|
2001
|
|
|
Nik jo ohi dut bertsolaritza liburuetara halako komodinak bilatu nahian, gero hip hopa egiteko. Eta baliteke etorkizunean
|
ere
bertsolaritza modernoa sortzea, baina uste dut beren arauak eta mantenduko dituztela.
|
|
|
B ertsolaritza aztertzeari ekin, eta sekula elkarrizketatu ez nuen gizonarekin egiten nuen topo orain bai eta gero ere bai. Izan ere, ez dago inola
|
ere
bertsolaritza ulertzerik aita Zavalarik gabe. Are gehiago:
|
|
2002
|
|
|
Ez dut oraino ahaztua Matias Mugicaren behinolako libelo ospetsu hari zein zaparradaz erantzun zitzaion euskal kulturgileen aldetik. Alabaina, orduan
|
ere
bertsolaritza salbuespen, eta Hasier Etxebarria jaunak, Matiasek ezjakintasunetik idatzitako lerdokerien gainetik," agriculturizante" eta" idiotizante" adjektiboak gehitu zizkion egungo bertsolaritzari. Inor ez zen horren kontra agertu.
|
|
2003
|
|
|
HERNANI, HERRIAN
|
ERE
BERTSOLARITZAREN ERAGILE:
|
|
2005
|
|
|
Baina horiek oso kasu bakanak izan dira. Normalean, txapelketara ez doana edo koldarra delako, edo plazan lekurik ez daukalako izango da, zeren bestela
|
ere
bertsolaritzan pixka bat gora egiteko lehiakorra izan behar da; anbizioa behar duzu.
|
|
2008
|
|
|
Mailan, oihartzunean eta entzule kopuruan jauzia eman du aurtengo txapelketak. Horren klabeak azaltzeko bildu ditugu finalean arituko den Erika Lagoma, urte askotan erreferentzia nagusietakoa izan ondoren aurten parte hartu ez duen Estitxu Arozena eta Jon Abril epailea, hirurak
|
ere
bertsolaritzan urte askoan lanean ari direnak.
|
|
2010
|
|
|
Bertsutan entseatzen gira heldu den bezala egiten. Horrek du
|
ere
bertsolaritza gaurkotzen.
|
|
2013
|
|
|
Aitona Joxek bere garaian egin zuen bezala, Xanti Zapirainek
|
ere
bertsolaritza darabil barneko sentimenduak ateratzeko: " norbere burua salbatzeko modu bat" 50 Iparraldean bizi zela, GALen ekintzetatik burua babestuz, lau urte egon zen ezkutuan.
|
|
2014
|
|
|
bertsoak osatu eta publiko aurrean kantatu, inprobisatuz. Hori zen haren zeregina, batez
|
ere
bertsolaritza garaikidean40, nonahozkotasunak eta bat batekotasunak idazketa (bertso-paperak) gailendu duten.
|
|
|
2011 eta 2012 urteetan zehar, Bertsozale Elkarteak bertsolaritza munduko eta Euskal Herri osoko ehundik gora bertsozale, eragile eta aditurekin Ikerketa Ekintza Parte Hartzaile (IEPH) prozesua gauzatu zuela azaldu du Beñat Gaztelumendik eta nola prozesu horretan, emaitza gisa, iker lerro edo ikergai zerrenda bat lehenetsi zen. Era berean, UPV/EHUko Mikel Laboa Katedrak artearen eta folklorearen adierazpenei nahiz euskal artisten obrari buruzko doktore tesiak sustatzea bere zereginen artean duela jakinarazi du, bertsolaritzari (musikari eta dantzari bezala) arreta berezia eskainiz.Aipatu bezala, Mintzola Fundazioak eta Euskal Herriko Unibertsitateak sinatutako lankidetza hitzarmenaren baitan, aurten
|
ere
bertsolaritzari buruzko beste doktorego tesi bat jarriko da abian. " Doktoregaiak berak aukeratuko du bertsolaritza zein talaiatatik aztertu nahi duen.
|
|
2015
|
|
|
Lehenengo multzoan batez
|
ere
bertsolaritza kokatuko litzateke. Bereziki bertsolaritzaren bidetik literatura modernoa egiteko saiakerak; adibidez, Arestiren obra eta bertako kopla formak eta euskal kantagintzak bertsolaritzatik jasotako baliabide, neurri eta enparauak.
|
|
2017
|
|
|
Franquismoaren garain bertsolaritza gorakada ikaragarri izan zuen batez
|
ere
bertsolaritza sozialak eta politikoak. Orduan hor, kontra esan bitxi bat gertatzen da.
|
|
2018
|
|
|
Orain gehiago dira, 280 Pena hartu nuen aldatu zutenean, gustatzen baitzitzaidan ideiak tolestu behar hori 140an sartzeko, agian hori
|
ere
bertsolaritzak eragingo zidan.
|
|
2019
|
|
|
Bizkaiko Txapelketari aitortu behar zaion beste onuretako bat da bertsolaritza lurraldeko bertso tradizio gutxiko eskualde eta herrietara eraman izana. Txapelketarik izan ez balitz, gatxa izango zen Nerbioi ezkerraldean, Enkarterrietan eta Bilbo aldean bertan
|
ere
bertsolaritzak pausoak ematea. Horri esker, zorionez, gaur egun hezkuntza arautuan Bertsozale Elkarteak eskolak ematen ditu, bertso eskolak sortu dira, eta saioak eta bestelako jarduerak antolatzen dira.
|
|
2020
|
|
|
1802ko Villabonako eta Tolosako desafioak. Eta handik gutxira azalduko dira prentsan
|
ere
bertsolaritzaren aipamenak egiten dituzten lehen testuak. Burkerekin harilkatuz lehen aipatutako aztarna zaharrago batzuei ere erreparatzen diet aurrekari gisa, baina tesiaren abiapuntua hor jarri dut, bai.
|
|
2021
|
|
|
Radio Euskadin ere lortu izan da presentzia, batez ere txapelketa nagusiari jarraipena eginez, eta eskualde mailako hainbat irratik
|
ere
bertsolaritzaren jarraipena egiten du. Aurreko hamarkadan Anboto, Arreta, Arrate, Bilbo Hiria, Bizkaia, Gasteiz, Hala Bedi eta Xorroxin aipatzen ditu Elortza, Sukia eta Muruaren lanak (2008:
|
|
|
Sakoneko aldaketak nabari daitezke horren guztiaren atzean. Aurreko zikloan Euskal Herritik kanpo
|
ere
bertsolaritzaren interesa piztu zuen Erromantizismoak indarra galtzean, kanpoko interes hori ahulduz joango da. Eta bertako nazionalismoaren, kulturgintza modernoaren eta kazetaritzaren indartzeak, aldiz, barruko interesak gora egitea ekarriko du.
|
|
|
Goiz Argi (1958), Aranzazu (1921) eta Anaitasuna() aldizkariak dira medioen Top osatzen dutenak. Hirurak oso profil ezberdinetakoak (lehenengoa kultur aldizkaria, bigarrena erlijiosoa eta hirugarrena euskal ezker berriaren adierazpide), hirurek
|
ere
bertsolaritzaren inguruko testuetarako sinadura esanguratsu mordoxka eskainiko dute. Aranzazun, Pedro Anasagasti zuzendariaz gain, Luis Villasante, Julian Alustiza Aztiri edo Demetrio Garmendia Antzi, esaterako.
|
|
|
Aitortu beharrekoa da irratiek bertsolaritzaren hedapenean izan duten eragina. Sukaldeko irrati zaharraren bitartez izan nituen nik
|
ere
bertsolaritzaren lehen zantzuak. Duela berrogei urteko saio eta txapelketetan ohikoa zen lehen edo azken agurrean, aurrez aurreko entzuleei diosala egiteaz gain, irrati entzuleei ere egitea.
|
|
|
Oinarritik gailurrera ia laukoiztu egiten da kopurua, baina gailurretik hausturara berriro ere bikoiztera iristen da ia. Bigarren Euskal Pizkundearen eta euskarazko kazetaritzaren loraldia
|
ere
bertsolaritzaren presentzia mediatikoaren hazkundea asentatzeko funtsezkoak izan zirela ikus daiteke, bada.
|
|
|
Bertsolaritza aztertzeari ekin, eta[...] gizonarekin egiten nuen topo orain bai eta gero ere bai. Izan ere, ez dago inola
|
ere
bertsolaritza ulertzerik aita Zavalarik gabe. Are gehiago:
|
|
|
Aurrerantzean
|
ere
bertsolaritzaz egiten diren irudikapen positibo nahiz negatiboetan funtsezkoak izango dira bi indar edo joera kontrajarri horiek. Horrela, XIX. eta XX. mende arteko urteetan euskal intelligentsian gailendutako interes faltaren, frankismoak lehen oldarraldiaren ondoren erakutsitako tolerantziaren edo euskal idazle garaikideen kritiken oinarrian, esaterako, mespretxu modernista legoke.
|
|
|
Euskal Herria zapaltzen duten bi estatuetako hiruburuez harago, euskal diaspora
|
ere
bertsolaritzari buruzko prentsako testu ugariren iturburu izan da, batez ere Lore Jokoen zikloan eta batez ere Buenos Airesetik. Buenos Aireseko La Baskonia, diaspora horrek prentsan izango duen ispilu garrantzitsuena, esaterako, Lore Jokoetan bertsolaritzaz gehien argitaratutako hedabideen artean bigarrena izango da, eta baita Pedro Mari Otañoz gehien argitaratuko duena ere.
|
|
|
Batez
|
ere
bertsolaritza oraindik eremu maskulinizatua delako eta askotan sentitzen dugulako gizonen tokietan kantatu behar dugula. Baina garrantzitsua iruditzen zaigu, horri kritika egiteaz gain, zerbait eraikitzailea egitea; beste eremu berri batzuk edo gune batzuk sortzea guk elkarrekin kantatu ahal izateko, eta baita esperimentaziorako ere.
|
|
|
∙ Eta, gurean, baita
|
ere
BERTSOLARITZA: Xabier Paya bertsolaria
|
|
2022
|
|
|
Gainera, beste behin, lehiatik kanpo
|
ere
bertsolaritzaz gozarazteko asmotan, Bertsozale Elkarteak Bertso Eguna antolatu du urtarrilaren hondarrerako. Hilaren 28an eginen dute, Azpeitian (Gipuzkoa).
|
|
2023
|
|
|
Berbaldian, bertsolaritzari loturiko umoreaz ala orokorrean arituko zara. Nire lana horixe izan da hasieratik. ...umorea ulertzeko gako batzuez arituko naiz, mekanismo eta funtzionamendu batzuez, eta horiek azaltzeko, lurreratzeko, oso baliagarriak zaizkit bertsolaritzako adibideak, horiek egiten zaizkidalako hurbilekoenak; egunerokoan sortzen zaizkidanak ere erabiltzen ditut, baina, egia esan, normalean bertsolaritzari loturikoak erabiltzen ditut; gainera, normalean, hitzaldietarako deitzen didaten lekuetan
|
ere
bertsolaritzari loturiko erreferentziak izan ohi dituzte. Esango nuke horrek laguntzen duela, hain abstraktuan hitz egin gabe, gaiek lur hartzen dutelako horrela.
|