|
2004
|
|
|
bertakoak, lehen lau abizenak euskaldunak dituztenak; adoptatuak, abizenen bat edo beste euskal duna dutenak eta beren aiton amonak euskal lurraldean jaioak direnak; azke nik, adiktuak, nahiz lehen lau abizenak erdaldunak izan, beren aiton amonak euskal lurraldean jaiotakoak dituztenak. Beraz, garbi dago, abizenak dira, hain zuzen, arrazaren zigilua berekin
|
daramatenak
. Berdin dio non jaioa izan, eus kara jakin ala ez, baldin abizenak euskaldunak baditu:
|
|
|
Bestalde, bertakoak dira inmigrazia aldezten dutenak eta atzerritarrei leku egiten dietenak. Horregatik, ez atzerriko inbaditzaileak bakarrik, bertako espai nolistak ere, euskal abizenak
|
eraman arren
, maketoen parekotzat hartu beharre koak dira: «Pues ¿ quiénes son ellos aquí en Bizkaya?
|
|
|
Datua? Dirudienez, bertako irakas le karlista batek ikasle nazionalista batek jakako botoi zuloan
|
zeraman
ikurrina kendu omen ziola. Euskal irakaskuntzaren gerraurreko historian hain goitik ai patzen den ikastola honi berak ez dio fama ederra ematen:
|
|
|
Sabino Aranak aipatutako eranskin horretan euskal alfabetoaren berrikuntza rako hobesten dituen formak, x, tx eta r dira, azken hau gainean tilet bat duela, gaurko bikoiztuaren ordez. Lehenengoak beste lauek darabiltzaten eh, s, s eta z (azken bi hauek gainean marra
|
daramatenak
) ordezkatzen ditu; bigarrenak, eh, z,
|
|
|
ts eta tz (azken hiru hauek gainean marra bana
|
daramate
) eta ts (honek marra bi
|
|
|
koitza
|
daramana
); hirugarrenak, r! rr eta r (honek gainean marra bat du).
|
|
|
Aranari leporatu izan zaizkion hutsegite nabarmenen artean, hain zuzen, garbizalakeriarena izan da, hots, erdal jatorrizko hitzak onartzeari zion higuina. Nahiz badakiten hark as matuko hitz asko onartuak izan direla, oraindik berekin
|
darama
joera hori er
|
|
|
Aranaren izendegia egutegietan agertu zen, hasteko 1897ko Lenengo Egu tegi Bizkatarra n, eta hurrengo urtean Lenengo Egutegi Biskaitarra 1898 ize nekoan, zeina, egilea hil eta gero, Ixendegi Euzkotarra izenarekin argitaratu baitzen. Lehena sakelan
|
eramateko
eta bigarrena horrnan jarrita edukitzeko eginak zituen. Biak genituen, Aranaren ustez, Bizkaian argitaratzen ziren le henak.
|
|
|
Los vascofranceses se retiraron disgustados, y el desacuerdo ortográfico entre ellos y nosotros continúa hasta hoy» (108). Viiiasantek his toria hori argitaratu zuenean, artean Aranaren Obras Completas bilduma argi taretzeke zegoen, Sabindiar Batza k liburu bakarrean kaleratuak 1965eko da ta
|
baitarama
; eta Sendoa k hiru liburutan argitaratuak, berriz, 1980koa. Beraz, argitalpen horietan datozen datu guztiak ez zituen izan Viilasantek eta, neurri batean, ulertzekoa izan liteke Aranaz hain iritzi ezkorra ematea, zoritxar guz tien errudun bakar bera bailitzan.
|
|
|
tzera
|
eraman
gaitzake (171). Eta halaxe egiten du Manuel Arriandiagak, bere maisuak esana errepikatuz, ez baitu frogatzen «nazio hizkuntzako izen guzti ak hizkuntza substantiboaz osatuak daudela» dioen proposizio unibertsala le gezkoa dela.
|
|
|
2.2.1 Maisuaren kontraesale horiek, Euzkadi, Euskera eta horrelako al dizkarietan idazten dutenak dira. «Errolegi» ezizena
|
daraman
egilea da erro tarriaren zapadura ezagutzen lehena, Euzkadi aldizkarian, 5.067 zenbakian, Sabino Aranaren Lecciones de Ortografía del Euzkera Bizkaino liburuan ager tzen diren iritzi batzuk kritikatzen edo zuzentzen omen dituelako, hala nola
|
|
|
Haren testuinguruan esan dut, eta horixe da Sabino Aranaren nortasuna aztertzean askok, zoritxarrez, ahanzten dutena. Bilboko udalak Aranaren alde estatua publiko bat eraikitzea erabaki du oraintsu, eta horrek, dakizuenez, le hen ere euskarari eta euskal intelektualei dien mespretxua aski garbi erakutsi duen zinegotzi ezagun baten haserrea biztu du, eta Sabinoren ideología xeno foboa Europar foruetaraino
|
eramateko
prest omen dago, han epai eta konde na dezaten.
|