|
2001
|
|
|
Teknologia berriek
|
eragindako
gaixotasunak lanbide gaixotasun gisa integratuko dira.
|
|
|
Osasuna. Puntu horretan dago faktore garrantzitsua, egoera txarrean dagoen esnea mikroorganismo patogenoek edo haien toxinek
|
eragindako
gaixotasun zoonosikoak transmititzeko bidea izan baitaiteke. Behiak edo jezteko makinak eta esnea manipulatzen duten pertsonak dira kutsadura iturri nagusia.
|
|
2002
|
|
|
Esperientziak erakutsi du “oso txikia” dela gaixotasun tropikalek eta tuberkulosiak osasun publikoan duten eragina. Etorkinei dagokienez, komunitate medikoa benetan kezkatzen duen gaia egokitze arazoek
|
eragindako
gaixotasunei buruzkoa da. Taldearen osasun mentala osasun sistemaren erronka nagusietako bat bihurtu da, Javier García Campayo psikiatrak, Miguel Servet Unibertsitate Ospitalekoak, eta Huescako San Jorge ospitaleko Concepción San Carrillo diotenez.
|
|
|
Bestalde, Laguntza Ekintzan, hezkuntza eta osasun arloekin lotutako proiektu zehatzak finantzatu ditu. Adin txikikoak dira mundu osoko ingurumenaren degradazioaren biktima nagusiak; izan ere, egunean 5.500 haur hiltzen dira egoera txarrean dagoen uraren kontsumoak eta bakterioekin kutsatutako elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunen ondorioz, Nazio Batuen Funtsak (Unicef) emandako datuen arabera. Ingurumen degradazioa arnasbideen gaixotasun akutuetan eta haurren heriotza tasa handian gertatzen da.
|
|
|
Haurrak izan ziren 2000 urtean ingurunearen degradazioak
|
eragindako
gaixotasunekiko zaurgarrienak, dio OMEk
|
|
|
Gro Harlem Brundlandt Munduko Osasun Erakundeko zuzendariak (OME) atzo esan zuen, Johannesburg eko Lurraren Goi bileran hitz egin zuenean, haurrak izan zirela 2000 urtean ingurumenaren degradazioak
|
eragindako
gaixotasunekiko zaurgarrienak; izan ere, kutsadurarekin lotutako arazoengatik hildako 4,7 milioi pertsonetatik %40k baino gehiagok bost urte baino gutxiago zituzten. “Ingurumen faktoreen ondorioz, 45 minutuan behin umez betetako hegazkin bat izorratuko balitz bezala da”, esan zuen Harlemek, 2000 urtean ingurumenaren narriadurarekin lotutako gaixotasunak beherakoa izan zirela, 1,3 milioi pertsona hil baitzituen, gaixotasun infekziosoak, milioi bat biktima, arnas disfuntzioak (2 milioi hildako) eta hainbat gertaera (4.000 hildako) eragin zituztenak.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak (OME) eta Munduko Bankuak egindako azterlan baten arabera, tabako kontsumoak
|
eragindako
gaixotasunek eragindako heriotzak saihesteko neurririk eraginkorrena tiraderen prezioa igotzea da, batez ere gazteei eragiten baitie. Txosten horren arabera, %10eko gehikuntzak 5 milioi heriotza saihestuko lituzke mundu osoan.
|
|
|
Arrain hazkuntzaren kostuak murrizteko, ikertzaileek kostu txikiko pentsu bat sortu dute, oilasko, soja, arto, garagar, bitamina eta mineral hezurrez osatua, eta, FAOk dioenez, etengabeko kalitate kontrolpean dago. Zentroak, gainera, biziraupen tasak murrizten dituzten bakterio eta parasitoek
|
eragindako
gaixotasunen hedapena geldiarazten laguntzen duen jarraipen sistema bat sortu du.
|
|
|
Oraindik ere esperimentazio fasean daude, minbizi zelulak suntsitzeko gai direla frogatzeko. Haren ondorioetan iradokitzen du droga horiek prioiek
|
eragindako
gaixotasun arriskua areagotu egin dezaketela droga horien eraginpean dauden pertsonei. Gogoratu behar da ikertzaile horrek lehenago lan egiten zuela Chicagoko Unibertsitatean, eta 2000 urteko abuztuan beste lan bat argitaratu zuela “Science” lanean, non azaltzen baitzuen prioiek zuntz amiloideoak sortzen dituztela irauteko, Lindquist ek “konformazio nukleatuaren bihurketa” deitu zion sistema baten bidez. Orduan, aitortu zuen “laborategian hiru pertsona izan ez bagenitu esperimentu bera egiten eta emaitza berak lortzen, ez nukeela sinetsiko”.
|
|
|
Moluskuak kontsumitu ondoren birus enterikoek
|
eragindako
gaixotasun agerraldiak arrisku handia dira osasun publikoarentzat mundu mailan. Norwalk taldearen birusak, eragin handia dutelako, eta A hepatitisarenak, sortzen duen gaixotasunaren seriotasunagatik, azken urteotan arreta gehien jaso dutenak dira.
|
|
|
Bira horretan ehunka pertsonak arazo gastrointestinalak izan zituzten. Carnivaleko langileek esan zuten oraindik ez dakitela zer ari den
|
eragiten
gaixotasuna, baina Norwalk birusa balitz bezala tratatzen ari dira, azken asteetan Holland America eta Disney lineen erabiltzaileak kutsatu dituen bera. Norwalk birusa duela 30 urte agertu zen Ipar Amerikako Ohio Estatuan, eta pertsonen arteko kontaktuaren bidez edo ur edo janari kutsatuaren kontsumoaren bidez transmiti daiteke.
|
|
2003
|
|
|
Horregatik, Ur Gezaren Nazioarteko Urtean akordioak egin behar dira edateko urik ez duten 1.200 milioi lagunentzat eta osasun neurri egokirik ez duten 2.400 milioi lagunentzat ur eta osasun arazoei aurre egiteko. Gainera, urtean hiru milioi pertsona baino gehiago hiltzen dira giza kontsumorako egokia ez den urak
|
eragindako
gaixotasunengatik. 2015 baino lehen, edateko urik ez duten pertsonen kopurua erdira murrizteko, Nazio Batuek, gobernuek eta gobernuz kanpoko beste erakunde batzuek Nazio Batuen Ingurumen Programak (NBIP) koordinatutako ekitaldi eta jarduera batzuk proposatu dituzte aurten.
|
|
|
Era berean, gaur egun ez dago kontrako kasuaren frogarik, hau da, abeletxe britainiarretako ardietan BSE dagoenik. Gehienez ere, laborategiko baldintzetan
|
eragindako
gaixotasunaren kasu gutxi batzuk ezagutzen dira, baina ez modu “naturalean”. Hala ere, ikertzaileek azpimarratzen dute “arrazoi sendoak” daudela pentsatzeko gaixotasuna benetan existitzen dela, eta milaka ardi eramaile egongo liratekeela.
|
|
|
Estatu Batuetan janari lasterreko jatetxe kateek diru gutxiagoren truke bezero gehiago lortzeko egiten duten borrokak estatubatuarren gizentasunari eta gehiegizko pisuak
|
eragindako
gaixotasunei laguntzen die. Hori da otsaileko argitalpenean AEBko Dietetika Elkartearen aldizkariak argitaratu duen azterlan baten ondorio nagusia.
|
|
|
Adin horretan, nerabeen %15 eta adin nagusiko gazteen %15 ohiko erretzailea da. Gure herrialdean urtean 55.000 pertsona inguru hiltzen dira tabakoak zuzenean
|
eragindako
gaixotasunengatik. Espainiak bat egin du munduko herrialde nagusiekin ohituraren aurkako borrokan.
|
|
|
Izan ere, erretzaileek ohitura uzten ez saiatzeko edo beregana itzultzeko aitzakia dira. Kutxatilek ohar handiagoak eta gogorragoak erakustea eta zenbait termino ezabatzea lortu ondoren, tabakoak
|
eragindako
gaixotasunak dituzten pertsonen irudiak paketeetan sartzeko lan egiten du OMEk. Eredu hori dagoeneko onartu dute Kanadan eta Brasilen.
|
|
|
Hori da Listeria monocytogenes en eta Escherichia coli verotoxigenikoaren kasua (O157/ H7). Gure herrialdea ez da zigorrik gabe geratu mikroorganismo horiek elikagaiak kontsumitzearen bidez
|
eragindako
gaixotasunengatik, baina arestian aipatutako agenteen oso azpitik. Beren ekintza jasan dutenei eragiten dizkieten ondorio larriek, beren bizitza suntsi dezaketenek, kontsumitzailearen kezka eragin dute, baina eragin txikia dute.
|
|
|
Hala ere, Salmonella da oraindik ere elikadura jatorriko gastroenteritisarekin lotura handiena duen agentea, nahiz eta Campylobacterrek protagonismoa hartzen duen Erresuma Batuan, bereziki Eskozian, Norvegian eta Islandian. Espainian bezala, mikroorganismoak eta, zehazki, bakterioak dira elikagai kutsatuak kontsumitzeak
|
eragindako
gaixotasunen eragile nagusiak. Salmonela enterikoak beste bakterio batzuen gainetik nabarmentzen dira gastroenteritisaren agerraldiak eragiten dituzten agente gisa.
|
|
|
Elikagaiak (eta horiek ekoitzi, landu eta prestatzeko erabilitako ura) arrisku mikrobiologiko, kimiko eta fisiko ugari transmititzeko bektorea izan daitezke. Mundu osoan kutsa daitezkeen gaixotasunak Elikagaiek transmititutako gaixotasunek edo arrisku horiek
|
eragindako
gaixotasunek gero eta arazo ekonomiko eta osasun publiko handiagoak sortzen dituzte, bai herrialde garatuetan bai garatze bidean daudenetan. Alde horretatik, esan behar da mesfidantza handiena herrialde garatuetan sortzen dela, elikagaien kontsumitzaile garrantzitsuetan.
|
|
|
Bakterio azido laktikoak nagusiki esneki hartzituetan egoten dira, eta badirudi, halaber, ondorio onuragarriak dituztela immunitate sisteman.Mikroorganismo horiek hesi gastrointestinala zeharkatzeko eta hesteetako floran edo mukosan eragiteko gai dira, eta bertan beren ezaugarri onuragarriak adierazten dituzte. Hotzeriari aurre egitea Hotzeria harrapatu ondoren, tratamenduak sintomak hobetzen ditu, ez baitago hori sendatzeko gai den sendagairik, birus batek
|
eragindako
gaixotasuna baita. Antibiotikoak ere ez dira eraginkorrak, bakterioek eragindako konplikazioetan izan ezik.
|
|
|
Beroarekiko erresistenteak diren mikroorganismo patogenoek
|
eragindako
gaixotasunei aurrea hartzeko, neurri handi batean, tenperatura egokia behar den denboran aplikatu behar da. Arrisku handienak hiru patogeno nagusitatik datoz:
|
|
|
Botulismoa da espezialisten artean kezka handiena sortzen duen beroarekiko erresistentea den patogenoren batek
|
eragindako
gaixotasuna. Clostridium botulinum mikroorganismoaren presentziak eta denbora/ tenperatura tratamendu eskasa aplikatzeak eragiten dute gaixotasun horren jatorria.
|
|
|
Produktuaren erdiko 65 gradu edo gehiagoko tenperaturek zelula bakterio begetatiboak desaktibatzen dituzte. Prozedura honen bidez, C. perfringens edo B k
|
eragindako
gaixotasuna transmititzeko aukera murrizten da. Cereus, lehenago ugaldu diren zelula begetatibo horiek hartzea saihesten duelako.
|
|
|
Elikagai poluituak kontsumitu ondoren birus enterikoek
|
eragindako
gaixotasun agerraldiak arrisku handia dira osasun publikoarentzat mundu mailan. Norwalk taldearen birusak dira, eragin handia dutelako, arreta gehien jasotzen ari direnak, bereziki gurutzaontzietan.
|
|
|
Gaur egun, Asiako, Afrikako eta Pazifikoko hegoaldeko unibertsitateekin eta hezkuntza erakundeekin negoziazioak egiten ari da Zentroa, diploma banatzeko eskualdeko zentroak ezartzeko. Daleyk zuzentzen duen sailaren datuen arabera, mundu osoko 1.000 milioi pertsonak ez dute edateko urik, eta hamar segundotik behin haur bat hiltzen da ondasun preziatu horren faltak
|
eragindako
gaixotasunen ondorioz. Halaber, garapen bidean dauden herrialdeetako ospitaleetan tratatutako gaixotasunen erdiak baino gehiago giza kontsumorako uraren kalitate txarraren ondorio zuzenak dira.
|
|
2004
|
|
|
Kopuru horretan, gainera, ez da sartzen familiaren zainketan emandako denbora. 2002an EAEn, Katalunian eta Andaluzian eginiko beste azterketa batek dioenez, jarduera bikoitz hau duten emakumeen osasun egoerak okerrera egiten du familiaren beharrek gora egiten dutenean, haurrak edo beste senitartekoak zaindu behar direnean, alegia; estresak
|
eragindako
gaixotasunak hirukoiztu egiten dira 35 urte arteko emakumeetan, herritar guztien batez bestekoarekin alderatuta. Eta gure jaiotze tasa mundu mailan txikienetakoa da.
|
|
|
Ekintza horien edukia bi gaira mugatu da: Elikagaien kaltegabetasuna kontrolatzeko zerbitzu ofizialak indartzea; elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunen zaintza epidemiologikoa eta elikagaien kaltegabetasunaren arloko alerta sistemak. Bigarren Mundu Foroko gai zerrenda Lehenengo gaian, aurkezpen dokumentuak adierazten du industria arduratzen dela elikagai kaltegabeak eta kontsumitzeko egokiak emateaz, higiene praktikak aplikatuz eta elikagaien arriskuak kontrolatuz.
|
|
|
Bigarren Mundu Foroko gai zerrenda Lehenengo gaian, aurkezpen dokumentuak adierazten du industria arduratzen dela elikagai kaltegabeak eta kontsumitzeko egokiak emateaz, higiene praktikak aplikatuz eta elikagaien arriskuak kontrolatuz. Eta gobernuek zaindu behar dute kontsumitzaileek behar bezala babestuta egon behar dutela elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunetatik edo horiek eragindako kalteetatik, bai eta nazioarteko merkataritzatik datozen elikagaiekiko konfiantzari eutsi ere. Horretarako, adierazten du kontrol zerbitzu ofizialek gai izan behar dutela elikagaien kaltegabetasunaren arloko arauak modu eraginkorrean betearazteko, eta hori antolakuntza egituraren eta zerbitzu ofizial horien kudeaketaren mende egongo da.
|
|
|
Lan horrek, gainera, inportazioen eta esportazioen kontrol fidagarria eskatzen du, baita ziurtapen sistemak ere. Zaintza epidemiologikoa Elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunen eta alerta azkarreko sistemen zaintza epidemiologikoa da Munduko Foroan landuko den bigarren gaia. Esparru horretan, gaikako dokumentuek zehazten dute elikagaiek transmititutako gaixotasunen egoerari buruzko informazio sistema fidagarri batean oinarritu behar dela elikagaien kaltegabetasunaren estrategia eraginkor bat egiteko.
|
|
|
2003/ 2004 kanpainan, azterketa trikinoskopikoak 2.880 basurderi egin zitzaizkien, eta trikina 13 aletan detektatu zen. Trikinosia parasito batek (Trichinella spiralis)
|
eragindako
gaixotasuna da. Larbak animalia batzuen haragian sar daitezke, hala nola txerria eta basurdea.
|
|
2005
|
|
|
Inguruko ospitaleetan doi doi sintomak arintzeko botikak ematen dizkiete buruko minarentzako aspirinak, sudur edo begietarako tantoak. Ez dira ikertu gasak
|
eragindako
gaixotasunek epe luzera ekarriko dituzten ondorioak. Union Carbideri eskatu zaizkionean bere produktuek osasunean duten eraginaz dituen informeak, korporazioak ezetz erantzun du, sekretu komertzialaren aitzakiatan.
|
|
|
Nahiz eta 1990etik 2002ra 1.000 milioi lagun baino gehiago igaro ziren saneamendu zerbitzuez, instalazio horietan sartzeko aukerarik ez zuten biztanleen kopurua 100 milioi besterik ez zen murriztu. Hamarkadako neurrien helburu nagusietako bat ur kutsatuaren kontsumoak
|
eragindako
gaixotasunak prebenitzea da, urtean 1,8 milioi pertsonari eragiten baitie. Oro har, beherako eritasunen %88 uraren kalitate txarragatik, saneamendu zerbitzuen ezegonkortasunagatik eta higienerik ezagatik sortzen dira.
|
|
|
Horrez gain, adierazi dute banketxe barruan eta kanpoan dirua lortzeko asmoa dutela, sektore publikoak eta pribatuak barne. Munduko Bankuaren datuen arabera, malaria eltxo baten ziztadak
|
eragindako
gaixotasuna da, eta urtean milioi bat pertsona baino gehiago hiltzen ditu. Gainera, beste asko gaixotzen dira, gehienak bost urtetik beherako haurrak.
|
|
|
KHak DNA sekuentziak dira, genoman geneak aurkitu eta aldakortasun handiko landare populazioa lortzeko balio dutenak, eta hortik karaktere berriak atera daitezke. Nazioarteko lankidetzaren beharra Patogenoek (onddoak, birusak eta bakterioak)
|
eragindako
gaixotasunekiko erresistentziak aurkitu nahi ditu nazioarteko ekimenak. Meloiaren genomika proiektua Espainian hasi eta urtebetera hasi zen ekimena.
|
|
|
Obesitateari buruzko Europako ikerketa berri baten arabera, Europako biztanle zaharren herenak gehiegizko pisua du, eta obesitate morbidoak Europako 10 biztanletik bati eragiten dio. Bestalde, Estatu Batuetan kalkulatzen da obesitateak
|
eragindako
gaixotasunen urteko kostuak 100 mila milioi eurokoak direla. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) oraindik ere gutxiago lasaitzen duten zifrak ditu:
|
|
2006
|
|
|
opclibra Hepatitisaren ezaugarria gibelaren hantura da. Hepatitis birala birusek
|
eragindako
gaixotasun arruntei dagokie. Gaixotasun horiek organoaren tamaina handitzea eragin dezakete, eta, ondorioz, mina eragiten dute kanpoko kapsula estimulatzean, hantxe baitaude zentzumen terminalak.
|
|
|
Atzo aurkeztutako Europako azterlan baten arabera, 1.500 pertsona inguru hil ziren Espainian, tabakoak askatzen duen kea nahi gabe arnasteak
|
eragindako
gaixotasunen ondorioz. Lan horren ondorioa da urtero EBn 19.000 pertsona baino gehiago hiltzen direla biriketako minbizia, gaixotasun kardiobaskularrak, garuneko isuriak eta zigarroen kearen eraginpean egoteari lotutako arnas patologiak direla eta.
|
|
|
Federazioak behin eta berriz dio Ministerioak jantzien tailuak arautu behar dituela, saltoki edo marka jakin batzuek “bezeroak erakar ditzaten 34 eta 36 neurriak bezalako neurriak erabiliz, neurri horiek benetan goragoko beste batzuei egokitzen baitzaizkie”. Ildo horretatik, argitu du ez duela asmorik “inola ere neurri txikiak merkatutik kentzeko; izan ere, kontsumitzaile askok 34 neurrikoak izan behar dute, eta horrek ez du esan nahi elikadura nahasteek
|
eragindako
gaixotasunik izango ez dutenik”. Ahanzturan ez geratzea Bestalde, María del Carmen González Nerbio anorexiaren eta bulimiaren Arreta Babesteko Elkarteko (ADANER) bozeramaileak esan du pozik dagoela, elikadura nahasteei buruzko eztabaida berriz ere sustatzen delako eta ekintza zehatzak garatzen direlako janzkien ezponda kontrolatzeko eta gorputz osasungarri bat sustatzeko.
|
|
|
Denboraren joanak erakutsi digu agian lehen arazoa haragia, esnea eta produktu eratorriak prezio baxuan lortzea dela, eta horrek, zalantzarik gabe, animaliak produktu merkeekin elikatzera garamatza. Eritasunaren hedapenarekin zerikusi zuzena izan zuen gertaera garrantzitsu bat izan zen aldatutako proteinak espeziearen berezko proteinak zirela, eta, beraz, kanibalismoak
|
eragindako
gaixotasun baten hedapena errazten zen, hau da, espezie bereko animalietatik zetozen proteinak kontsumitzeagatik. Horregatik, lehentasuna du espezie barruko elikadura (kanibalismoa) saihesteak, eta, bereziki, debekatzea hausnarkariak animaliengandik datorren materialarekin elikatzea.
|
|
|
Munduko uraren eskasiari eta banaketa txarrari kutsadura gehitu behar zaio, gaur egun giza osasunerako dagoen arazo handienetako bat. Gaur egun, munduan 2,2 milioi pertsona hiltzen dira urtero, saneamendu eskasak kutsatutako edateko urak
|
eragindako
gaixotasunengatik. Alde horretatik, NBEk konpromisoa hartu du 2015era arte milioi laurdena baino gehixeago edateko ur osasuntsua egunero eskuratzeko.
|
|
|
Saiakuntza klinikoetan frogatu zen G1P1 serotipoen errotabirusak eragindako gastroenteritisaren aurkako eraginkortasuna. [8], G2P [4], G3P1 [8], G4P1 [8] eta G9P1 [8]. Beraz, RerabTeq da rotabirusaren aurkako txerto bakarra Europan, eta birus horrek
|
eragindako
gaixotasunek eragiten dituzten bost serotipo nagusiak estaltzen ditu, merkaturatze laborategiaren arabera. «Errotabirusak eragindako gastroenteritis pediatrikoa oso gaixotasun arrunta da bularreko haurretan eta haur txikietan, eta larria izan daiteke, ezin baita aurreikusi.
|
|
|
Ostiralean, Finlandiako ikertzaileek adierazi zutenez, 2 motako diabetesa garatzeko arriskua murrizten lagun diezaiekete gerri zabaleko pertsonei jarduera fisikoak. 2 motako diabetesa, intsulina behar bezala sortu edo erabiltzeko ezintasunak
|
eragindako
gaixotasunaren modurik ohikoena, gehiegizko pisuarekin edo obesitatearekin lotuta dago. Helsinkiko Osasun Publikoaren Institutu Nazionaleko zientzialariek jakin zuten gerri zirkunferentzia zabala duten pertsonak ez direla 2 motako diabetesa izateko joera txikiagoa dutenak baino.
|
|
|
Azala edo lumak kendu baino lehen, pieza bakoitzaren heltze aldiak errespetatu behar dira, baina betiere lehenbailehen erauzi behar dira. Zenbait haragik, hala nola basurdeak edo pozoiak, albaitariaren azterketa behar dute kontsumitu aurretik, trikinosia (Trichinella spiralis parasitoko larbek
|
eragindako
gaixotasuna) bezalako gaixotasunak saihesteko. Ohikoa da afariak edo bazkariak antolatzea, ehizarako plater gozoen zaporea lagun dutela, hala nola:
|
|
|
Ikerketa proiektu erkideekin, adituek espero dute Suediak, Danimarkak eta Herbehereek aplikatzen dituzten ekoizpen sistemak praktikan jartzea eta kontuan hartzea, oilo erruleetan salmonelosiaren eragina oso txikia baita. «Komunikazioa eta lankidetza funtsezkoak dira elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunak kontrolatzeko», diote proiektuaren arduradunek. Gehienetan, kontrol hori zuzenean animalien gordailuan egiten da.
|
|
|
William Harveyk (Houston, Texas), berriz, kreditua eman dio Leitaori, eta iradoki du morgellon gaixotasuna Lyme ren gaixotasunaren aldaera bat izan daitekeela. Bestalde, George Schwartz ek (Santa Fe, Mexiko Berria) Stenotrophomonas maltophilia bakterioak
|
eragindako
gaixotasun infekzioso bat aipatzen du. Atlantako CDCtik, Dan Rutz ek dio dozena bat ikertzaile baino gehiago ari direla lanean tren orotan, tokian bertan eta herrialdeko hainbat lekutan, eta ez du baztertzen urte amaieran txosten ofizial bat egiteko adina datu biltzea.
|
|
2007
|
|
|
Lau horietatik bik ospitaleratzea eskatu dute. Trikinosia parasito batek
|
eragindako
gaixotasuna da, eta larbak animalia batzuen haragian koka daitezke, hala nola txerria eta basurdea. Prebenitzeko, funtsezkoa da haragia kontsumitu aurretik haragia aztertzea.
|
|
|
Planchuelok adierazi du urtero ehunka mila paziente hartzen direla osasun sistema publikoan, tabakoaren kontsumoarekin zuzenean lotutako gaixotasunengatik. “Horregatik, milaka ohe hartzen dituzte egunero mendekotasun horrek
|
eragindako
gaixotasunak dituzten gaixoek. Erretzaileek, batez beste, gaixotasunagatiko baja egunak 6,16 dira urtean; ez erretzaileenak, berriz, 3, 86”.
|
|
|
Aldi horretan, lan baldintza txar eta kaltegarriek 16.000 langile hil zituzten, nahiz eta ofizialki bi heriotza baino ez zitzaizkion egotzi azaldutako arrazoiei. Era berean, kalkulatzen du urtero 7.000 langilek baino gehiagok beren lanak
|
eragindako
gaixotasun mentala jasaten dutela eta 5.000 tumore gaizto benetan lanekoak direla. Lanbide gaixotasunek urtean 16.000 langile baino gehiagoren bizitza kobratzen dutela kalkulatzen da CCOOko Lan Osasuneko arduraduna, Joaquín Nietok dioenez, patologia profesionalekin Espainian gertatzen dena zehatz mehatz aztertzen duten ikerketa zientifikoetan oinarritutako lehen txostena da.
|
|
|
Dhakako (Bangladesh) Babur Jaigah auzoan Intervida Fundazioak Oinarrizko Osasun Laguntza Zentro bat ireki du, besteak beste, ur kutsatuaren kontsumoak
|
eragindako
gaixotasunak prebenitu eta tratatzeko. GKEaren kalkuluen arabera, Bangladesiko hiriburuan populazioaren %50 pobrezia maila nazionalaren azpitik bizi da.
|
|
|
Bakterio horrek
|
eragindako
gaixotasunak osasun publikoko arazoak dira mundu osoan.
|
|
|
Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) urteak daramatza txerto hori nahitaezkoa dela aldarrikatzen, eta pozik hartu du OMEren jarrera. Osasun agentziaren txostenak dioenez, pneumokokoak
|
eragindako
gaixotasunak, meningitisa esaterako, osasun publikoko arazoa dira mundu osoan. 2005ean, 1,6 milioi pertsona hil ziren infekzio pneumokozikoen ondorioz; horietatik 700.000 eta milioi bat artean bost urtetik beherako haurrak ziren, eta horietako asko garapen bidean dauden herrialdeetan.
|
|
|
Hala berresten dute Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) azken datuek; horien arabera, munduko populazioaren ia %39k, hau da, 2.600 milioi pertsonak baino gehiagok, ez du saneamendu zerbitzurik. Arazoa, batez ere, populazio horiekin lotuta dago, eta EBn elikagai" segurutzat" hartzen da; hala ere, eremu batzuetan, ur kutsatuak
|
eragindako
gaixotasunak orain arte antzemandako patologiak baino gehiago izan daitezke. Mikroorganismoek, substantzia kimikoek edo erradioaktiboek eragina dute kalitate mailan, eta, beraz, arlo horretako ezagutzak areagotzeak hura hobetzeko jarraibide berriak garatzen lagundu behar du.
|
|
|
Haur horien %20 hiltzen da eta bizirik daudenen %90 inguruk akats neurologiko larriak dituzte. Transplanteen prebentzioa Cochrane Plus liburutegiaren berrikuspen batean, eta birusaren aurkako prebentziozko tratamenduak zitomegalobirusak
|
eragindako
gaixotasunak plazeboaren edo ohiko arretaren aurrean izan dezakeen arriskua murrizten duen hipotesiaren pean, 10 saiakuntza identifikatu ziren 476 parte hartzailerekin. Saiakuntza horiek konparatu egiten zituzten prebentziozko tratamendua eta birusen aurkako eta ahozko profilaxia, zain barnetik hartutako tratamenduaren aurrean, medikamentuen onurak eta kalteak kontuan hartuta.
|
|
|
sukarra, leukozito oso baxuak (leukopenia) eta plaketa gutxi (tronbozitopenia), organoaren disfuntzio zehatzarekin edo gabe. Tratamendu prebentiboak nabarmen murriztu zuen CMVk
|
eragindako
gaixotasun arriskua, baina ez errefusa akutua edo heriotza tasa, arrazoi guztiengatik. Profilaxiaren eta ahozko tratamendu prebentiboaren aurreko tratamendu prebentiboak versus zain barnekoek ez zuten alde nabarmenik agertu CMVk eragindako gaixotasunaren edo arrazoi guztiek eragindako hilkortasunaren arriskuetan.
|
|
|
Tratamendu prebentiboak nabarmen murriztu zuen CMVk eragindako gaixotasun arriskua, baina ez errefusa akutua edo heriotza tasa, arrazoi guztiengatik. Profilaxiaren eta ahozko tratamendu prebentiboaren aurreko tratamendu prebentiboak versus zain barnekoek ez zuten alde nabarmenik agertu CMVk
|
eragindako
gaixotasunaren edo arrazoi guztiek eragindako hilkortasunaren arriskuetan. Hala ere, berrikuspeneko adituek adierazi dute saiakuntza gehiago egin behar direla prebentziozko tratamendua eta profilaxi antibirala alderatzeko.
|
|
|
Europako txosten baten arabera, beherantz doa elikagaiek eta urak
|
eragindako
gaixotasun infekziosoen eta zoonosi batzuen eragina EBn.
|
|
|
Eragin gutxiagorekin, baina ez horregatik garrantzi gutxiagorekin, Yersinia, Listeria monocytogenes, Brucella eta Clostridium botulinum ere aipatu behar dira, guztiak ere EBn agerpen nabarmena dutenak eta kontsumitzaileen osasunean ondorioak dituztenak. Kasu berezi bat Elikagaiek eta, zehazki, animaliek
|
eragindako
gaixotasun infekzioso nagusien analisiak berariaz aipatzen ditu Creutzfeldt Jakoben gaixotasunaren aldaera, behien entzefalopatia espongiformearen (BSE) giza forma edo behi eroen gaitza. 14 hilabetez bizirik irauteko, kutsatutako haragiaren kontsumoa izan ohi da transmisio bidea, nahiz eta odolaren bidez kutsatutako kasuak ere deskribatu diren.
|
|
|
Larria ez izan arren, inpetigoa azaleko infekzio arrunta da, oso kutsakorra, eta batez ere eskola adinean dauden haurrei eragiten die, nahiz eta immunitate sistema deprimitua duten pertsonei ere gerta dakiekeen. Eskuragarri dauden azken datuen arabera, estreptokokoko inpetigoen %2k glomerulonefritisa dute konplikazio gisa, giltzurrunaren barne egituren hanturak
|
eragindako
gaixotasuna. Tratamendu honetan, antibiotikoak ahotik eta bide topikotik ematen dira, eta higiene neurri zorrotzak hartzen dira barreiatzea saihesteko.
|
|
|
Aurkikuntza polemikoa Azterketa hau bitaminen eta osagarritasunaren arteko erlazioa argitzen saiatzen den eztabaidaren erdian heldu da. Nahiz eta horien kontsumo erregularra, sarritan, zenbait minbizi mota eta gaixotasun kardiobaskular gutxitzearekin lotzen den, zenbait azterlanek ikusi dute osagarriek ez dutela inolako
|
eraginik
gaixotasun horietan. Autierrek berak dioenez, «beste azterketa batzuek erakutsi dute bitaminak ez duela eraginik minbizian».
|
|
|
Baina mutazio horrek berak bakterioek
|
eragindako
gaixotasunen ondorioak areagotzen ditu Europan.
|
|
|
Lan horretan, “Proceedings of National Academy of Sciences” (PNAS) aldizkariak bihar argitaratuko du. Hala, genearen aldaera bera malariagatiko heriotza tasaren aurkako alelo babesle bihurtu da Saharaz hegoaldeko Afrika, eta Europako subjektuetan jarduten du, bakterioek
|
eragindako
gaixotasunekiko suszeptibilitatea handituz. Gainera, ikertzaileek diotenez, Eurasiako herrietan beste mutazio bat sortu zen (Thr399Ile), Asp299Gly mutazioaren malariarentzako ekintza “kaltegarria” indargabetzeko.
|
|
|
Produktu freskoak, azken hilabeteotan, herrialdeko zenbait tokitan elikagaiek eragindako intoxikazio agerraldiei lotuta daude, hala nola duela astebete letxugetan E.coli agertzeak eragindakoa, Kanadara iritsi dena, edo 2006ko azken poltsetan ziazerba freskoetan izandako patogenoak eragindakoa. Egoera horretan, gidaren etorrerak landare produktuen kutsaduraren aurkako borrokan lagundu lezake, elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunen iturri nagusietako bat baitira. Azken datuen arabera, produktu freskoak egoki erabiliz gero, kutsadura gutxiago izango litzateke.
|
|
2008
|
|
|
Codex Alimentarius ek joan den azaroan egindako azken bileran, kontsumitzeko prest zeuden elikagaietako listeriaren kontrolak sortzen hasi zen. Adituen ustez, orduan, Alemaniako ikerketa batean oinarrituta, listeriarako zero tolerantziaren estandarrek patogeno horrekin kutsatutako elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunen kasuak gutxitzea dakarte. Lan hori errazteko, higieneari buruzko gida batzuk ezartzea proposatu da, nazioartean ezagunak direnak, hala nola, arrisku handikotzat jotzen diren elikagaien kontrola indartzea (produktu deshidratatuak, tarteak eta zatikatuta merkaturatzen diren fruta eta barazkiak, besteak beste).
|
|
|
Hobetu beharreko alderdiak badaude ere, proiektuaren arduradunek ikerketa egiten jarraitzen dute," salmonellaren trazabilitatean" funtsezko pieza bihur dadin. Kontrol handiagoa Elikagaietan mikroorganismoek
|
eragindako
gaixotasunen agerpena kontrolatzeko eginkizunen artean, 2007ko erdialdean, Europako Batzordeak plan bat aurkeztu zuen salmonellak hegazti haztegietan duen eragina murrizteko. Oraindik indarrean dauden lehentasunetako bat 2011rako %1era jaistea da.
|
|
|
Metabolismoaren berezko akatsak Azken urteotan, herentziazko gaixotasun metaboliko gehiago aurkitu eta diagnostikatzen ari dira, metabolismoaren berezko akats gisa ere ezagutzen direnak. Mutazio genetiko batek
|
eragindako
gaixotasunak dira, eta, horren ondorioz, proteinak (entzimak edo koentzimak) modu anormalean ekoizten dira, zenbait mantenugairen metabolismoan eta zenbait zelula mailatan aprobetxatzen. Akats horren ondorioz, organismoak ezohiko ibilbide metabolikoak jartzen ditu martxan, eta, horietatik abiatuta, metabolitoak (metabolismoaren produktuak) sortzen eta handitzen dira.
|
|
|
Georgios M. W Ekainaren 23an, 22 pertsona ospitaleratu behar izan zituzten Galizian, shigelosi agerraldi bat zela medio. Shigelosia bakterio batek
|
eragindako
gaixotasun infekziosoa da, eta uraren bidez transmititzen da. Ingresatutako pertsona guztiek iturri publiko bereko ura edan zuten, Lugoko plaza batean, eta, analisien emaitzen arabera, ur beltzez kutsatuta zegoen.
|
|
|
Kanpoko parasitoek
|
eragindako
gaixotasunak detektatzea
|
|
|
Espainiako adituek zorrien, akainen eta arkakusoen ziztadek
|
eragindako
gaixotasunak azkar detektatzeko metodo bat diseinatu dute
|
|
|
Akainen ziztadak
|
eragindako
gaixotasunak nahiko ohikoak dira gure geografian, batez ere landa eremuetan edo zakurren jabeen artean. Urtero sukar botonosoa edo Lyme ren gaixotasuna diagnostikatzen da.
|
|
|
Elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunak izateko arriskua handitu egiten da hirugarren adinean, ez bakarrik organismoa asaldura horietarako joera handiagoa duelako eta, gainera, ondorioak larriagoak izan daitezkeelako, baizik eta adinekoek faktore gehigarriak dituztelako elikagaien segurtasunaren eta manipulazioaren ikuspegitik. Pertzepzio (ikusmena, usaina edo dastamena) eta oroimen funtzioak murrizteak, erosketak mugatzen dituen mugikortasuna urritzeaz gain, egoera larriagotu egiten du eta biztanleriaren sektore hori elikagaien ondoriozko toxiinfekzioen jomuga bihurtzen du.
|
|
|
Klima aldaketak eragin dezakeen beste patologia bat kolera da. “Vibrio cholerae” bakterioak
|
eragindako
gaixotasuna erraz transmititzen da uretan eta elikagai kutsatuetan. Gaur egun, kasu gehienak garapen bidean dauden herrialdeetan gertatzen dira, baina uren tenperatura igotzeak kasu gehiago aurreikustea dakar.
|
|
|
Ikertzaileek, esperimentazioko animalietan, egiaztatu zuten kaloria gutxiko elikadurak zuzenean eragiten diela sirtuinei; horren ondorioz, aktibatu egiten da, eta, ondorioz, zelulen oxidazio estresa murriztu eta pisua galtzen da. Ikertzaileen arabera, sirtuinen azterketak “obesitatea duten gaixoen nutrizio hipokalorikoaren ondorioak jakiteko balioko luke”, eta, horrez gain, entzima horien aktibatzaile posibleak aplikatzeko tresna bat proposatuko luke (Alzheimer edo Parkinson bezalako neuronen heriotzak
|
eragindako
gaixotasunetan, adibidez). Giza azterketa Louisianako (AEB) Ikerketa Biomedikoaren Pennington Zentroko ikertzaileak gizentasunik gabeko baina gehiegizko pisua duten gazteei dieta hipokalorikoak sirtuinen aktibazioan duen eragina aztertu zuten.
|
|
2009
|
|
|
zelula amen berezko zahartzea (telomeroak laburtzearen bidez) edo haien funtzioa zailtzea, zahartutako ehunaren ondorioz. Mekanismo horiek hobeto ezagutzean, baliteke posible izatea zelula horiek erabiltzea zahartzeak
|
eragindako
gaixotasunak sendatzeko.
|
|
|
Bakterioak, birusak eta parasitoak. Hirurek elikagaiak kutsa ditzakete, eta, beraz, elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunak eragin ditzakete pertsonengan. Ura edo landare produktuak bezalako elikagaiak kutsatzen dituzten asko esku zikinen, eulien eta beste intsektu batzuen, saguen, tresna zikinen edo ur kutsatuaren bidez “garraiatzen” diren animalien gorozkietatik sortzen dira.
|
|
|
Animalien, pertsonen eta elikagaien mugimenduen hazkundeak, elikagaien ekoizpenean eta kontsumitzaileen osasunean, parasitoek eragindako kutsadura arriskua areagotzen du, hala nola “Cryptosporidium”, “Trichinella”, “Taenia” eta “Giardia”. 2006ko BIOHAZAR panelak egindako azterlan baten arabera, parasitoek
|
eragindako
gaixotasun kasuen kopurua 2.350 ingurukoa zen, trikinosia, toxoplasmosia eta teniak barne. Erresistentzia deserosoa Parasitoak manipulazio praktika desegokien bidez irits daitezke elikagaietara Parasitoek ibilbide biologikoa egiten dute (arrautzatik kistera), eta etapa horietan erresistentzia handia izaten da tenperatura altuekiko, erradiazio naturalarekiko, produktu kimikoekiko eta desinfektatzaileekiko.
|
|
|
Ikerketaren arabera, kontzentrazio handienak abuztuan izan dira, urteko beroena. Azterketa honen lehen ondorioek iradokitzen dute salmonellak
|
eragindako
gaixotasunak areagotu egin daitezkeela planetaren berotzearen ondorioz. Oraindik zehaztu gabe daude salmonellaren ingurumen kutsaduraren eraginpean dauden pertsonak zein mekanismo zehatzetan dauden.
|
|
|
Migraina, fibromialgia edo artrosia bezalako gaixotasun kronikoen %80 baino gehiago elikadura nahaste baten ondorio dira, Andaluziako Elkarteak (SAEIA) eta Migraña Fundazioak 30 urtez baino gehiagoz 20 espezialitate desberdinetako medikuek egindako azterlan baten arabera. Halaber, lanaren arabera, populazioaren erdiak elikadurak
|
eragindako
gaixotasunen bat izan lezake, eta jateko ohitura onak izanez gero, gaitz horiek murriztu egin litezke. Félix López Elorza SAEIAko lehendakariak nabarmendu zuen hamar migrainatik bederatzi esnearekiko intolerantziaren, gariaren, arrautzaren eta haragi edo arrain mota batzuen ondoriozkoak direla.
|
|
|
Anisakisa bezalako parasitoak oso ohikoak dira izoztu ez diren arrainetan, eta peritonitis oso larriak eragin ditzakete. Izan ere, trikinosia, toxoplasmosia edo teniak bezalako parasitoek
|
eragindako
gaixotasunen eragina ez da txikia. Ez da ahaztu behar salmonela arriskutsua dela; izan ere, egosten ari dela 65º C-ra iristen ez diren arrautzetan badago, oso txarra izan daiteke, jankideen adinaren arabera.
|
|
|
Bi gaixotasunen arteko harremana aspalditik ari da aztertzen. Ikertzaile alemanek diotenez, 2008an egindako lan batean, artritisa duten pertsonengan eritasun periodontalaren
|
eragina
gaixotasunik gabeko pertsonengan baino zortzi aldiz handiagoa da. Gerta daitekeen azalpen batean, artrosian gertatzen diren minaren eta eskuen hanturaren ondorioz, hortzak garbitu eta hortz haria erabiltzea zaila da, eta horrek hortz higiene eskasa eragiten du.
|
|
|
“Brucella” bakterioak
|
eragindako
gaixotasun hori da bost zoonosi garrantzitsuenetako bat (pertsonei eragiten dieten animalien gaixotasunak). Garapen bidean dauden herrialdeetan, galera ekonomiko handiak eragiten ditu.
|
|
|
Hobekuntzak, gainera, egonkor jarraitzen du, bi urteko jarraipenaren ondoren. Oinordetzan hartutako erretinako endekapen moduen artean, larrienetako bat Leberren sortzetiko amaurosia da (LCA), 13 geneetako batean mutazioek
|
eragindako
gaixotasun multzoa. Nahaste horiek dituzten pazienteek ikusmenaren eta begi mugimendu anomaloen galera larria izaten dute haurtzaroaren hasieran.
|
|
|
Herritarrek ezin dute zentral nuklearreko segurtasun muga gainditu. Halaber, oso erradioaktibitate handia dago bertan, eta, beraz, horrek
|
eragindako
gaixotasun ugari izaten dituzte.
|
|
|
Lanak
|
eragindako
gaixotasuna zelakoan, familiak enpresaren aurkako salaketa jarri zuen. Atzo abiatu beharrekoa zen epaiketa; baina, Asviamie Euskadiko Amiantoaren Biktimen Elkartetik jakinarazi zutenez, urtarrilera arte atzeratu dute.
|
|
|
Amiantoarekin lan egin izanaren ondorioak pairatzen hasi dituzten euskal ontzioletako langile ohiak gero eta gehiago direla ohartarazi zuen atzo Euskadiko CCOOk. Uzkudunek, halaber, amiantoak
|
eragindako
gaixotasuna lan osasuneko erakundeen partetik aitortzeko, lan handia egin behar, dela esan zuen.
|
|
|
Ibon Zubiela LABeko Lan Osasuneko idazkariaren hitzetan, amiantoak
|
eragindako
gaixotasunek 10 eta 50 urte artean behar dituzte agertzeko. Horrek esan nahi du gaixoen kopuru gorena 2020rako espero dela.
|
|
2010
|
|
|
15 segundoro ume bat hil egiten da kalitateko ura eskuragai ez izateak
|
eragindako
gaixotasun batengatik. NBEk eta Plan España GKEk uraren defentsarekiko konpromisoa hartzeko eskatu diete gobernuei.
|
|
|
Zentzu horretan, 15 segundoro ume bat hil egiten da edateko kalitateko ura, saneamendu txarra edo osasun falta ez izateak
|
eragindako
gaixotasun batengatik.
|
|
|
Seguru asko, motoneuroendekapenezko gaixotasunen batek jotako paziente askok ez dute izango wobbler saguen mutazio berdina, baina litekeena da, beste arrazoiren bat medio, paziente batzuek GARP konplexuaren maila txikiagoa izatea, eta horrek
|
eragitea
gaixotasuna, adierazi du Aitor Hierro ikerketaren buruak.
|
|
|
Edonola ere, plazeboek ez dute
|
eragina
gaixotasun guztien aurrean. Gehien gehienetan, plazeboak mina kentzeko eraginkorrak direla ikusi izan da.
|
|
|
Birusek
|
eragindako
gaixotasunak oso erasokorrak dira. Zergatik?
|
|
|
Seme nagusia, Jose, Arratiako bertako Igorre herrian jaio zen, baina handik denbora laburrera Bermeora aldatu zirenez, garaitekoak (Miren, Julen, Lourdes eta Elisabete) kostaldeko herri horretan jaio ziren: . Gazterik joan zen Ma, ura ikazkin eta harez gero, Bermeon emango zuen bere bizialdia hargin eta udaleko enplegatu bezala? 45 Kartzela frankistetan osasuna galduta, bere lanbideak, hargintzak,
|
eragindako
gaixotasun batek jota, Bermeon bertan hil zen, 1947 urtean46.
|
|
|
Android en badira zenbait irtenbide, ordainpekoak eta doakoak, hala nola “Stop Smoking Assistant”, erretzeari uztera motibatzeko hainbat aholku dituztenak. Tabakoak
|
eragindako
gaixotasunei buruzko argazkiak eta grafikoak erakutsi, baita erre ez den egunen kontagailua ere, ordutik aurreztutako diruaz gain.
|
|
|
Uraren Nazioarteko Eguna dela eta (1993an ezarri zen), NBEk esan du urtean zehar hedatzen diren gaixotasunek 1,5 milioi haur baino gehiago hiltzen dituztela: 15 segundotik behin haur bat hiltzen da, edateko ur segururik ez izateak, saneamendu eskasak edo higienerik ezak
|
eragindako
gaixotasun batengatik. Nazio Batuen Ingurumen Programak (NBIP) kalitatezko ura eskuratzeak duen garrantzia azpimarratzen du aurten.
|
|
|
Hori dela eta, “Wash” ek estaldura hori ikastetxe guztietara zabaldu nahi du, eta beharrezko higiene eta osasun baldintzak bermatu, haurren osasun egoera ona bermatzeko. Kalitate txikiko uraren kontsumoak
|
eragindako
gaixotasun eta infekzioek eskola absentismoa areagotzen dute. UNICEFen kalkuluen arabera, garapen bidean dauden herrialdeetan 272 milioi eskola egun galtzen dira urtero.
|
|
|
UNICEFen kalkuluen arabera, garapen bidean dauden herrialdeetan 272 milioi eskola egun galtzen dira urtero. Uraren egoera txarrak
|
eragindako
gaixotasun eta infekzioak dira arrazoia. Kasu batzuetan hil ere egiten da.
|
|
|
Asturiasko Nekazaritzako Elikagaien Ikerketa eta Garapenerako Eskualdeko Zerbitzuak (Serida) gomendatu egiten die babarrunen ekoizleei gantzaren gaixotasunetik libre dauden haziak erabiltzea eta prebentzio neurri zorrotzak hartzea, hala nola lanabesak garbitzea, soroetako belar txarrak kontrolatzea eta uztaren hondarrak kentzea. Babarrunaren gantza “Pseudomonas syringae patovar phaseolicola” bakterioak
|
eragindako
gaixotasuna da, eta erraz ezagutzen da zorroetan, itxura oliotsuko orbanak eragiten baititu. Gantza, batez ere, haziaren bidez transmititzen da.
|
|
|
Alpapa edo soja bezalako hazi kimuak gero eta ugariagoak dira. Onarpen maila hori handitu ahala, okerreko manipulazioak
|
eragindako
gaixotasunak garatzeko arriskua ere badago. Entsaladak edo bestelako platerak girotzeko erabiltzen dira, eta soja kimuekin antzemandako arazo batzuk bakterioen presentziarekin lotu izan dira, hala nola “E. coli O157:
|
|
|
Erleen gaixotasunak tratatzeko sendagai egokirik ez izatea eta erabilera horrek albaitaritzako sendagaiei buruzko Europako araudia betetzea izan da arazo horren kezka nagusietako bat. Indartu beharreko puntuak Erronka handienetako bat da gai aktiboa agente patogenoaren aurka eraginkorra izatea, erleentzat kaltegarria ez bada ere, erleek arrisku bakterianoak, birikoak edo parasitarioak izan baititzakete, baita hirugarren herrialdeetako erleen eta erleen inportazioek
|
eragindako
gaixotasun exotikoak ere. EBn baldintza zoosanitarioak daude indarrean, animalia horien mugimendu guztiak lokal bioseguruetatik datozela ziurtatzeko.
|
|
|
Sintomak hautemateak bakarrik emango digu elikagairen baten inplikazioaren gakoa, eta historia klinikoaren aldez aurreko zehaztasunarekin eta laborategian azterlanean ezarritako protokoloarekin aztertu behar dugu. Elikagaiek
|
eragindako
gaixotasunak zehazteko prestatuta daude osasun langileak. Denetik izango dela pentsatzen dut:
|
|
|
Amiantoak
|
eragindako
gaixotasunen ondorioz, bi langile hil dira azken egunotan. Hala jakinarazi du CCOO sindikatuak.
|