|
2000
|
|
|
Txabola batean gaztainak erre, sagardo berria etxetik eramango genuen eta herrira jaisten ginenean udaletxeko arkupetan elkarri bertso berritan edo bertso zaharrak kantari jarduten genuen. Eta herrian pixka bat zabaldu zen, Txomin
|
ere
bertsotan aritzen omen zela. Gainera errezildar batzuk zeuden Berrobin apopilo, fabrika batean lana egiten zutela eta haietako bat oso bertsolari ona:
|
|
|
Publikoaren %90 baserritarra zen, homogeneoa nolabait. Jakina, gaur
|
ere
bertsoa mezua eta iritziarekin loturik dago, baina urbanizatu egin dela erran daiteke. Publikoa ez da berdina, eta bertsolariak gai askoz gehiago menperatu behar ditu entzulearekin sintonizatzeko(...)".
|
|
|
Mogimendu guzti horrek eraginik edo eta baita bertsolaritzaren geroa ziurtatu nahirik
|
ere
bertsoa irakasten hasi zen 80ko hamarkadan. Bertso eskolak antolatu, bertsoa eskoletan irakatsi, haseran ahal zen bezala eta gerora arautuago, antolatuago, egokiago.
|
|
|
Bertsolarien artean ugarien ezker abertzaleko jendea egoteak, ez dut hori frogatzeko daturik baina zabaldurik dagoen ustea da, hala izanda
|
ere
bertso saioetan joera politiko jakin batzuk nagusitzeak ez du esan nahi proiektua bera joera politiko hori indartzeko asmatua denik, gaur egun zenbait politikoren artean zabalduegi dagoen arrazoitzeko eskemakin aritu behar ez badugu. Agian izan liteke gizartean zenbait joera politikok ez dutela beste batzuk duten erraztasunik beste erabakigune batzutan egoteko.
|
|
2002
|
|
|
Joxe Mari Iriondok Auspoa argitaletxerako osatu duen liburu honen mamia, Joxe Lizasoren bizitzan zehar gertaturiko bizipoz eta ezbeharren kronika bat da. Joxe Lizasoren ehunka bertso biltzeaz gainera, bere etxean behin
|
ere
bertsorik kantatzen ez omen duen bertsolari honen gaztetako kontuak, nola kalean aurkitu zituen propaganda paper batzuengatik Donostiako Ondarretako gartzelan denboralditxo bat giltzaperatua pasa behar izan zuen, eta abar jasorik daude bertan. Hala nola, Txapel, Basarri, Uztapide, Zepai, Xalbador, Mattin, Arozamena, Lazkao Txiki, Lazkano, Gorrotxategi, Lopategi eta beste ezagutu zituen moduak, eta beraiekin bizi izan zituen gorabeherak.
|
|
2003
|
|
|
inoren burutan kabitzen ez den ideia jenialarekin harritzen gaitu noiznahi. Komikietako hizkera, eta baita!* %# ikurrak
|
ere
bertsotan jartzeko gai da. Bizkaieraz errimatzen ikasi zuen bere garaian.
|
|
|
Bertsoren batzuk ere azaldu zituen iturri historiko gisa, euskarazko agirien erabilera apal honetan Iztueta aitzindari izanik. Hala
|
ere
bertsoak erabiltzearen arrazoia ez zen historiografian bide berriak irekitzea, baizik irakurle herritarrei gertukoa eta gustagarria egingo zitzaien genero narratibo bat eskaintzea. Xede herrikoi horrekin, Iztuetak kapitulu bakoitzaren amaieran, atal hartako gaia, bertso batez laburbiltzen zuen.
|
|
2006
|
|
|
Ondotik, Lasartek berak hitza hartu zuen eta eskerrak eman zizkien bildutakoei. Gaztetxoek eskainitako bertsoak gogoan, lehen eta orain bezala, gero
|
ere
bertsoak bizirik iraunen duela ziurtatu zuen. Ehun lagun bildu ziren Lasarterekin bazkaltzera, eta bazkalondoan, Xebastian Lizaso eta Andoni Egañak bertso saio ederrak egin zuten.
|
|
2007
|
|
|
Hizkuntzaren desagerpen" programatuak" piztu etsipenaren aurrean, mintzairaren gozamena aldarrikatzen eta bizi dute. Solaskideekin erabiliz gozatzen dute bainan
|
ere
bertso saioetara joanez, Itxaro Bordaren eleberri bat irakurriz ala antzerkia euskaraz eginez. Bainan partikulazki mozkor bat biltzen dutelarik.
|
|
|
Berriz
|
ere
bertso bi() 184
|
|
|
Berriz
|
ere
berso bi, nai dazkizut jarri.
|
|
|
Azkenik, Lehen Hezkuntzako ereduan ikasten duten 5 eta 6 mailetako eta DBHko lehenengo zikloko 372 ikaslek bertsolaritza ikasiko dute aurten, hain zuzen
|
ere
bertso teknika, bere historia, jendeaurreko jardunerako teknika, bat bateko bertso jardunerako bidean jartzea eta bertso kulturaz jantzi eta bertsozaletzea. Kasu horretan gainera lehendabiziko aldiz, eta ikasleek beraiek eskatuta, bertsolaritza klaseak DBHra ere zabaldu egin da.
|
|
2008
|
|
|
Elkartea lantzen ari den transmisioari buruzko plan globalak fruituak emango ditu. Espero dudana da, berriz
|
ere
bertso eskolak transmisioaren familiako anaia pobre gisa ez gelditzea. Bertsolari naizen aldetik, ordea, formakuntzan defizit bat daukagula (edo daukadala) sentitzen dut.
|
|
|
Haurrek bertsolariekin zuzeneko harremana izaten dute, eta gustuko bertsolariren bat badute hura ikusteko parada ere badute, bertsolariak udalekuetara joaten baitira bertsoak kantatzera. Bertsolaritzaren mundua zabaltzeaz gain, helburua haurrei udako oporretan
|
ere
bertsoaz gozatzeko aukera ematea da. Begiraleak bertso mundukoak eta aisialdian esperientzia dutenak izaten dira, hartara haurrari egonaldi egoki bat ziurtatzeko.
|
|
|
«Orain arte ez dut sekula pentsatu 64 urtetan berriz
|
ere
bertsotan ariko nintzela»
|
|
|
Hiru bertsolariek lan ona egin dute G puntuan, final laurdenetan geratu ziren Izagirre eta Apalategi eta finalerdietara iritsi zen Agirreazaldegi. Hirurek
|
ere
bertso maila antzekoa dutela esan liteke, edozeini aurre egiteko modukoa.Lapurtxulo taldea: Iñaki Gurrutxaga, Mantxi eta Beñat Lizaso.Argi Lapurtxulorekin.
|
|
|
«Nahiz eta txapelketak indar bat sor dezakeen, iruditzen zait ez dela hainbeste garrantzirik eman behar horri. Batez
|
ere
bertso eskoletan ari direnei bertsolaritza plazerez hartzeko erran nahi nieke, eta ez txapelketari sobera begira egoteko, zeren plazer baino min gehiago har baitaiteke. Bertsolaritza bere baitan plazer handi bat da.
|
|
2009
|
|
|
Bigarren aldiz atera, eta bigarren txapela janztea… berriz ere hala egokitu zait eta kontent egoteko modukoa da. ...r da.Dudarik gabe, zorteak berea ere izaten du toki guztietan, baina atzetik ordu askotako lana dago, talde lan handia, gu horraino iristen lagundu digutenen indar eta gogo handia, eta denon lanari esker fruituak iristen hasi dira; nahiz eta oraingoz niretzat izan, uste dut denentzat balioko dutela.Urte osoan egindako saio kopuruak ere aunitz lagunduko zizun. Saio dezente eginez gero, horrek
|
ere
bertsoetarako erraztasuna ematen du, konfiantza, segurtasuna… eta bertsoa gutxitan kantatu izan bazenu baino errazago ateratzen da, eta horrek, dudarik gabe, asko jokatzen du.Finala punta puntakoa izan gabe, polita eta osoa izan zen. Nola ikusi zenuen. Saioa nahiko polita izan zela, ni ere bat nator.
|
|
2010
|
|
|
Erdalgunea
|
ere
bertsotan
|
|
|
Arrifen, ofizioko musikariek1058 edo emakumeek paratzen zituzten batez
|
ere
bertsoak. Izri edo berZsoa’ bi puntukoa zen, ay aralla buya1059 forman kantatzekoa.
|
|
2011
|
|
|
Bertso eskola herriko bertsozale eta euskaltzaleen erreferente da bertso eskoletan bertsotan ikasi bakarrik ez delako egiten lagunartea, bizikidetza, hezikidetza, herrigintza… bezalako baloreak bultzatzen direlako. Errikotxian txapelketa honetan ikusgarriak bertsolariak izango badira
|
ere
bertso eskolen eta bertsozaleen txapelketa iango dela seguru gaude.
|
|
|
Oraingo atal honetan
|
ere
bertso saila transkribatzeko aurreko irizpide berak erabiliko ditugu. Oraingo bertso sail hau, aurrekoa bezala, hamabost ahapaldikoa da.
|
|
|
Ohartuko zineneten moduan, Aitor Mendiluze egungo txapeldunak ez parte hartzea erabaki du, Maialen Lujanbio Euskal Herriko txapeldunak bezala. Ez da hala
|
ere
bertso onik faltako, horretan ez da zalantzarik. Goza dezagun bada bidea.
|
|
2012
|
|
|
Bertsoak, euskal doinuak eta agurra ere entzun ahal izan ziren.Ermitako ospakizuna amaitu eta Biyak Bat erretiratuen elkarteko eta Ttakun kultur elkarteko kideek patata tortila, salda, txorizo, odolki eta haragi egosia prest zuten, erromesek indarrak berreskuratu ahal izateko.Amalur eskolako lagunek erromeria girotu eta jende dantzan jarri zuten.Musika, hitza eta kirolaBitartean, Amalur trikiti eta pandero eskolako gaztetxoek haien doinuez berotu zuten giroa. Andoni Otamendi eta Zigor Iriondo Lasarte Oriako Bertso eskolako kideek
|
ere
bertso saioa eskaini zuten.Harri jasotzaileak eta aizkolariak ere lanean izan ziren. Proba ezberdinak ikusi hala izan zituzten erromeriara hurbildu zirenek.
|
|
|
Bertsoak, euskal doinuak eta agurra ere entzun ahal izan ziren.Ermitako ospakizuna amaitu eta Biyak Bat erretiratuen elkarteko eta Ttakun kultur elkarteko kideek patata tortila, salda, txorizo, odolki eta haragi egosia prest zuten, erromesek indarrak berreskuratu ahal izateko.Amalur eskolako lagunek erromeria girotu eta jende dantzan jarri zuten.Musika, hitza eta kirolaBitartean, Amalur trikiti eta pandero eskolako gaztetxoek haien doinuez berotu zuten giroa. Andoni Otamendi eta Zigor Iriondo Lasarte Oriako Bertso eskolako kideek
|
ere
bertso saioa eskaini zuten.Harri jasotzaileak eta aizkolariak ere lanean izan ziren. Proba ezberdinak ikusi hala izan zituzten erromeriara hurbildu zirenek.
|
|
|
Hitz lau arruntetik neurtitz berezirainoko gradu guztiak aurkitu baitaitezke obran, ñabartasun hori ere nolabait gordetzen ahalegindu gara. Nagusi den endekasilabo (pentametro ianbiko) zuria bere horretan emateari gehitxo iritzirik, neurri erregularrik gabeko tirada hala
|
ere
bertso taxuzkoetan eman ditugu halako pasarteak (hots, gehienak), tonuz ere aski bereizten direlakoan prosaikoagoetatik. Dena dela, eutsi egin diegu eszena erremateetako biko errimadun sarriei, lautu dugun neurtizkeraren zantzu gisa, 5/ 5// 8 neurrira egokiturik.
|
|
|
Esperientzia ederra izan zen, topera bizi izan nituen. Herrian ere erantzun ederra izan zuen eta ohikoa zen asteburuetan bertsoetan ez zekiten koadrilakoak eta lagunak
|
ere
bertsotan entzutea. Bestalde, ordutik aurrera, bertsolaritzat baino gehiago, bertsozaletzat daukat nire burua.
|
|
2013
|
|
|
Gu
|
ere
bertsotan
|
|
|
Eta hori da, zalantzarik gabe herriko ekarpena bai bertsolaritzari, bai euskarari: bere bertso eskola, bere bertsolariak, bere bertsozaleak, eta batez ere, Gu
|
ere
bertsotan egitasmoan parte hartzen duten haurrak. Beraientzat bereziki bertsoa hitzen jaia eta jolasa da.
|
|
|
Ameriketako artzaingoko euskaldunen lehen bertsotako testigantzak XIX. mende bu kaerako California, ko Eskual Herria astekarian aurkitzen ditugu. XX. mendean han hor hemen sakabanatutako aldizkarietan
|
ere
bertso mordoskada bat argitaratu da. Bertso sailedo kantore horietan gehienetan, are guztietan esatera ausartuko nintzateke?
|
|
|
Lore Jokoetako sariketen oinarriek bertso soltea eskatu izanak, hauen ugalketa eragin zuen. Alabaina, sariketon eskakizunetatik at
|
ere
bertso soltea paratu zuten, bertso liburuak zekarren erronkari aurre egin gabe.
|
|
|
Ikusi dugunez, autoretza arazoak agertu zaizkigu ustez E. M. Azkue eta J. J. Mogelenak omen diren bertsoetan. Egile horiek lehen karlista gerratea bizi izan zuten eta ez zuten bertso libururik argitaratu.Bertsoen, batez
|
ere
bertso anonimoen, egileak nor ziren jakiteko eragozpenak handiak ziren XIX. mendean.Hona beste adibide bat: Uriarteren bildumako hirugarren multzoa Gabon kantek osatzen dute (ez, ordea, Bilbokoek, guk aztertuek).
|
|
|
Etorri zaizu beste urte batpozezko mezuz beterik, urtero dator ta ezin itxiholakoari aterik; deiak hemendik, agurrak handik, ez dizue emango bakerik; nik
|
ere
bertsoz agurtzen zaitutta ezin esan besterik: mila zorion opa dizkizutgaur, Fernanda, bihotzetik.
|
|
|
Hurrengo ekitaldia, maiatzaren 12an, Txinpirin eta Zarautz Txiki abesbatzak eskainiko duen kontzertua izango da, Torre Luzea parkean, 11:30etik aurrera. Maiatzaren 15ean, asteazkenean, Gu
|
ere
bertsotan egitasmoaren amaiera ekitaldia egingo da, Udal Kiroldegian, 17:30ean. Eta maiatzaren 16an, Basarriren kazetaritza lana hitzaldia eskainiko du Joxe Mari Iriondok, 19:00etan, Sanz Enea Kultur Etxean.
|
|
|
Aitor Elexpuru eskolako zuzendariak, Jaime Iturria alkateak eta Martin Legarra apezak solastuko dute eta logo berriaren aurkezpena ere eginen da. Bertso eskolako haurrek
|
ere
bertsoak kantatuko dituzte eta ondotik, herriko haur trikitilariek kalejira eginen dute. Bitartean eskolako gimnasioan argazki eta lehenagoko eskolako materialen erakusketa ikusgai izanen da.
|
|
|
aurten 20.532 haur eta gaztetxok landuko dute bertsolaritza eskola orduetan. Osotara, Euskal Herriko 382 ikastetxek hartuko dute parte" Gu
|
ere
bertsotan" programan eta 35 irakasle ari dira egun osoz eskolaz eskola zeregin horretan lanean. Bertso eskolei dagokienez, berriz, 1.429 partaiderekin hasi da ikasturtea.
|
|
2014
|
|
|
Ametsetan
|
ere
bertsotan
|
|
|
Maiatzak agur egin baino lehen, horra opari, lore bat; aurretik ere bizitzan zeharhartu dituzu zuk hainbat.Urteak dira? Loreak dira. Usain ona dute behintzat; bana banaka zure koroiaosotzen dela deritzat; nik
|
ere
bertsoz zoriontzekolore hau daukat zuretzat.
|
|
|
Egun, hamabi bat lagunek osatzen dugu eskola. Gaztetxoei begira, berriz, esan behar da 9 urte bitarteko herriko ikastetxe guztietako ikasleak hurbiltzen direla bertso mundura ikasturtez ikasturte, Gu
|
ere
Bertsotan ekimenaren bitartez. Unai Muñoaren gidaritzapean, 300 haur inguru ari dira bertsolaritza ikasten aurten.
|
|
|
Santibate entzuten zen. Irakurtzen
|
ere
bertso zaharretan. Iduriz kabalkada zen hura.
|
|
|
Jose Antonio Elizalderi Xamuio zaharra deitzen zioten. Bera
|
ere
bertsotan ibiltzen zen.35 Pentsa daiteke, beraz, aitaren bitartez jaso zuela Xamuio gazteak zaletasuna, eta zaletasun horri esker oroitu ahal izan zituela Bordaberriko sukaldean Axuraren bertsoak.
|
|
2015
|
|
|
Kondairak dio ba omen dela bertsolari bat ingelesez
|
ere
bertsoak egiten dituena. Ausartenek esaten omen dute kantuan ikusi zutela behin, Londresko plaza batean edo Boiseko Jaialdian.
|
|
|
Garai beretsuan, duela hogei bat urte hasi zen Martin Aramendi
|
ere
bertso bilketan. “Nire orduko lankide eta lagun handi bat –Jontxu Markos– eta Xenpelarren dokumentalista lanetan zebilen Edurne Oiarbide pisu berean bizi ginen.
|
|
|
Horrez gain, aurten
|
ere
Bertso Korrikari ekingo diote. Tokian tokiko bertso eskolek eta euskaltegiek saioak antolatuko dituzte euskaldun berrientzat.
|
|
|
kantua bakarrizketa moduan emateaz gain, elkarrizketa ere bihur daiteke. Etxeitak
|
ere
bertsoa eta hitz laua erabiltzen ditu. Eleberriratzen dituen bertsoak aipatu aldaeretara zabaltzen dira:
|
|
|
Bat bateko bertsolaritza aipatzen hasita, egun nagusitzen den bat bateko jardunaz hitz egiteko XX. mendera jo behar dugu. Urte horietan gertatu zen bertsolaritzaren «gizarteratzea», herriko plazak, frontoiak, elizak, antzokiak...
|
ere
bertso eremu bihurtu baitziren. Horrekin batera, egun ezagutzen dugun txapelketa formatua ere sortu zen.
|
|
|
Kito. Aurrekoak, dauden gutxiak, askoz
|
ere
bertso hobeak dira.
|
|
|
Tradizio hori gizonengandik gizonengana pasatu da oraintsu arte. Aldiz, azken belaunaldian emakumeak
|
ere
bertsotan ari dira.
|
|
2016
|
|
|
« [Sebastian Salaberriaren] ezaguera bertso billa nenbillela egin nuan. Aieteko ur deposituaren zaindaria zan bera; eta bertako Oriamendi baserrian ura
|
ere
bertso zaar asko zekianazala esan baitzidaten. Ala, arengana ere joan nintzan eta ez alperrik.
|
|
|
Oñatiko bertso eskolako Mirari Sagartzazuren esanetan," oso positiboa" izan da ikustea ikasleak hasi direla eurak
|
ere
bertso saioak antolatzen.
|
|
2017
|
|
|
Niri gertatu izan zait Joxerekin norabait joan eta gai batekin larri samar ikustea, baina handik hamar egunera antzeko gai bat jarri eta primeran moldatzea, etxean landuta zekarrelako. Harrobian konpresorarekin zuloak egiten ari zela
|
ere
bertsotan jarduten zuen. Neuk ere lau urte egin nuen lan hemendik gertu zegoen Muebles Imaz lantegian, 14tik 18ra bitartean.
|
|
|
Nik uste entzuleak, berak ere, bere burua nahasten dala pentsatzen" nik egoera horretan zer esango nuke, zer pentsatuko nuke?" orduan, bera hasten da, bere barruan, horrei erantzuna ematen, entzuten dio bertsolariari eta ikusten du bertsolariaren forma hori zenbateraino dan aberatsagoa, zenbateraino dan ederragoa, zenbateraion dan, e, artistikoagoa, eta orduan, nolabait, bertsolariarekin identifikaturik dagoen entzuleak, hantxe gozamen hori izaten du, zeren bertsolariaren hitza ere, bere hitz bihurtzen da, eta orduan, hor dago entzulearen gozamen hori, hortik dator, ez? nolabait, entzulea bera
|
ere
bertso horiek botatzen ari da bertsolariarekin. Eta hortik dago hitzaren jolas zoragarri, paregarria ez?
|
|
|
Guk
|
ere
bertsotan egin gabe jai batian etxea jutia izaten huan jai tristia gutzako
|
|
|
Nik
|
ere
bertso batzuk idatzi ditut poemarako. –
|
|
|
Behin kontzertua bukatuta, Mikel Iriarte zuzendariak eta Rekondok utzi ondotik bandak gelditzen den taldekide zaharrenak, Juanito Ordoki ‘Gaxtelu’k, bertze oroigarri dotore bat eman zioten Rekondor eta lore xorta Mari Carmen emazteari. Alaitz Rekondo alaba
|
ere
bertso kantari aritu zitzaion etxeko balkoitik. Ekitaldia bukatzeko, erremontelariek, musika bandak eta Rekondok eta bere familiak Kasinon bazkaldu zuten.
|
|
|
Abuztuaren 4tik 9ra, Gasteizko jaietan, Arabako Bertsozale Elkarteak txosna jarriko du. Gasteizko txosnagunean eta Aihotz plazan
|
ere
bertso saio eskaintza zabala egongo da.
|
|
|
1986ean bertan, gaztetxearen inguruan mugitzen den gazte koadrila batek Karkaxa izeneko fanzinea kaleratuko du, eta hor
|
ere
bertsoak ageri. Anti Dogmatiks, Hardcore Rabieta, Verbal Abuse eta Harina de Huesos Humanos (horratx musika talde batentzako izen latza!) taldeei buruzko artikuluen artean, hor daude Jose Antonio Ardanza lehendakariari jarritako zortziko txiki burlatiak, hor espainiar estatua NATO n sartzeko erreferendumaren testuinguruan jarritako bederatzi puntuko hau: 102
|
|
|
Andoain inguruan eta Gipuzkoako punk giroetan ospea hartuta," Gazte talde bat gera" bihurtuko da beren abestirik ezagunena. Taldea grabaziorik kaleratu gabe bananduko den arren, Andoaingo gaztetxe zaharrean ibilitako askok buruz kantatuko dizute gaur egun
|
ere
bertso abesti hau:
|
|
|
Hitzak ederki ulertu arren, horrexegatik izaten da batzutan hain zaila rock abesti batzuen barruan dagoen bertsoa bertso denik identifikatzea ere, errima eta neurria ez ezik, doinu tradizionala eta kantatzeko modua
|
ere
bertsoa ezagutzen laguntzen duten funtsezko elementuak direlako.
|
|
|
Gutxitan galdetu diote bertsolariari zergatik kantatzen dituen bertsoak euskaraz. Kasu horretan galderak beste norabide batzuk hartzen ditu; lehenik eta behin, beste hizkuntzetan
|
ere
bertsotan egiten ote duten, eta bigarrenik, eta hauxe izan ohi da itaunketaren benetako motiboa, bertsolaria gauza ote litzatekeen euskara ez beste hizkuntza batean bertsoak kantatzeko, saiatu al den inoiz horretan eta abar.
|
|
2018
|
|
|
Diskurtso mailan hiztun berriekiko inklusiboa izatea politikoki zuzena bilakatu bada
|
ere
bertso munduaren baitan –eta bada zerbait, oraindik ere indarrean dago benetako bertsolaria eta benetako hiztuna lotzen dituen ideologia. Eta alde horretatik, nago arnas laburreko benetakotasunaren ideologia murriztaile hori eraldatzeko ez ote den estrategikoa, bertso munduari dagokionez, euskalduntasunari buruzko diskurtsoak ez ezik bertsolaritasunari buruzko diskurtso berriak pentsatzea, praktika berriei bide emanez eta alderantziz, benetako bertsolariaren ideiaren bitartez eragiteko, hain zuzen, benetako hiztunaren ideian.
|
|
|
Baina bertso eskolak agertu zirenean dena aldatu zen. 40 urte igaro dira, eta oraindik
|
ere
bertso eskolak dira mugimendu bezala sortu dugun tresnarik eraginkorrena.
|
|
|
Bazekien Mitxelenaren asmoen berri eta luze jardun omen ziren, entzuleak aspertzeraino ia. Saioa bukatutzat eman eta autorako bidea hartu zuen Amurizak, baina Mitxelenak atzetik segi omen zion oinez, artean
|
ere
bertsotan: Amurizak aipatu omen zion, behin horretara ezkero, entzulerik ere ez zutela eta bera azpiratuta ere nork entzunik ez zuela izango, eta autorantza segi omen zion.
|
|
|
17 Txapelketa Nagusi honetan erabili duten doinu multzo zabalari begira, Bertsoa.eus izeneko atarian gainbegiratu bat ematea duzu nahikoa konturatzeko horretaz. Aro eta lurralde orotako zer nolako altxor aberastasuna ageri zaigun bertan, horietako zenbait, behin
|
ere
bertso plazara ekarri gabeak! Hori ez zen posible, inondik ere, duela urte batzuk, baina gaur denon eskura dago Bertsozale Elkarteari esker, eta hor dabiltza gure gazteak telefono mugikorretan adi doinu bakoitza ikusi, entzun eta hari dagokion informazioa eskuratzen.
|
|
2019
|
|
|
Horren erakusle, ia areto guztiak bete dira final zortzirenetako zazpi saioetan," eta, adibide moduan, bost gai jartzaile berri ari dira aurtengo txapelketan". Iriartek azpimarratu du" batez
|
ere
bertso eskoletan egiten den lanari esker" lortzen direla horrelako emaitzak.
|
|
|
Hamazazpi urte bete nituen egunean
|
ere
bertso eskolara joan nintzen. Gogoratzen dut jende gutxi elkartu ginela, baina bakoitzak bertso bat bota zidala.
|
|
|
(Mitxelena 1960: 79). Euskaraz ezagutzen den lehendabiziko liburua bera
|
ere
bertsotan idatzia da. BernardEtxepare apaizak idatzi zuen Linguae Vasconum Primitiae liburua, 1545ean, eta bertsotanidatzi zuen gaur egunean oraindik bizirik dauden neurrietan eta errima moduetan.
|
|
|
Ekainak 1 16Iñaki Agirresaroberen “Zuberoako maskaradak” argazki erakusketa Artzabal tabernan.Ekainak 16, igandea: Urdiñarbeko maskaradak11: 30 Potxoenetik udalera dantzariekin abiatu.11: 45 Harrera Udalaren aurrean.12: 00 Aurresku herrikoia (nahi duenak dantza egin dezake). 12: 30 Gazteen harrera Askatasuna plazan.13: 00 Artzabal zahar etxean harrera.13: 30 Mikel Laboa plazan azken barrikada.Ibilbide osoan Usurbilgo Euskal Kantu Taldekoek eta herriko txorrotxek
|
ere
bertsoak abestuko dituzte.14: 30 Bazkaria Udarregi Ikastolako jangelan.16: 30 Ekitaldi nagusia pilotalekuan.
|
|
|
Oraindik
|
ere
bertso bikaiñak
|
|
|
Bertsolaria ez da bakarrik kopla abeslari bat, dio Lekuonak. Ezta
|
ere
bertsoak osatzen dituen olerkaria. Bertsolaria bat batean aritzen den sortzailea da.
|
|
|
Ohar txiki horretan garbi geratzen da nolakoa zen Juan Mari Lekuonak bertsolaritza munduarekin zuen lotura. Dirudienez, berak
|
ere
bertsoak ondu zituen egun horretan, edo, behintzat, jaian izan ziren beste partaideekin batera bertso ikasiak kantatu zituela. Oharra garrantzizkoa da, barne barnetik adierazten du Juan Mari Lekuonaren bizipoza bertso munduan eta bertso munduarekiko.
|
|
|
bertsoak sortzeko prozesua da, eta prozesu horrek ematen dituen baliabideak. Lekuonaren bertsoak ez dira bat batean egindakoak, nahiz eta bat batekoen itxura hartu noizbehinka, batez
|
ere
bertso narratibo irrigarrietan. Bertsogilea da, ez bertsolaria, bertsoak idatziz emanda daude, eta Egutegia 1999 eskuizkributik dakigunez, behin eta berriro zuzenduak dira.
|
|
|
Feminitate markei uko egiteak eta bollera bihurtzeak aldatu egin zuen bertsolari gizonezkoekin neukan harremana, batez
|
ere
bertso eskolakoekin. Bat batean ohartu nintzen heteroa nintzenean nolabaiteko tonteotik erlazionatzen nintzela beraiekin (bertso eskolan librean kantatzen genuenean, batez ere).
|
|
2020
|
|
|
Euskadi Irratiak daukan bertsoen grabazio zaharren artxiboa, gisa honetako garrantzitsuena, berak antolatu zuen, lan ikusgarria eginez. Aurretik Loiolako Herri Irratian
|
ere
bertsoaren inguruan hainbat kazetaritza lan egindakoa.
|
|
|
Azkenik, Arrate, Segura eta Bizkaia Irratietan
|
ere
bertsoak tarte onak izan ohi zituen.
|
|
|
Markinako bileran, bada, proiektua aurkeztu nien bertsolariei: aldizkari horretan artikulu batzuk joango ziren, baina batez
|
ere
bertso hautatuak. Horretarako, Gipuzkoatik bost bat orri betetzeko prest ni, saioetan grabatzen nuenetik, eta Bizkaian beste hainbeste egiteko prest izango zela Pedro Mari Goikoetxea.
|
|
|
Baina ez antza soilik. Sustraiak bertsolaritzan dituzte, eta arima
|
ere
bertsoena dute, Xabierrek berak dioenez: «Ni ez nintzen hitz neurtuetara poeta sotilak irakurriz iritsi, bertsolariak entzunez baizik, gaztetxoa nintzenetik; poesiak eta beste literaturak gerora etorri ziren.
|
|
|
“Apurtzailea zen izeba. Nik
|
ere
bertsotan apurtzaileak izan nituen gustuko eta erreferente gaztetan, Jon Maia, Unai Iturriaga, Igor Elortza. Pixka bat punkiak zirenak.
|
|
|
#BertsoVid19 #Aiurri Xoleren izendatuek
|
ere
bertso ederra osatu dute. Familiari luzatu die puntua. pic.twitter.com/1xNxZLFlHd
|
|
2021
|
|
|
Alor honetan azken hamarkadetan irratian erreferentziala den Euskadi Irratiko Eta hitza jolas bihurtu zen (Hitza jolas 2006tik) programaren sortzaile eta lehen gidaria. Aurretik Loiolako Herri Irratian
|
ere
bertsoaren inguruan hainbat kazetaritza lan egindakoa. [Hondarribia, 2017/IX/26]
|
|
|
Egun batez, Zestoara joan lagunekin, an bertsolari bat kantuan ari mitin batean: Ordizian bizi zan Erauskin Errotaria edo Patxi Errota zaldibitarra; lagunak bultza eta, oartu zanerako, bera
|
ere
bertsotan asi" (Zavala, 1992b: 12).
|
|
|
398 Hemen
|
ere
bertso munduko sareen jarraitzaileen batura eskaini denez litekeena da pertsona berak kontu bati baino gehiagori jarraitzea, eta, beraz, horrek datua puztu izana.
|
|
|
Ezin uka Iztuetaren pasarte horiek deskriptiboak direnik. Lerrook idatzi zituenean bertsolari gehienek, euskaldunen gehiengoak bezala, alfabetatu gabeak behar zuten, eta Iztuetak ez dio guztiak horrela zirenik ere (besteak beste, bera
|
ere
bertsotan ibilia eta eskolatua zelako ziurrenik). Baina pentsa daiteke egiten duen azpimarrak Europan erromantizismoak zabaldutako basati onaren mitoaren eragina ere jaso zuela.
|
|
|
Alegia," berezko"," jaiotako" edo" benetako" bertsolaritzat hartzen zirenek
|
ere
bertsotan egitera iristeko ikasketa prozesu bat jarraitu behar izan zutela.
|
|
|
Krutwig eta Kintanak, adibidez: "[...] umorez zegoenean, bera
|
ere
bertsotan hasten zen, eta orduan bere ohiko ironia zerion" (1997: 405).
|
|
|
Azken zikloaren hasieran ekin zioten bertsolari emakumeek pixkanaka plazan euren tokia berreskuratzeari: Amaia Otsoa izango da Lore Jokoen garaietatik, laurogei urtetik gorako hutsunearen ondoren, txapelketa batean parte hartuko duen lehen emakumea 1984ko Arabako txapelketan izena emanez, eta Kristina Mardarasek emango du hurrengo pausoa 1986ko Txapelketa Nagusian parte hartuz; Almengo bertso eskolatik ateratako Arantzazu Loidik (Otsoa eta Mardaras
|
ere
bertso eskoletatik pasatakoak ziren) ibilbide esanguratsua osatuko
|
|
|
Prekarietate orokorraz gain, badago beste bat, euskal kulturari lotutakoa. ‘Bertsotara bakarrik dedikatzen zara? ’ galderari, baietz erantzuten diot; batez
|
ere
bertsotatik ateratzen dudala bizibidea. Andoni Egañak behin esan zuen, urtean 200 plazatan fitxatzen zuela eta beti puntual.
|
|
|
Gainera, Muruak erraten zuenez: “Zainketan ari ziren langileek zioten, sekula ezertan parte hartzen ez zutenak
|
ere
bertso saiora etortzeko irrikaz zeudela urtero eta ea gehiagotan zergatik ez gentozen esaten zutela”. Hala ere, bere arabera:
|
|
|
Bestalde, ezin dugu ahaztu, aurrerago esan bezala, pandemiak ere asko kaltetu dituela zentroak, distantzia neurri zorrotzak eta babeserako protokolo zurrunak aplikatuz; askotan, adineko pertsonak senideengandik bakartuz eta sozialki isolatuz. Horrelako egoeretan, bertsoa bezalako tresna kulturalek izan dezaketen funtzio terapeutikoaz aritu dira hiru bertsolariak, eta Akizuren ustez, COVID aurretik
|
ere
bertsoa “errutinatik ateratzeko” baliagarria izan zitekeen. “Nobedadea” zen, bere ustez, eta era berean, lehengo ohiko sentsazio bat gogorarazten zien, eta hala bizi zuten egoiliarrek.
|
|
|
Baina deigarria da: Zerkausian
|
ere
bertsoa baino gehiago bertsolaria bera da Zavala liluratzen duena, eta haren inguruan biltzen zen jendea. Eta Adunan ere bai… Giroa, kontatzen zituzten istorioak… Mundu hori.
|
|
|
P.E.– Bertsopaperak inprimatzen zituzten Inprentetan
|
ere
bertso asko jaso zuen; Errenteriako Makazaga inprentan, adibidez.
|
|
|
Batez
|
ere
bertso eskolei begira egindako lana al da?
|
|
|
Bai. Alaia Martinek eta Jon Maiak
|
ere
bertso bana egin dute saioa berriz hasiko dela iragartzeko, eta Ane Zuazabiskarrek eta Oskar Estangak iragarpen bideo bat egin dute. Sare sozialetan zabaltzen hasiak dira bertso horiek.
|
|
|
Argi dugu ez garela lehenengoak. Luzia, nahiz eta batez
|
ere
bertso idatziak egin eta ez parte hartu gaur egun ezagutzen dugun plazan, katebegi bat gehiago da gu hona iritsi ahal izateko. Gure aldetara kantu feminista bat da:
|
|
|
«Kristine ahizparekin kantatu dut bertso sorta, eta ilusio berezia egin dit horrek. Ttikia nintzela ahizpa bertsotan ibiltzen zelako animatu nintzen ni
|
ere
bertso eskolara. Ondotik berak utzi zuen eta pena handia dut, baina bera izan nuen ttikitan erreferente.
|
|
|
Eskualdeko eta herriko bertsolariekin batera inguruko bertsolari lagunak ere arituko dira saio denetan, gazte zein helduago, denak
|
ere
bertsotan arituak; errima biribiltzen eta esaldiak osatzeko hitzak elkarren artean arrimatzen ondo dakitenak.
|
|
|
Lanak 14 kanta ditu, banaka zein taldean, ahots hutsez edota musikaz lagundurik, baina denek
|
ere
bertsoa oinarri izanik. Hori dela eta, Nafarroako emakume bertsolarien aniztasuna du muinean.
|
|
|
Lujanbiok
|
ere
bertso jarduna etengabeko negoziaketa bat bezala bizi du: “Jendeak zenbat hartu dezakeen, zenbat ulertu dezakeen, zenbat konpartitu dezakegun... ” (Labaka, 2017).
|
|
|
Agirrek
|
ere
bertso jardunerako konplizitate hori behar beharrezkoa dela azpimarratzen du, emakumez soilik osatutako bertso saioak hizpidera ekarriz. Elustondoren hitzetan ere Ez da kasualitatea [23] eta antzerakoetan ez daukazu perfektua izan beharrik eta norbere buruaz barre egin ahal izateko beharrezkoa da perfektua izateari uztea.
|
|
|
Ez dakite hautatu dugula bakea eta ez bortizkeria. Baditugu
|
ere
pertsu irringarri batzu: karrika aberats bat zeharkatzean oihu batean erraiten dugu:
|