|
2001
|
|
|
Esanaren arabera, euskaldun zahar nahiz berriek idatzirikako zernahi,_ literaturaren barrunbean sartzen baldin bada, euskal literatura da. Â Aitzitik Euskadiko jendeak âeta jakinaren gainean
|
darabilt
izen hau, Euskal Herriaren lehen zatiaren bitartez nahastea sor ez dadinâ, erdaraz, edozein erdaratan, idazten duten neurrian ezin daitezke izan euskal idazle; euskaltzale sutsu agertzen baldin badira ere, erdal idazle dira. Horrela, euskal idazle genuen Silvain Pouvreau; erdal idazle, haatik, Pio Baroja eta Jean de Sponde.
|
|
2002
|
|
|
Egia aitortu behar badut, nik aurreiritziak nituen liburuari ekin nionean, izan ere, nire ustez, orain dela urte batzuk liburuko ideia horiek zabaltzen hasi zirenean, euskalkiak
|
erabiltzearen
izenean, oker eta gehiegikeria kaltegarri nabarmenak egin ziren herri aldizkari batzuetan. Horregatik, liburua irakurtzen hasi aurretik aurreiritzi horiek idaztea erabakinuen.
|
|
2003
|
|
|
Badakigu eztigula sinestuko irakurleak, bainan egia esatea erabagi dugu, eta irakurleak sinestu edo ez sinestu, eztugu idatziko hemen egia baizik. Badirudi halako hizketa serioetan
|
erabilitako
izenak oso arrotzak izan behar zitzatekela: Einstein, Fermi, Oppenheimer, Dirac, Maxwell eta honelakoak... bainan ez, gehienak euskaldunak ziran:
|
|
2004
|
|
|
Ez zela alegia herri honek bere kabuz, bere eskuko izatearen ahalmenez, jorratutako izendapena. Aitzitik, mendeko izatearen alienazio ideologikoaren higadura semantikoa hauteman zion guk geure burua izendatzeko
|
darabilgun
izenari. Ez da lan erraza, egia esan, arerioaren ideologiaz ondutako interpretazio gailendu baten aurrean, nork bere autodefinizioaren eredua eratu eta ezarri ahal izatea.
|
|
|
Pedro Axular idazle nafarrak ere
|
darabil
izen hori, 1643ko Gero aszetika liburuan. Irakurleari zuzenduriko hitzaurrean, gai berberaz mintzo delarik, honela dio:
|
|
|
Adibidez: , gorri, rcn intentsioakmundu guztietan begiratu eta mundu bakoitzcan gorri dircn gauzcn kiascak hartzen ditu.Kripkek idcia horiek guztiak
|
darabiltza
izen propiocn eta deskribapen zehaztuenarteko bereizketa azaltzeko. Izen propioak designatzaile zurrunak dira; designatzailc batzurruna da baldin eta objektu bera denotatzcn badu mundu posiblc orotan:
|
|
|
Eta horrela, Argentinan, adibidez, Internet bidez, dietetika dendetan edo gimnasioetan bertan eros daitezke, Latinoamerikako beste herrialde batzuetan, Nikaraguan esaterako, eta horiek debekatzeko AEBetako irtenbidea hautatu da. Gure herrialdean, kirol kolektiboek, hala nola Espainiako Saskibaloi Federazioak, ikusi dute federatuei substantzia horrek izan ditzakeen arriskuen berri eman behar zaiela, bai eta substantzia hori duten produktu merkaturatuen zerrenda ere; izan ere, adierazi dutenez, ez da erraza haien presentzia atzematea
|
erabilitako
izen komertzialaren bidez. Legezko egoera erregularizatzen den bitartean, kontsumitzaile arduratsu bati geratzen zaion irtenbide bakarra da produktuek izan ditzaketen arriskuen berri ondo ematea. Administrazioaren ardura da gai horien erabilerari buruzko informaziorik egokiena ematea, giza osasunerako arrisku egoera antzematen duen kasurako.
|
|
2005
|
|
|
22 San hitzaren antzekoa, umeentzat eta konfiantzazko lagun onentzat gordetzen dena; hau
|
erabiltzerakoan
izenak laburtu egiten dira, normalean lehen silaba baino geratzen ez dela.
|
|
2007
|
|
|
Ilargira joateko eta 100.000 eurokoa informazioak ez dauzkagu zertan
|
erabili
izenaren ezkerretara; are gehiago, baldin eta luzeak edo konplexuak badira. Edozein modutan, t (z) eko osagarriek, txikerrak badira, ez daukate hainbesteko garrantzirik ezker edo eskuma erabilita:
|
|
|
Balorazio orokor bat egiteko, guk uste, alderatzen baditugu erlatiboa
|
erabilita
izen propioaren aurrean eta gure proposamena, bigarrena ateratzen da irabazian, ahalegin gutxiago eskatzen du-eta informazioa prozesatzeko. Edozein modutan ere, bada salbuespen bat erlatiboa erabiltzeko izen propioaren ezkerretara.
|
|
|
Balorazio orokor bat egiteko, guk uste, alderatzen baditugu erlatiboa erabilita izen propioaren aurrean eta gure proposamena, bigarrena ateratzen da irabazian, ahalegin gutxiago eskatzen du-eta informazioa prozesatzeko. Edozein modutan ere, bada salbuespen bat erlatiboa
|
erabiltzeko
izen propioaren ezkerretara. Argi dezagun adibide baten bitartez:
|
|
|
Nafarroan bezalatsuko prozesu bat gertatu da Valentziako Erkidegoan, non deitura ofiziala bera (Comunitat Valenciana, katalanez) katalanistek eta espainolistek
|
darabiltzaten
izenen adostasunaren ondoriozkoa baita: " Valentziako Herrialdea" edo PaÃs Valencià , eta" Valentziako Erresuma" edo Regne de València, hurrenez hurren.
|
|
2008
|
|
|
Hori dela eta, subjektuaren segurtasun juridikoa ez da behar bezala babesten. Ogasun bakoitzak plangintza izendatzeko
|
erabilitako
izena ezberdina da: Tributuak kontrolatzeko Plana, Iruzurraren aurka borrokatzeko Plana edo Tributuak egiaztatzeko Plana.
|
|
|
Historian barrena datorkigun euskal nazio linguistikoa eta kulturala, nazio politikoaren aldarean sakrifikatu nahi digute abertzaletasunaren bertsio nagusiek, salbuespenak egon baldin badaude ere. Euskal Herri hori, diskurtso politikoetan hitzetik hortzera ageri zaigun herri izen hori, hain zuzen, ez da herri euskaldunaren izanari dagokion izena, ideologia abertzale guztiek nahierara
|
darabilten
izen interesatua besterik ez baita. Ibarretxe lehendakaria euskaldun guzti guztien lehendakari agertzen zaigunean bakarrik ohartu bide gara ideologia abertzaleek zertaraino desitxuratu nahi diguten geure herriaren izana eta izena.
|
|
|
35 Joanes Leizarragak, adibidez, 1571an bera Beraskoizko semea zela zioskun. Orain dela bi mila urte Barcino, > Burdigala, > Massilia> eta Neapolis> deitzen ziren hiri haiek, denboraren poderioz gaur Bartzelona, > rdele, > Marseilla> eta Napoli> bilakatu zaizkigula onarturik ere, egia aitortuz, nik ez dazagut mundu zabalean, laurehun urte lehenagoko idazle batek bere herria aipatzeko
|
zerabilen
izena, gaur egun horrenbeste aldarazi duen zibilizazio hizkun tzarik, gurean bezala, XVI. mendearen azkenaldiko Beraskoitz> hura XX. mendean era ida tzian Beskoitze> bilakatzeko punturaino. Eta forma bereko izenez ari naiz, ez Sankt> Peterburg>/ > Petrograd>/ > Leningrad> edo Leopoldville>/ > Leopoldstad>/ > Kinshasa, Euskal> Herria>/ > Euzkadi> bezalako itzulpen eta aldaketez.
|
|
2009
|
|
|
Eta, hala ere, poesia (ez esan inori poesia denik, ez
|
erabili
izen hori alkandora parpailadunak eta musketierren floretea ager ez daitezen jendearen buruan; esan perfomerra zarela edo spoken word egiten duzula sikiera, edo slam poetry edo triki poetry, besterik ez bada). Eta, hala ere, poesia, diogu, abantailaz betetako generoa da:
|
|
|
Lehen bentzidina 1966 urtean erabili zutenGraham eta Karnovskyk. Beste mota batzuk ere
|
erabiliak
izen ziren: DAB (diamonobentzidina), BDHC (dihidroklorobentzidina), baina kromogenosentikorrena TMB (tetrametilbentzidina) zela ondorioztatu zuten 1978.urtean Mesulam eta bere laguntzaileek.
|
|
|
Herri askotan dira oker
|
erabilitako
izenen adibideak. Esaterako, Zarautzen, Iñurritza ibaiari Riopeste deitzen zioten askok lehen; Irunen ba omen dago Calle de la Mierda esaten dioten bat, eta Donostian ezaguna da Cuesta del Culo.
|
|
2010
|
|
|
Frankisten zerbitzura zegoen heriotzaren eskuadroi batek hiru lagun hil zituen txoko horretako bihurgunean. Isilpean lurperatutakoen izenak ahaztu ziren, eta herritarrek
|
erabilitako
izen ilunak baino ez zion eutsi denboraren joanari. Ordea, atzoz geroztik argia itzuli da bertara.
|
|
2011
|
|
|
itxuraz bederen nazio bihurtzeko eskakizun oro betetzen duen pertsona talde bat, baina oraindik identitatearen eta komunitatearen kontzientzia garatu ez duena, beren patua elkarrekin loturik dagoela sinesten ez duena. Talde hauek izendatzeko antropologoek
|
darabilten
izena honakoa dugu: –talde etnolinguistikoa?.
|
|
|
Behar bada, oinarrizko hiztegi bati dagozkionak baino sarrera gehixeago dituena. Hori dela eta erantsi diogu EUSKAL HIZTEGIABizitza Modernorako hitzik
|
erabilienak
izenari?, esaldia.
|
|
|
Baina gutxienez, arloari edo sektoreari dagokion esanahia dute. Aurrez aurre ditugu, hala ere, erdaraz pentsatu eta entzuten diren euskarazko izenak, zer esan nahi duten edo esanahi aldetik enpresa jarduerarekin ondo egokitzen diren aztertu barik hautatu eta
|
erabilitako
izenak. Bistan da, kasu horietan euskarak ez du barnerik.
|
|
2012
|
|
|
1971 urtean, Ray Tomlisonek a bilduaren (@) erabilera txertatu zuen, erabiltzailearen izena eta makinaren izenaren arteko banaketa gauzatzeko. Aukeraketa hori ez zen zorizkoa izan, a bildua aukeratu zuen ez baita
|
erabiltzen
izen eta abizenetan. Ingelesez,?
|
|
|
Eta garaiko belaunaldi gazte honek
|
erabiliriko
izen bat erabiliz, «ximaurusaindun» euskara garbi bat.
|
|
|
ultra arinak eta mahai gainekoa kostu txikikoak Atom prozesadore bikoitz honetan oinarrituta nukleoa. Lehenengoetarako
|
erabilitako
izen komertzialak “Cedar Trail” prozesadoreak Intel Atom N2600 eta N2800 dira. Mugikorretarako eta tabletetarako Telefonoen segmentuan mugikorrak eta tabletak, Intelen apustu nagusia “Medfield” plataforma, 32 nanometrotan fabrikatua, lehiakideen 40ak, merkatua ARM, Qualcomm eta Nvidiaren proposamenen aurrean, segmentu horretako egungo liderrak.
|
|
|
Horrela, terrorismoa, kontzeptu eta errealitate bezala, ezagutu dute eta hitza erabili ere erabili dute, oraingo batzuei eskas zaien ausardiarekin. Hala nola sistemaren aldekoek estatuaren biolentzia izendatzeko eufemismoak erabiltzen dituzten, beste batzuek, disidentziaren ildoetatik, errefusatzen dute iraultzaileek egin ekintza terroristei klasikoek
|
erabilitako
izen argiaz deitzea.
|
|
2013
|
|
|
Asmo horretan, oraindik izena eman ez duten herritarrak animatu nahi ditu 5 edukiontziaren erabilerara batu daitezen. Herritarren kontzientzietan eragiteko, Elgoibarko Udalak gutunak bidaliko dizkie, datozen egunotan, edukiontzi marroia
|
erabiltzeko
izena eman ez duten familiei, “inskriba daitezen”. Era berean, dagoeneko izena emanda duten familiei beste eskutitz batzuk helaraziko dizkie Udalak, gaikako bilketaren inguruan egingo diren urratsen berri emateko.
|
|
|
—Sendalari jauna, sendalari jauna! erregutzen diote Idanek
|
erabilitako
izena emanez.
|
|
2015
|
|
|
–Agirre...! Ardotxi nauk, aldi batean berarekin
|
erabilitako
izena?. Entzuten badidak, lurrean etzan eta saia hadi erantzuten ate azpiko zirritutik barrena.
|
|
|
–Esanaren arabera, euskaldun zahar nahiz berriek idatzirikako zernahi, literaturaren barrunbean sartzen baldin bada, euskal literatura da. Aitzitik Euskadiko jendeak, eta jakinaren gainean
|
darabilt
izen hau, Euskal Herriaren lehen zatiaren bitartez nahastea sor ez dadin?, erdaraz, edozein erdaratan, idazten duten neurrian ezin daitezke izan euskal idazle [geurea da letra etzana]; euskaltzale sutsu agertzen baldin badira ere, erdal idazle dira. Horrela, euskal idazle genuen Silvain Pouvreau; erdal idazle, haatik, Pio Baroja eta Jean de Sponde.
|
|
|
Guraso batzuentzat buruhauste handia da semearen edo alabaren izena aukeratzea. Askok Internetera eta liburuetara jotzen dute laguntza bila, buruan
|
darabiltzaten
izenen esanahia, jatorria eta beste xehetasun batzuk ezagutzeko. Hori dela-eta, izenak proposatzen dituzten app asko garatu dira azkenaldian iPhone zein Androiderako.
|
|
2016
|
|
|
1920an, ordea, Hernaniko alkate Gregorio Mendiak sinatutako bandoan" corte de helechos conocido vulgarmente por arrapatzka" idatzi zuen. Herritarrek urtetan
|
erabilitako
izena, beraz, izen ofizial bihurtu zen, eta Udalean bertan ere erabiltzen hasi ziren. 5 urte geroago, 1925ean, agertzen da harrapazkari buruz ateratako aurreneko euskarazko bandoa.
|
|
|
1.2 Arazoa are nahasiagoa da, administrazio organo eskudunek ez baitute beti irizpide berbera
|
erabiltzen
izen ofizialak erabakitzeko orduan.
|
|
|
Helade(?????).? Greziakoerdialdeko probintziak izendatzeko
|
erabilitako
izena.
|
|
|
aitona eta amona adierazteko benetan neurriz kanpoko termino aniztasuna dago. Harremana bestelakoa bide zela eta lehen
|
erabilitako
izenak oraingo harremana deskribatzeko desegokiak bide zirela erakusten digu horrek. Oso posiblea da, harreman horiek deskribatzeko" izen sailkatzaileak" erabili izana, amaren ahizpa guztiei ama esaten zaienean bezala, eta amaren eta aitaren aldeko aitonek izen bera ez jasotzea, ez eta aitaren eta amaren aldeko amonek ere.
|
|
2017
|
|
|
• Amorante (Iban Urizarrek
|
erabilitako
izen artistikoa). Ismael Tomasen kantu baten grabazioa bere kanta batean erabili duela aprobetxatuz, Amorantek proposamen “eklektikoa” aurkeztuko du Iruñean.
|
|
|
Horregatik, bi erakundeek helburua 2018ko abenduaren 31rako lortzea adostu dute. Bai Mank en bai Altsasuko Udalean kezkaz ikusi dute herritar gutxik izena ematea eta guztiek ere espero dute 5.edukiontzia kalean ikustean hura
|
erabiltzeko
izen emate gehiago izanen direla. Hala jakinarazi digu David Oroz Alonsok Sakanako Mankomunitateko presidenteak.
|
|
|
“Indarkeria matxista” lehenesten dugu orain, baina emakumeen kontrako indarkeria, genero indarkeria (k), indarkeria sexista, indarkeria sexuala... ere hor daude. Pasa den azaroan Indarkeria birpentsatzen lelopean Emakumeen Mundu Martxak, Donostian, antolatu zituen jardunaldietan, hitzetik hortzera
|
darabilzkigun
izen horiei guztiei egin zitzaien errepasoa, azken urtean proposatu den berri bat gehituz: sistemarteko indarkeria.
|
|
|
Hauek jasotzeko zerbitzu berezia jartzen da baserritarrek erabil dezaten. Zerbitzua
|
erabiltzeko
izena eman behar da aldez aurretik. Plastiko hauek eskualdeko ustiapenetan jasotzen dira zuzenean.
|
|
2018
|
|
|
Hala ere, badakigu praktika nolakoa den. Janek Erdi eta Ipar Europan sarri
|
erabilitako
izena eta Ahmedek herrialde musulmanetakoa konnotazio desberdinak izan ditzakete zenbait belarritan. Berdin gertatzen zaie Ingrid edo Nadima izenei.
|
|
|
Gero erantsi zaio Basque Country». Halere, Zupiriak zehaztu du barne komunikazioan
|
darabilten
izena euskarazkoa dela, eta «ulergarria» egin zaio lasterketari Basque Country deitura gehitu izana: «Itzuliak hemendik kanpo ditu ikusle gehien, Eurosport eta halako telebista plataformen bitartez.
|
|
|
Lasse ohartu da Emikok ez dituela besteek
|
darabiltzaten
izenak ezagutuko. Martak kontatu zion arte berak ere ez zekien Napoleon bat baino gehiago izan zirela.
|
|
2019
|
|
|
Amaitu dezadan aipatuz urteko zenbait egun berezi izendatzeko
|
darabilzkigun
izen bereziak. URTEBERRI edo URTATS urtearen lehen eguna, URTEZAHAR edo urtearen azken eguna, OLENTZERO abenduaren 24a badirudi OLES egiteko AROA esan nahi duela, AGURTZEKO GARAIA alegia, bera baita jentilen sinismen zaharren oroimena eta fede kristaua uztartzen dituen eguna eta EGUBERRI (Eguzki berria jaiotzen den eguna) abenduaren 25a Ikusi ahal dugunez, nahasmen handiak, lokarri korapilatsuak gure egutegian erabilitako lexikoan errepikatzen zaizkigunak, baina denbora berean, bertan zerbait bitxia eta berezia dagoela argi eta garbi adierazten digutenak.
|
|
|
" Izartegiaren edo beronen argiaren izentzat erabili diren Ost, Ortz, Urtzi eta Egu, indoeuroparrek horrexetarako
|
zerabiltzaten
izenen ibilaldi berbera egin dute Euskal Herrian: izartegia, eguzkia, ihusturia, hodeia eta oinaztarria adierazten, alegia:
|
|
|
Hortaz, NOR NORK motako esaldietan erabiltzen ditugun adizkiek berehala eramaten gaituzte esaldietan agertzen diren bi izen sintagmetara; eta gure galdera: adizkietan hizki bereziak erabiltzeko gai baldin baziren, zergatik ez hizki bereziak
|
erabiltzeko
izenetan?
|
|
|
Horra kasik leku berean, gaur oraindik hitzetik hortzera
|
darabilgun
izen frankoren iturria, laurehun urte ongi pasatako marmari goxoan. Hasteko Marilesakene etxearena, egun Jabier Eskubi medikuaren familia bizi denekoarena.
|
|
2021
|
|
|
4.1.2a Atzizkiaren lemari dagokionez, tasun da forma hedatuena aspaldidanik; tarzun ekialdeko euskalkietarako, behe nafarreraz eta zubereraz erabiltzen da batik bat; asun (eta arzun) ikus ditzakegu zenbait hitzetan (maitasun, osasun), baina ez dira
|
erabiltzen
izen berriak sortzeko.
|
|
|
P. Iturriaga). Adjektibo gisa
|
erabilitako
izenarekin: Euskara bat zen beretzat, eta hain euskara hangoa zein hemengoa (Mitxelena).
|
|
|
38 Dena den, Lhandek euskaldunago bilakatu zuen emakume santuaren izena bere idazkietan, Agirrek etengabe
|
zerabilen
izena gorabehera, Erriktruda deitzea erabaki baitzuen bere artikuluan.
|
|
2022
|
|
|
—Gaur maitasuna | maitetasuna dugu kontzeptu horrentzat
|
darabilgun
izen nagu sia; tradizioan, amodioa eta amorea ere oso erabiliak izan dira.
|
|
|
Axpuruko Eguneko Arretarako Landa Zentroa egokitzeko lanak maiatzean hasiko direla iragarri du Erika Letamendi Donemiliagako alkateak. Zerbitzu hori
|
erabiltzeko
izena eman duten zazpi lagunentzat" udaberriaren amaierarako" irekita egongo dela aurreikusi du alkateak.
|
|
|
Aurrez aurreko informazioa emateko eta zalantzak argitzeko azokan eta Barazkigunean ere izan ziren zerbitzuko hezitzaileak. Bosgarren edukiontzia
|
erabiltzeko
izena eman zutenek ere materiala jaso zuten: 10 litroko ontziak, poltsakonpostagarriak eta edukiontzi marroirako giltzak.
|
|
2023
|
|
|
Hugo Schuchardt eta Gerhard Barh bezalako hizkuntzalariak edo Julio Caro Baroja ikerlea aspaldidanik ohartu ziren ahaide zenbait izendatzeko
|
erabilitako
izen batzuek ba bukaera dutela: alaba, ahizpa, arreba, neba, iloba, biloba, osaba, izeba... are asaba ere.
|