|
2002
|
|
|
utz ditzagun dauden egoerak dauden moduan eta gutxienez jar dezagun aldaketarako ahalegina hastear direnekin. Herri elebidun batean bagaude, horri aurre egin behar zaio eta bietan funtzionatu behar da, zerbitzuak
|
ere
bi hizkuntzatan emanez. Eta hori, kasurik gehienetan, ez da ematen, nahiz eta tartean dauden eragile guztiak euskaldunak izan.
|
|
2003
|
|
|
Aldizkari Ofizialaren egoitza ele biz errotulatu eta zigilu ofizialetan eta papertegian
|
ere
bi hizkuntzak erabiltzeko eskaera ukatu zuen Rafael Gurrea presidenteordeak. Aldizkariaren zerbitzuko buruak argudiatu zuen argitalpena euskaraz eta erdaraz zela, eta hainbat erakunderi itzulpen zerbitzuak ematen zitzaizkiela.
|
|
2007
|
|
|
lehenik, berrerabileraren kultura praktikoa zabaldu nahia; bestetik, hurbiltasuna, eskualde bereko hiritarrak jartzen baititu harremanetan, eta, azkenik, hiritar guztiei zabaldutako doako zerbitzua eta irabazi asmorik gabea dela.Hizkuntzari dagokionean, euskarazko eta gaztelaniazko bertsioak ditu San Markoseko orrialdeak. Iragarki guztiak
|
ere
bi hizkuntzetan publikatzen dira. Hau ez da bat batekoa izaten, iragarki asko itzuliak izan baitira, baina ez du 24 orduko epea gainditzen.
|
|
2008
|
|
|
2\. Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako herri aginteek esku hartzen duten egintza guztiek eta baita Administrazioaren jakinarazpen eta adierazpenek
|
ere
bi hizkuntzetan idatzita egon dute, salbu eta interesdun partikularrek Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetako bat berariaz erabiltzea aukeratzen badute.
|
|
2010
|
|
|
Urtez urte eredua guraso gehiagok aukeratzen dute eta azken ikasturte honetan gurasoen %71ak aukeratu du eredua bere 3 urteko seme alabentzat. Inguruari begiratzen badiogu Katalunian
|
ere
bi hizkuntza ofizial izanik betidanik Hezkuntza guzti guztia ereduan izan dute.
|
|
|
Batetik," bi hizkuntzen aldi bereko jabekuntza" kontsideratuko dugu, alegia, haur batek —adituen arabera— hizkuntza berri bat hiru urte bete aurretik eskuratzen dueneko jabekuntza237 Kasu horretan" elebidun goiztiarraz" hitz egiten dugu, horra iristeko haurrak —honela Siguan eta Vila238— hiru fase igaro behar dituelarik. Lehenengoan —2 urtera arte—, haurrak" ez ditu bi lexikoak bereizten eta, ondorioz, hizkuntza bateko zein besteko hitzak osotasun bezala erabiltzen ditu" 239 Bigarren fasean —2 urte bitartean—, haurrak atzematen du" zeinuaren arbitrariotasuna" eta, horrela, bereizten ditu
|
ere
bi hizkuntzen" lexikoak", baina ez euren" arau morfo sintaktikoak" 240 Aldiz, hirugarrenean —3 urtetik aurrera—, haurrak" desberdintzen ditu bi kodeak, bai lexikalki bai morfo sintaktikoki", exijitzen du" pertsona bat—hizkuntza bat" printzipioa eta" lehen hizkuntza bezalako egiazko elebidun" bihurtzen da241 Bestetik," bigarren ... Horrela, interesgarria dirudi —Kleini eta, batez ere, Krasheni jarraituz—" jabekuntza" eta" ikaskuntza" bereiztea, bata" espontaneoagoa" eta bestea" gidatuagoa" diren heinean244 Bereizketa horretan oinarritzen du Krashenek, hain zuzen," monitorearen" teoria ezaguna, zeinen arabera hizkuntza irakaskuntzak biak kontsideratu behar dituen245 Bestela, ere, aipatzekoa da nola azpimarratzen duten" analisi kontrastiboek" —" teoria chomskyar" hertsiek ez bezala— lehen hizkuntzaren egituraren eragina bigarren hizkuntza baten jabekuntza ikaskuntza prozesuan246 Bukatzeko, esan dezagun, labur bada ere, bigarren hizkuntz (ar) en jabekuntzaren inguruko ikerketek azken urteotan ezagutu duten hazkundea, egiaz, ez dagokiola bakarrik aztertutako gai kopuruari, baizik eta baita bertan erabilitako metodoen aniztasunari ere247.
|
|
2011
|
|
|
Esate baterako, Bretainia osoan akordioak sinatu ditugu hainbat udalekin bide seinale elebidunak jartzeko. Roazhonen, gainera, kaleen izenak
|
ere
bi hizkuntzetan jartzeko konpromisoa hartu da, eta orain arte ez da horrelakorik egin?. Visan Roue,. Urtero bretoiera egiten duten 10.000 eta 15.000 pertsona bitartean hiltzen da?, Egunkaria,.
|
|
2013
|
|
|
Hasteko, gauza jakina da hizkuntza bat baino gehiago ukipenean egotea ohiko gertaera dela munduan zehar eta egoera bakoitzak bere ezaugarriak izan ohi dituela. Gure ikerketa euskara nagusi den testuinguru batean gauzatu dugu (Azpeitian), baina hala eta guztiz
|
ere
bi hizkuntza edo gehiago ukipen egoeran dauden ingurune bat da. Gure ikerketarekin Azpeitiko gazteen hizkuntza ohiturak zein diren eta beren idatzizko ekoizpenean (bereziki eskolatik kanpokoan) kodeak zein neurritan nahasten dituzten ikusi nahi izan dugu.
|
|
2014
|
|
|
(hain ebidentea izan da XIX. mendera arte hizkuntza denak funtsean bat direna!). Latina eta frantsesa ikasi behar dute, eta gero batez
|
ere
bi hizkuntza, alemana eta italianoa: biok, izan ere, dira, plus particulierement utiles aux militaires, parce que nos armes ne se portent jamais qu, en Allemagne ou en Italie?.
|
|
2015
|
|
|
Arlo honetako egoera ezagutu ostean, gure ikerketaren helburuak zehaztu ditugu lau puntutan.Hasteko, gauza jakina da hizkuntza bat baino gehiago ukipenean egotea ohiko gertaera dela munduanzehar eta egoera bakoitzak bere ezaugarriak izan ohi dituela. Gure ikerketa euskara nagusi dentestuinguru batean gauzatu dugu (Azpeitian), baina hala eta guztiz
|
ere
bi hizkuntza edo gehiago ukipenegoeran dauden ingurune bat da. Gure ikerketarekin Azpeitiko gazteen hizkuntza ohiturak zein direneta beren idatzizko ekoizpenean (bereziki eskolatik kanpokoan) kodeak zein neurritan nahastendituzten ikusi nahi izan dugu.
|
|
|
Askotan elebitasuna jartzen da normalizazio prozesuaren helburu bezala. Hau da, jendeak bi hizkuntzak ezagutzea eta baita
|
ere
bi hizkuntzak baliatzeko gaitasuna izatea. Nire ustez, horrela planteatutako helburu honek, inflexio puntu batera eraman gaitzake baina bi hizkuntzakerabiltzeko gaitasuna izanik, zergatik erabiliko dugu euskara eta ez gaztelania?
|
|
|
Askotan elebitasuna jartzen da normalizazio prozesuaren helburu bezala. Hau da, jendeak bi hizkuntzak ezagutzea eta baita
|
ere
bi hizkuntzak baliatzeko gaitasuna izatea. Nire ustez, horrela planteatutako helburu honek, inflexio puntu batera eraman gaitzake baina bi hizkuntzakerabiltzeko gaitasuna izanik, zergatik erabiliko dugu euskara eta ez gaztelania?
|
|
2017
|
|
|
Honek bi datu garrantzitsu ematen ditu historia linguistikoaren aldetik: agerian jartzen du berriz
|
ere
bi hizkuntzak elkarren ondoan eta are nahasian bizi izan zirela Artziniega inguruan, eta bestetik euskararen galera denboran hobeto kokatzeko pistak ematen dizkigu, Ganzabala izena ez delako jasotzen XVIII. mendearen ondoren; adibidez, 1803ko apeoan dagoeneko Balderrama baino ez da aipatzen. Halako graduazio bat antzematen da:
|
|
2019
|
|
|
hizkuntza jakin bateko hotsak itzultzaileak bere etxera ekartzea ez da kosturik gabea, bidesaria du: kultura batetik bestera egindako bidaian ez da harritzeko jatorrizko hizkuntzaren hainbat gorabehera eta xehetasun bidean galdu izana, ez da harritzeko etxeko hizkuntza bihurritu behar izana
|
ere
bi hizkuntzen arteko akoplamendua lortzeko, puzzle erraldoi bateko hainbat fitxa ondo akoplatzen ez diren bezala gaizki moztuta daudelako, edo gastatuta, edo lizunak hartuta, edo kolorea ahulduta. Eta bidesaria are da garestiagoa jatorrizko hizkuntza aspaldi baldin dago normalizatuta, eta helmuga hizkuntza, aldiz, koskari koska baldin badabil normalizazioa lortu nahian.
|
|
|
bikain, existitzen. Hori huts bat ez da, ez
|
ere
bi hizkuntzen arteko kode nahasketa. Iparraldeko lexikoaren aberastea da era batez, baina bai ere pobretzea izan daiteke ordezkatzea osoa baldin bada.
|
|
2021
|
|
|
Azkenik, Tatarstan ondoan, ekialdean, Baxkortostan errepublika aipatu behar dugu. Hor
|
ere
bi hizkuntza ofizial ezartzen ditu errepublikako konstituzioak, eta hizkuntza horiek errusiera eta baxkirera dira. Baxkirera, tatarera bezala, turkiar familiakoa eta kiptxak adarrekoa da; elkar ulergarritasun handia dute bi hizkuntzek.
|
|
|
Haietako irakurleak, gehienbat, entretenimendu bila zebilen jendea zen segur aski, jakin mina zuen jendea, liburuetara jotzen zuena pilota jokoen, igerilekuko pulunpen edo solasaldi mamigabeen ordezko gisa. Seguruena liburu bildumetan batez
|
ere
bi hizkuntzetako izen handiko klasikoak zeuden, modako autore garaikideak eta, agian, filosofo bat edo beste. Erromatarren bainuetxe jendez beteen barrenean liburutegiak sortzea lorpen handia izan zen.
|
|
2022
|
|
|
Haren atzetik, Vilafrancakoen txanda izan da, eta haiek
|
ere
bi hizkuntzatan jardun dira; Carles Matak katalanez aurrena, eta Ivo Jordak euskaraz gero. Jordak esan du beraientzat plazer handi bat dela Orion egotea.
|
|
|
" Hizkuntza transmisio: Hizkuntza belaunaldiz belaunaldi transmititzea, bereziki familiaren eta hezkuntza sistemaren bidez.". Txepetxek
|
ere
bi hizkuntza ikaskuntza edo hizkuntza transmisio horiek aipatzen ditu: " A ikaskuntza, naturala, etxean, familian haurtzaroan egiten dena da; B ikaskuntza bigarrena edo kulturala da, eskolan edo autoikaskuntzaz egiten dena." (Zarraga, 2010:
|
|
|
Gaztelania eta euskara lehen hizkuntza ez dituztenen kontsumoa apalagoa da, eta euskara eta gaztelania biak batera jaso dituztenek erabiltzen dituzte gehien. Netflix eta Amazon Prime
|
ere
bi hizkuntzak edo gaztelania soilik jaso dituztenek ikusten dituzte gehien. Ifrentzuan dago ETB Nahieran:
|
|
2023
|
|
|
euskara eta gaztelania (Etxebarria, 2004; Zalbide, 2002). Horrela, komunikazio interakzioa batez
|
ere
bi hizkuntza horietan gertatzen da. Dena den, euskara eta gaztelaniaren arteko txandaketa ez da ausazkoa eta ez da sekula izan; ez da estatikoa edo egonkorra, ezta homogeneoa ere lurralde osoan.
|