|
2000
|
|
|
Bat bateko jardunean
|
ere
bertsolariak gori gori aritu izan dira sarri eta horietako batzuk topa daitezke antologia honetan: Txirrita, Pello Errota, Lazkao Txiki, Iturriaga, Egaña, Peñagarikano, Sarasua, Lujanbio...
|
|
|
Irazu, zerorri bertso eskolara joan ez bazina
|
ere
bertsolaria izango zinen! zuk ez duzu bertsotan han ikasi.
|
|
|
Gauza normaletan txistea aurkitu, hitz sobranterik gabe arrazoia biribildu, aurrekoak esanari buelta eman eta guzti hori azkar, dotore eta errimatuz egitea da benetako testularitza. Ez da zertan bertsolari izan testulari izateko, ez eta testulari
|
ere
bertsolari izateko. Baina elkarrekin lotura handia dute eta normalean bertsolariak izan dira testulari bezala ere nabarmendu direnak (Pernando, Lazkao Txiki...).
|
|
2001
|
|
|
Aldi honetan ere ez zidaten kasurik egin. Baiezkoa eman izan balidate, han
|
ere
bertsolariak ba omen dira, bat batean bertsotan egiten dutenak, eta haien emaitzak biltzen, aztertzen etaargitaratzen ahaleginduko nintzen, hemengo bertsoekin egin dudan bezala. Gizakiaren bizitzak bidegurutze asko ditu, eta horietako batean gertatu nintzen ni orduan.
|
|
2002
|
|
|
Dena den, lan egiteko moduari beha, gu
|
ere
bertsolarien moduan ibili gara ia beti; zerbait idazteko edo esateko genuenean bat batean egin behar izan dugu, azken hauxe bezala. Eta zer esan edo idatzi ez genekienean, zerbait bota beharra zegoen eta hauxe atera zaigu.
|
|
|
Baina herri hau oso txikia da, eta merkatua ere bai. Berriro
|
ere
bertsolari on askok geratu dute, zoritxarrez, ibili gabe. Ez ez dutelako kalitaterik, merkaturik ez dagoelako baizik.
|
|
2003
|
|
|
Ez, gure osaba Julian Aterpe
|
ere
bertsolari da. Afizioa betidanik izan du, baina bertsotan nahiko berandu hasi zen.
|
|
2004
|
|
|
Sarasuaren ikuspuntua izan dugu hizpide aurreko paragrafoan. Pedro Zuberogoitiak
|
ere
bertsolari pentsalariaren proposamena izan zuen gogoeta gai behin. Gaiak hegal zabalak zituen honen idatzian, ez bakarrik lurraldetasun auziaren giharrekoak.
|
|
2007
|
|
|
Horrela, Ignazio eta Migel Argiñarenaz gain, beste egile hauek ere sinatuko dituzte hainbat bertso, hirurak
|
ere
bertsolari ezagunak Euskal Herrian:
|
|
2008
|
|
|
Gipuzkoan eta Bizkaian erraten bada erdal munduak ez diola begiratzen euskaldunari, Nafarroan gertatzen dena da ez dakitela existitzen dugula kasik. Nafarroako gizartearen kopuru handi batek ez du jakinen
|
ere
bertsolari bat zer den. Orain, euskal gizartearen barruan izanen da kultur arloko erreferente nagusietakoa, idazleekin batera, plazaratzeko lan bat egin delako eta lan bateratua egin delako.
|
|
|
Eta hala da, neugandik hasita. Neska batzuen artean inoiz komentatu izan dugu horretan
|
ere
bertsolariok oso euskaldunak garela. Beste kultur adierazpide batzuetan (antzerki munduan, musikarien artean...) ohikoa da jendea agurtzeko bi musu ematea, baina gurean...
|
|
|
Krisi ekonomikoa ez da gaurkotasuneko gai bakarra izan. Horien artean, Olinpiar Jokoak
|
ere
bertsolarien ahotan izan dira.
|
|
|
Txinako egoera politikoa
|
ere
bertsolarien ahotan izan da, Ibarrarenean eta Mujikarenean, konkretuki. Biak, preso, heriotza zigorraren aurrean jarri dira, lehena egun osoan geldi, eta bigarrena egunero zortzi orduz kirola egiten.
|
|
|
Gaur, 12:30ean, Imanol Lazkano, Igor Elortza, Amaia Agirre eta Iker Goñi izango dira. Aurreko egunetan
|
ere
bertsolari ezagunak izan dira jardunean: Egaña, Colina, Iturriaga...
|
|
|
Arrakastaren gakoa zein den? Nik uste dut batez
|
ere
bertsolarien konfiantza irabazi izanaren ondorio dela. Saio bakoitza lanketa sakonaren ondorio da eta bertsolariek hori ikusi eta eskertu egiten dute.
|
|
2009
|
|
|
Biak bietara Euskal Herri osoan barrena ibili ziren, tradizioari eutsi eta hurrengo belaunaldientzat oinarri segurua finkatzen zutela. Iparraldean
|
ere
bertsolari taldetxoa sortu zen, haien artean ezagun agerienak Xalbador eta Mattin, hainbat urtez Iparraldeko bertsolaritzaren erreferente izango zirenak.
|
|
|
Mungigortako andreak
|
ere
bertsolari onaren ospea zeukan. Baina ezagutu zuten adindunek esandakoari begira, bertsolaria baino testularia zela esan genuke.
|
|
|
Txirrita eta Pello Errota aipatu dizkigu batek baino gehiagok. XX. mendekoen artean
|
ere
bertsolari askoren izenak daude gure berriemaileen gomutan: Balendin Enbeita, Lopategi, Lazkao Txiki, Amuriza, Lizaso, Mañukorta... horietariko asko Mungiako jaietako bertso saioetan ezagutu izan dituzte.
|
|
|
Itsaso Paya, Payatarretan gazteena. Xabi eta Fredi anaien antzera, hau
|
ere
bertsolari, baina baita aktore. Go! azen telesailean Gotzoneren papera egiten du berak.
|
|
|
Gure garaian bezperako ibilera horiez guztiez gain egunean bertan, gertueneko herritik oinez egin behar izaten ziren horrenbesteko ibilerak. Hauek guztiak direla etxean
|
ere
bertsolariak ezin izan fama onegirik. Irabazi ere gutxi egiten genuen, baina gastatu bai.
|
|
|
Gorputz dagon aita baten aurrean seme batek kantatu lezaken bertsorik ederrena Sebastianek kantatu zuna zala esan bear. Ez da joan, ez, Lizaso zaarra ondorengorik utzi gabe; Sebastian ezezik, onen seme Beñat
|
ere
bertsolaria baita.
|
|
|
Beraz, bertsolaritzak musikarekin duen harremana bertso egiturara ondoen egokitzen den melodia bilatzera bideratua dago, ahalik eta sinesgarritasunik handienaz kantatu ahal izateko agindutako gaia, izan
|
ere
bertsolariak sinesgarria egin behar du, jendearen begietara, kantaren bidez narratzen ari dena.
|
|
2010
|
|
|
Esan bezala, Antonio Zavalak bi urte aurretik aterea zuen Juan eta Pello Zabaleta bertsolari errenteriarrei eskainitako liburua [209]. Bi anaiok aita
|
ere
bertsolari omen zuten, Manuel Zabaleta Etxeberria oiartzuarra, eta Artikutzako guarda egin zutenean, hara eraman omen zuen familia guzia. Hona seme Pellok berak esandakoak:
|
|
2011
|
|
|
Baina, egia esan, poza ematen du. Julian Ezeiza eta bioi eman zizueten saria, bera
|
ere
bertsolaria da, ezta. Hark baditu 81 urte. Hernanin bertsotan elkarrekin hasi ginen.
|
|
|
Erran nezake orduan, zinez, behar den bezala lotu zaiola lanari Euskaltzaindia. Ez du erran nahi aurretik ez zela deus egiten, AEK eta horiek guztiak sortu baitira eta bultzatzen genituen
|
ere
bertsolariak. Zerbait egiten zen, dudarik gabe.
|
|
2012
|
|
|
Hori gezurra da, biribil biribila. Gaur
|
ere
bertsolari berdinik alerik ere ez dago. Hori da polita, bariazio hori.
|
|
2013
|
|
|
" Aita zana
|
ere
bertsolaria baizan, bere kideko lagunekin biltzen zanean, bertsoa beste konturik etzebilkiten aiek" (Ataño 1979: 77)
|
|
2014
|
|
|
" Bi saio biziki umoretik hartu zituzten, eta bertzea serioago; alta, gaia bera zen. Ene ustez, bada gaiaren pisua, baina bada
|
ere
bertsolariek momentuan duten jarrera eta gogoa", dio Lujanbiok. Umoreari loturik, zortziko ttipiak du ardura hori, laburragoa baita.
|
|
|
Horrek eta entzuleen eta lehiakideen babesak. Bai, aurrealdeko jendezko itsaso hark errespetu handia sortuko du, baina baita giro egokia
|
ere
bertsolariak ongi aritu daitezen. Entzule adituak dira; haietako asko nahiko trebatuak, plazatik igaroak ez badira ere, ofizio hori zer den nahiko ikasiak.
|
|
|
«Zerda bertso iradokitzaile bat? . Zu
|
ere
bertsolari bihurtzen zaituen horrek(...) ezzara entzule soil bat, ez. Harrapatzen zaitu».
|
|
|
Aipatu nahi dudan hirugarren elementuak bertsolariei begiratzen die zuzenean.Oso ideia sinplea da, oso nabarmena baina, halere, esan beharrekoa: ahozkotasunarekinloturiko edozein adierazpen bezala, bertsolaritzak
|
ere
bertsolarien gorputza behardu, bera baita, ahotsaren bitartez, testuari (esan beharreko horri) bizitza ematendiona. Katherine O?
|
|
|
Herriko bozak ez erran zitekeena egia izanen zen honekin ere, errugbia bezainbat bertsolaritza zuen tema, hau baitzen orokorki taldearen bigarren pasioa, batzuena bederen. Hasteko leku handia zeukan Gillomen idazkeran herri ditxolaritzak baina
|
ere
bertsolarien erranek eta hauen artean Ezpondaren kontatzeko moldea komentatua zen anitz gure artean. Don Ibanena gai oso herrikoia izan zen, errugbi munduko jendea antzerkira jin zen baita gozatu ere, salako erreakzioek, ondotikako solas eta soek ez zuten dudarik uzten sortzen zuen inpaktoa, errugbiak leku handia hartzen zuen denbora hartan barne alde deitu eremu honetan, eta horretan sartzeak irakurketa berria proposatzen zuen, ahapaldi neurtuek ematen zioten indar guziarekin.
|
|
|
Oharra: Badakigu" Otxalde" dela idazketa zuzenena, bainan Joannes Oxalderi buruzko artikuluaren sar hitzan esplikatzen ginuen bezala, Oxalde idazteko hautua egin dugu, paper ofizialetan agertzen denaren errespetuan, asko deiturentzat frangotan egiten dugun bezala (Etcheverry, Charritton, Inchauspe eta abar), eta
|
ere
bertsulari famatu horren gaurko ondokoak, Argentinan, Oxalde deitzen direlakotz, elgarrizketatu dugun Nancy Ivone Oxalde ren gisa. 18 eta 19 mendetako artxiboetan Oxalde idazten zen nagusiki, zenbait aldiz Ochalde, 17 mendera joan behar da Otxalde aurkitzeko.
|
|
2015
|
|
|
Azpillagak bertsolari arrantzale asko zeudela esaten du Ondarru Mutriku alde horretan. Azpillagaren birraitona
|
ere
bertsolaria zen, Tomas Azpillaga Egaña,. Tturrut?. Izen horrekin alaia izan behar zuen gizonak, hurrena datozen bertsoek erakusten dutenez.
|
|
|
Lagun bakoitzari Fernandok bere kautan erantzuten dio, kako artean, lagunarena abiapuntu gisa erabiliz berea kontatzeko, bere ikuspuntu bihurri bezain onberaz. Halatan, artzain eta meatzari bai baina batez
|
ere
bertsolari izan genuen Fernandoren heriotzaren kontakizunak bertso truke kutsua hartzen du, lagunak puntua jarri eta Fernandok ihardesten diola. Nolanahi ere, Koldo Izagirre, Fernandoren barne askatasunaz kutsatua, libre ibili da liburua egituratzeko orduan, eguterako beilara ez doazenen berbaroak ere sartu ditu, emazte Joxeparena zein meatzari zaharrarena adibidez, edo pitzatu ospe sendoa zuela liburu honetan ikasi dugun Iztuetarena.
|
|
|
Familiaz eta bikote harremanez hitz egitean, harreman heterosexual eta tradizionalak nagusitzen dira, jendartean onartuenak direnak. Hori
|
ere
bertsolariaren erabakiak zehazten du gehienbat, hark eraikitako pertsonaiak eta testuak. Aipagarria da, salbuespen modura, eredu dominante horretatik ateraz, bikote harreman aske bati buruz Lujanbiok eginiko saioa.
|
|
|
Halaber, genero ikuspuntutik bertsolaritzan egindako hausnarketek erakutsi bezala, emakumezko pertsonaiak problematizatuta eraikitzen direla esan dugu, eta, ondorioz, biktimismotik, haserretik eta aldarrikapenetik jardutera behartuta daudela. Kasu honetan
|
ere
bertsolariek horretarako joera izan zuten, hara hor hamasei urterekin haurdun geratutako neskaren, tratu txarrak jasaten dituen emakumearen edo etxez etxe dabilen adinekoaren adibideak. Halere, gai tragikoen nagusitasuna kontuan izanda, ez da gehiegi nabarmentzen generoen arteko aldea, biak ala biak ikuspegi ezkor horretatik eraikitzen baitira.
|
|
|
Alazne Untxalo iturendarra, bertsolari gaztea eta txapelketan ohiko parte hartzailea. Eta Sarai Robles barañaindarra, hau
|
ere
bertsolari oso gaztea eta txapelketan lehen parte hartzea duena. Aurkezle lanetan berriz, Fernando Anbustegi arituko da.
|
|
|
Beno, nik aittitte ezagutu dut, aittitteren aita ez. Hura
|
ere
bertsolaria omen zen, baina tabernakoa, eta herriko alkate ere izan zen...
|
|
|
Urretxindorraren anaia Manuel
|
ere
bertsolaria zen, eta ona. Aitonaren anaia Manuelek ez zuen kantatzen, baina idatziz bertso zoragarriak ditu.
|
|
|
Bai, Sabin anaia
|
ere
bertsolaria zen, herrietan eta mitinetan aita eta biak aritzen ziren, garaiko prentsan ikus daitekeenez. Baina hari ezin zitzaion bertso bat kantarazi, behin trabajadores etatik etorri eta gero.
|
|
|
Aitaren arreba Mirenen gizona Pedro Ajuria zen, Ireneo Ajuria bertsolariaren aita. Bera
|
ere
bertsolaria zen. Pedro eta aita oso oso ondo konpontzen ziren.
|
|
|
Ez dut ere ahantzi behar bi hitzez bederen oroitaraztea zoin atxikia zen bertsularitzari eta bertsularieri. Bera
|
ere
bertsularia gainerat, bere lagunen artean baizik ez bazen artzen ere. Bertsu lehiaketa guzietan han zagon erne, frangotan epai mahainerat gomitatua ere izaiten zen gainerat.
|
|
|
Han euskaltzainak, beren kidea ohoratzera etorriak. Han
|
ere
bertsulari multxoa, Ipar eta Hegoaldekoak. Eta hain xuxen Jean Louis Laka baigorriar bertsulariak du lehen agurra kantatu:
|
|
2016
|
|
|
daukaten hoberena ematen saiatuko direla esan dute, denek goza dezaten; publikoak eta bertsolariek, alegia. Bertsolariek elkar ezagutzen dute, eta elkarren artean duten konfiantzarekin, final polita eskaintzea espero du Maddalen Arzallusek.Artetxek
|
ere
bertsolarien arteko giro ona azpimarratu du. Finalari begira «beldurrez eta gogoz» dago.
|
|
|
Egun hortan parte hartu zuten: herrialdeko pesta antolatzaileek; Ezkia, Arberua eta Baigura ikastoletako ikasleek; eta
|
ere
bertsulari, kantari eta dantzariek, ziganteek, soinulariek, Zanpantzarren auzia eta erretzea egin duten guziek.
|
|
2017
|
|
|
Ohiko bertso saio batetik urrun dagoen emanaldia da, eta horrek bertsotan ari denari
|
ere
bertsolariaren figura tradizionaletik aldentzea ahalbidetzen dio –gorputz estatikoa, publikoari aurpegia emanda, eskuak poltsikoetan…– Ikusle oso bertsozaleek, beraz, sorpresaren bat edo beste jasoko dute. “Publiko aurrera irtendakoan ohartu naiz uste baino gehiago ari naizela apurtzen bertsolariaren irudi horrekin, emanaldian” –dio Labakak–, “eserita edo lepoa emanda kantatzerakoan, edo oholtza gainean hitz egiterakoan, kantatu ordez.
|
|
|
Urretxindorra goitizena hartu zuen, bilbotar askorentzat gerora soilik liburu denda baten izena izango zena. Jose Antonio Enbeita Txotxojeuri (egia esan, goitizenen kontuan gipuzkoarrek oro har sormen finagoa izan dutela iruditzen zait) aita
|
ere
bertsolaria zuen, baina ez zuen semearen adinako osperik izango.
|
|
|
Nik holako zerbait uste dut dela txapelketa. Eta uste dut txapelketa horretan
|
ere
bertsolari horiek erakusten dutela lehiatzen ari direla, eta zalantzarik gabe ahalik eta ondoen egiten dutela eta irabaztera doazela, baina aldi berean transmititzen dutela lehia horretan badela zerbait faltsua. Eta badela kooperazio modu bat.
|
|
|
Hasi nintzan pixka bat jolasean, nik sartzen base erritmoak, instrumnentalak eta gero nahazten
|
ere
bertsolariekin.
|
|
|
" konpasean sartu beharra
|
ere
bertsolari batentzat izan litekeen gauzarik txarrena da. Ba al dakizu musikariek zer esaten duten?
|
|
|
Miresten zituen. 10 urterekin Barkoxeko Etxahun bere agurtzera joaiteraino, hilobi aitzinean, ondoan zuela ere aitamen adiskide batzuen 3 urteko mutiko koskorra, Joanes Etxebarria, hau
|
ere
bertsulari bilakatuko dena. Liburuan kondatzen dauku hori guzia," asko biluzten naiz, publikoki sekula erran ez dituztan gauzak idatziz, menturaz gehiegi" dioela ere.
|
|
2018
|
|
|
Zartatze ideologiko horrek ateak zabaldu zizkion benetakotasun balorerik egozten ez zuten bestelako ezaugarriak
|
ere
bertsolariari atxikigarriak bilaka zitezen, eta, ondorioz, gaur egun bertsolariaren irudia ez da lehen bezain monolitikoa. Bertsolaria emakumea ere izan liteke.
|
|
|
Babes bat da hori. Baina oraindik
|
ere
bertsolariak prekario izaten jarraitzen du, Euskal Herrian sortzaile gehienak diren gisa berean.
|
|
|
Horietara ere jo ohi dute bertsolariek beren ekarpenak egiteko plaza seinalatuotan. Eta, egia esan, eskertzekoa da oraingoan
|
ere
bertsolari ugarik ekarri duten berrikuntza aberatsa. Izan ere, esan izan da historia osoan gaurko bertsolariak ditugula orokorrean jantzienak beren bertsogintzan.
|
|
2019
|
|
|
Dudarik ez primeran egingo lukeela. Bertsolariak zarpailtzat eta sinpletzat dituzte nire adiskide ugarik, baina aizue, badago talenturik
|
ere
bertsolari zenbaiten artean.
|
|
|
Gogora etortzen zait Xabier Amurizak Zu
|
ere
bertsolari liburuan ematen duen aholku bat, halako egoeretan menperatuta dituzun doinuak erabiltzeko: “Auto batean ibiltzen ikasi eta gero aisa moldatuko zara besteetara.
|
|
|
Azken mendeetan emakumeak bertsotan aritu dira, baina askoz espazio intimoagoetan.Eta trabak traba plazan kantatu izan dutenek
|
ere
bertsolarien zerrendetan ez dute lekurikirabazi. Horren adibide dira Manuela Etxarri Zabaleta, Juana Manuela Irusta Egia edo JazintaArruti, senarraren izenaren itzalean geratu direnak.
|
|
|
“Zazpiak bat” aldarri protonazionalista sortu zenean bertsolariek gorpuztu zuten mezu hura. Hala, XX. mendearen hasieran egituratutako nazionalismoak
|
ere
bertsolariak erabili zituen euskaldun prototipikoaren irudi... Geroztik, euskalduntasunaren definizioa aldatzen joan ahala, euskaldun fededunetik euskal esentziaren eta arrazaren iruditik naziotasuna hizkuntzan ardazten duen euskalduntasunaren irudi izatera igaro dira bertsolariak ere.
|
|
|
lagunduko dizugu. Txalorik jo izan ez balidate baino askoz okerrago sentitu nintzen, berriro
|
ere
bertsolari kategoriatik neska kategoriara jaitsi izan banindute bezala. Txalorik jotzen ez badidate bertso batean, pentsatzen dut hurrengoan irabaziko ditut.
|
|
2020
|
|
|
Eta, hala izanik ere, penak bultzatu zuen bertsolari izatera. Edo, zuzenago esanda, lehen bertsoak idaztera, lehenago
|
ere
bertsolari bat berarekin baitzeraman Luzia Goñik. Bertsoa maite zuen lehen ere, baita ezagutu ere, baina senarra hil ondotik, eta pena hartatik abiatuta, hasi zen bertsoak idazten eta kantatzen, ia 50 urte betetzear zela, 70eko hamarkadaren amaieran.
|
|
|
Aro honen hasiera markatu zuen mugarri gisa, Xabier Amurizak 1980ko eta 1982ko Bertsolari Txapelketa Nagusiak irabazi izana —Euskaltzaindiak antolatutako azkenak— jo ohi da, eta urte tarte horretan Amurizak berak Hitzaren kirol nazionala, Hiztegi errimatua eta Zu
|
ere
bertsolari trilogia argitaratu izana. Bertsozale Elkartea da etapa honetako eragile nagusia.
|
|
2021
|
|
|
Testuarekin jarraituz, Txirritaren pasadizo bat dator jarraian, gerora hain ugaria izango den Txirritaren pasadizoen alorra estreinatuz. Parrandan mozkorturik dantzan ari zela orkatila bihurritu eta etxera bueltan egiten zuen herrenagatik galdetu ziotenean botatako bertsoak jasotzen ditu171 Bertsoa hizkuntzaren gimnastika zoragarria dela dio Ramosek, berriro
|
ere
bertsolariaren analfabetismoarekin kontrastea egiteko, eta 1936ko finalaren errepaso labur bat egiten da ondoren. Bertsolaritzaren alderdirik subalternoena azpimarratzen da beste behin.
|
|
|
Nortasun modernoaren ikur gisa ez ezik ideologia modernoen eroale gisa ere funtzionatuko du bertsolaritzak. Azaldu den gisan Karlistaldietan karlisten nahiz liberalen propagandarako bitarteko gisa jazo zen bertsopaperen loraldia, eta Lore Jokoetan
|
ere
bertsolarien apologia bilatzen zuten gaiak (euskara," Zazpiak bat", bizitza tradizionala eta abar) jarri ohi ziren askotan. Ildo horretan, Jokoek abertzaletasunaren idearioaren sorreran izandako garrantzia aipatu izan da:
|
|
|
Deigarria suertatzen da oso prentsan izen abizenekin topatu daitekeen lehen bertsolaria, Pierre Topet Etxahun, epaiketa kronika batean topatu izana, eta zikloaren amaieran topa daitekeen testu luze bakanetako bat berriro
|
ere
bertsolari baten epaiketaren kronika izatea. Kasu horretan, gainera, bertsogintzari berari egozten zaio delitua (kalumnia eta irainak eskatzen zituen akusazioak, irainak ebatzi zituen epaiak).
|
|
|
Bertso jartzaile horiek edo Zapirainek baino aipamen gehiago dituzte Pello Errotak, Txirritak edo Jose Bernardo Otañok, guztiak
|
ere
bertsolari eskolatugabearen garaiko irudi klasikoaren jitekoak. Gehienetan Lore Jokoetan edo bestelako bertso saioren batean izandako parte hartzearen aipamen hutsa baino ez da egiten, ordea, kronika labur bateko lerro parea.
|
|
|
Aipatu dugu Iztuetaren 1824ko lanean jada topa zitekeela Fernando Amezketarraren ateraldi bat, eta prentsan topatu den bertsolari baten pasadizo zaha101 Euskal Herritik kanpo, Estatu Batuetan argitaratuak, baina euskara hutsezko astekariak baita, zerbait zaharragoak Escualdun Gazeta() eta California-ko Eskual Herria (18931897) ditugu. Horietan ere aurki daitezke bertso jarriak. rrena
|
ere
bertsolari horri dagokio: 1884ko Euskal Erria aldizkariaren bigarren zenbakian" Neguko arratsetan su ondoan kontu kontari/ Eranzuera egokiya" izenburupean eta sinadurarik gabe argitaratua.
|
|
|
finalistak izandako bertsolariak dira hor protagonista bakarrak. Hori dela eta, fokua pixka bat zabaltze aldera, protagonista nagusien zerrenda
|
ere
Bertsolari aldizkariaren hustuketatik ateratzea erabaki da.
|
|
|
Ziklo honetan tolosarrarekin batera bertsolaritzaren ideologo garrantzitsuena izan zen Manuel Lekuona
|
ere
bertsolaria jantzi beharraz aritu zen Argian" Bertsolariaren Eguna" izenburupean, 1935eko lehen finalaren bezperatan:
|
|
|
Jaso, itz batean. Jaso, batez
|
ere
bertsolariaren kultura. Landu, landu bertsolarien gogua.
|
|
|
Lazkao Txikik, Mitxelenak, bertsolaritza sozialaren protagonista nagusi eta Bizkaiko txapeldun izan ziren Azpillaga eta Lopategik, eta Etxahun Irurik osatzen dute hamabostekoa. Azken honek ospea pastoral egile bezala lortu bazuen ere, eta horregatik ageri da gehienetan prentsan, bat bateko bertsolari gisa hasi zuen bere ibilbidea, Hernandorenaren hainbat txapelketetan ageri da, eta gerora
|
ere
bertsolaritzat hartzen dute aipatzen duten testuek.
|
|
|
Horrela, mugimendua gorpuztuko duen Elkartea eratzerakoan bere autonomiaren ingurukoa izan zen, aurrerago ikusiko den bezala, finkatu beharreko posizio garrantzitsuenetako bat. Izatez, bertsogintzari baino gehiago eragin zion, bertsolariek ezpaldura gorabehera bertso politikoak sortzen jarraitu zuten bitartean, Elkarteak bere posizionamendua askoz ere tentu handiagoz zaindu behar baitzuen, eta, ikusiko den bezala, baita
|
ere
bertsolarien bertso politikoak zirela medio, Administrazioarekiko harremanetan gorabehera handiak izan baitzituen.
|
|
|
Ez zegoen Amuriza geldirik egoteko: 1981ean Hitzaren kirol nazionala eta Hiztegi errimatua argitaratu zituen, 1982an Laurehun herri mila bertso berri eta 1984an Zu
|
ere
bertsolari.
|
|
|
Bertsogintzaren tripak ezagutzea ezinbestekoa zen bertsogintza irakasten hasteko. Horretara zetorren Amurizak 1984an argitaratu zen Zu
|
ere
bertsolari lana. Didaktika oso bat eskaintzen zen bertan.
|
|
|
Goikoleak kontatzen duenez, hasieran ez zuten garbi bertsogintza irakats zitekeenik ere, baina beharrak eta ilusioak bultzatuta aurrera egin zuten: " Geuk
|
ere
bertsolariak berezkoa behar zuela uste genuen garai hartan[...]. Hitz egin genuen bertsozaletasuna nola sor zitekeen bailara honetan.
|
|
|
Hurrengo pausoa bertsolariak beren bizipenak kontatzen jartzea izan zen, idazten zekiena idaztera animatuaz eta ez zekienari bere bitartekotza eskainiaz.234 Lehen proba bat Sebastian Salaberriarekin egin zuen 1964an, baina hamar urte geroago Uztapideren autobiografia jasotzen zuen Lengo egunak gogoan biografia argitaratu zuenean ireki zitzaion ate hori parez pare. Aurreko zikloan salmentarik handienak izan zituen euskarazko liburua Gregorio Mujikaren Fernando Amezketarrari buruzkoa izan bazen, ziklo honetan berriro
|
ere
bertsolari bati buruzkoak izango dira euskarazko bestseller garrantzitsuenak. Bere bizitzaren kontakizunak bigarren edizioa eskatu zuen urtebete eskasera, eta handik gutxira argitaratu zen Sasoia joan da gero bertso bilduma ez zitzaion atzean gelditu:
|
|
|
Ez dago, bada, ziur esaterik Otxobi kantuan edo bertsotan ari den, filmaren soinua ez baita berreskuratzerik izan. Bertsotan ari denaren hipotesia ontzat hartuaz, badirudi Martinezek hala egiten duela sekuentzia horri" Bertsolariak" izena jarriaz, ikertzailearen aburuz historiako euskarazko lehen filma litzatekeen horretan
|
ere
bertsolariak agertu zirela baiezta liteke.
|
|
|
Arestik eskatzen zuen bertsolari eredua, kritika sozialera bideratutakoa, nagusituko da. Baina sagardotegira bueltatu beharrik gabe, berriro
|
ere
bertsolari jantzia jartzen baita xedetzat. Tradizionalismoak, sano regionalismoak, hainbeste maite duen behe kulturaren irudikapen horrekin hautsi nahi da ezbairik gabe:
|
|
|
Ildo horretan, txapelketak ekarritako aldaketen eta bertsolaritzaren instrumentalizazioaren arteko lotura egiten du Fredi Paiak. Desafioekin alderatuz gai jartzailearen figurak hartzen duen garrantzia eta bertsolari bakoitzak eskain dezakeen bertso kopuruaren murrizketa aipatzen ditu, biak
|
ere
bertsolariaren mezuaren kontrolerako mekanismo gisa (2011: 104).
|
|
|
Lafitteren artikulu hori Gure Herriak argitaratu zuen 1935ean, gehigarri gisa. Berriro
|
ere
bertsolari gazteen harrobia eta" jaio ala egin" dikotomia harremanetan jartzen ditu, dikotomiari 1980ko hamarraldian emango zaion irtenbidea aurreratuz:
|
|
|
Martinezek epaimahaiaren eta Basarriren interbentzio hauekin nolabait berriro
|
ere
bertsolariei ahotsa ebatsiko litzaiekeela seinalatzen du bere lanean: " Bi sekuentzia horiekin, badirudi Caro Barojarentzat bertsolaritzak ez daukala nahiko maila kulturalik, azkenean baserritarren xelebrekeria bat izaten segitzen
|
|
|
Basarrik Arestirekin prentsan argitaratutako artikuluak gurutzatuaz izan zuen eztabaidan
|
ere
bertsolaria ez dela poeta defendatzen zuen: " Bertsolariak ere poetak dirala dio Gabriel Aresti’k.
|
|
|
“Albaiteruen salan/ Demoniuen artan/ Demoniosko estraposo bat/ egin nuen bertan/ Demoniuak emen/ Demoniuak an/ Demoniuak beti/ gorputzaren bueltan/ Demoniuak sasoi seukaten/ demoniuetan”. Gaztelerarako itzulpena egiten du, esateko euskaraz bertsolariak egindakoak askoz ere grazia gehiago duela, eta kontrastean berriro
|
ere
bertsolarien analfabetismoa azpimarratzeko: “Se pondría luego a escribir una carta a la familia y no sabría empezar”
|
|
|
Eta orregatik au esan bear det gaur: Olerkariak orain artean bezala aurrerantzean
|
ere
bertsolariak mezprezatzen jarraitzen badute, eztute gallur aundietara allegatuko. Batzuk onak izango dira (iruzpalau), arrazoi bategatik:
|
|
|
Ikusten den eta ageri ez den gorputzaren egokitzapenak liluratu izan du Denis Laborde (Angelu, Lapurdi, 1959). Bai bere burua pianoari jartzen ikusi duelarik, bai
|
ere
bertsolariena. Gizarte zientziak eta musikaren uztarketak gorpuztu du Laborderen ibilbidea.
|
|
|
Bertsolaritzaren komunitatearen barruan ere erreproduzitzen dira jendarteko dinamika berberak. Baina, batez
|
ere
bertsolariek, esaten zuten bertsolari izate horrek plazara eramaten zaituela, eta esposizio horrek ja erresistente izatera behartzen zaituela.
|
|
2022
|
|
|
bat bateko jokoa ez da niretzat egina. Beraz ez naiz inondik
|
ere
bertsolaria, baina bertsozalea bai errotik, bertsolarien are miresleagoa.
|
|
|
Bada, egun hartan ere taberna hartara bildua izango zela Txirrita, eta hara joan zen Sebastian, bere lagun Patxirekin; hau
|
ere
bertsolaria, Sebastian baino gaztexeagoa. Eta Txirrita hantxe, baina ez bakarrik.
|
|
|
Baionan gai emaile gisa arituko den saioa bi hilabete barru izango denez gero, Larretxeak adierazi du «nahiko lasai» dagoela, badu-eta horretarako giltza: «Urduritasun aunitzeko momentuak izaten dira, batez
|
ere
bertsolarientzat. Haiek aunitz izaten dute jokoan, eta garrantzitsua da bertsolariei konfiantza eta lasaitasuna transmititzea».
|
|
|
659,50 737 608 Eskuragarri egoten da ariketa bakoitzean epaileek jarritako puntuazioa. Uste dut, epaimahaiaren lana ulertu, baloratu eta hobetzeko, entzulearen eta batez
|
ere
bertsolarien osasun mentalerako, puntuazioaren azalpena ematea positiboa litzatekeela, berariaz eta pertsonalki, purrusta soinuz eskatzen aritu gabe. Zer gertatzen da txapelketa nagusian kantuan ari ez diren bertsolariekin?
|
|
2023
|
|
|
Usaiako eta ez hain usaiako bertsulariak elkartzen dituen taldekako lehia da. Aurten
|
ere
bertsulari zahar eta berriak agertuko dira, gai emaitera eta epaitzera. Orotara 39 parte hartzaile izanen dira, 9 taldetan banaturik.
|
|
|
Iparragirre! Hau
|
ere
bertsolaria da, zu bezala!
|
|
|
Sorgina da denbora. Ez daukat arrastorik
|
ere
bertsolari bakoitzak gaia entzun ostean egiten duen denboraren kudeaketaz (uste dut segundo horietan lortzen den kontzentrazioak asko erabaki dezakeela) eta nirea oso txarra izaten zela besterik ezin dut esan. Bi minutu.
|
|
|
Amurizak bertso eskoletan eragindako «iraultza» ere nabarmendu dute, batez ere, helduentzako lehen eskoletan. Harenak dira, besteak beste, Zu
|
ere
bertsolari eta Hiztegi Errimatua ikasmaterialak. Hala, adierazi dute «bertsotan aritzeko jaio egin behar da» ustea eraitsi zuela, eta bertsolari belaunaldi berrien segida bermatzen lagundu.
|