|
2001
|
|
|
Hori guztia zer den jakin egin behar du jendeak eta zientziaren dibulgazioa hortxe sartzen da: herritarrek,
|
eragiten
dieten gaien inguruan iritzi oinarritua izan dezaten lortzea da.
|
|
2002
|
|
|
Auzolandegiak, jarduera ongi burutzearekin lotutako eta guztiei
|
eragiten
dieten gaietan boluntarioen partehartze eta inplikazio erabatekoa eskatzen duten guneak dira udaleku edo kanpamenduak ez bezala.
|
|
2004
|
|
|
Pertsona horiek epe laburrera jo dezakete gehien
|
eragiten
dieten gai juridikoetan espezializatutako abokatuengana.
|
|
|
Minusbaliatuen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (Cermi), Abokatutzaren Kontseilu Nagusiak (CGA) eta ONCE Fundazioak esparru hitzarmen bat sinatu zuten atzo, minusbaliatuei justiziarako sarbidea errazteko. Akordio honen bidez, minusbaliatuek epe laburrera kolektibo horri eta haren senideei gehien
|
eragiten
dieten gai juridikoetan espezializatutako abokatuengana jo ahal izango dute (hamar bat milioi espainiar guztira). “Pertsona ezinduek aholkularitza juridiko berezia jaso ahal izango dute edozein prozesutarako, baina batez ere gehien behar dutela ikusi dugunontzat”, azaldu du Miguel Cabra de Lunak, ONCE Fundaziokoak eta Cermi erakundeko aholkulari juridikoak.
|
|
|
Arreta berezia merezi duten edo alarma soziala sortzen duten gaietan kontsumitzaileen legezko babes eraginkorrerako beharrezkoak diren ekintza judizialak eskatzea. Kontsumitzaileei
|
eragiten
dieten gaiei buruzko xedapen proposamenak prestatzea. Galiziako Kontsumo Ikuskaritzaren Legea 2004ko abenduaren 20an Galiziako Kontsumo Ikuskaritzaren Legea argitaratu zen BOEn.
|
|
2005
|
|
|
Eskubide honen arabera, erakundeek eta administrazio publikoek kontsumitzaileen elkarteekin hitz egitera behartuta daude, kontsumitzaileei eta erabiltzaileei zuzenean
|
eragiten
dieten gaiei buruzko legeak edo arauak onartu baino lehen. Horrez gain, kontsumitzaileen elkarteek partehartze aktiboa izan dezakete udaletatik hasi eta Europa mailaraino dauden kontsumo kontseiluetan.
|
|
2006
|
|
|
Zenbait gurasok darabiltzatenak bezalako egoerak errotik kendu behar dira, arrazoia ematen baitiete beti irakaslearen iritziaren aurrean”, adierazi du Uruñuelak. Bestalde, Planak irakasleak bizikidetzaren eta eskola bitartekaritzaren arloan prestatzearen alde egiten du; irakasleei
|
eragiten
dieten gaiak berrikustearen alde egiten du, esate baterako, ikastetxe gatazkatsuenetan ikasgela bakoitzeko ikasle kopurua ezartzearen alde, eta ikastetxe guztietan “bizikidetza batzordeak” sortzearen alde. Gainera, 100 ikastetxetan familiei laguntza eta komunikazioa emateko programa hasiko da, absentismoa saihesteko.
|
|
|
Egia da, Espainiako Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Konfederazioak (CECU) egiaztatu duenez, VOICE Europako erakundeak (gizarteko sektore ahulenen interesak garraio gaietan biltzen dituen erakundea) egindako azterlan batean parte hartu du, eta Espainian txirrindularientzako azpiegitura egokirik ez dagoela nabarmentzen du. Mugikortasunari eta joan etorriei
|
eragiten
dieten gaiak bereziki zailak dira. Ez da erraza ingurune naturala zaintzeko erosotasuna bateratzea.
|
|
2007
|
|
|
• Aitortzen dituen eskubideak, laburki, honela sailka daitezke: a) Berezko kulturak babesteko xedea duten eskubideak, berezko nortasunaren ezaugarriak babesteko direnak, hala nola, erlijioa, hizkuntza, ohiturak eta kultur ondarea. b) Gutxietsitako gizatalde nazionaletako kideek berezko kulturan, gizartean eta ekonomian parte hartzea ahalbidetu nahi duten eskubideak, eta baita
|
eragiten
dieten gaietan parte hartzeko eskubideak ere. Eskubide horien artean bereziki aipagarria da, hainbat estatutan zatiturik dauden gizatalde nazionalen kasuetarako, estatu sinatzaileek hitz ematen dutela gutxiengo nazionaletako herritarrei ez dietela oztoporik jarriko estatuen mugez gaindiko harremanak izateko eta haien artean lankidetzan aritzeko.
|
|
2008
|
|
|
Haien balioaz jabetu eta erreklamatu egin behar dute. Horregatik,
|
eragiten
dieten gaiei buruzko erabakiak hartzera, beti “azken hitza” izatera eta aktibo izatera bultzatzen ditu. “Gutako bakoitzak asko egin dezakegu besteek gu errespetatzeko”, ohartarazi du.
|
|
2009
|
|
|
Batzuentzat, gaixotasunaren ezaugarri dira berrerortze eta bidaltze aldiak; beste batzuentzat, berriz, progresibotasun eredu bati jarraitzen dio. Gaixotasun arraroak dituzten gaixoei
|
eragiten
dieten gaien artean, honako hauek nabarmentzen dira: laguntza sozialik eza, patologiari buruzko informazio eta hezkuntza publikorik eza, eta tratamendu, enplegu edo gastu medikoetarako eta gizarte segurantzarako asegurua eskuratzeko zailtasunak.
|
|
|
Indigenek, baina, ez dute eurekin negoziatzen ez den ezer onartuko, bizimodua jokoan dutelako, eta, gainera, 169 hitzarmenak arrazoi ematen dielako. Lanaren Nazioarteko Erakundeak egindako hitzarmena da 169a, eta agintzen du indigenen komunitateei zuzenean
|
eragiten
dieten gaiak eurekin kontsultatu behar direla. Peruko Gobernuak onartu du hitzarmen hori, baina ez du bete, eta indigenen borrokak eten baino ez ditu egin orain arte, grebaren deialdiaren ostean, Amazoniako hainbat lurraldetan larrialdi egoera ezarri eta militarrez eta poliziaz josi baititu inguruak.
|
|
2011
|
|
|
Parte hartzea. Adingabeek, pertsona eskubidedunak diren aldetik,
|
eragiten
dieten gaiei buruzko iritziak azal ditzakete eta azaldu behar dituzte. Haien iritziak entzun eta kontuan hartu behar dira herrialdearen agenda politikorako, ekonomikorako edo hezkuntza agendarako.
|
|
|
11 Eskubide osoko herritarrak diren aldetik, haurren eta nerabeen parte hartzea bermatzea, gizarteratu daitezen eta
|
eragiten
dieten gai guztietako erabaki prozesuetan parte har dezaten.
|
|
|
Langileei galdegin die enpresariak, eta parte hartzen utzi die segurtasunari eta osasunari
|
eragiten
dieten gaietan. Segurtasunaren eta osasunaren babesa hobetzeko proposamenak egin ahal izango dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Alde horretatik, informazioa lantzean, albiste horrek emakumeei zelan eragiten dien azaldu ahal izango du kazetariak. Izan ere, emakumeei zuzenean
|
eragiten
dieten gaietan ere, hedabideek ez dute emakumeen ahotsik jaso. Horren kasurik paradigmatikoena Afganistango emakumeen burka dugu.
|
|
2013
|
|
|
Nire kolega Armando Menendezek esan bezala, sarritan ingurumenaren etika identifikatzen da makroetikarekin, banaketa administratibo eta politikoen gainetik pertsona multzo handiei
|
eragiten
dieten gai globalak aztertzen dituenarekin. Sarrera hartan Armandok oroitarazten zuen hiru mailak mikro, meso eta makro direla garrantzizkoak eta defenditzen zuen mikrotik aztertzeko beharra, ingurumen gaiak hurbiltzeko eguneroko erabakietara.
|
|
|
Elkarrizketei heltzeko bidea zabalik da berriz ere Ipar eta Hego Korearen artean. Azken bi urteetan egindako lehen bilera izango da gaurkoa Piongiang eta Seulgo gobernuentzat, eta bi aldeei
|
eragiten
dieten gaiak eztabaidatzeaz gainera, besteak beste, Kaesongeko industrialdearen etorkizuna?, giroa neurtzeko probestuko dute batzuek zein besteek. Heldu den asteazkenean, bestalde, bilkura ofiziala egitekoak dira Ipar eta Hego Koreako ministroak.
|
|
2014
|
|
|
Gai guztiez hitz egiteko asmoa zutela esan zuten: «Zerga sistemaz, erretiroaz, osasunaz, hezkuntzaz... ordezkatzen ditugun pertsonei
|
eragiten
dieten gai guztiez buruz iritzia eta proposamenak plazaratzen jarraituko dugu».
|
|
2016
|
|
|
dakzio Kontseilua EiTBko ikus entzunezko profesional guztien ordezkaritza organo gorena izango da denei
|
eragiten
dieten gaietarako, eta, hartara, EiTBko Zuzendaritza Nagusiaren aurrean eta Administrazio Kontseiluaren aurrean solaskide modura agertuko da arazo profesional batengatik hala eskatzen zaionean.
|
|
2017
|
|
|
Estatuko eta autonomia erkidegoetako legediek toki entitateei ziurtatu diete zuzenean
|
eragiten
dieten gai guztietan esku hartzeko eskubidea, eta horretarako esku menak emango dizkiete, deszentralizazioa eta administrazio kudeaketa herritarrei ahalik eta gehien hurbiltzea printzipiotzat hartuta.
|
|
|
Sarean ere aurki daitezke emakume sareak. Ingurune digitaletan eta fisikoetan saretzen dira emakumeak, emakumeei zuzenean
|
eragiten
dieten gaien inguruan edota beraien jarduera profesionalaren inguruan saretzen dira, esperientziak elkartrukatzeko helburuarekin gehienetan, baina baita beste helburu batzuekin ere. Zientzia, ikerketa eta teknologia arloan ere saretzeko aukera dute emakumeek, sare lokalagoetan eta globalagoetan parte hartzeko aukera izanik.
|
|
2018
|
|
|
Bada, beste aukera posible bat, «konstituziokontrakotasun errekurtsoa, irtenbide zailagoa eta konplexuagoa da», erantsi du Cruzadok. Hipoteken zergaren auziak Europako auzitegietan amai lezake Ez da ahaztu behar Europako auzitegiek funtsezko eginkizuna izan dutela banku bezeroei eta haien hipotekei
|
eragiten
dieten gaietan. Dagoeneko gertatu da lurzoruaren klausula, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak (EBT), 2016ko abenduan, bankuek bezeroei kobratutako dirua itzultzera behartu zuenean, atzeraeragineko mugarik gabe.
|
|
2019
|
|
|
kakorratz eta josketa ikastaroa eskaintzea. Emakumeei
|
eragiten
dieten gaiak lantzea. Data seinalatuetan parte hartzen dute.
|
|
2021
|
|
|
Bestalde, Sortuk hedabide berri bat kaleratu du, «espetxeetan diren militanteei» haren jardun politikoaz informatzeko. Euskal presoei eurei
|
eragiten
dieten gaiak landuko ditu batez ere, argudiatuta «ohiko kanaletatik» ez dutela jasotzen «euskal egoera politikoari buruzko informazio osaturik».
|
|
|
Turismoa, higiezin proiektuak, beste harrobi batzuk... Alegia, Baztango politika, gizarte, kultura eta ingurumen alderdiei
|
eragiten
dieten gai guztiei buruz aritzeko?
|
|
|
Politikak diseinatzen eta erabakiak hartzen diren lekuak herritarrengandik gero eta urrunago geratu dira, eta, beraz, kontrol demokratikorako aukerak eta mekanismoak ahultzen ari dira. Gazteen artean, sistema demokratikoaren eraginkortasunik ezaren pertzepzioa zabaldu da zuzenean
|
eragiten
dieten gaietan, bai eta haren funtzionamenduaren kontrolari buruzko ezintasun sentimendua ere.
|
|
|
Lehenik eta behin, gazteen aktibazioari mesede egiten dio gai eztabaidagarri baten hurbiltasun sozial eta geografikoak, bereziki beren eguneroko bizitza garatzen den tokiko eremuetan eragiten badu. Bigarrenik, parte hartzearen eragileetako bat, batez ere protesta ekintzetan, gazteek beren interesei zuzenean
|
eragiten
dieten gai gatazkatsuei buruz sentitutako interpelazio zuzena izan ohi da. Izan ere, gai horiek beren bizitzan edo haren etapa batean berezkotzat hartzen dituzte (ikasleen rolean, genero indarkeriak erasandako emakumeak diren aldetik, ingurumen ondorio kaltegarriak dituen proiektu baten mehatxupean dauden eskualde bateko biztanleak diren aldetik, dibertsitate funtzionaldun pertsona baten senitarteko moduan, eta
|
|
|
Mugatuak izan arren, esperientzia horiek agerian uzten dute pertsona horien artean badaudela egon hurbileko konpromiso politikorako aurretiko jarrera batzuk, batez ere horiei
|
eragiten
dieten gaietan; eta, beraz, gaur egun nahiko aparte dauden gazte batzuk etorkizuneko aktibo izan daitezkeela, bereziki baldintza politikoak eredu inklusiboagoetara eta parte hartzaileagoetara aldatzen badira edo aldaketa itxaropenak sortzen dituzten protesta ziklo politikoak irekitzen badira.
|
|
2023
|
|
|
« Egoera zaila da, baina hemen esan ohi dugun bezala, «toreatzaile onak, zezen zailekin». Herrialde honek beharrezkoa du uneotan herritarrei kezka
|
eragiten
dieten gaiei aurre egingo dien gobernu bat. UPNk ideiak oso argi ditu:
|
|
|
Alde horretatik, Aranburuk kritika egin dio Nafarroako Gobernua osatzeko akordioari: «Anbizio gutxi izan dute langileen bizi baldintzei
|
eragiten
dieten gaietan. Jarraitutasuna baino ez».
|