestelakoa zen. Autoritate zibilak kristauak ziren eta erakunde zibilek
|
ere
Elizak irakatsitako kristau fedea, morala eta ikuspegia onartzen zituzten oinarri bezala beren eginbeharra betetzeko. Haien ustetan, Elizari laguntzea komenigarria zen, are gehiago, herriaren onura bilatzeko ezinbestekotzat jotzen zen Elizaren lana erraztea35 Bestalde, Elizak bere gain hartzen zituen eta kristauen diruaz artatzen zituen behartsuak, gaixoak, umezurtzak?
|
|
|
Atzo jarri zuten aldare nagusian aldamioa lanak egin ahal izateko. " Behar beharrezkoa da argiztatze berria ipintzea, batez
|
ere
elizaren sarreratan", esan digu Joxan Larrañaga parrokoak. Aurrekontua Foru Aldundiaren eta Udalaren Turismo Departamentuaren artean ordainduko dute, eta lanak Ikustek enpresak egingo ditu.
|
|
|
Txostena ez da osoa, hutsuneak ugariak dira. Hamar urte egon dira lanean eta egia bada
|
ere
eliza katoliko erromakoak ez duela den dena ordainduko, jasango dituen kalte moralak handiak izango dira.
|
|
|
Aurtengo sanantonioak
|
ere
elizaren inguruan antolatuak daude. Goizean, hamaiketakoa egingo dute bertan, meza nagusiarekin batera.
|
|
|
handik eta hemendik estutzen bazaituzte, handik eta hemendik lehertu behar duzula, goizago edo beranduago. Eta ni
|
ere
Elizak estutu nau, familiak estutu nau eta gizarteak estutu nau, baina erreakzionatu egin dut. Eta ez nolanahi, gainera.
|
|
|
Elizaren babespean sortu zen Labayru, Elizak beste itzal bat zeukan garaian. Gaur egun
|
ere
eliz erakundea izaten jarraitzeak merezi du?
|
|
2010
|
|
|
Kordobako Cajasur
|
ere
Eliza katolikoaren esku dago bat egitera behartu du. Bat egin ezean kutxan esku hartuko zuela mehatxu egin zion.
|
|
|
Berez, ez du arrakasta handirik izan. Mezua luzea da, eta behar den bezala irakurtzeko eta ulertzeko
|
ere
eliz kultura zabala eskatzen du. Segur aski, gotzain, maisu eta apaizentzat egokiagoa da herri xehearentzat baino.
|
|
|
Eskola publiko deritzan arloan ere, 1977 urtetik aurrera, Euskara zabaldu zen Hegoaldeko ikastetxeetan, hizkuntza eredu desberdinekin (D osoki euskalduna den eredu bakarra, B eta A ereduak). Iparraldean
|
ere
elizak dituen zenbait ikastetxetan eta sare publikoan Ikas Bi erakundearen bidez, Herriko mintzairak toki bat lortu du.
|
|
|
*" Egyhat" hitzak erran nahi du" beste etxea"; adierazten du
|
ere
Eliza, erakunde gisa.
|
|
2011
|
|
|
San Ignazio Erromako tenplutik hartu du ornamentazioa egiteko inspirazioa. Baina Jesusen Konpainiaren eliza bere eredua baino politagoa da batez
|
ere
eliz ataria, alboko nabea, abside handia eta kupula kontutan hartzen baditugu. Begira ezazue zein kupula ederra!
|
|
|
–Espainia Herri katolikoa duk, eta hemen jende guztiak dik igande eta jaiegunetan meza entzuteko obligazioa, baina hara: hire presentzia hutsak zikindu eginen bailituzke bertze eliztar guztiak, ezta okurritu
|
ere
elizan sartzea! Kendu burutik, halaber, frontoian pilotan ibiltzea, apezak meza nagusia ematen duenean bederen, debekatuta baitago hori, ez hiretako bakarrik, herritar guztiendako ere bai.
|
|
|
Batek aipatzen du presio talde guztiek dutela medioren bat komunikatzeko: «Herri Irratia
|
ere
elizarekin lotuta dago eta».
|
|
2012
|
|
|
Kristoren maitasunak bultzatzen gaitu Barri Ona iragartera. Beti bezala horixe da izan
|
ere
Eleizaren misio ederrena. –Zoaze eta ikasle egizuez laguntalde guztiak?.
|
|
|
Katedralaren atzealdean dago, ziudadearen goitieneko lekuan. Hemen
|
ere
eliza gailen, herrian bezalaxe! Izorra hadi, Piarres!
|
|
2013
|
|
|
Raul Castro Kuba ko presidenteak aita santu berria zoriondu du, eta zorterik onena opatu dio ibilbide berri horretan. Vladimir Putin Errusia ko presidenteak
|
ere
Eliza Katolikoaren historiako 266 aita santua zoriondu du: Osasuna, zoriona eta zibilizazioen eta erlijioen arteko elkarrizketa bultzatzeko zortea opa dizkiot. Errusia eta Vatikanoaren arteko harremanak bere horretan jarraituko duela gaineratu du.
|
|
|
Ororen buru, Eskualduna ren inplikazioaren motibazioetariko bat, kontzientea edo inkontzientea izan, Estatuaren eta Elizaren arteko bereizte legetik landa bazterrean gelditu zen Elizaren famaren berreskuratzea zen. Frantziatik joan ziren fraideak berriz integratzeko eskaera zegoen horren gibelean, baina baita
|
ere
Elizaren eta Elizaren inguruko egituren lekuaren aldarrikatzea. Erakutsi nahi zuen Frantziako Estatuak baztertu zuen instituzio horrek anitz eman zuela Frantziaren alde; baztertuak izanik ere, Frantziaren alde sakrifizioa egiteko hautua egin zuela eta horrek erakusten zuela zein frantses onak ziren.
|
|
|
Joxe Anjel Mikeok Elgetako artxiboan aurkitu zuen Angiozarrek eta Elgetak ezarritako hilobiratze tasak direla-eta Calahorrako gotzaindegiaren aginduari jarritako helegitearen facsimilea
|
ere
Elizako erakusketan dago ikusgai.
|
|
|
Badirudi ez dakiela inork nondik sortu diren holako zurrumurruak, nahiz eta maiz entzuten diren ilunabarrero leiho eta sabai zirrikituetarik barreiatutako murmurioetan. Egia da gau batean su deia jo zutela nonbaitetik tobera eta txalapartarekin; egia da
|
ere
eliza dorretik su ezkilak eman ziola arrapostu. Oihuak, garrasiak eta zalapartak ugari izan ziren gau hartan.
|
|
2014
|
|
|
Hura gerra galtzeko zorian egon zen, eta kristauek haren alde egin zuten. Erdi Aroan
|
ere
Elizan borroka izugarriak izan ziren, armatuak. Adibidez, Nafarroa inbaditzeko baimena eman zuen Elizak.
|
|
|
Sentsazio ona ematen dizunak ez du zertan txarra izan. Hori
|
ere
elizak asmatutako zerbait da.
|
|
|
Etsaiek, batez
|
ere
Elizak, ez zuen bakean uzten. Hala, erregea zuen makulu nagusi, baina hau oso kapritxosoa zen, ez ordaintzen agindutakoa, eta beraz, taldearen diru premia larriak eraginda antzezlan asko sortu behar izan zituen, bost 1664an.
|
|
|
Hala ere, hemengo gure Unibertsitateen aurreko bi pentsalari bederen hiztegian daude: Juan Zaragueta oriotarra (Donostia,? 1974), Madrilen katedraduna izan zena, eta Jose Ignazio Alkorta zornotzarra Bartzelonan(? 1983), biak
|
ere
eliz ikasketak Gasteizko Seminarioan egindakoak eta praxiari begiragoko filosofia landu zutenak, hain zuzen Zaraguetak soziologia eta psikologian eta Alkortak Etika eta Soziologiako bere katedratik. Esan dezadan Ferrater en Filosofia hiztegian topa daitekeela Zaragueta15.
|
|
|
Ez dute susmorik ere.Elizaren inguruan topo egindako herritar batek azaldutakoaren arabera, bestalde, badirudi azken boladan kanpaiari ez zitzaiola erabilerarik ematen eta kanpaiaren dilin dalan hotsak aireratzeko lana kanpaiaren ondoan kokatutako megafonia sistemak egiten duela. Era berean, gertaeraren ondoren paperak begira hasi direnean, kanpaia nahiz Arantzazuko ama eliza Udalaren jabetzakoak direla ohartu dira eta ondorioz, aurrera begira, erabaki politikoa izango da kanpai berria berriz
|
ere
elizaren kanpandorrean jartzea edo kanpairik gabeko kanpandorrea izatea.
|
|
|
Koxka ikusten du Hardoiek deskribatzen digun apezaren jantzian, zozoz beztitua baitzuen. Estatu eta Elizaren bereizte bat ikusten du hor eta beraz onartzen dutela euskaldunek, hain giristino izanik
|
ere
Elizaren kritikatzea. Apezak ez du botere politikorik haren ustez.
|
|
|
Serorak aipatu ditut. Ordu liteke seroren buruzagiek
|
ere
Elizaren erakaspenak segi ditzaten puntu honetan bestetan bezala. Bai eta eskola giristinoek.
|
|
|
Arteka biziki handia da. Hortik atera daiteke dudarik gabe hemen Frantzian baino aise jende xehe gehiago atxikia dela Elizako urratsei, bereziki diru mailan, hortik atera daiteke
|
ere
Elizak aspektu herrikoia indartsuago erakusten duela hemen gaindi. Ondorio horri ñabardura bat ekarri behar zaio haatik:
|
|
2015
|
|
|
Madrilen ezkutatu nintzen. Han, esparru progresisten artean harremanak egin nituen, batez
|
ere
Eliza ez ofizialaren oinarrian zegoen jendearekin, baita zenbait alderdi politiko klandestinorekin ere. Kontaktu horien ondorioz, segituan konturatu nintzen Euskal Herriaz zegoen desinformazioari aurre egin behar zitzaiola sistema alternatibo bat eraikiz.
|
|
|
Erlijioak horretan eragina izan dezakeela uste du Morak: Estatu Batuetan, 1970ko hamarkadatik aurrera, zientziarekiko konfiantza gutxitu egin da, batez
|
ere
elizara maiz joaten direnen artean. Horri abertzaletasuna gehitzen zaio:
|
|
|
Irakasle jatorrak jarri nahi nituen beste sasiprogre haien parean, denak berdinak ez zirela erakusteko; eragina, berriz, lehen esan dudan moduan, ezkertiar zuri haiek sortaraziko zidaten seguruena, erreakzioz, neure matxinkontra jokatu beharrez. Hala ere, fraide eskuindarrek ezkertiar ateo bihurtu baldin baninduten, ez pentsa funtzionario ezkertiar progre usteko haiek atzera
|
ere
eliza amaren magalera itzularazi nindutenik; txertatuta nengoen gaitz horren kontra, bizitza osorako seguru asko. Itxurakeriaren kontra jarri ninduten haiek, epelkeriaren kontra, ondo gelditu nahiaren kontra; haien aldean, nahiago nituen bere ideietan zinez eta zurikeriarik gabe sinesten zutenak, basati samarrak izanda ere.
|
|
|
Baina ez pentsa Kotxoko, Urrutineko eta Otxoloko paretak bakarrik egiten zutenik esku pilotarako frontis funtzioa. Beste herri askotan bezala, Goizuetan
|
ere
elizako pareta zen bestea, pilotarako maiz baliatzen zena. Begira, bestela, honako pasarte honi (GUA, akta, 127 or.):
|
|
|
Honen adibide, esan Ignazio Loiolakoak ez zuela Erasmo irakurri nahi izan, zeren, ciertas autoridades lo desaprobaban?. Ez zuen inoiz zalantzan jarri
|
ere
Eliza ofizialaren autoritatea. Horrekin tratu etengabean eman zituen Erromako urterik onenak eta hala irabazi zuen negoziatzaile petoaren fama.
|
|
|
ez dakit zergatik, baina gehienetan ezin du. Hala ere ez du izango, hau da, ez du arrazoirik izango, misterio hauetan ez dela gelditzen eta ez dituela haiek askotan, batez
|
ere
Eliza Katolikoak ospatzen dituenean, gogoan erabiltzen esaten badu; Jainkoagandik hainbeste hartu duen arimak halako maitasun agiri ederrik ahanztea ere ezinezkoa da, gure Jaunari dion maitasunean bera gehiago sutzeko txingar pizgarri biziak baitira; gertatzen dena da ez dela konturatzen, arimak misterio hauek era bikainagoan ulertzen dituelako: izan ere, adimenak agertzen dizkio, eta oroimenean josirik geratzen dira; beraz, Baratzean izerdi izugarri harekin Jauna eroria ikusteaz besterik gabe, nahikoa du ez ordubeterako soilik, egun askotarako baizik, begirada xumeaz Hari erreparatuz, nor den eta zein esker gaiztokoak izan garen hain oinaze handiaz; gero borondatea dator, samurtasunez ez bada ere, mesede hain handiaren ordainez zer edo zertan zerbitzu egin nahirik eta hainbeste sufritu zuenagatik sufritu nahirik eta antzeko gauza egin nahirik, horietan oroimena eta adimena jardunez.
|
|
|
2 Ez zuen Jaunak nahi izan egun batean
|
ere
elizan meza entzun nezan. Nahiko urtu zitzaien poza mojei nire joateaz, bihotzez sentitu baitzuten, urte hartan elkarrekin izan eta elkarrekin igaro genituelako hainbeste neke; haietatik larrienak, esan dudanez?
|
|
|
Bainan arrebak atsulutuki nahiko zuen elizan ehortzia izan eta erran zioten hori ezin zitakeela. Orduan, erabaki zuen sosa etzuela baliatuko elizaren xaharberritzeko bainan eliza berri baten eraikitzeko bere lurretan, bere hobia
|
ere
elizaren barnean! Hori hola egin zen eta eliza berria estreinatu 1920 an.
|
|
|
Euskal Herrian bake iraunkor eta zintzoaren kausitzeko kristauen indarrak metatzea. Gutarteko giristinoen eta
|
ere
Elizako buruzagien indarrak batera. Bigarren sail honetan kokatzen da Atxik Berrituzek markatzen duen ttanttoa.
|
|
|
Batikanoko II. Kontzilioak berresten du" Eliz misionearen sustenguzko ondarearen kudeakuntza". Hortarik ateratzen du Apezpikuen Batzordeak Eliz ondasun bat" ez dela niholaz ere, ez eta partzialki ere, administratzaileen jabegokoa, izanik
|
ere
eliz karguduna..."
|
|
|
Ahoan bilorik gabe agertzen ditu
|
ere
Eliza horren itzalak, apezpiku handi mandi eta diruzale batzu, agerraldi bat edo beste baizik ez baitzuten egin beren diozesan, aitatik semerat herriko erretor ziren apezak, sorginetan sinesten zuten Etxauz apezpikua, Saint Cyran eta Janseniusekin, San Andreseko plazan joka hasi ziren fraileak, biga hilotz gelditen zirela eta beste...
|
|
2016
|
|
|
Bi mende horietan Espainiako kulturak Europa guzia liluratu zuen, eragin zuzena izan zuen sortzaile handien baitan, besteak beste Corneille, Molière. Erdi Aroko antzerkia hemen
|
ere
Elizari lotua zen. Elizen barneetan sortua, kanpora atera zen, baina sorkuntza gehienak desagertu dira, testuak galdu dira.
|
|
|
Beste askotan bezala, uztaileko arratsalde hartan
|
ere
elizan sartu zen Patxi bilobarekin, baina han ondoeza sentitu zuenez, atera egin behar izan zuten presaka, eta elizapeko plazatxoan zegoen tabako denda batera eraman zuten, gela itsu batean etzanarazteko. Hantxe bertan, Patxiren esku txikiari helduta, utzi zion arnasa hartzeari.
|
|
|
Elizkizuna bururatzean, bere suhi Johañe xiberotar dantzari trebeak, bere ohoretan kutxaren aitzinean dantzatu dio emozioa sorrarazi duen bere kreazioa, M. Etchecopar en musika lagun. Hiru egun berantago, berriz
|
ere
elizan elkartu gira, Barberaneko Jeanine Peritzena bere azken pausa lekura laguntzeko.
|
|
|
Hiriak badauzka erakustegi batzu fama handikoak. Ikustekoak
|
ere
elizak, besteak beste Jondoni Joani Batixta patroin gisa daukan katedrala, 13 mendean eraikia. Biezkila dorre baditu 98 metroko goratasunerat heltzen direnak!
|
|
|
Donibanen, asko eraikin badira fama handia dutenak, eliza lehenik, bestalde Lohobiagenea (Luis XIV erregea egon zen etxea), Joanoenea eta aspaldiko etxe batzu... Ziburun
|
ere
eliza, komentu xaharra eta Zokoako gotor-lekua, besteak beste...
|
|
|
Udako arropa berriak ez badira ere Pazkokari estreinatzen, edo lehen baino aise bakanago, Pazkok beti harrotzen ditu bazterrak. Hasteko, Aste Sainduko elizkizunak hor dira eta arrakastatsuak daude, oro har jende gutiago biltzen bada
|
ere
elizetan. Horra bestalde hitzordu meta bat!
|
|
2017
|
|
|
Seguru nago baietz. Erromeriak eta trikitixa
|
ere
elizak gobernatzen ez dituen lekuetan ematen dira, gehienbat, eta, beharbada, gauza bera gertatzen zen koplaritza askeago horrekin ere. Elizak pisu izugarria izan du gure gizartean.
|
|
|
Fèlix Sardà i Salvany() Apaiz katalana, oso ospetsua bere garaian propagandista eta polemista bezala, lan ugari idatzi zituen, beti fede katolikoaren bertsio tradizionalista baten alde. Egundoko arrakasta izan zuen, baina baita kritikak
|
ere
Eliza barruan bertan, orduan ere guzti guztiak ez baitziren lerro hertsiaren aldekoak. Bere lanik ezagunena da El liberalismo es pecado (1884), edizio ugari izan zituena gaztelaniaz eta hainbat hizkuntzatara itzuli zena, tartean euskarara ere.
|
|
|
Pio XII.ak eskatutakoa gure adore guztiarekin, gorroto gabe, anaitasun espirituaren bitartez, aurrera eraman nahi dugu: «Haiengatik [euskal abertzale katolikoengatik] otoitz egin, bila itzazue, gida itzazue berriz
|
ere
Elizaren barne birsortzera eta aberriaren altzo samurrera» (Centro de información católica internacional, 1940: 245).
|
|
|
Baina ez pentsa Kotxoko, Urrutineko, eta Otxoloko paretak bakarrik egiten zutenik esku pilotarako frontis funtzioa, beste herri askotan bezala, Goizuetan
|
ere
elizako pareta baitzen bestea, pilotarako maiz baliatzen zena. Begira bestela, honako pasarte honi (GUA, akta, 127 or):
|
|
|
Beatza, Martin Balzan el joben, Gastea Lopez. Azkeneko hau, gerora
|
ere
elizako liburuetan maiz ageri den deitura Goizuetan. Hor ikusten da ederki, izengoititzat jotzen ditugunak, izan zirela gaurko gure deitura ofizialen sorburu:
|
|
|
4.444 setsu abusu zenbatuak izan dira urteetan. Batzordeak ezagutzera eman du
|
ere
elizetako arduradunen zerrenda bat, 1.880 izen agertzen dira. Egiazki zenbaki txundigarriak.
|
|
|
Eskolako bidea utzirik 13 urtetan neskato joan behartu zitzaiola. Gogoan zituen oraino nolako larderiaren pean ziren, etxeko, errient eta
|
ere
elizak eta herriko erretorak finkatuak ziren eginbide bortitzeri obeditzea bortxatuak ziren. Emazte balios, zaintsu eta langilea higatu da Kattin, ahal zueno lagunduz etxeko eta ingurukoak.
|
|
2018
|
|
|
Euskal Herrian
|
ere
Eliza Berdea ekimena:
|
|
|
Latinetik heldu den izena. Denboran, hor ere beste eskualde ainitzetan bezala, Elizari zerga kondu pagatu behar zen detzima delakoa, mozkin guzien ehuneko 10 a, bainan bazen ere beste zerga bat, aise arinagoa haatik, hura
|
ere
Elizak altxatzen zuena, hunenbesteko bat mozkinen lehen emaitzen araberakoa, hortakotz deitua" primizia". Izena bera denetan galdua orai bainan Guardian beti atxikitzen dutena izen hortako" bodega" hor dutelakotz...
|
|
|
Beste batzuek diote emazte ezkondua izan zela Andere hori, eta ez zuela inondik
|
ere
elizara joan gura. Egun batez senarrak gurdian sarrarazi zuen estutua eta elizaraino eraman zuen bortxaz; baina elizako atetara heldu eta barrura sartu barik, dena sutan jarri zen, estekak erre zituen eta airean abiatu zen.
|
|
|
Eskaileretan behera entzun nituen zure pausoak. Neu
|
ere
elizara jaitsi nintzen zure atzetik, koruko atea ondo itxita zegoela ziurtatu eta gero.
|
|
|
Horregatik elizaren izenean argitaratzen ziren aldizkari asko: Anaitasuna dela, Goiz Argi dela edo Jakin dela... guztiak
|
ere
elizaren babespean izan ziren, bestela ziren publikatu. Geroago, Equipo Editorial argitaletxea (eta hortik dator Lur) eta horiek etorri zirenean, ezkertiar fama zutenak eta, beren izenean barik emazteen izenean eta jarri ohi zuten editoriala.
|
|
2019
|
|
|
Ondoko kapituluetan, idazleak salatzen du" Pere"," Abbe"," Monseigneur"," mon fils"," ma fille", eta, nola ez" Mere" hitzeri mendetan zehar xertatu izan den mami sinboliko bihurria. Salatzen
|
ere
Eliza barneko demokrazia falta, eliz-gizonek" Jainkoarenganik hartze" duketen boterearen jabetasun esklusiboa, isiltasunaren kultura, abusuen agertzeak sort zezakeen eskandaloen beldurra...
|
|
|
Kasualitatea izango da, baina berari ere irribarrea atera zaio: " Oviedon
|
ere
eliza nagusiaren ondoko hilerrian bizi dira, El cementerio de los peregrinosen, eta hilarrietatik ateratzen ikusi izan ditugu".
|
|
|
Erlijioak horretan eragina izan dezakeela uste du Morak: Estatu Batuetan, 1970ko hamarkadatik aurrera, zientziarekiko konfiantza gutxitu egin da, batez
|
ere
elizara maiz joaten direnen artean. Horri abertzaletasuna gehitzen zaio:
|
|
|
neure burua denen aurrean hankaz gora ikustea baino gurago nuke? Eta hantxe egon da, egunkaria zabal zabal hartuta eskelak ikuskatzen, gainontzekoak
|
ere
elizatik bueltan itzuli eta txokoko mahaian jartzen hasi diren arte: hegal batean hiru gizonezko, lau andrazko bestean, eta Sabina erdian, parean aulki huts bat duela.
|
|
|
besoak luzatzen zituzten, muturrak goratzen eta haien aurpegietan, edonork determinazio zerbaiten aztarna irakur zezakeen. Baina hauek
|
ere
elizatik at geratu behar izan zuten. Agur frankistak egiten zituztenek telebistetako kamerak eta kazetariak inguruan zeuzkaten.
|
|
|
Bigarren eskuizkribuan aurkitu dugu" 150 urtemuga Agustinak Astigarragan" lekaimeen omenez egindako bertso sorta. Gotzainen edo apaizen omenez ikusi ditugun bertsoen antzera, horretan
|
ere
elizako bizitza goraipatzen du. Baina moldea ez da hain landua.
|