|
2000
|
|
|
Eta iritsi zen haien akabatzeko orena, eta hiru gizon hurbildu zitzaizkien oreinei: ireki zuten ateska, sartu ziren hiru gizonak, hertsi zuten ateska; atzeman zuten, bi gizonen artean, bereiz zebilen oreina; hirugarren gizonak aiztoa jaso... eta gero, bi oholen arteko zirritutik, odol iturri hura eta oreinaren gorputz dardarak hartua begiztatu nituen... eta
|
ene
begiak eta ene behakoa, bere batez, oreinaren begietan pausatu ziren: ai, oreinaren begi bi haiek, noraezean!, oinazeak iparrik ez balu bezala, zeren, oinaze oinazetsuak bere erpez eta atzaparrez harrapatzen gaituenean, jaun André, galtzen da iparra hegorako bidean, ekia mendebalerakoan, oinazea bera bihurtzen delarik, finean, ipar eta hego, eki eta mendebal, errealitate bakar eta gordin.
|
|
|
Eta zezenaren aldeko sentimendua han zegoèn jende multzoaren kontrako bihurtu zitzaidan, halako suertez, non baitzirudien ezen nihaurk skribatua izan zitekeela Ko heleten harako erran hura: Stultorum infinitus est numerus, zeren eta
|
ene
begien aitzineko ergelkeriak eta faunkeriak ez baitzuen, zinez, neurririk.
|
|
|
Eta meza entzun, eta prozesionea akabatu ondoren, berriro abiatu nintzen Pisako karriketan barrena. Eta gauza bat ikusi orduko bertze bat ikusi nahi nuen, toki baterat iritsi orduko bertze baterat nahi nuen, eta ene oinak ez ziren nekatzen ez
|
ene
begiak asetzen. Harik eta, goseak amorratzen, plaza bateko iturri baten ondoan jarri, ostalersak prestatu gazta eta urdai puskak, baita ogia ere, zorrotik atera, eta jaten hasi nintzen arte.
|
|
|
Eta hain ziren guztizkoak ene pentsu haiek eta hain gibelaezina ene deliberamendua, non berehala abiatu bainintzen aitaganantz, oinazturak hartua bezala, Mattin eta Elbira beren atsegin lohian utzirik. Eta banindoan, banindoan... eta mementu batean osaba Joanikoti lotzen ninduen zina oroitu nuen, ohorezko eta odolezko zina; ordea, osabaren bozaren gainetik bertze boz hura —guztiz enea— lehertu zen ene baitan, odolaren boza, ene esku eta
|
ene
begien boza, ene erraien boza eta gorputz osoaren boza, eta boz hark erran zidan ezen ene ohorea —zinezkoa eta minezkoa, eta ez txantxetakoa— jokoan zegoela eta zina hausteko eta hausteko, zeren eta ez bainengoen zinaren betetzerat behartua, zinezko ohorea ohorezko zinaren gainetik zegoenean; eta erraiten zidan, bertze hitz batzuekin, ezen gizon jokatu behar nuela eta ezin jar nezakeela... Eta joan nintzen aitaren langelarat, baina ez nuen ediren; eta baterat eta bertzerat joan nintzen, eta hura nehon ez...
|
|
|
Eta zenbatenaz egitenago zuen, bere barren borroka hartan, sineste alderat, hainbatenaz adieraztenago zuen haren bisaiak ene aurkako mesprezua eta erdeinua, narda eta higuina. Eta, noiz eta guztiz sinetsi baitzuen, nehoiz ez bezala sutu eta koleratu zitzaidan, eta, aulkitik altxatu, begi ezin basatiago haiek
|
ene
begietarat xuxendu, paparretik atxiki eta, ateraino eramaiten ninduela, ezin bortizkiago erreprehenditu ninduen:
|
|
|
—Begi bakarra diat, bai, baina Jainkoak ere begi bakarra dik, eta
|
ene
begia, halatan, Jainkoaren begia duk, Frantziaren alde honetan bai bederen, zeren eta ene begia bizitzaren begia duk eta heriotzaren begia duk, eta zeren, halatan, ene begi hau zabaltzen denean, zabaltzen baita bizia ere, eta hersten denean... —eta, begia hertsirik, leporat eraman zuen eri erakuslea, alde batetik bertzerat, keinu ezin adierazgarriago batean.
|
|
|
—Begi bakarra diat, bai, baina Jainkoak ere begi bakarra dik, eta ene begia, halatan, Jainkoaren begia duk, Frantziaren alde honetan bai bederen, zeren eta
|
ene
begia bizitzaren begia duk eta heriotzaren begia duk, eta zeren, halatan, ene begi hau zabaltzen denean, zabaltzen baita bizia ere, eta hersten denean... —eta, begia hertsirik, leporat eraman zuen eri erakuslea, alde batetik bertzerat, keinu ezin adierazgarriago batean.
|
|
|
—Begi bakarra diat, bai, baina Jainkoak ere begi bakarra dik, eta ene begia, halatan, Jainkoaren begia duk, Frantziaren alde honetan bai bederen, zeren eta ene begia bizitzaren begia duk eta heriotzaren begia duk, eta zeren, halatan,
|
ene
begi hau zabaltzen denean, zabaltzen baita bizia ere, eta hersten denean... —eta, begia hertsirik, leporat eraman zuen eri erakuslea, alde batetik bertzerat, keinu ezin adierazgarriago batean.
|
|
|
Eta horni nezakeen deskribatze bakoitza behako bikoitz batez, buruko begiek ikusten dutena gauza bat denez gero, eta bertzea, bihotzeko begiek... eta eman niezazkizukeen, halatan, nik ikusiaren eta ikusiak enegan eraginaren aitzin gibelak, on gaitzak eta bertze gorabehera guztiak, xehero baino xeheroago. Edo, uste al duzu, konparazione, ezen borzpasei lerro laburretan eman daitekeela, nola arestian eman baitizut, hain munta handiko gertakia, nola izan baitziren
|
ene
begien aitzinean ikusi nituen exekuzioneak —bortz beltz, bi indiar, eta bertze kortsario harena—, exekutatuen buruak lur gainean arrodaka zebiltzala, itsas lapurren oihu eta irrien artean. Ordea, ez al da egia, halaber, ezen lehen ere luzaz mintzatu natzaizula osaba Joanikoten kalbarioaz eta hark enegan eragin zuen amorruaz... eta deus guti berri erants niezaiokeela, oraingo kontakizunaz denaz bezainbatean, orduan erranari?
|
|
|
Hantxe zegoen, bai, hartza, oihanaren soilune batean, txakurrek inguraturik! Eta, batean anaiari eta bertzean hartzari behatzen niela, nahi izan nuen anaiak huts egin zezan eta hartzak ihes, zeren, baldin anaiak hartza akabatzen bazuen, are jigantago eginen baitzen
|
ene
begien aitzinean, eta ni tipiago eta inurriago.
|
|
|
...la, alde batetik, nik ere barren barrendik bizi izan nuen haien kalbarioa; nola, bertzetik, biek ala biek zuten barrena irakiten; eta nola, finean, dirakien urari lurruna ezin modu naturalagoan darion, hala ateratzen zitzaizkien haiei hitzak ezpainetarik, bai mementu hartan eta bai hurrengo egunetan ere, kasik oharkabean, ene presentzia hartarakotz behaztopa izan gabe, bi maitaleen baratze hertsia
|
ene
begietarat ere zabalik balego bezala.
|
|
|
Baina, hobeki ohar zaitezen, ikus ezazu zein zen bat bederaren posizinoa mementu hartan: izkina batean pareta zegoen, eta paretari itsatsirik ohea, non Mignon baitzetzan,
|
ene
begien gozagarri eta ene gorputz osoaren kilikagarri; ohearen ertza belaunez ukitzen nuela, berriz, zutik eta paretari beha, nihaur nengoen, hankarteko korapiloa laxatu ezinik, harik eta, bat batean, tiroka hasi nintzen arte, bihia bihitegitik ihes... Eta, atseginak guztiz hartzen ninduela eta guztiz itsutzen; eta, itsutasunak, aldi berean, ahalkearen gainetik ipintzen ninduela, kanoiari bi eskuz atxiki, eta halaxe joan zitzaizkidan tiro guztiak, bata bertzearen ondotik...!
|
|
|
SORIA IKUZTEGIAK, S.L. Aspaldi nuen Ximurrak kanpo aldean ezarritako muntadura handiaren entzutea, baina inoiz ez nuen galdetu non arraio ote zen. Horra hor,
|
ene
begi parean.
|
|
|
Bozak atera hurbildu eta, halako batean, eskutokiari eragiten zaioneko asotsak laztu zizkidan ileak.
|
Ene
begiek salto egin zuten sarrera aldera. Alferrik saiatzea:
|
|
|
Haren figuraren ibilaldi berria bistatzeko afanetan, lekuaren ezaugarriez jabetzeko lehen parada izan zuten
|
ene
begi laburrek. Miopiaren lausoen artetik, bere gisako bizitegi batean nintzela konprenitu nuen.
|
|
|
Sukaldera sartu ginen, eta ni, usadioan bezala, poltsikoak husten hasi nintzen mahaira: tabakoa, kartera, giltzak eta bi egunez
|
ene
begiei argia eman zieten pastazko betaurrekotzar beltz itsusiak.
|
|
|
Eskalatzaileak,
|
ene
begi suminduei ihes eginez, bertze zerbait idatzi zuen nire orriaren gainean. Aurrekoa baino laburragoa zen:
|
|
|
Duda egin nuen. Haren bi eskuek aldaketan pausaleku zutela, keinu adierazgarri batez bere argudioak ezarri zituen
|
ene
begien juzkura. Izerdi malko batzuek zain hezeak marraztu zizkidaten kopetan:
|
|
2002
|
|
|
Baita lurtarrago eta maitagarriago ere.
|
Ene
begientzat ederrago. Ni neu ere lurtarra naizen heinean, lurra oinarri duen perfekzioa baitut maite.
|
|
|
–Bada, ezkondu behar ez badun, joan hadi Andaluziara, eta joan hadi munduaren beste muturrera,
|
ene
begien bistatik urrun, han hobeto egongo haiz-eta botijoak egiten!
|
|
2003
|
|
|
Gisa oroz, iduritu zait geroztik, orduan
|
ene
begien aitzinean gertatu gertakari horrek markatzen zuela gure Herriarentzat, beti barnatuz eta hedatuz joan izan den belaunaldien arteko haustura. Ezen handik lekora, eta Espainiako diktadore zaharra itzaliz geroz bereziki, lehian eta sokatiran hasi zaizkigu atzoko eta gaurko belaunaldiak, eskuineko eta ezkerreko alderdiak, bakoitzak ongi finkatuz bere zedarriak eta gogor eraikiz bere gotorleku propioak?
|
|
2006
|
|
|
Hatsanka,
|
ene
begiak lerratu ziren hilotzarengandik sastagaira eta sastagaitik nire gorputz odolez gorritura. Lehen aldia zen neure eskuz norbait hiltzen nuela.
|
|
|
ni gortean! Geunden hartan malkoek kuku egin zuten
|
ene
begietatik. Hura ohartu bide zen.
|
|
|
Adar minduari gozatua emateko astirik ez nuen izan, ordea, zangoaren mugimendua joan etorrikoa baitzen. Oro belztu zen
|
ene
begi aitzinean. Ostikoak bisai bisaian haztatua ninduen, mailukada baten indarrez.
|
|
2009
|
|
|
Berak ikusmenarekin oratzen ziola munduari, esaten du Goethek(. Das Auge war vor allen anderen das Organ, womit ich die Welt fasste?). Lizardi ikusmena da; deigarria baita haren Urte giroetan (ez dio alferrik?
|
ene
begian?) entzumenak zein ikusteko gutxi duen. Gandiaga biak da, entzumena eta ikusmena, biak zoli, askotan biak bat, goian aipaturiko. Txoriak ari dira/ diztikor ta garden?
|
|
|
–Domingo!
|
Ene
begien poza?! –esan zuen Adak, Domingo estu estu besarkatzen zuela, nola naufragoak salbaohola, harekin esan nahi balio bezala:
|
|
|
Frantximantak poliki idazten zuen, baina bi orri behar zituen batean labur zitekeena aditzera emateko. Bazekien, bertzalde,
|
ene
begiak ez zirela bakarrak izanen gutunaren gainean pausatzen. Katalinaren barrandarien aieruak ez pizteko eta aldi berean beren berri emateko manera izana zuen, aski errazki, Agrippa ele ederrak.
|
|
|
Armagnac bera, urte eta erdi lehenago Normandiara joan gabe nirekin Parisen gelditu zena, jakinaren gainean zegoen. Sinesteak lanak, baina
|
ene
begi parean froga. Henrike ez zen inoiz hil.
|
|
|
Ez luzaz. Lainoak hesia ezartzen zien
|
ene
begiei.
|
|
|
Ez dakit nola eman zien agindua,
|
ene
begietatik begiak kendu gabe baitzegoen. Nire ustekabean, neskatoek inguratu zuten eta arropa kentzen hasi zitzaizkion.
|
|
|
Parisko emaztekiek beren gerriak hertsatzea eta preso atxikitzea noraino maite zuten ere handik aitzina joanen nintzen ikasten. Erotzen ari ez banintzen, soin hori zabaleran bikoizten ikusia zuten
|
ene
begiek.
|
|
|
–Domingo!
|
Ene
begien poza...! –esan zuen Adak, Domingo estu estu besarkatzen zuela, nola naufragoak salbaohola, harekin esan nahi balio bezala:
|
|
2011
|
|
|
Monasterioren batean geratuko dira beharbada, liburuen ganbaran, hautsaren eta sitsen mende, egunen batean gauza zaharrak suntsitzeagatik patuak igorri ohi dituen sute edo uholde horietako batek ezaba ditzan arte. Baina izkiriatu eginen ditut, ene esku artegez, ezin baitut ezer gehiago utzi munduan,
|
ene
begiek ikusi dutena utziko dut erranik gutxienez, nahiz eta eskuizkribuok ez diren urrezko letrez kopiatuak izango.
|
|
2012
|
|
|
|
ene
begi margotuek politago ikusten dute mundua
|
|
|
erre ezazue
|
ene
begion sen eta ahala! Zerua lekuko,
|
|
2013
|
|
|
Eskutan hartu nuen eta ausaz ireki. Letra tikietan pausatu ziren
|
ene
begi arroztuak. 17 urte lehenago baino zehe bat gehiago hurbildu behar izan nuen liburua, deus irakurri ahal izateko:
|
|
2015
|
|
|
|
Ene
begiek Ernazimentua besterik ez dute ikusten. Ernazimentu erromatarra, il cinquecento (Florentzia beste historia bat da).
|
|
|
|
ene
begiak ez dira
|
|
|
eta
|
ene
begien testigantza da
|
|
|
Eguzkia,
|
ene
begi; zerua, aurpegi; haizea dut hats; nigan daudeibai eta mendi.
|
|
|
Galtza motzak zeramatzan nire irudimeneko mutikoaren argazkiak gerra zibila bukatu berri zeneko garaian kokatu nau. Etxeak, kaleak, herriak eta paisaiak oro, urratuta agertzen ziren
|
ene
begietara. Den dena eraikitzeko zegoen mundu erori batean aurkitzen nintzen...
|
|
|
|
ene
begiak edozerekin betetzeko aukera,
|
|
2016
|
|
|
Ez dakit zehatz zenbat pertsona izanen ginen han. Egiazki ez zitzaidan askorik axola, espektakulu bat prestatu baitzutenzidunak ikusten, telebistako pantailatik hogei zentimetrotara.
|
ene
begiendako. Han ziren besteek ez zieten arreta handirik ematen, baina ni leloturik nintzen, nola ume bat marrazki bi
|
|
|
|
ene
begietan ernaltzen
|
|
|
egunero mutatzen da ene haurtzaroa
|
ene
begien gogoan
|
|
|
Xabier Lizardi. Haren Bihotz begietan poema liburuko poema sorta da. Urte giroak
|
ene
begian?
|
|
|
1 Zer esan nahi ote dute. Urte giroak
|
ene
begian, eta. Ondargorri?
|
|
|
jakiteak honako hauek direla. Urte giroak
|
ene
begian, poema sortako gainerako poemak:
|
|
|
URTE GIROAK
|
ENE
BEGIAN
|
|
|
farre? (Xabier Lizardi);?
|
Ene
begiek ez dute malko isuritzeko
|
|
|
URTE GIROAK
|
ENE
BEGIAN
|
|
2017
|
|
|
Eta holaxe, bada,
|
ene
begiak oholtza unibertsalaren gainean erabiliz, hi ikusten haut Kaukasoko malkar leiendazko horietan, herori ere egokitu zaian papera antzezten, arriskuan dauden gure arrazako milaka arima salbatzeko borrokari lotua. Alegiazko Prometeo bat haiz, batere alegiazkoak ez diren lazeriak eraman dituana mendean hartzeko borrokatzen dituan eta borrokatzen hauten horko indar goibelak:
|
|
|
Isiltasun eta bildutasun osoan gindoazela, gutienik ustean, Emmaren itxura agertu zitzaidan. Eta agertuan agertu, ez nezakeen gehiago
|
ene
begi bistatik ken! Hauxe farrasta!
|
|
|
Bekatuaren haurra zela. Dakidana, salbaikeria hura
|
ene
begiz ikusi nuela hortxetan... Eta geroztik jakin dudala, horrelakoak gertatu direla, zorigaitzez, beste non nahi bezala, Euskal Herrian ere!
|
|
|
Eta hilkutxa, gure ondo ondoan. Ez nion begiratu nahi baina kontrola ez nezakeen indar batek, beti,
|
ene
begiak hari buruz itzulikarazten zizkidan. Bihotza erdiratua neukan.
|
|
|
URTE GIROAK
|
ENE
BEGIAN
|
|
|
Lizardi,. Urte giroak
|
ene
begian?,. Bultzi leihotik?
|
|
|
|
ene
begi zuloetan tinko
|
|
2018
|
|
|
Antzera gertatzen zait Herriz herri lanarekin ere. Etxekotasuna arroztasun bihurtzen da bat batean
|
ene
begien aurrean: hor agertzen diren herriak, hor agertzen diren polizia munizipalak ezagunak ditut!
|
|
|
|
Ene
begiek ez dute ezer ikusteko gogorik, ez dute sensibleak izateko gogorik, horrek nire jarrera aldatzea ekarriko lukeelako, eta alde ederki bizi naiz horrela, neurearekin jarraituz, tartean behin malko bat isuriz, pelikula txar batekin samurtuta, hango edo hemengo injustiziaren batekin aztoratuta, baina ezer aldatzeko esku hartu gabe, antolatu gabe, borroka egin beharrik gabe.
|
|
2019
|
|
|
Izan ere, bera nola baitzen hain umila eta apala, ez zuen inork jakiterik nahi izan. Eta, hala eta guztiz ere,
|
ene
begi hauek dira ikusi nuenaren lekuko! Badakizu zer egin zuen?
|
|
2023
|
|
|
|
ene
begien aurrean biluzik azaltzen dena.
|