|
2021
|
|
|
Formaz ez ezik, balioaz
|
ere
adberbioa izan daiteke bestela eta, horrelakoetan, perpausaren barruan zuzenean aditzari lotua doa. ‘Beste modu batera’ esan nahi du, hain zuzen, ondoko adibide hauetan ikus daitekeenez:
|
|
|
Arana); Negu gorria buru makurrik airoso zen (Olarra); Sarritan gizon bat ikusi, eta haren besoetara joko nuen beso zabalik (Zubizarreta). Huts bigarren osagai duten elkartuak
|
ere
adberbio elkartutzat har ditzakegu, predikatu sintagma funtzioa betetzen duten heinean (musu huts geratu, mutur huts agertu). Beste forma batzuk ere har ditzake mugakizunak, gorrian (larrugorrian, ikara gorrian).
|
|
|
Miren gaur etorri da; Miren arratsaldean etorri da. Itxura batean, gaur adberbiotzat hartzen badugu, iduri luke arratsaldean
|
ere
adberbioa behar lukeela izan ezinbestean. Biek denborari egiten diote erreferentzia, distribuzio antzekoa dute, ez dute komunztadurarik egiten, ez dira argumentu sarekoak eta abar.
|
|
|
Holakoak adberbio ihartuak direla aldarrikatuko dugu, adberbio gisa gramatikalizatutako egiturak. Egunez, zorionez, pozez...
|
ere
adberbiotzat eman litezke bere horretan, egunero, pozik eta abar bezalaxe. Instrumental mugagabe hauetan ta rentzat lekurik ez den bitartean, uretan, benetan eta holako adberbioetan, taagertzea nahitaezkoa da.
|
|
|
{ Oinez/* oinetan} etorri naiz;{ Itsasoz/* itsasoan} joan da Ameriketara. Airez, mendiz, oinez, itsasoz...
|
ere
adberbioak dira nolabait. Honako hauek bezala:
|
|
|
behin/ bi aldiz sintagma buruak direla esan genezake eta ezkerreko sintagma inesiboa (urtean, astean...) buru honen osagarria. Denak
|
ere
adberbio esapidetzat har litezke.
|
|
|
33.4c
|
Ere
adberbioak indartu egiten du intentsitatearen adierazpena, aposizioan emandako kuantifikatzaile sintagmaren ondoan kokatua: Eskerrak bere buruaren jabe zela.
|
|
|
Aditzera ematen dena, ordea, da, gehienetan bederen, eragozpen ‘guztiek’, baita txikienek ere, aztoratzen dutela beldurtia. Are argiago ikusten da balio orokorra superlatiboari
|
ere
adberbioa eransten zaionean: Eragozpenik zailenak ere gainditzeko gai da; Den gauzarik xumeenak ere altaratzen zaitu (Xurio).
|
|
|
Hori eginen da hainbatenaz gehiago fruturekin, zenbatenaz baita desiratua aspaldian artzainez eta populuez (Akizeko katixima); Mintza gaitezke enganio hainbatenaz beldurtzeko batez, zenbatenaz baita deskubritzeko gaitzagoa (Haraneder).
|
Ere
adberbioarekin: Zenbatenaz ere gehiago xukatzen baita hainbatenaz gasna hobea izanen da (Duvoisin).
|
|
|
Bezperan baino ere hitsago jaiki zen (Barbier); Eta orain batere gaixorik izan ez banu baino ere askoz kontentuago bizi naiz (Uztapide).
|
Ere
adberbioa baino morfemari lotua dago, eta ezin da bien artean etenik egin: * Txoriak baino/ ere arinagoa da, baina Txoriak baino ere/ arinagoa da.
|
|
|
Juntadura balioa har dezake egitura honek perpaus nagusiari
|
ere
adberbioa eransten zaionean: Garia bezala, artoa ere igitaiz ebakitzen da Uitzin (Orixe); Baina Saizarbitoria ere hor dago zure liburuan, Txillardegi bezala (Berria); Euskal diputazioek bezala, Nafarroako Gobernuak ere eusten dio Euskaltzaindiarekin duen hitzarmenari (Berria).
|
|
|
Garia bezala, artoa ere igitaiz ebakitzen da Uitzin (Orixe); Baina Saizarbitoria ere hor dago zure liburuan, Txillardegi bezala (Berria); Euskal diputazioek bezala, Nafarroako Gobernuak ere eusten dio Euskaltzaindiarekin duen hitzarmenari (Berria).
|
Ere
adberbioa gabe ere egoera, jarduera edo modu biren parekotasuna baino areago baieztapen biren egiarena ematen da zenbaitetan aditzera: Bustia da abereentzat guretzat bezala etsairik handiena (Duvoisin).
|
|
|
Zutik egon dira ordu osoa. Eta ta amaiera hartzen duten sintagmek
|
ere
adberbio erabilera dute: Eserita egon dira ordu osoa.
|
|
|
esku hutsik, aho zabalik. Huts bigarren osagai duten elkartuak
|
ere
adberbio elkartutzat har ditzakegu: musu huts gelditu zen.
|
|
|
Bigarren saila osatzen du
|
ere
adberbioak. Emendiozko juntaduran (§ 28.4) erabiltzen da, eta emendiozko diskurtso markatzaileen artean aztertu da (§ 42.19, § 42.19.2).
|
|
|
42.9b Aurretik esandakoari zerbait emendatu nahi zaionean
|
ere
adberbioa da gehien erabiltzen dena: Philip Gourevitch kazetariak esaten du 1995erako ez zegoela Ruanda osoan txakur bat ere, RFPko tropek hil zituzten, giza gorpuak jateko ohitura hartu zutelako.
|
|
|
42.17e Ohart gaitezen, bidenabar, DMtzat jo ditugun hauetariko batzuk perpausen arteko lotura menderakuntzazkoa denean ere gerta daitekeela. Pentsa, bestela,
|
ere
adberbioaren kasuan.
|
|
|
42.21.5a Diskurtso markatzaile honen jatorrian
|
ere
adberbio bat dugula esan daiteke, zalantza handirik gabe. Hemen, ordea, aldiz DMa dugu aztergai, ez aldiz adberbioa.
|