|
2023
|
|
|
— Kontabilitatean eta tributu arauak ezarritako erregistro liburuetan funtsezko anomaliak egitea; inolako kontabilitaterik edo erregistro libururik ere ez
|
eramatea
; kontabilitate batzuk eramatea jarduera eta zergaldi berean; kontabilitate akastuna eramatea idazpen edo erregistro zehaztugabeen zioz, idazpen nahiz erregistroak ez jasotzearen zioz edo eragiketak kontu okerretan kontabilizatzearen zioz eragiketen esangura fiskala aldatuz.
|
|
|
— Kontabilitatean eta tributu arauak ezarritako erregistro liburuetan funtsezko anomaliak egitea; inolako kontabilitaterik edo erregistro libururik ere ez eramatea; kontabilitate batzuk
|
eramatea
jarduera eta zergaldi berean; kontabilitate akastuna eramatea idazpen edo erregistro zehaztugabeen zioz, idazpen nahiz erregistroak ez jasotzearen zioz edo eragiketak kontu okerretan kontabilizatzearen zioz eragiketen esangura fiskala aldatuz.
|
|
|
— Kontabilitatean eta tributu arauak ezarritako erregistro liburuetan funtsezko anomaliak egitea; inolako kontabilitaterik edo erregistro libururik ere ez eramatea; kontabilitate batzuk eramatea jarduera eta zergaldi berean; kontabilitate akastuna
|
eramatea
idazpen edo erregistro zehaztugabeen zioz, idazpen nahiz erregistroak ez jasotzearen zioz edo eragiketak kontu okerretan kontabilizatzearen zioz eragiketen esangura fiskala aldatuz.
|
|
|
a) Kontabilitatean edo tributu arauek eskatutako liburu eta erregistroetan eragiketak zehaztasunik gabe aipatzen badira edo aipatu ere ez badira egiten, %1eko zehapena ezarriko da, aipatu ez diren, zehatz azaldu ez diren, faltsuak diren edo dagokien esanahia barik beste bat duten kontuetan jaso diren kargu, abonu edo idazpenen gainean %1, hain zuzen. Zehapena gutxienez 150 eurokoa da eta gehienez 6.000 eurokoa Araban eta Gipuzkoan, eta 300 eta 12.000 euroen artekoa Bizkaian. b) Kontabilitatea eta tributu arauek ezarritako liburu eta erregistroak
|
eraman
edo zaindu beharra betetzen ez bada, Bizkaian diruzko isun proportziozkoa jarriko da, hain zuzen, zergaldian izandako negozio kopuruaren %1eko isuna, eta 1.200 euroko isuna, gutxienez (Araban 600 euro gutxienez, baldintza berdinetan), eta Gipuzkoan, %10eko isuna, gutxienez 15.000 eurokoa izanik. Halaber, kontabilitatearen eta erregistroen euskarri moduan erabiltzen diren programa eta artxibo informatikoak zaintzeko betebeharra betetzen ez bada, Gipuzkoan isun bera jarriko da, baina Araban eta Bizkaian isuna astunagoa izango da, negozio kopuruaren %20raino izan daitekeela (eta gutxieneko isuna ere handiagoa da:
|
|
|
Betebeharren arteko lotura eta preskripzio epeen jokoa batera jarriz gero, zergapetze bikoitzeko egoerak eta zergapetu gabeko egoerak sorraraz daitezke. Lehenengo kasuan, esaterako, demagun denborazko egozpenaren irizpideak aplikatzean desadostasuna dagoela eta aurreko ekitaldi batean tributu betebeharpekoak aitortu duen sarrera geroko zergaldira
|
eraman
nahi duela Ogasunak. Demagun ere, auzia urteen buruan ebazten dela betebeharpekoaren uziari ezezkoa emanez, behin sarrera aitortu zuen zergaldia preskribatu denean; orduan, ezin dezake zor ez diren sarreren itzulketa lortu, eta aldi berean, Ogasunak eskatu zuen geroko zergaldian sarrera ordaindu behar du.
|
|
|
Delituen eta arau hausteen arteko alderik ezak hurrengo ondorio praktikora
|
garamatza
, Zigor Zuzenbideko oinarrizko printzipioak zehatzeko administrazio arloan ere aplikatu behar direla ulertu behar da bi helburuekin, batik bat: hasteko, Estatuaren zigortzeko ahala mugatzeko; eta hurrenik, Zigor Zuzenbidea zuzenbide ordeztailea izateko, tributuzko arau hausteak eta zehapenak arautzen dituzten arauen hutsuneak osatzeko.
|
|
|
Amaitzeko, Bizkaian, gainera, aurreko edozein kasutan, Administrazioak egiaztatzen badu programa informatikoa egin duen pertsonak edo entitateak, programa aldatu duenak edo sistema informatikoaren gaineko kontrola duenak programa eta artxibo elektronikoak hautsi, ezabatu edo manipulatu dituela, orduan, pertsona edo entitate hori zehatuko da urratzaileari ezarritako zenbateko berdinarekin. Azken bi horiek 2023ko abenduko 31ra arte indarrean egongo dira Bizkaian. c) Jarduera eta ekitaldi ekonomiko berarentzat kontabilitate" bikoitza" edo desberdinak
|
eramaten
badira, 5.000 euroko diruzko isun finkoa jarriko da Araban (behin baino gehiagotan jokabidea errepikatuz gero, isuna bikoiztu daitekeela), 10.000 eurokoa Bizkaian, eta 30.000 eurokoa Gipuzkoan, kontabilitatea horrela eraman den ekitaldi ekonomiko bakoitzeko. d) Kontabilitateak eta tributu arauek zehaztutako liburuek eta erregistroek lau hilabete baino gehiagoko atzerapena badute, 300 euroko diruz...
|
|
|
Amaitzeko, Bizkaian, gainera, aurreko edozein kasutan, Administrazioak egiaztatzen badu programa informatikoa egin duen pertsonak edo entitateak, programa aldatu duenak edo sistema informatikoaren gaineko kontrola duenak programa eta artxibo elektronikoak hautsi, ezabatu edo manipulatu dituela, orduan, pertsona edo entitate hori zehatuko da urratzaileari ezarritako zenbateko berdinarekin. Azken bi horiek 2023ko abenduko 31ra arte indarrean egongo dira Bizkaian. c) Jarduera eta ekitaldi ekonomiko berarentzat kontabilitate" bikoitza" edo desberdinak eramaten badira, 5.000 euroko diruzko isun finkoa jarriko da Araban (behin baino gehiagotan jokabidea errepikatuz gero, isuna bikoiztu daitekeela), 10.000 eurokoa Bizkaian, eta 30.000 eurokoa Gipuzkoan, kontabilitatea horrela
|
eraman
den ekitaldi ekonomiko bakoitzeko. d) Kontabilitateak eta tributu arauek zehaztutako liburuek eta erregistroek lau hilabete baino gehiagoko atzerapena badute, 300 euroko diruzko isun finkoa jarriko da Araban eta Gipuzkoan, eta 600 eurokoa Bizkaian. e) Administrazioak eginbidetu edo gaitu ez dituen liburuak eta erregistroak erabiltzen badira, edo liburu erregistrook epez kanpo eginbidetu edo gaitu...
|
|
|
Azkenik, eta Balio Erantsiaren gaineko Zergan, besteak beste, Informazio Berehala Hornitzeko (SII) sistema ezartzearen ondorioz, TFAOek arau hauste berezi bat gehitu dute. Zehatu egingo da erregistro liburuak Bizkaiko Foru Aldundiaren egoitza elektronikoaren bidez
|
eramateko
betebeharrean atzerapena izatea fakturazio erregistroak erregelamendu bidez ezarritako baldintzetan hornitzean, eta zehapena diruzko isun proportziozkoa izango da, erregistroan sartu beharreko fakturaren zenbatekoaren %0, 5ekoa, hiruhileko bakoitzeko gutxienekoa 300 euro izanik eta 6.000 euro gehienekoa (Bizkaian, hiruhileko gutxienekoa 600 eurokoa da eta gehienekoa 12.000 eurokoa).
|
|
|
Azkenik, epaiak tributu betebeharrik ez dagoela adieraziz gero, delituari lotutako likidazioa deuseztatuko da eta egindako sarrerak eta bermeen kostuak itzuliko dira. Epaia absolbitzekoa bada, administrazio jarduketak atzera
|
eramango
dira delituari lotutako likidazio proposamena eman zen aurreko unera; halakoetan, prozedurak aurrera jarraituko du goian zehaztutako epe eta ondorioekin salaketa edo kereila ez izapidetzeko kasuetan bezala. Epaia kondenatzekoa bada likidazioa berretsiko da, nahiz eta doikuntza batzuk egin behar likidatutako kuotaren eta epaiaren likidazioaren artean alderik badago.
|
|
|
Kontabilitateko betebeharraren definizioa Merkataritzako zuzenbideko arauketak egiten badu ere, artikuluak aipatzen duten beharra tributu arauketak nahitaez agindu behar du. Esangura horretan, Sozietateen gaineko Zergaren foru arauek jaso dutenez, zerga horren zergadunek euren kontabilitatea
|
eraman
behar dutela, besteak beste, Merkataritzako Kodearen arabera, baina ez du agintzen zein liburu eraman behar diren ezta nola eraman behar diren ere, horretarako Merkataritzako zuzenbideko arauetara igortzen gaituelako, ikusiko dugunez.
|
|
|
Kontabilitateko betebeharraren definizioa Merkataritzako zuzenbideko arauketak egiten badu ere, artikuluak aipatzen duten beharra tributu arauketak nahitaez agindu behar du. Esangura horretan, Sozietateen gaineko Zergaren foru arauek jaso dutenez, zerga horren zergadunek euren kontabilitatea eraman behar dutela, besteak beste, Merkataritzako Kodearen arabera, baina ez du agintzen zein liburu
|
eraman
behar diren ezta nola eraman behar diren ere, horretarako Merkataritzako zuzenbideko arauetara igortzen gaituelako, ikusiko dugunez.
|
|
|
Kontabilitateko betebeharraren definizioa Merkataritzako zuzenbideko arauketak egiten badu ere, artikuluak aipatzen duten beharra tributu arauketak nahitaez agindu behar du. Esangura horretan, Sozietateen gaineko Zergaren foru arauek jaso dutenez, zerga horren zergadunek euren kontabilitatea eraman behar dutela, besteak beste, Merkataritzako Kodearen arabera, baina ez du agintzen zein liburu eraman behar diren ezta nola
|
eraman
behar diren ere, horretarako Merkataritzako zuzenbideko arauetara igortzen gaituelako, ikusiko dugunez.
|
|
|
Artikuluak lau jokabide ezberdin jaso ditu: a) Zerga oinarrien zuzeneko zenbatespeneko araubidean kontabilitatea
|
eramateko
beharra inola ere ez betetzea Hortaz, kontabilitatea eramateko betebeharra goitik behera ez da egiten. Dena den, eragina izango luke zerga oinarria zuzeneko zenbatespenaren arabera zehazten duten zergadunengan bakarrik, zenbatespen objektiboa aplikatzen dutenak kanpoan utzita lehenago oso zabala zena, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan jarduera ekonomikoen etekin garbia zehazteko, behintzat, eta egun foru arauetatik ia ia desagertu dena.
|
|
|
Artikuluak lau jokabide ezberdin jaso ditu: a) Zerga oinarrien zuzeneko zenbatespeneko araubidean kontabilitatea eramateko beharra inola ere ez betetzea Hortaz, kontabilitatea
|
eramateko
betebeharra goitik behera ez da egiten. Dena den, eragina izango luke zerga oinarria zuzeneko zenbatespenaren arabera zehazten duten zergadunengan bakarrik, zenbatespen objektiboa aplikatzen dutenak kanpoan utzita lehenago oso zabala zena, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan jarduera ekonomikoen etekin garbia zehazteko, behintzat, eta egun foru arauetatik ia ia desagertu dena.
|
|
|
Dena den, eragina izango luke zerga oinarria zuzeneko zenbatespenaren arabera zehazten duten zergadunengan bakarrik, zenbatespen objektiboa aplikatzen dutenak kanpoan utzita lehenago oso zabala zena, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan jarduera ekonomikoen etekin garbia zehazteko, behintzat, eta egun foru arauetatik ia ia desagertu dena. ...honen bidez, beraz, kontabilitaterik eza tipifikatu nahi da, bai halakorik ez dagoelako, bai kontabilitatea ez delako erakutsi nahi; gainera, modu absolutuan definitu da, eta kontabilitateko idazpenen %5 edo gutxiago izanez gero tipoa ez litzateke gauzatuko, lerrokada honetako tipoa behintzat, artikulu bereko c) letran aipatutakoa agian bai gauzatuko litzatekeelako. b)" Kontabilitate bikoitza
|
eramatea
". Halakoetan, kontabilitate" ofizial" bat dago, Ogasunari erakusteko eta tributu betebeharrak betetzeko, eta beste kontabilitate bat eramaten da," egiazkoa", bi biak pertsona edo erakunde berarenak eta zergaldi berekoak, enpresaren benetako egoera ezkutatzeko asmoarekin. c) Kontabilitateko idazpenik ez egotea edo idazpen faltsuak izatea.
|
|
|
Jokabide honen bidez, beraz, kontabilitaterik eza tipifikatu nahi da, bai halakorik ez dagoelako, bai kontabilitatea ez delako erakutsi nahi; gainera, modu absolutuan definitu da, eta kontabilitateko idazpenen %5 edo gutxiago izanez gero tipoa ez litzateke gauzatuko, lerrokada honetako tipoa behintzat, artikulu bereko c) letran aipatutakoa agian bai gauzatuko litzatekeelako. b)" Kontabilitate bikoitza eramatea". Halakoetan, kontabilitate" ofizial" bat dago, Ogasunari erakusteko eta tributu betebeharrak betetzeko, eta beste kontabilitate bat
|
eramaten
da," egiazkoa", bi biak pertsona edo erakunde berarenak eta zergaldi berekoak, enpresaren benetako egoera ezkutatzeko asmoarekin. c) Kontabilitateko idazpenik ez egotea edo idazpen faltsuak izatea. Jokabide tipikoa, beraz, idazpenik ez egitea eta idazpen akastunak edo benetakoak ez diren zenbakiekin egitea da. d) Kontabilitateko gezurrezko idazpenak egitea.
|
|
|
Aipatu bezala, egilea da, legeak edo foru arauak aginduta, kontabilitatea
|
eramateko
beharra duen pertsona nahiz erakundea baldin eta etekina zuzeneko zenbatespenaren arabera zehazten badu. Egileak, gainera, nahita eta kontzientziaz jardun behar du.
|
|
|
Preskripzio epea bost urtekoazenbatzen hasiko da delitua burutu denetik aurrera, autolikidazioa aurkezteko epea amaitzen denetik aurrera baldin eta zerga horien legeak edo foru arauak kontabilitatea
|
eramateko
beharra agintzen badu.
|
|
|
Administrazioak zorra likidatzeko duen ahalmena egikaritzeko iraungitze epea jarraitu edo preskripzio epea berriro zenbatzeaz gain, salaketa edo kereila onartzen ez bada, administrazio jarduketak atzera
|
eramango
dira delituari lotutako likidazio proposamena eman zen aurreko unera; kasu horretan, ikuskapen akta edo behin behineko likidazioa formalizatuko da. Prozedura gehieneko epean amaitu da, edo, bestela, ebazpen judiziala edo espedientea jaso denetik sei hilabeteko epean, azken epe hori luzeagoa bada.
|
|
|
Likidazioa behar bezala jakinarazi ez bada, betebeharpekoak ez du bere garaian izapide egokia izan likidazioaren aurka egiteko, eta ondorioz, babesik gabe egongo litzateke, premiamendu probidentziaren aurka jar daitezkeen errekurtso nahiz erreklamazioetan ezin dituelako tributu zorra zehazteko arazoak eztabaidatu. Kasu honetan, konponbidea da probidentzia deuseza dela adieraztea eta jarduketak atzera
|
eramango
dira likidazioa jakinarazi behar zen uneraino, bere eskubideari komenigarriak zaizkion alegazioak egiteko epea emanez. d) Likidazioa deuseztatzea. Probidentziaren oinarria den likidazioa deuseztatzen bada, ez du zentzurik zorra kobratzeko hurrengo egintzak gauzatzea. e) Premiamendu probidentziak duen akatsa edo bertan aipatu gabeko datua dela-eta, premiamenduko zorduna edo zorra ezin bada identifikatu.
|
|
|
Halakoetan, aktekin batera, ziodun txostena ere aurkeztu behar du honako hauek adieraziz: a) zeharkako zenbatespen araubidea aplikatzearen arrazoia; b) ikuskatu den subjektu pasiboak
|
eraman
behar dituen erregistro eta kontabilitatearen egoera; c) oinarriak eta etekinak zehazteko aukeratu diren bideen zergatia; eta d) aurreko datuak aintzat harturik, egin diren kalkulu eta zenbatespenak (TFAOen 153 artikulua). Zeharkako zenbatespena aplikatzeko ez da beharrezkoa izango hori adierazten duen aurretiazko administrazio egintza ematea; hortaz, erabaki horren aurka ez dago errekurtsorik.
|
|
|
Errekurtsoa jarri behar da hilabeteko epean, egintzaren jakinarazpena noiz jaso eta egun horren biharamunetik zenbatzen hasita edota administrazio isiltasun negatiboaren ondorioak sortzen direnetik zenbatzen hasita. Horretarako, idazkia aurkeztu behar zaio egintza bera eman duen organoari, egitateak eta zuzenbideko oinarriak jaso dituzten alegazioak sartuz, eta aurkeztutako uzia frogatzeko agiriak ere
|
eramango
dira idazkiarekin batera. Hilabeteko epe berean, errekurtsogileak, aurretiaz eta alegazioak prestatu ahal izateko, espedientea erakustea eska dezake; horretarako, organo jardulera agertu behar da egintza jakinarazi eta biharamunetik aurrera.
|
|
|
Ebazpen baiesleak osorik edo zati batean deuseztatu dezake aurkaratutako egintza, zuzenbide arloko arrazoiengatik edo formazko akatsengatik. Ebazpenean erreklamazio egilearen defentsa aukerak murriztu dituzten formazko akatsak aipatzen direnean, egintza ukitutako zatian deuseztatuko da, eta aginduko da jarduketak atzera
|
eramateko
formazko akatsa sortu zen unera.
|
|
|
Bigarren kasuan, interesdunak idazkia aurkeztu behar du Erregelamenduen 2 Artikuluak zehaztutako betekizunekin (eskatzailearen identifikazioa, egoitza, lekua eta eguna, eta itzulketarako kontu korrontea, besteak beste); idazki hori organo ebazleari bidaliko zaio (Arabako Erregelamenduak Tributu administrazioari dio). Idazkiarekin batera, itzulketarako eskubidea frogatzeko agiriak eta frogak
|
eramango
dira, baita ordainketaren ziurtagiria ere, edo ordaindu izanaren datu guztien aipamena (eguna, lekua eta kopurua) ordainketa aurkitu ahal izateko. Prozedura ofizioz hasi bada eta Administrazioaren esku ebazpenaren proposamena emateko beste datu badaude, prozedura hasteko erabakia jakinaraztean ebazpenaren proposamena ere bidaliko da77.
|
|
|
itzulketarako eskubidearen inguruabarrak, ordainketa benetakoa izan dela, ez dela itzuli egin, eskubidearen titulartasuna eta horren kopurua. Helburu horretarako interesdunari eska diezaioke informazio osagarria eta agiriak
|
eramatera
, edo hirugarrenei eska diezaieke oro har eman behar duten informazioa edota emandakoa berrestea ziurtagiri egokiak aurkeztuz. Ebazpena eman aurretik, ebazpen proposamena egingo da eta interesdunari bidaliko zaio hamabost egunetan eskubidez komeni zaiona alegatzeko.
|
|
|
Ebazpen judizialak formazko akatsak antzeman eta administrazio jarduketak atzera
|
eramateko
agintzen duenean, jarduketok atzera eramaten diren unetik sei hilabeteko epea igaro bitartean amaitu dira, edo hiru hilabeteko epean, azken epe hori luzeagoa bada. Estatu laguntzak berreskuratzeko prozedura berriro hasteko eskumena duen organoak espedientea jaso duenetik hasiko da zenbatzen epea.
|
|
|
Ebazpen judizialak formazko akatsak antzeman eta administrazio jarduketak atzera eramateko agintzen duenean, jarduketok atzera
|
eramaten
diren unetik sei hilabeteko epea igaro bitartean amaitu dira, edo hiru hilabeteko epean, azken epe hori luzeagoa bada. Estatu laguntzak berreskuratzeko prozedura berriro hasteko eskumena duen organoak espedientea jaso duenetik hasiko da zenbatzen epea.
|
|
|
Prozedura ebazteko epea lau hilabetekoa da, gehienez, berreskuratze erabakiak beste epe bat ezarri ezik. Eta ebazpen judizialak administrazio jarduketak atzera
|
eramatea
aginduz gero, prozedura amaitu da lau hilabetetik geratzen den epean, edo bi hilabeteko epean, azken epe hori luzeagoa bada.
|
|
|
4) Kontabilitateko liburuak
|
eramatea
eta zaintze beharra, baita erregistro fiskalak, informatikako aplikazioak eta informatika fitxategiak ere.
|
|
|
Horregatik esan ohi da zuzeneko zenbatespenak egiazko datuak erabiltzen dituela. Horrela, erregistroak edo kontabilitatea
|
eramateko
betebeharra duten subjektu pasiboen kasuan, egiazko datuak dira kontabilitatekoak eta subjektuaren aitorpenarenak. Kontabilitatea eramateko beharrik ez duten subjektuei begira, egiazko datuak dira aitorpenetik ateratzen direnak, aitorpenetan tributuaren objektuaren deskripzioa ekarri behar duela; esaterako, ondarearen gaineko tributuak edo eskualdaketen gainekoak (OZ, ODZ, OEEJDZ).
|
|
|
Horrela, erregistroak edo kontabilitatea eramateko betebeharra duten subjektu pasiboen kasuan, egiazko datuak dira kontabilitatekoak eta subjektuaren aitorpenarenak. Kontabilitatea
|
eramateko
beharrik ez duten subjektuei begira, egiazko datuak dira aitorpenetik ateratzen direnak, aitorpenetan tributuaren objektuaren deskripzioa ekarri behar duela; esaterako, ondarearen gaineko tributuak edo eskualdaketen gainekoak (OZ, ODZ, OEEJDZ).
|
|
|
Zenbatespen objektiboa aplikatzen denean, betebehar gutxiago eskatzen da; formari begira, adibidez, zenbatespen mota hori erabiltzen den kasuetan ez da beharrezkoa kontabilitate libururik
|
eramatea
, fakturak egiteko behar batzuk iraun arren.
|
|
|
TFAOen 153 artikuluaren arabera (eta TLOren 158.1 artikuluaren arabera), zerga oinarriak zehazteko zeharkako zenbatespena aplika daitekeenetan, tributuen Ikuskaritzak, subjektu pasiboaren tributu egoera erregularizatzeko ireki diren aktak ez ezik, ziodun txostena ere aurkeztu behar du honako hauek adieraziz: a) zeharkako zenbatespen araubidea aplikatzearen arrazoia; b) ikuskatu den subjektu pasiboak
|
eraman
behar dituen erregistro eta kontabilitatearen egoera; c) oinarriak eta etekinak zehazteko aukeratu diren bideen zergatia; eta d) aurreko datuak aintzat harturik, egin diren kalkulu eta zenbatespenak. Horrela, izaera horretako egintzak ziodunak izan behar direla ezartzen duen arau orokorra zehaztu egiten du legeak.
|
|
|
Salbuespen fiskala dela-eta, Jaurerriak bere diru sarrerak biltzen zituen eta Lurraldeko gastuei aurre egiteko erabiltzen zituen; horrez aparte, Koroaren gastuak ere ordaintzen zituen" dohaintzen" bidez, inoiz ez inposizioaren ondorioz. Salbuespen militarraren arabera, Jaurerriak ez zuen miliziarik
|
eraman
behar Koroaren gudetara, armadarako ekarpenak borondatezkoak ziren gutxi gorabehera. Foru pasea tresna juridikoa zen Koroaren arauak baliozkotzeko eta Bizkaian aplikatu ahal izateko:
|
|
|
Espedientea bete ondoren, Batzorde aholkulariari helaraziko diote eta horrek bere ebazpena eman behar du hiru hileko epean. Ebazpen hori organo ikuskariari jakinaraziko dio izapideak aurrera
|
eramateko
.
|
|
|
Lehia desleiala dagoela uste da, enpresa batean lortutako jakitateak erabiltzen direnean enpresa lehiakidearen jarduera bultzatzeko edo bezeroak enpresa batetik bestera
|
eramateko
[ikusi 1990eko urriaren 22ko (1990/ 9597 EDJ) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
23 Arantzak 5 urte
|
daramatza
eskola autobus batean lan egiten, eskola sasoiak irauten duen bitartean. Zein lan kontratu mota izan dezake?
|
|
|
Bestela esanda, kasu horretan nahikoa da informazio gailu bat jartzearekin, behar bezala ikusteko moduko tokiren batean, gutxienez zehaztuz datuak tratatuko direla, datuak tratatzeko arduraduna nor den eta 2016/ 679 (EB) Erregelamenduko 15.etik 22.era arteko artikuluetan jasotako eskubideak egikaritzeko aukera dagoela (IPDBLOren 22.4 artikulua). Halaber, informazio gailuan jaso daiteke informazio horretara
|
daraman
konexio kode bat edo internet helbide bat. Bada, Konstituzio Auzitegiak (irailaren 22ko 119/ 2022 epaian) adierazi du modu horretara lortutako irudiek balio dutela diziplinazko kaleratze bat justifikatzeko, betiere, neurri hori proportzionala, egokia eta beharrezkoa bada.
|
|
|
25 Mati senegaldarra da eta hiru urte
|
daramatza
nekazaritzako produktuen kontserba fabrika batean lanean. Nahiz eta lan egiteko eta Espainian bizilekua izateko baimenik ez izan, sasoiz jaso izan du beti sektore horretako hitzarmen kolektiboaren arabera dagokion alokairua.
|
|
|
13 Goimendia arrantza enpresak Ondarroako portuan hiru itsasontzi ditu(" Antiguako Ama"," Begoñako Ama" eta" Itziarko Ama"); hiru itsasontzi horiek arrasteko arrantza modalitatean dihardute. Bada, aspaldi aspalditik, Ondarroako portuan ohitura da arrantza modalitate horretan lan egiten duten arrantzaleek arrainei tripak kentzea eta kokotxak eurentzat hartzea, behin lehorreratuta, etxera
|
eramateko
edo euren kontura arrain erosleren bati saltzeko. Baina 2020ko martxoan, enpresak hiru itun egin zituen aipatu itsasontzietako arrantzaleekin.
|
|
|
Horrekin guztiarekin lotuta, parte hartzea gauzatzeko aukera izango zuten toki erakundeetako kolektibitateek berezkoak dituzten gaietan (gogora dezagun EKren 137 artikulua). Horrek zuzenean eskumenen arazora
|
eramaten
gaitu. Eskumenak banatzeko esparruan toki autonomiak lotura handiagoa izan behar zuen gizartearekin.
|
|
|
Horretan, toki administrazioaren inguruko xedapenak onetsi ziren: Udal bakoitzak bere eskumen eta funtzioak aurrera
|
eramateko
bakoitzak zehaztutako moduan betearazi behar ziren (2 artikuluak), udalbatzaren osoko bilkurak egiteko data udalbatzak aukeratu behar zuen (53 artikulua), udal bakoitzak bere ondarea egoki ikusten zuen moduan kudeatzen zuen (75 artikulua), etab
|
|
|
Auzitegi berdinak 193/ 2004 Epaian, 3 oinarri juridikoan, esanahi berdinean adierazten du herritarrek beraien gaitasun ekonomikoarekin gastu publikoaren sustengua
|
eraman
behar dutela eta herritarren artean printzipioz zergadunen arteko berdintasuna eskatzeko ahalmena izango dute157 Horren inguruan Atxabal RADAk eta Garcia Rossek azalpena ematen dute: " Konstituzioaren 1, 14 eta 31 Artikuluetan ez ezik, berdintasun printzipioa 139.1 artikuluan ere aipatzen da.
|
|
|
Baina berria dela adierazten dugu EKaren 135 artikuluaren moldaketara arte ez zuelako gaurko eraginik izan. Gaur egun aurrekontu egonkortasunaren printzipioak eta loturik
|
daraman
finantza jasangarritasunaren printzipioak finantza jarduera guztia ukitzen dute. Toki erakundeen esparruan pisu handia hartu du kontzeptu hau eta finantza zaintza deituriko kontrol jarduera indartu egin du.
|
|
|
Horren arabera, Administrazioen arteko harremanak dira: " Erakunde publikoen arteko loturak dira, antolamendu juridikoak arautzen dituena, beraien hedadura borondatezkoa edo betetzeko derrigorrezkoa izan daiteke eta Administrazio Publikoek bilatu behar dituzten elkarlana, koordinazioa eta eragingarritasun printzipioak praktikara
|
eraman
nahi ditu. Horiek guztiek leialtasun printzipioari erantzuten diote".
|
|
|
" Legearen Administrazio publikoen jardunaren koherentzia ziurtatzeko, helburu hori ezin bada lortu elkarlanerako edo lankidetzarako azaldutako prozeduren bidez, Estatuko eta autonomia erkidegoetako legeek, ekintza publikoaren sektoreak arautzen dituztenek, Nazioko Gobernuari edo Gobernu Kontseiluari esleitu ahal izango diote toki administrazioaren eta, bereziki, probintzietako diputazioen jarduera koordinatzeko ahalmena, beren eskumenak baliatzean" 238 Administrazio publikoen sistema konplexu horretan funtzionamendu bateratuan koherentzia behar da eta hor sartzen da koordinazio printzipioa. COVILLAS MARTiNEZek adierazten duen bezala, sistemaren elementu bakoitzak berezkoak dituen interesak aurrera
|
eramateko
eskumenak izango ditu, baina horiek ez dute izarea bakoiztua izango eta horregatik sistemaren elementu guztien jarduera lerrokatua eta koherentea bilatu behar da239.
|
|
|
Artikuluaren arabera, toki administrazioen eta beste Administrazio publikoen arteko kooperazio ekonomikoa, teknikoa eta funtzionala edota administratiboa borondatezkoa izango da eta zerbitzu edota interes amankomunen ingurukoa izan behar da. Kooperazio hori aurrera
|
eramateko
legeek beharrezko forma zehaztea jaso dute. Artikuluak bi tresna jaso ditu:
|
|
|
Bigarren ondorioan adierazitako adibideekin bat eginez, ondasun higiezina eskualdatzean aurretiazko txostena behar denean finantza zaintzako organo eskudunaren txostenean esandakoarekin aldentzeko aukera ematen zaio toki erakundeari, beti ere justifikaturik baldin badago; aurretiazko baimenaren aurka joanez gero, toki erakundeak hartutako erabakia deuseza izango litzateke. Ikuskapena: Kontrol teknika honen bitartez finantza jardueraren gaineko kontrola toki erakundeak berak
|
eramaten
du, baina toki erakundeak ematen dituen pausuen ikuskapena finantza zaintzako organo eskudunak gauzatuko du. Hau da aurrekontu egonkortasunari eta finantza jasangarritasunari buruzko arauek zehazten duten oinarrizko sistema:
|
|
|
Zaintza batzak birgaitze aurrekontua egin ezean edota Udal berriak birgaitze aurrekontua onetsi ezean, Ogasun Delegatuak Estatuko Gobernuari udalaren zuzeneko esku hartzea eskatzen zion eta, Gobernuak onartuz gero, Madrileko Gazetan argitaratzen zen. Hori argitaratu eta gero, udalaren kudeaketa funtzionario teknikari batzuek
|
eramango
zuten eta udalaren kargu eta eginkizun guztietan Udalbatza ordezkatuko zuten. Estatuko Gobernuak izendatutako teknikariek birgaitze aurrekontua aurrera eraman behar zuten eta Ogasun Ministerioak onartu behar zuen.
|
|
|
Hori argitaratu eta gero, udalaren kudeaketa funtzionario teknikari batzuek eramango zuten eta udalaren kargu eta eginkizun guztietan Udalbatza ordezkatuko zuten. Estatuko Gobernuak izendatutako teknikariek birgaitze aurrekontua aurrera
|
eraman
behar zuten eta Ogasun Ministerioak onartu behar zuen. Birgaitze aurrekontua martxan eta udal berria eratuta, berriro ere zaintza egoera batean" jausiz" gero, orduan Gobernuak Udala ezabatzeko ahalmena zuen.
|
|
|
Toki erakundeak, haien organismo autonomoak eta merkataritza sozietateak kontabilitate publikoaren araubidearen mende daude, azken horiek merkataritza xedapenetara eta Espainiako enpresen indarreko plan orokorrera egokitzeari kalterik egin gabe. Ondorioz, eragiketen kontuak Kontuen Auzitegiari emateko betebeharra dago, kontabilitatea
|
eramateak
dakarren erregistroeta barne informazioa alde batera utzita. Era berean, kontabilitate ekitaldia bat dator urte naturalarekin eta, beraz, aurrekontu ekitaldiarekin.
|
|
|
Toki erakundeen antolamenduan kontabilitatea
|
eramateko
eskumenak kontu hartzailetzari dagozkio, eta erregelamenduan beharrezko funtzio publikotzat hartzen dira. Kontu hartzailetzak finantza kontabilitatea eraman eta garatu behar du, eta aurrekontua gauzatzearen jarraipena egin behar du, finantzei dagokienez, korporazioaren osoko bilkurak emandako arau orokorrekin bat etorriz.
|
|
|
Toki erakundeen antolamenduan kontabilitatea eramateko eskumenak kontu hartzailetzari dagozkio, eta erregelamenduan beharrezko funtzio publikotzat hartzen dira. Kontu hartzailetzak finantza kontabilitatea
|
eraman
eta garatu behar du, eta aurrekontua gauzatzearen jarraipena egin behar du, finantzei dagokienez, korporazioaren osoko bilkurak emandako arau orokorrekin bat etorriz.
|
|
|
Baina, toki erakundeen gastuaren finantza jardueraren eginbehar garrantzitsua da. Toki erakundeek euren finantza jardueraren barneko kontrola
|
eramango
dute, nahiz eta kanpoko kontrolak ere egon. Udalen finantza jarduerak hiru kontrol ezberdin jasotzen ditu:
|
|
|
Estatuko toki erakundeek aurrekontu orokorra onestean, TOLTBren 169.4 artikuluan ezarritakoaren arabera informazio betebeharra egongo da. Baina informazio betebehar horrek TAOLren 56 artikuluko informazioa gainditzen du eta, ebazpenen laburpena bidali ordez, aurrekontu jarduerak
|
daraman
dokumentazio guztia eman behar da. TOLTBk toki erakundeek onetsitako aurrekontu orokorraren kopia Estatuari eta autonomia erkidegoari bidali behar zaiola ezartzen du.
|
|
|
lege kontrolak eta aukera kontrolak. Legezkotasun kontrolaren bitartez, antolamendu juridikoaren arau haustea gertattu daiteken edo gertatu den aztertuko da eta, horretarako, erabakia hartzeko
|
eraman
duen administrazio prozedura guztia ikuskatu behar da. Aukera kontrolaren bitartez, eskualdaketaren erabakia egokia den edo ez aztertuko da, hau da, egokitasuna ikuskatuko da, baina ikuskapen hori toki autonomia errespetatu behar du, eskualdaketaren eraginak ezin duelako urratu toki autonomiaren funtsezko nukleoa (eskualdatzeko erabakiaren aukera).
|
|
|
Bestetik, informazioa emateak lege kontrola ahalbideratu du, beraz ez da nahikoa TAOLren 56 artikuluak aipatzen duen erabakien laburpena. Eskualdatzeko erabakiaz gain, erabaki hori hartzera
|
eraman
gaituen prozedura guztia ere fiskalizatu da. Gomez Melero honetan oso zuzena izan da:
|
|
|
Orduan, toki erakundeen autonomia hertsiki lotuta dago haien nahikotasun finantzarioarekin; izan ere, legez esleitu zaizkien funtzioak bete ahal izateko finantza baliabideak erabat eskura izatea eskatzen du, bidegabeko baldintzarik gabe eta hedadura osoan" (48/ 2004 KAE, martxoaren 25ekoa, 10 OJ). ...ritasun osoa, bidegabeko baldintzarik gabe eta hedadura osoan, beraien eskumen propioak gauzatu ahal izateko"; horrek esan nahi du" diru sarreren eta gastuen plana ezartzeko askatasuna, azken batean aurrekontua, ez dela konstituzionalki ezartzen izaera absolutuarekin", eta, beraz, autonomia erkidegoen finantza autonomia mugatzen duten konstituzio irizpideak Administrazioaren eremura
|
eraman
daitezkeela. Azaldutako guztiarekin bat etorriz, zalantzarik gabe, Estatuaren eskumenak, EKren 149.1.11, 13, 14 eta 18 artikuluek birtualtasuna dute, handiagoa edo txikiagoa, orain aztertzen ari garen manuen Konstituzioa hausteko arrazoiak aztertzeko; EKren 149.1 artikuluak garrantzi berezia du toki aurrekontuen egonkortasunaren preskripzioak izan lezakeen urraketa aztertzeko, eta artikulu bereko 14 eta 18 arauek EKren 149.1 artikulua eduki behar dute, halaber, tokiko finantza nahikotasuna urratzen ote den ikusteko," Ezin baita ahaztu Estatuak eskumen bikoitza duela, hemen bat datorrena, Ogasun Nagusiaren gainean eta administrazio publikoen araubide juridikoaren oinarriak ezartzeko (Espainiako Konstituzioaren 149.1.14 eta 18 artikuluak); izan ere, toki erakundeek Estatuko tributuetan duten parte hartzearen izaerak, haien autonomiaren berme gisa, ogasun horien funtzionamenduaren euskarri bihurtzen du baliabideak hornitzeko sistema hori ogasun orokor osoan, eta, ondorioz, horren oinarrizko elementu bihurtzen du (Konstituzio Auzitegiaren 237/ 1992 Epaia, 6 OJ)" 513 Toki autonomiaren egikaritzak finantza zaintza betetzea behar du eskumen eta zerbitzu berriak emateko.
|
|
|
Lan honetan toki autonomiaren printzipioaren inguruan luze hitz egin dut eta hori erakunde berme bezala nola garatu den. Nire ustez EAEko toki erakundeetako autonomia printzipioa urrunago
|
eraman
nahi du ikuspegi moderno bat emanez. Parejo Alfonsok honen inguruan hauxe esaten du:
|
|
|
Finantza jardueraren adierazpena toki autonomiari lotuta doa ETELn zehar. Esan bezala, legeak finantza nahikotasuna beste dimentsio batera
|
eramaten
gaitu. ETELren 4 artikuluak toki araubidearen printzipio zuzentzaileak aipatzen dituenean lehenengo eta behin sorospidetasun printzipioa eta finantza nahikotasuna aipatzen ditu.
|
|
|
...zei dagokienez, baldin eta horiei emandako administrazio ahalak erabiltzea badakarte, bai eta emakidadunen beren egintzak ere, jurisdikzio ordena honetan zuzenean errekurritu badaitezke, dagokion legeria sektorialaren arabera. Administrazio publikoen ondare erantzukizuna, jardueraren izaera edo harreman mota edozein izanik ere, eta arrazoi horrengatik administrazio horiek ezin izango dira auzitara
|
eraman
jurisdikzio ordena zibilean edo lan arloko jurisdikzioan, nahiz eta kaltea gertatzean partikularrekin batera egon edo erantzukizun asegurua izan. Legeak berariaz esleitzen dizkion gainerako gaiak.
|
|
|
Zaintzaren kontzeptua lehenengo zatian definitu dugunean argi utzi dugu Administrazioan zaintzaren kontzeptua, jatorrian, Zuzenbide zibileko erakunde juridikoa Zuzenbide publikora
|
eraman
zela. Modu horretara, toki erakundea gaitasun zibil osoa ez zuten subjektuekin alderatzen zen.
|
|
|
Bestalde, ekonomiaeta finantza arloko autonomiaren mugekin lotuta, gai klasiko bat planteatzen da, Estatuaren edo erakunde publikoen ondarea beren administratzaileen aurrean babesteari buruzkoa. Defentsa horrek Administrazio publikoen xedatze botereak mugatzera
|
darama
, eta aukera kontrolaren mende ere bai.
|
|
|
EKak berezko tributuak eta Estatu eta autonomia erkidegoetako tributuetan parte hartzea aipatzen ditu, baina TAOLk eta TOLTBk gehiago aipatzen dituzte. Honek hasunarketa bat egitera
|
eramaten
dio epaiari: baliabideak Administrazio batek ematen badizkiot, horien erabilera legeari egokitzen den edo ez ere kontrolatu ahal izango du427 Epaiak Administrazioaren ondarearen erabileran administrazio egintzen gaineko kontrola gauzatzeko adibide" klasikoa" erabilita aukera kontrolak ere baimentzen ditu eta modu oso zehatzean adierazten du ezin dela baztertu jarduera ekonomiko finantzario konkretu batzuetan egokitasuna aztertzea, aukera kontrolak baztertu barik.
|
|
|
Toki erakundeen gainean, udaleko kontu hartzaileek egiten duten barneko kontrol funtzioan finantza zaintzaren organo eskudunen zeregina zehazten du. Kontu hartzailetzan lagungarria den organo bihurtzen da finantza zaintzaren organo eskuduna eta bere esku hartzea kontu hartzailearen funtzioa babestera
|
eraman
dezake.
|
|
|
Galdera honi erantzuteko KAren 4/ 1981 Epaira
|
eramaten
gaitu zuzenean eta kontrol teknika bezala kontrolerako informazioa ematen den guztietan, egin beharreko kontrol mota lege kontrola izango da. Finantza zaintza gauzatuko duten organoek, Estatua eta autonomia erkidegoko organo eskudunek, aurrekontuaren kopia, aurrekontu aldaketaren kopia eta diruzaintzako gerakin negatiboa duen likidazioaren kopia jasoko dute eta hori legeari egokitzen zaion konprobatu ahal izango dute.
|
|
|
Zalantza gehiago sortzen dira kreditu eragiketa finantza erakunde pribatu batekin gauzatu behar denean, erakunde hori nola aukeratu. TOLTBren 52 artikuluak456 Sektore Publikoaren Kontratuei buruzko arauketara
|
eramaten
gaitu eta gaur egunean indarrean dagoen SPKLren 10 artikuluak kreditu eragiketak legearen aplikaziotik kanpo uzten ditu maileguko eta diruzaintzako eragiketak, horiek balore edo finantza tresnen jaulkitzea, erostea, saltzea edo eskualdatzea egin edo ez. Beraz, zein da lege aplikagarria?
|
|
|
Toki erakundeek ezin izango dituzte epe luzeko kreditu eragiketak formalizatu, kasuan kasu, Estatuaren edo autonomia erkidegoaren baimenik gabe, aurrekontuko likidazioaren finantza egoeratik, emaitza arruntetik eta azkeneko ekitaldiko jarduera arruntaren emaitzatik aurrezki garbi negatiboa ondorioztatzen bada. Hau da, toki erakundeak aurrezki garbi negatiboa duenean ezin izango du epe luzeko kreditu eragiketarik egin TOLTBren 53.1 artikuluak nahastera
|
eramaten
gaitu irakurketan eta Estatuaren edota autonomia erkidegoaren baimenarekin eman dezakeela uler daiteke. Baina, ez da horrela.
|
|
|
• Termino konstanteetan. Horrek inplizituki amortizazioaren urteko teorikoaren urteko amortizazio koadroa kalkulatzeko sistema frantzesera
|
eramaten
gaitu
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar, KAren 4/ 1981 Epaiak beren beregi aitortzen duenez, ondarearen babesa kontrolatzeko moduko jarduera dela: "... ekonomiaeta finantzaarloko autonomiaren mugekin lotuta, gai klasiko bat planteatzen da, Estatuaren edo erakunde publikoen ondarea administratzaileen aurrean babesteari buruzkoa, eta defentsa horrek Administrazio publikoen xedatze botereak mugatzera
|
darama
". Argi dago, beraz, ondareari dagokiona ekonomiaeta finatza jardueraren esparruan sartzen dela.
|
|
|
Konstituziogileak toki autonomiaren eta baliabideen arteko loturaz jabetu zen eta EKren 142 artikuluan toki autonomiaren garapenerako finantza nahikotasuna ezarri zuen: " Tokiko Haziendak bertako Erakundeei dagozkien betekizunei aurrera
|
eramateko
beharrezkoa den dirua izan dute, eta diru iturri ziurrenak, beraiek ezarritako zergek, eta Autonomia Erkidego eta Estatukoetatik datozkienek osatuko dute" 109.
|
|
|
EKren 142 artikuluko xedapenak argi eta garbi uzten du beharrezko baliabide horiek berezkoak dituzten eskumeneko gutxieneko zerbitzuak bermatzeko edo ordaintzeko erabili behar direla. Toki ogasunak toki erakundeei dagozkien betebeharrak aurrera
|
eramateko
beharrezkoak diren baliabideak izan dituzte. Jarraian artikuluak honako oinarrizko baliabide iturri hauek zehazten ditu:
|