|
2001
|
|
|
Begetariano klasikoak (obo lakto begetarianoak) edo begetalinoak (begetariano zorrotzak) dira, eta egosi gabeko elikagai gordinak baino ez dituzte jaten.Begetariano klasikoen modalitatearen antzekoa bada, dieta hori osasunerako arriskurik gabe egin daiteke, hori bai, arreta handia izan behar da elikagaien higienean, elikagaiek
|
eragindako
intoxikazioak saihesteko, eta ondo jakin behar da zein diren oreka dietetiko egokia bermatzen duten elikagai konbinazio egokiak. Esnea pasteurizatu egin da eta arrautzek freskotasun bermatua izan dute.
|
|
2002
|
|
|
Epaile zibilaren erabakia Kordobako Lehen Auzialdiko Epaitegiak kontuan hartu zituen egindako proben ondoriozko gertakariak, eta, presuntzioen proba deiturikoaren bidez, erabaki zuen, begi bistakoa zela auzi jartzaileak Pablo Xabierren tabernara joan zirela urriaren 17tik 18ra, han patata tortilla maionesarekin ogitartekoa jateko. Eta ordu gutxira, salmonelak
|
eragindako
intoxikazio batek diagnostikatu eta laguntza medikoa eman zien. Ingestaren eta intoxikazioaren arteko kausaltasun harremana, gainera, modu logiko eta koherentean ondorioztatzen zen kaltetuekin (besteak beste, Concepción) zihoazen pertsonak ez zirela intoxikatu.
|
|
|
Salmonelosia: salmonellak
|
eragindako
intoxikazioa
|
|
|
Girona probintziako herri batean, jai honetan, Katalunian ohikoa den Sant Joan gozokiaren koke kontsumoak
|
eragindako
intoxikazioak 919 pertsona ingururi eragiten die; horietatik 50 atzo gauean ospitalean egoten ziren.
|
|
2003
|
|
|
Ez da esporulatzen (zenbait mikroorganismok naturalki egindako erresistentzia formak), baina muturreko baldintzak ongi jasaten ditu, nahiz eta izozte tenperaturan inaktibatzen den, eta ondo egosita ezaba daiteke. S. aureus ek
|
eragindako
intoxikazioa Hotzak gizakietan bakterio infekzioa eragiten duen toxina sortzea galarazten dio S. aureusi S. aureus edozein elikagaitan aurki daiteke, eta oso intoxikazio akutua eragiten du. Patogenoa sortzen duen toxina irentsi eta 2:00etatik 12:00ak arte agertzen da, eta oka handiak eta kontrolik gabeak eragiten ditu, baina ez sukarra.
|
|
2004
|
|
|
Europako Batasunak lehentasunezko kontrol helburuak ezarri ditu 2004 urterako, elikagaiek
|
eragindako
intoxikazio kopuru handia kontuan hartuta.
|
|
2005
|
|
|
Labeak eta berogailuak garbitu eta ikuskatzea, karbono monoxidoak
|
eragindako
intoxikazioak saihesteko.
|
|
|
NBIPren txostenaren arabera, inpaktuak “inguruko arrantza komunitateei osasun eta ingurumen arazoak ekarri dizkie”, akuiferoen poluzioa barne. Gainera, NBEk dio pertsona asko kexatu direla “ezohiko osasun arazoez”, beren herriak kostatik iritsitako haizeek astindu ondoren, hala nola arnas aparatuko infekzio akutuak, eztul larria, ahoko odol-jarioa, sabeleko hemorragiak, azaleko erreakzioak eta “bat bateko heriotza”, substantzia kimikoek edo erradioaktiboek
|
eragindako
intoxikazioaren sintoma berberak. Ildo beretik, NBIPren lanak azpimarratzen du hondamendi horiek “epe laburreko hondamendiak direla, baina hondakin erradioaktiboek ingurumena kutsatzeak ondorio larriak izan ditzakeela epe luzean giza osasunean, akuiferoetan, lurrean, nekazaritzan eta arrantzan urte askoan”.
|
|
2006
|
|
|
Azaleko lesio zirkular beltzak. Barazki eta fruta produktuetan aldaketa organoleptikoak kolonizatu eta eragiten dituzten mikotoxinak sortzen dituzten lizun espezie ugarien artean, Penicillium eta Aspergillus generoak baino ez dira garrantzitsuak osasun publikoaren ikuspegitik; izan ere, tenperatura, pH edo substratu mota jakin batzuen ondorioz, aflatoxina eta patulinek
|
eragindako
intoxikazio arriskutsuak sor ditzakete. Aspergillus flavus eta Aspergillus parasiticus ek hainbat frutatan (normalean, mahatsetan) eta jan daitezkeen sustraitan sortzen dituzten aflatoxinek, baita biltegiratutako elikagai, pentsu eta zerealetan ere, ondorio hepatotoxikoak, kartzinogenoak eta teratogenoak eragiten dituzte.
|
|
|
Ez da luzatu behar. Baliteke oroimen itzulgarria galtzea izatea, medikamentuek
|
eragindako
intoxikazioengatik, erreakzio neuralergikoengatik, asaldura emozional edo metaboliko iragankorrengatik, zentzumenak urritzeagatik, tumoreak agertzeagatik, infekzioak edo aterosklerosia agertzeagatik, besteak beste. Zerk eragiten du zentzumenen gutxitzea?
|
|
2007
|
|
|
Botulismoak
|
eragindako
intoxikazioa
|
|
|
Horrela, bero kantitatea hobeto kontrolatzen da eta egurra erretzen den bitartean egonkor mantentzea lortzen da. – Halaber, bidaiari lekuko keak eta usain txarrak saihesten dira, eta, gainera, karbono monoxidoak ustekabean
|
eragindako
intoxikazioa baztertzen da. Beste alderdi on bat da ez dagoela ezusteko suterik, txingarrak ez baitira tximiniatik kanpora ateratzen.
|
|
|
elikagaien segurtasuna bermatuta gera dadin». Izan ere, EBko eta AEBetako elikadura segurtasuneko agintari nagusiek berriki emandako datuen arabera, Campylobacterrek
|
eragindako
intoxikazioen eraginak handia izaten jarraitzen du, eta kezkak gora egiten du, gainera, patogenoa zenbait antibiotiko arruntekiko erresistentziak erakusten hasi delako, besteak beste, fluorokinolonak. EFSAk txosten bat aurkeztu zuen 2007ko hasieran, baserriko animaliek eta animalia jatorriko elikagaiek eragindako antibiotikoekiko erresistentziei buruz.
|
|
|
Bertan, elikadura kate osoan zehar (laborantza, prozesamendua, biltegiratzea eta salmenta) patogenoek dituzten arriskuak aztertzen dira. Produktu freskoak, azken hilabeteotan, herrialdeko zenbait tokitan elikagaiek
|
eragindako
intoxikazio agerraldiei lotuta daude, hala nola duela astebete letxugetan E.coli agertzeak eragindakoa, Kanadara iritsi dena, edo 2006ko azken poltsetan ziazerba freskoetan izandako patogenoak eragindakoa. Egoera horretan, gidaren etorrerak landare produktuen kutsaduraren aurkako borrokan lagundu lezake, elikagaiek eragindako gaixotasunen iturri nagusietako bat baitira.
|
|
2008
|
|
|
Anfetaminak oso egokiak dira paludismoaren eta artritis erreumatoidearen profilaxirako, opiazeoen eta antiarritmikoen familiakoak baitira. Barne eta kanpo arriskuak Noguék kasuistikari dagokionez pozoitze ohikoenen berri eman du, eta haurren artean karbono monoxidoak
|
eragindako
intoxikazioak nabarmendu ditu. «Negu bakoitzean gas horrekin izandako istripuei buruzko berriak agertzen dira, berogailuen eta berogailuen funtzionamendu txarragatik, batez ere», azaldu du adituak.
|
|
|
Esne aizunduak
|
eragindako
intoxikazioak 53.000 haur txinatarrei eragiten die
|
|
|
Hegaztiek eta, bereziki, oilaskoak zeregin garrantzitsua dute Campylobacterrek
|
eragindako
intoxikazioan. Bakterio horren ibilbidea lehen mailako produkzioan hasten da, elikagaia manipulatu baino askoz lehenago.
|
|
2009
|
|
|
Gaur egun, ez da dokumentatzen esnearen bidez irentsitako antibiotikoek
|
eragindako
intoxikaziorik, kontzentrazio oso txikiak izaten baitira, eragin toxikoa eragiteko modukoak. Hala ere, zalantza dago elikagai kutsatuen bidez gizakiak antibiotikoak kontsumitzeak toxikotasun kronikoa ekar dezakeen mailara irits ote daitekeen.
|
|
|
Txirlak, ostrak, txibiak eta muskuiluak nabarmentzen dira. Horien kontsumoa moluskuaren elikadurak berak
|
eragindako
intoxikazioekin lotuta egon daiteke, baina intoxikazio horiek gutxitu egin dira produkzioan kontrolak areagotu ahala. Orain, kontsumo seguruagorako interesaren ondorioz, Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA, ingelesezko sigletan) Australia, Japonia eta Zeelanda Berriko moluskuetan pektenotoxinak egoteari buruzko irizpena eman du.
|
|
|
Arraina, gordinik edo marinatuta jan behar bada (gatzunak edo sushia, adibidez), lehenago izoztea gomendatzen da, gutxienez 48 orduz. Horrela, anisakisak
|
eragindako
intoxikazioak saihestuko dira. Elikagaiak modu seguru eta arduratsuan eskuratzeak ere lagundu dezake infekzioetatik ihes egiten.
|
|
2010
|
|
|
Prozesua behar bezala garatzen ez denean, produktua are gehiago aldatzen duten beste bakterio batzuk ager daitezke, baita patogenoak ere, hala nola Clostridium generoko espezieak. Produktuaren kalitate faltak eta produkzio akastuna egokitzeko tratamendu osagarriek industrian eragindako galerez gain, bakterio patogenoek
|
eragindako
intoxikazio kasuak ere deskribatu dira duela gutxi.
|
|
|
Tenperatura gorabeherak ekiditeak eta higiene baldintza zorrotzak izateak murriztu egiten du patogenoek arrautzetan
|
eragindako
intoxikazio arriskua.
|
|
2011
|
|
|
11.4.1 Gasak
|
eragindako
intoxikazioak eta asfixiak 394
|
|
|
11.4.2 Errekuntza produktuek
|
eragindako
intoxikazioak 395
|
|
|
11.4.3 Karbono monoxidoak (CO)
|
eragindako
intoxikazioaren sintomak 395
|
|
|
11.4.1 Gasak
|
eragindako
intoxikazioak eta asfixiak
|
|
|
11.4.2 Errekuntza produktuek
|
eragindako
intoxikazioak
|
|
|
11.4.3 Karbono monoxidoak (CO)
|
eragindako
intoxikazioaren sintomak
|
|
|
Toxiko eta farmakoen determinazioa: intoxikazio iatrogenikoak, elikagaiek edo ingurugiroak
|
eragindako
intoxikazioak, nahita eragindakoak (suizidioak eta krimenak) eta abar.
|
|
|
Odoleko gas kontzentrazioa asaldatzen duten arnasketa prozesu patologikoak: biriketako fibrosia, karbono monoxidoak
|
eragindako
intoxikazioak, etab.
|
|
|
Europako Batasunak 5.500 agerraldi baino gehiago izan ditu elikagai kutsatuen kontsumoak elikaduran
|
eragindako
intoxikazioetan, 2009an. Agerraldi horietako gehienen iturria salmonella izan da, eta, nahiz eta zoonosia eragiten duten bakterio nagusien zerrendan buru izan, beheranzko joerari eutsi dio bosgarren urtez jarraian (2008an baino %17 gutxiago).
|
|
|
Europako Erkidegoko osasun politikak ezarritako helburuetako bat da elikagaiek
|
eragindako
intoxikazio kasuak murriztea. Zoonosiaren mugak osasun publikoko erabakien arretaren zati handi bat hartu du duela urte batzuetatik.
|
|
|
Zenbait elikagaik izan dezaketen arriskuaz ohartzea funtsezkoa da elikagaiek
|
eragindako
intoxikazioak saihesteko. Denak ez dira berdinak, eta arrisku berberak dituzte.
|
|
|
Irudia: davekentuk Azken urteotan, elikagaien segurtasunari buruzko ikerketaren zati handi bat Salmonella eta E. coli k produktu freskoetan (hosto berdeko barazkiak, frutak eta fruitu freskoak)
|
eragindako
intoxikazio agerraldien kopuruan eragiten duten faktoreei buruzko informazio berria ematera bideratu da. Azterketa askok frogatu dute bi patogenoak landare ehun mota askoren barruan daudela.
|
|
2012
|
|
|
Osasun arazo batzuk nahiko ohikoak izan daitezke baina ondorio nahiko arinekin eta heriotza tasa oso baxuarekin, adibidez Staphylococcus aureus en intoxikazioa. Beste kasu batzuetan gaixotasuna garatzea oso arraroa da baina ondorio oso larriekin eta heriotza tasa altuarekin, esaterako, Clostridium botulinum en toxinek
|
eragindako
intoxikazioak.
|
|
|
Perretxikoek sortutako toxinak: toxina naturalek
|
eragindako
intoxikazio akutuen artean arruntenetarikoak daude hemen. Perretxiko espezie batzuek sortutakoak dira eta efektu ezberdinak dauzkate.
|
|
|
Saltsak arrautzarekin Saltsa holandarra, muselina eta, batez ere, maionesa dira arrautzak erabiltzen dituzten saltsetako batzuk. Udako hilabeteetan, kontu handiz ibili behar da Salmonellak
|
eragindako
intoxikazioak saihesteko. Azidotzea (limoia edo ozpina gehitzea), hozteko tenperaturak eta manipulatzeko jarraibide egokiak lagun ditzake.
|
|
|
Horren kausak askotarikoak eta askotarikoak dira: egoera txarrean dauden produktuen kontsumoak
|
eragindako
intoxikazioa, birus edo bakterioren batek eragindako infekzioa, elikagaien intolerantzia edo alergia… Beherakoak bestelako sintomarik ez duenean, hala nola sukarra edo sabeleko min larria, dieta da oinarrizko tratamendua. Baina… zer dieta?
|
|
|
Modu horretan, airea gorantz bultzatzen da bat batean, eta, ondorioz, errazago kanporatzen da gorputz arrotza. 4 «Gorakoa
|
eragin
intoxikazio baten aurrean» A pesar de que el vómito puede facilitar la eliminación del tóxico, no siempre es recomendable. Si la sustancia que se ha ingerido es corrosiva (lejía, amoniaco, etc.), devolver es contraproducente ya que lesionará la parte alta del tubo digestivo. También hay que ser muy prudentes al provocar el vómito en una persona semiinconsciente, porque pueden ocasionarse aspiraciones del contenido gástrico hacia las vías respiratorias.
|
|
|
Substantzia horiek nola jarduten duten eta nola sortzen diren eta zein diren ohikoenak jakiteak haiek kontrolatzen eta kontsumoa mugatzen lagunduko du. Artikulu honetan, amina biogeno nagusiak, elikagaien mugak eta konposatu horiek
|
eragindako
intoxikazio histaminikoa azaltzen dira.
|
|
|
Instalazioa irentsi zuten animaliak kontsumitu ondoren, intoxikazio mekanismo bitxienetako eta gutxien ezagutzen denetako bati buruzko ohar bat egin da. Landare horien haziak jan dituzten eperrak edo galeperrak hartzeak
|
eragindako
intoxikazioaren kasua da hori. Barraskiloak hartu ondoren, roldon hostoekin elikatu diren arazoak ere deskribatu dira.
|
|
|
dee 2018 6 Arriskua. Gabonetan txakurrak intoxikatzea Txakurraren osasunerako kaltegarriak diren elikagaiek
|
eragindako
intoxikazioak, hala nola arkumea edo txokolatea, Eguberrietako beste arrisku bat dira. Haragia eta arkume hezurrak hartzeak urdail hesteetako arazoak sortzen ditu, ez baitu erraz digeritzen haragi horren koipea.
|
|
2013
|
|
|
Eredu epidemiologikoetatik abiatuta, birus kontzentrazioen eta uraren kalitate ereduen arteko erlazioen jarraipena egin da. Kanpylobacterra Or. eta Cryptosporidiuma spp. muturreko fenomeno meteorologikoek
|
eragindako
intoxikazio agerraldietako patogenorik ohikoenak izan dira. Leptospira spp. norobirusak eta Vibre arrunta. Klima aldaketa eta elikagaien segurtasuna Planeta berotzeak ingurumenean eta, beraz, elikagaien ekoizpenean ere eragiten ditu ondorioak.
|
|
2014
|
|
|
Irudia: David Howard Txakurra eta egoera txarrean dauden elikagaiek
|
eragindako
intoxikazioa Zakurrak egoera txarrean dauden elikagaiekin edo haientzako egokiak ez diren janari soberakinekin intoxikatu daitezke. Txakur bat janarien bidez intoxikatu daiteke, salmonela bezalako bakterioen bidez, edo= »https ://www.consumer.es/mascotas/ parasitos internos caninos y el peligro para su salud.html»> harrapatuz.
|
|
|
2014an. Teknologia hori, beste bakterio patogeno batzuetara hedatzen bada, azkarrago detektatzen utziko luke elikagaiek
|
eragindako
intoxikazio agerraldiak, eta, beraz, ahal den pertsona gutxien eragingo luke. Adituen arabera, gaur egun erabiltzen diren teknikek hutsune batzuk dituzte, batzuetan ez baitira kasu guztiak kontrolatzen edo pista faltsuak ematen baitituzte.
|
|
2016
|
|
|
abantailak dituen arren, ezin dira elikagaiak izozkailuan behin betiko gorde, kalitatea ere murriztu egiten baita denbora handitu ahala. Izozteak elikagaiek
|
eragindako
intoxikazioetatik babesten gaitu, baina kontuan hartu behar da metodo horrek berez ez dituela bakterioak suntsitzen, baizik eta haien jarduera eta ugaltzea moteltzen dituela. Elikagai bat izozten denean, barruan duen ura izoztu egiten da, eta izoztea ondo egiten ez bada edo oso motela bada, ura izotzezko kristal bihur daiteke, elikagaien zuntzak suntsitu eta kalitatea galarazteko.
|
|
|
Zingira bidezko intoxikazioa zenbait dinoflagelatu (algak) jaten dituzten arrezifeko arrainen kontsumoak eragiten du. Hasiera batean, arazo hori zona tropikaletan baino ez zen mugatzen, globalizazioa eta mundu osoko pertsonen eta elikagaien mugimendu azkarra, hain zuzen, eta, hala ere, zzigaterak
|
eragindako
intoxikazio kasuak edozein lekutan zeuden. Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzaren (EFSA) arabera, 2008tik, Espainiak eta Portugalek elikadura toxikatoxinak (Kanarietan eta Madeiran) egin dituzte, eta horrek esan nahi du mikroorganismoa “gero eta orokortuagoa dagoela Mediterraneoan”.
|
|
|
alex raths Zigula bidezko intoxikazioa Apirilean, Europako Batasuneko (EB) eta EFSA Europako Batasuneko sei erakundetako 12 erakundek sinatu zuten kooperazio proiektu bat ziguatoxina bidezko elikadura intoxikazioaren arloan. Aurreikuspenen arabera, adituek lan egiten dute Ebn intoxikazio horren arriskua zehazteko, eta toxinak bere dietaren bidez metatzen dituen ur tropikal eta subtropikaletako itsas arrain hartzeak
|
eragindako
intoxikazioa. Hainbat dinoflagelatu espeziek (mikroalgek) ekoizten dute toxina, eta munduko zenbait lekutan intoxikazio endemikoa gertatzen da.
|
|
|
Zzigatoxina arrainetan, txango, sehaska, txitxarro edo sakanetan antzeman da. Ziguaterak
|
eragindako
intoxikazioaren lehen seinaleak toxina hartu ondoren 15 minutu eta 24 ordu bitartean agertzen dira, baina gehienetan 6 ordura agertzen dira. Sintoma gastrointestinalak abdomeneko mina, goragaleak, gorakoak eta beherakoa dira; neurologikoak, berriz, hatzetan inurridura, ahulezia, tenperatura itzultzea (hau da, objektu hotzak bero eta bero sentitzen dira) eta, kasurik larrienetan, arnas paralisia.
|
|
|
Sintoma gastrointestinalak abdomeneko mina, goragaleak, gorakoak eta beherakoa dira; neurologikoak, berriz, hatzetan inurridura, ahulezia, tenperatura itzultzea (hau da, objektu hotzak bero eta bero sentitzen dira) eta, kasurik larrienetan, arnas paralisia. EFSaren arabera, zigaterak
|
eragindako
intoxikazioa da itsas biotoxinek mundu osoan eragiten duten intoxikazio mota ohikoena. Itsas biotoxinak Beraz, arrainak eta itsaskiak elementu kutsagarriak (naturalak nahiz artifizialak) metatu daitezke garatzen diren ingurune urtarrean.
|
|
|
Baina praktika hori sinplea eta tolesgabea izan daiteke, jateko espezieak ondo ezagutzen ez badira eta toxikoetatik ondo bereizten ez bada. Perretxikoak bereizi gabe biltzea irizpiderik gabeak, eskarmenturik ezak eta gutxieneko ezagutza mikologikoek
|
eragindako
intoxikazioak sortzen dira urtero. Kontuan izan behar da ez dagoela arau edo arau orokorrik espezie batzuk besteetatik bereizteko.
|
|
|
Perretxikoak. Onddo haluzinogenoek
|
eragindako
intoxikazioa, batez ere, Psilloybe eta Amanita generoei dagokie; lehenengoak printzipio aktibo ibotenikoa du, eta bigarrenak, psilozinoa. Toxiko naturalak elikagaietan Elikagaiei eta toxikotasunari buruz hitz egiten denean, oro har, substantzia kimikoekin lotzen da, hala nola pestizidekin, gehigarriekin edo elikagaiari eransten zaion bestelako substantziarekin.
|
|
2019
|
|
|
Gehienetan kirol arrantzatik etortzen denez (nahiz eta hazten hasi ere egiten hasi), freskoa izaten da. Leku batzuetan zigula kasuak gertatu dira, elikadura katean dagoen toxina batek
|
eragindako
intoxikazioa. Horregatik, hesteak, burua eta arrabak ez dira kontsumitu behar.
|
|
2020
|
|
|
Baina, egia da patogeno batzuk, beren izaeragatik, oso arriskutsuak direla. Besteak beste, aipatu dudan botulismoa, edo perretxikoek
|
eragindako
intoxikazioak, gibeleko akatsak eragiten dituztenak. Perretxikoen kasuan, gainera, kaltea hain larria denean agertzen dira sintomak, transplante batekin bakarrik konpon daitekeenean.
|
|
|
Nola saihestu haurren gel hidroalkoholikoak
|
eragindako
intoxikazioak
|
|
|
Pandemiaren ondorioz, adin txikikoei asko handitzen ari zaizkie gela desinfektatzaile eta higigarriek
|
eragindako
intoxikazioak.
|
|
|
Gel hidroalkoholikoak haurrengan
|
eragindako
intoxikazioak Arriskutsua da gela hidroalkoholikoa etxean egitea. Baina baita haur txiki batek irentsi, arnastu edo gehiegi erabili arte ere.
|
|
|
Izan ere, produktu horiek gutxienez %70eko alkohola izan behar dute koronabirusaren aurka eraginkorrak izateko; graduazio handiko edari batek, whiskiak edo vodkak, esaterako, ez du %40tik gorakoa izan behar. Hau da, nahi gabe irensten bada, ondorio narritagarri bat eragiteaz gain (erredura arina, adibidez), sintoma nagusiak alkoholak
|
eragindako
intoxikazioa dira, eta haurretan larria izan daiteke irentsitako kopuruaren arabera: ahoa eta begiak narritatzea, kasu arinenetan, logura, arnasa hartzeko zailtasuna, azukre maila baxua (hipogluzemia), konbultsioak, koma edo heriotza.
|
|
|
Haur txikiek 50 mg/ dl-ko alkoholemiaren sintomak izan ditzakete. Zer egin haurren gela hidroalkoholikoengatik intoxikatuz gero Gel hidroalkoholikoak
|
eragindako
intoxikazioaren aurrean, zer egin dezakegu. Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) hau gomendatzen du:
|
|
|
Egia al da hegaztiaren haragi gordinak besteek baino arrisku handiagoa duela? Salmonella, E. coli edo Campylobacterrek
|
eragindako
intoxikazioak ugariak dira hegazti haragian, eta horregatik ez da gordinik jaten. Dirudienez, txekor haragia txikiagoa izan daiteke.
|
|
2021
|
|
|
Ez dute kadmiorik ez merkuriorik, Europan debekatua baitago haiekin egitea, baina badituzte zenbait metal, hala nola zinka, zilarra edo litioa, non ingurumena eta osasuna ez liratekeen ondo geldituko, hondakinak behar bezala baztertzen ez badira eta giza gorputzean zuzentasunez erabiltzen ez badira. Adibidez, litioak
|
eragindako
intoxikazioak arnas akatsak, miokardioaren depresioa, biriketako edema eta iztuku sakona eragiten ditu. Nerbio sistema kaltetzen du, koma egoera eta heriotza ere eragin arte.
|
|
2022
|
|
|
E. colik
|
eragindako
intoxikazioa, pizza izoztuetan aurkitutako bakterioa
|
|
|
Horregatik, ukituriko gehienak adingabeak dira. Zein dira E. colik
|
eragindako
intoxikazioaren sintomak. Beherakoa (batzuetan, odolarekin), sabeleko mina, goragalea eta oka egitea, nekea eta sukarra.
|
|
|
Erakunde honek egindako taula honek intoxikazioei eta horiekin lotutako sintomei buruz orienta gaitzake. Biotoxina Mikroorganismo ekoizlea Intoxikazioa/ Sindromea Sintomak pertsonengan Toxina neurotoxikoa (NSP) Gymnodinium laburra Itsaskiak
|
eragindako
intoxikazio neurotoxikoa Arnas erritmoa murriztea. Gorputzeko tenperatura jaistea.
|
|
|
Koma. Amnesia (ASP) Pse_ nitzschia Itsaskiak
|
eragindako
intoxikazio amnesikoa Goragalea. Sabeleko karranpak.
|
|
|
Buruko mina. Toxina paralitikoa (PSP) Alexandrium Gonyaulax Itsaskiak
|
eragindako
intoxikazio paralitikoa Inurridura. Aldi baterako itsutasuna.
|
|
|
Artikulazioetako mina. Azaspiracios taldeko toxinak (AZA) Azadinium spinosum Azaspirazidoek itsaski bidez
|
eragindako
intoxikazioa Goragalea. Beherako larria.
|
|
|
Yesotoxinak (YTX) Protoceratium reticulatum Lingulodinium polyedrum Pertsonetan ez da YTX bidezko intoxikazio kasurik identifikatu Animalietan kalteak eragiten ditu muskulu kardiakoan eta eskeletikoan Imina ziklikoak (KI) Alexandrium Karenia selliformis Vulcanodium rugosum Ez da pertsonengan CI bidezko intoxikazio kasurik identifikatu Animalietan nerbio sistemari eragiten diote Iturria: Nekazaritzako Elikagaien Segurtasunerako Euskal Fundazioa (Elika) Nola prebenitu biotoxinek
|
eragindako
intoxikazio arriskua Bi une garrantzitsu daude arriskua prebenitzeko eta kontrolatzeko: elikadura katean eta etxean.
|
|
|
Gertaera horiek agertzen direnean, agintari eskudunek ekoizpen eremuak ixten dituzte, eta debekatu egiten dute itsaskiak ateratzea eta ondoren merkaturatzea. Bestela esanda, itsas biotoxinek
|
eragindako
intoxikazioa prebenitzeko neurri bakarra baimendutako eremuetan itsaskiak ateratzea da. Prebentzioa etxean Segurtasun neurri nagusia hau da:
|
|
|
Perretxikoen kontsumoak
|
eragindako
intoxikazioak saihesteko oinarrizko premisa da ziurtasun osoz ezagutzen diren onddoak bakarrik jatea.
|
|
2023
|
|
|
Beren larrialdietan buru nahasmenduekin lotutako diagnostikoak% 10 handitu zirela adierazi dute, eta gehien hazi zirenak honako hauek izan zirela: botikek ustekabean
|
eragindako
intoxikazioa(% 122), suizidioa/ suizidio saiakera/ ideazio autolitikoa(% 56), elikadura portaeraren nahastea(% 40) eta depresioa(% 19). Gainera, 2021ean, ANAR Fundazioak (arriskuan dauden haur eta nerabeei laguntzen die) 748 adingabe artatu zituen, deiaren unean beren bizitza amaitzen saiatzen ari zirenak.
|
|
|
Nola saihestu intoxikazioak etxean? Mikroorganismo patogeno asko gehiago ugaltzen dira tenperatura 30 °C tik gora igotzen denean; horregatik, elikagaiek
|
eragindako
intoxikazio batzuk, hala nola salmonelosia, maizago gertatzen dira udako hilabeteetan, elikagaiak oso erraz egon baitaitezke tenperatura altuan. Arriskua gutxitzeko, oinarrizko neurri batzuk hartu behar dira:
|
|
|
Begiak distiratsu badituzte, askoz hobeto. 2 Barbarin freskoa erosten baduzu, egosi 60 °C tik gorako tenperaturara iritsi arte edo izoztu bost egunez °C an, anisakisak
|
eragindako
intoxikazioa saihesteko. 3 Etxean egoera onean kontserbatzeko, oso tenperatura baxuan eduki behar da (0 ºC eta 4 ºC artean).
|
|
|
Ogibide ezezaguna da askorentzat, baina tximinietako kedar kentzaileen lana funtsezkoa da Euskal Herriko etxe askotan. Keak
|
eragindako
intoxikazioak eta etxebizitzetako suteak saihesten dituzte. Tximiniaren mantenu lanak egitera ere hedatzen da haien jarduera, keari ihes egiten utz diezaioketen pitzadura txikiak konponduz.
|